શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 461

ਜਿਉ ਤੜਾਗ ਆਪ ਕਉ ਸੁ ਮਾਲਾ ਜੈਸੇ ਜਾਪੁ ਕਉ ਸੋ ਪੁੰਨਿ ਜੈਸੇ ਪਾਪ ਕਉ ਜਿਉ ਆਲ ਬਾਲ ਤਰੁ ਕੋ ॥

jiau tarraag aap kau su maalaa jaise jaap kau so pun jaise paap kau jiau aal baal tar ko |

જેમ કુંડ પાણીને ઘેરી લે છે, નામના રટણને માળા ઘેરી લે છે, ગુણો અવગુણોને ઘેરે છે અને લતા કાકડીને ઘેરી લે છે.

ਜੈਸੇ ਉਡ ਧ੍ਰੂਅ ਕਉ ਸਮੁਦਰ ਜੈਸੇ ਭੂਅ ਕਉ ਸੁ ਤੈਸੇ ਘੇਰਿ ਲੀਨੋ ਹੈ ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਬਰ ਕੋ ॥੧੬੩੫॥

jaise udd dhraooa kau samudar jaise bhooa kau su taise gher leeno hai kharrag singh bar ko |1635|

જેમ આકાશ ધ્રુવ તારાને ઘેરે છે, સાગર પૃથ્વીને ઘેરે છે તેવી જ રીતે આ વીરોએ પરાક્રમી ખડગ સિંહને ઘેરી લીધો છે.1635.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਘੇਰਿ ਲਯੋ ਖੜਗੇਸ ਜਬੈ ਤਬ ਹੀ ਦੁਰਜੋਧਨ ਕੋਪ ਭਯੋ ਹੈ ॥

gher layo kharrages jabai tab hee durajodhan kop bhayo hai |

ખડગ સિંહને ઘેરી લીધા પછી, દુર્યોધન ખૂબ ગુસ્સે થયો

ਪਾਰਥ ਭੀਮ ਜੁਧਿਸਟਰ ਭੀਖਮ ਅਉਰ ਹਲੀ ਹਲੁ ਪਾਨਿ ਲਯੋ ਹੈ ॥

paarath bheem judhisattar bheekham aaur halee hal paan layo hai |

અર્જુન, ભીમ, યુધિષ્ઠર અને ભીષ્મે તેમના શસ્ત્રો લીધા અને બલરામ તેમની હઠ લઈ ગયા.

ਭਾਨੁਜ ਦ੍ਰਉਣ ਜੁ ਅਉਰ ਕ੍ਰਿਪਾ ਸੁ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਲਏ ਅਰਿ ਓਰਿ ਗਯੋ ਹੈ ॥

bhaanuj draun ju aaur kripaa su kripaan le ar or gayo hai |

કર્ણ ('ભાનુજ') દ્રોણાચાર્ય અને કૃપાચાર્ય કિરપાન સાથે દુશ્મન તરફ આગળ વધ્યા.

ਅਤ੍ਰਨ ਲਾਤਨ ਮੂਕਨ ਦਾਤਨ ਕੋ ਤਹਾ ਆਹਵ ਹੋਤ ਭਯੋ ਹੈ ॥੧੬੩੬॥

atran laatan mookan daatan ko tahaa aahav hot bhayo hai |1636|

દ્રોણાચાર્ય, કૃપાચાર્ય, કરણ વગેરે દુશ્મનો તરફ આગળ વધ્યા અને હાથ, પગ, મુઠ્ઠીઓ અને દાંતથી ભયાનક લડાઈ શરૂ થઈ.1636.

ਸ੍ਰੀ ਖੜਗੇਸ ਲਯੋ ਧਨੁ ਬਾਨ ਸੰਭਾਰਿ ਕਈ ਅਰਿ ਕੋਟਿ ਸੰਘਾਰੇ ॥

sree kharrages layo dhan baan sanbhaar kee ar kott sanghaare |

ખડગ સિંહે ધનુષ્ય અને તીર પકડીને લાખો દુશ્મનોને મારી નાખ્યા

ਬਾਜ ਪਰੇ ਕਹੂੰ ਤਾਜ ਗਿਰੇ ਗਜਰਾਜ ਗਿਰੇ ਗਿਰਿ ਸੇ ਧਰਿ ਕਾਰੇ ॥

baaj pare kahoon taaj gire gajaraaj gire gir se dhar kaare |

ક્યાંક ઘોડા તો ક્યાંક પહાડ જેવા કાળા હાથી નીચે પડી ગયા છે

ਘਾਇਲ ਏਕ ਪਰੇ ਤਰਫੈ ਸੁ ਮਨੋ ਕਰਸਾਯਲ ਸਿੰਘ ਬਿਡਾਰੇ ॥

ghaaeil ek pare tarafai su mano karasaayal singh biddaare |

ઘણા ઘાયલ અને પીડાય છે, જાણે 'કરસાયલ' (કાળો હરણ) સિંહ દ્વારા માર્યો ગયો હોય.

