શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 238

ਜਾਬਮਾਲ ਭਿਰੇ ਕਛੂ ਪੁਨ ਮਾਰਿ ਐਸੇ ਈ ਕੈ ਲਏ ॥

jaabamaal bhire kachhoo pun maar aaise ee kai le |

પછી જંબુમાલી યુદ્ધમાં લડ્યા પરંતુ તે પણ તે જ રીતે માર્યા ગયા

ਭਾਜ ਕੀਨ ਪ੍ਰਵੇਸ ਲੰਕ ਸੰਦੇਸ ਰਾਵਨ ਸੋ ਦਏ ॥

bhaaj keen praves lank sandes raavan so de |

રાવણને સમાચાર આપવા તેની સાથે આવેલા રાક્ષસો લંકા તરફ દોડી ગયા.

ਧੂਮਰਾਛ ਸੁ ਜਾਬਮਾਲ ਦੁਹਹੂੰ ਰਾਘਵ ਜੂ ਹਰਿਓ ॥

dhoomaraachh su jaabamaal duhahoon raaghav joo hario |

કે ધૂમ્રક્ષ અને જંબુમાલી બંને રામના હાથે માર્યા ગયા હતા.

ਹੈ ਕਛੂ ਪ੍ਰਭੁ ਕੇ ਹੀਏ ਸੁਭ ਮੰਤ੍ਰ ਆਵਤ ਸੋ ਕਰੋ ॥੩੭੦॥

hai kachhoo prabh ke hee subh mantr aavat so karo |370|

તેઓએ તેમને વિનંતી કરી કે, હે પ્રભુ! હવે તમને ગમે તે ગમે, બીજું કોઈ માપ લો.��370.

ਪੇਖ ਤੀਰ ਅਕੰਪਨੈ ਦਲ ਸੰਗਿ ਦੈ ਸੁ ਪਠੈ ਦਯੋ ॥

pekh teer akanpanai dal sang dai su patthai dayo |

અકંપનને પોતાની નજીક જોઈને રાવણે તેને સૈન્ય સાથે મોકલ્યો.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਬਜੇ ਬਜੰਤ੍ਰ ਨਿਨਦ ਸਦ ਪੁਰੀ ਭਯੋ ॥

bhaat bhaat baje bajantr ninad sad puree bhayo |

તેમના પ્રસ્થાન સમયે, ઘણા પ્રકારના સંગીતનાં સાધનો વગાડવામાં આવ્યા હતા, જે સમગ્ર લંકા શહેરમાં ગુંજી ઉઠ્યા હતા.

ਸੁਰ ਰਾਇ ਆਦਿ ਪ੍ਰਹਸਤ ਤੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਮੰਤ੍ਰ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

sur raae aad prahasat te ih bhaat mantr bichaariyo |

પ્રહસ્ત સહિતના મંત્રીઓએ પરામર્શ કર્યો હતો

ਸੀਅ ਦੇ ਮਿਲੋ ਰਘੁਰਾਜ ਕੋ ਕਸ ਰੋਸ ਰਾਵ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥੩੭੧॥

seea de milo raghuraaj ko kas ros raav sanbhaariyo |371|

અને વિચાર્યું કે રાવણે સીતાને રામને પરત કરવી જોઈએ અને તેને વધુ નારાજ ન કરવી જોઈએ.371.

ਛਪਯ ਛੰਦ ॥

chhapay chhand |

છપાઈ