ਏਕ ਬਲੀ ਕਰਵਾਰਨ ਸੋ ਅਰਿ ਲੋਥ ਪਰੀ ਤਿਹ ਮੂੰਡ ਉਤਾਰੇ ॥੧੬੩੭॥

ek balee karavaaran so ar loth paree tih moondd utaare |1637|

તેમાંના કેટલાક, પડીને, સિંહ દ્વારા કચડી નાખેલા હાથીના યુવાનની જેમ રખડતા હોય છે અને તેમાંથી કેટલાક એટલા શક્તિશાળી છે કે જેઓ પડી ગયેલા શબના માથા કાપી નાખે છે.1637.

ਭੂਪਤਿ ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਗਹੀ ਜਦੁਬੀਰਨ ਕੇ ਅਭਿਮਾਨ ਉਤਾਰੇ ॥

bhoopat baan kamaan gahee jadubeeran ke abhimaan utaare |

રાજા (ખડગ સિંહ) એ ધનુષ્ય અને બાણ લીધા અને યાદવ યોદ્ધાઓનું ગૌરવ ઉતાર્યું.

ਫੇਰਿ ਲਈ ਜਮਧਾਰਿ ਸੰਭਾਰਿ ਹਕਾਰ ਕੇ ਸਤ੍ਰਨ ਕੇ ਉਰ ਫਾਰੇ ॥

fer lee jamadhaar sanbhaar hakaar ke satran ke ur faare |

રાજાએ પોતાનું ધનુષ્ય અને તીર હાથમાં લઈને યાદવોના અભિમાનને છીનવી લીધું અને પછી હાથમાં કુહાડી લઈને દુશ્મનોના હૃદયને ફાડી નાખ્યું.

ਘਾਇ ਏਕ ਗਿਰੇ ਰਨ ਮੈ ਅਪਨੇ ਮਨ ਮੈ ਜਗਦੀਸ ਸੰਭਾਰੇ ॥

ghaae ek gire ran mai apane man mai jagadees sanbhaare |

યુદ્ધમાં ઘાયલ થયેલા યોદ્ધાઓ મનમાં ભગવાનનું સ્મરણ કરી રહ્યા છે

ਤੇ ਵਹ ਮੋਖ ਭਏ ਤਬ ਹੀ ਭਵ ਕੋ ਤਰ ਕੈ ਹਰਿ ਲੋਕਿ ਪਧਾਰੇ ॥੧੬੩੮॥

te vah mokh bhe tab hee bhav ko tar kai har lok padhaare |1638|

જેઓ યુદ્ધમાં મૃત્યુ પામ્યા છે, તેઓ મોક્ષ પામ્યા છે અને તેઓ સંસારના ભયાનક સાગરને પાર કરીને ભગવાનના ધામમાં ગયા છે.1638.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਨਿਪਟ ਸੁਭਟ ਚਟਪਟ ਕਟੇ ਖਟਪਟ ਕਹੀ ਨ ਜਾਇ ॥

nipatt subhatt chattapatt katte khattapatt kahee na jaae |

પરાક્રમી યોદ્ધાઓને ખૂબ જ ઝડપથી કાપી નાખવામાં આવ્યા હતા અને યુદ્ધની ભયાનકતા વર્ણવી શકાતી નથી

ਸਟਪਟ ਜੇ ਭਾਜੇ ਤਿਨਹੁ ਪਾਰਥ ਕਹਿਓ ਸੁਨਾਇ ॥੧੬੩੯॥

sattapatt je bhaaje tinahu paarath kahio sunaae |1639|

જેઓ ઝડપથી ભાગી રહ્યા છે, અર્જુને તેમને કહ્યું, 1639

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਕੈ ਕਾਜ ਕੋ ਆਜ ਕਰੋ ਸਭ ਹੀ ਭਟ ਨਾਹਿ ਟਰੋ ॥

sree brijaraaj kai kaaj ko aaj karo sabh hee bhatt naeh ttaro |

“ઓ યોદ્ધાઓ! કૃષ્ણ દ્વારા સોંપાયેલ કાર્ય કરો અને યુદ્ધના મેદાનથી ભાગશો નહીં

ਧਨੁ ਬਾਨ ਸੰਭਾਰ ਕੈ ਪਾਨਨ ਮੈ ਅਰਿ ਭੂਪਤਿ ਕਉ ਲਲਕਾਰਿ ਪਰੋ ॥

dhan baan sanbhaar kai paanan mai ar bhoopat kau lalakaar paro |

તમારા હાથમાં ધનુષ્ય અને તીર પકડો અને રાજાને બૂમો પાડતા તેના પર પડો

ਮੁਖ ਤੇ ਮਿਲਿ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰ ਰਰੋ ਅਪੁਨੇ ਅਪੁਨੇ ਹਥਿਯਾਰ ਧਰੋ ॥

mukh te mil maar hee maar raro apune apune hathiyaar dharo |

"તમને તમારા હાથમાં હથિયારો પકડીને, 'મારી નાખો, મારી નાખો'

ਤੁਮ ਤੋ ਕੁਲ ਕੀ ਕਛੁ ਲਾਜ ਕਰੋ ਖੜਗੇਸ ਕੇ ਸੰਗਿ ਲਰੋ ਨ ਡਰੋ ॥੧੬੪੦॥

tum to kul kee kachh laaj karo kharrages ke sang laro na ddaro |1640|

તમારા કુળની પરંપરા વિશે ઓછામાં ઓછું કંઈક વિચારો અને ખડગ સિંહ સાથે નિર્ભયતાથી લડો.” 1640.

ਭਾਨੁਜ ਕੋਪ ਭਯੋ ਚਿਤ ਮੈ ਤਿਹ ਭੂਪਤਿ ਕੇ ਹਠਿ ਸਾਮੁਹੇ ਧਾਯੋ ॥

bhaanuj kop bhayo chit mai tih bhoopat ke hatth saamuhe dhaayo |

સૂર્યનો પુત્ર કરણ ક્રોધમાં આવીને રાજાની સામે દ્રઢતાથી ઊભો રહ્યો.

ਚਾਪ ਚਢਾਇ ਲਯੋ ਕਰ ਮੈ ਸਰ ਯੌ ਤਬ ਹੀ ਇਕ ਬੈਨ ਸੁਨਾਯੋ ॥

chaap chadtaae layo kar mai sar yau tab hee ik bain sunaayo |

અને ધનુષ્ય ખેંચીને અને તીર હાથમાં લઈને તેણે રાજાને કહ્યું

ਆਯੋ ਹੈ ਕੇਹਰਿ ਕੇ ਮੁਖ ਮੈ ਮ੍ਰਿਗ ਐਸੇ ਕਹਿਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਤਊ ਸੁਨਿ ਪਾਯੋ ॥

aayo hai kehar ke mukh mai mrig aaise kahiyo nrip taoo sun paayo |

“તમે સાંભળો છો, હે રાજા! હવે તમે મારા જેવા સિંહના મોંમાં હરણની જેમ પડ્યા છો

ਭੂਪਤਿ ਹਾਥਿ ਲਯੋ ਧਨੁ ਬਾਨ ਸੰਭਾਰਿ ਕਹਿਓ ਮੁਖ ਤੇ ਸਮਝਾਯੋ ॥੧੬੪੧॥

bhoopat haath layo dhan baan sanbhaar kahio mukh te samajhaayo |1641|

રાજાએ ધનુષ્ય અને બાણ હાથમાં લીધા અને સૂર્ય પુત્રને સૂચના આપતા કહ્યું, 1641

ਭਾਨੁਜ ਕਾਹੇ ਕਉ ਜੁਝਿ ਮਰੋ ਗ੍ਰਿਹ ਜਾਹੁ ਭਲੋ ਦਿਨ ਕੋਇਕ ਜੀਜੋ ॥

bhaanuj kaahe kau jujh maro grih jaahu bhalo din koeik jeejo |

“હે સૂર્યપુત્ર કરણ! તમે કેમ મરવા માંગો છો? તમે જાઓ અને કેટલાક દિવસો સુધી જીવિત રહી શકો

ਖਾਤ ਹਲਾਹਲ ਕਿਉ ਅਪਨੇ ਕਰਿ ਜਾਇ ਕੈ ਧਾਮੁ ਸੁਧਾ ਰਸੁ ਪੀਜੋ ॥

khaat halaahal kiau apane kar jaae kai dhaam sudhaa ras peejo |

શા માટે તમે તમારા પોતાના હાથે ઝેર પી રહ્યા છો, તમારા ઘરે જાઓ અને આરામથી અમૃત પીવો. ”

ਯੌ ਕਹਿ ਭੂਪਤਿ ਬਾਨ ਹਨਿਓ ਮੁਖ ਤੇ ਕਹਿਯੋ ਜੁਧਹਿ ਕੋ ਫਲੁ ਲੀਜੋ ॥

yau keh bhoopat baan hanio mukh te kahiyo judheh ko fal leejo |

આટલું કહીને રાજાએ પોતાનું તીર છોડ્યું અને કહ્યું, “યુદ્ધમાં આવવાનું ઇનામ જુઓ.

ਲਾਗਤਿ ਬਾਨ ਗਿਰਿਓ ਮੁਰਛਾਇ ਕੈ ਸ੍ਰਉਨ ਗਿਰਿਓ ਸਗਰੋ ਅੰਗ ਭੀਜੋ ॥੧੬੪੨॥

laagat baan girio murachhaae kai sraun girio sagaro ang bheejo |1642|

” તીર વાગતાં તે બેભાન થઈને નીચે પડી ગયો અને તેનું આખું શરીર લોહીથી ભરાઈ ગયું.1642.

ਤਉ ਹੀ ਲਉ ਭੀਮ ਗਦਾ ਗਹਿ ਕੈ ਪੁਨਿ ਪਾਰਥ ਲੈ ਕਰ ਮੈ ਧਨ ਧਾਯੋ ॥

tau hee lau bheem gadaa geh kai pun paarath lai kar mai dhan dhaayo |

ત્યારે ભીમ પોતાની ગદા લઈને અને અર્જુન ધનુષ્ય લઈને દોડ્યા

ਭੀਖਮ ਦ੍ਰੋਣ ਕ੍ਰਿਪਾ ਸਹਦੇਵ ਸੁ ਭੂਰਸ੍ਰਵਾ ਮਨਿ ਕੋਪ ਬਢਾਯੋ ॥

bheekham dron kripaa sahadev su bhoorasravaa man kop badtaayo |

ભીષ્મ, દ્રોણ, કૃપાચાર્ય, સહદેવ ભૂર્શ્રવ વગેરે પણ ગુસ્સે થયા.

ਸ੍ਰੀ ਦੁਰਜੋਧਨ ਰਾਇ ਜੁਧਿਸਟਰ ਸ੍ਰੀ ਬਿਜ ਨਾਇਕ ਲੈ ਦਲੁ ਆਯੋ ॥

sree durajodhan raae judhisattar sree bij naaeik lai dal aayo |

દુર્યોધન, યુધિષ્ઠર અને કૃષ્ણ પણ તેમની સેના સાથે આવ્યા

ਭੂਪ ਕੇ ਤੀਰਨ ਕੇ ਡਰ ਤੇ ਬਰ ਬੀਰਨ ਤਉ ਮਨ ਮੈ ਡਰ ਪਾਯੋ ॥੧੬੪੩॥

bhoop ke teeran ke ddar te bar beeran tau man mai ddar paayo |1643|

રાજાના બાણોથી પરાક્રમી યોદ્ધાઓ મનમાં ભયભીત થઈ ગયા.1643.

ਤਉ ਲਗਿ ਸ੍ਰੀਪਤਿ ਆਪ ਕੁਪਿਯੋ ਸਰ ਭੂਪਤਿ ਕੇ ਉਰ ਮੈ ਇਕ ਮਾਰਿਓ ॥

tau lag sreepat aap kupiyo sar bhoopat ke ur mai ik maario |

તે સમય સુધી, કૃષ્ણે, અત્યંત ક્રોધમાં, રાજાના હૃદયમાં તીર માર્યું

ਏਕ ਹੀ ਬਾਨ ਕੋ ਤਾਨ ਤਬੈ ਤਿਹ ਸਾਰਥੀ ਕੋ ਪ੍ਰਤਿਅੰਗ ਪ੍ਰਹਾਰਿਓ ॥

ek hee baan ko taan tabai tih saarathee ko pratiang prahaario |

હવે તેણે ધનુષ્ય ખેંચીને સારથિ તરફ તીર છોડ્યું

ਭੂਪਤਿ ਆਗੇ ਹੀ ਹੋਤ ਭਯੋ ਰਨ ਭੂਮਹਿ ਤੇ ਨ ਟਰਿਓ ਪਗ ਟਾਰਿਓ ॥

bhoopat aage hee hot bhayo ran bhoomeh te na ttario pag ttaario |

હવે રાજા આગળ વધ્યો અને યુદ્ધના મેદાનમાં તેના પગ લપસી ગયા

ਸੂਰ ਸਰਾਹਤ ਭੇ ਸਭ ਹੀ ਜਸੁ ਯੋਂ ਮੁਖ ਤੇ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਉਚਾਰਿਓ ॥੧੬੪੪॥

soor saraahat bhe sabh hee jas yon mukh te kab sayaam uchaario |1644|

કવિ કહે છે કે બધા યોદ્ધાઓ આ યુદ્ધની પ્રશંસા કરવા લાગ્યા.1644.

ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਕੋ ਅਵਿਲੋਕ ਕੈ ਆਨਨ ਇਉ ਕਹਿ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪ ਬਾਤ ਸੁਨਾਈ ॥

sree har ko avilok kai aanan iau keh kai nrip baat sunaaee |

શ્રીકૃષ્ણનું મુખ જોઈને રાજા આમ બોલ્યા

ਛੂਟ ਰਹੀ ਅਲਕੈ ਕਟਿ ਲਉ ਉਪਮਾ ਮੁਖ ਕੀ ਬਰਨੀ ਨਹੀ ਜਾਈ ॥

chhoott rahee alakai katt lau upamaa mukh kee baranee nahee jaaee |

કૃષ્ણને જોઈને રાજાએ કહ્યું, "તમારા વાળ ખૂબ સુંદર છે અને તમારા ચહેરાનો મહિમા અવર્ણનીય છે.

ਚਾਰੁ ਦਿਪੈ ਅਖੀਆਨ ਦੋਊ ਉਪਮਾ ਨ ਕਛੂ ਇਨ ਤੇ ਅਧਿਕਾਈ ॥

chaar dipai akheeaan doaoo upamaa na kachhoo in te adhikaaee |

“તમારી આંખો અત્યંત મોહક છે અને તેની સરખામણી કોઈ પણ સાથે કરી શકાતી નથી

ਜਾਹੁ ਚਲੇ ਤੁਮ ਕਉ ਹਰਿ ਛਾਡਤਿ ਲੈਹੁ ਕਹਾ ਹਠਿ ਠਾਨਿ ਲਰਾਈ ॥੧੬੪੫॥

jaahu chale tum kau har chhaaddat laihu kahaa hatth tthaan laraaee |1645|

હે કૃષ્ણ! તું ચાલ્યો જઈશ, હું તને છોડી દઈશ, તને લડીને શું મળશે?” 1645.

ਧਨੁ ਬਾਨ ਸੰਭਾਰਿ ਕਹਿਯੋ ਬਹੁਰੋ ਹਮਰੀ ਬਤੀਯਾ ਹਰਿ ਜੂ ਸੁਨਿ ਲੀਜੈ ॥

dhan baan sanbhaar kahiyo bahuro hamaree bateeyaa har joo sun leejai |

(રાજા) ધનુષ્ય અને બાણ લઈને બોલ્યા, હે કૃષ્ણ! મારા શબ્દો સાંભળો.

ਕਿਉ ਹਠਿ ਠਾਨਿ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਹਮ ਸਿਉ ਸਮੁਹਾਇ ਕੈ ਆਹਵ ਕੀਜੈ ॥

kiau hatth tthaan ayodhan mai ham siau samuhaae kai aahav keejai |

ધનુષ્ય અને બાણ પકડીને રાજાએ કૃષ્ણને કહ્યું, “તમે મારી વાત સાંભળો, તું મારી સામે સતત લડવા કેમ આવે છે?

ਮਾਰਤ ਹੋ ਅਬ ਤੋਹਿ ਨ ਛਾਡਤ ਜਾਹੁ ਭਲੇ ਅਬ ਲਉ ਨਹੀ ਛੀਜੈ ॥

maarat ho ab tohi na chhaaddat jaahu bhale ab lau nahee chheejai |

“હવે હું તને મારી નાખીશ અને તને છોડીશ નહિ, નહિ તો તું દૂર જઈ શકે છે

ਮਾਨ ਕਹਿਓ ਹਮਰੋ ਪੁਰ ਕੀ ਕਜਰਾਰਨਿ ਕੋ ਨ ਬ੍ਰਿਥਾ ਦੁਖ ਦੀਜੈ ॥੧੬੪੬॥

maan kahio hamaro pur kee kajaraaran ko na brithaa dukh deejai |1646|

અત્યારે પણ કંઈ ખોટું થયું નથી, મારી વાત માનો અને નકામી રીતે મરીને શહેરની સ્ત્રીઓને વ્યથિત ન કરો.1646.

ਹਉ ਹਠ ਠਾਨਿ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ਘਨੇ ਰਨਬੀਰ ਨਿਬੇਰੇ ॥

hau hatth tthaan ayodhan mai ghan sayaam ghane ranabeer nibere |

“મેં સતત યુદ્ધમાં રોકાયેલા ઘણા યોદ્ધાઓને મારી નાખ્યા છે

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428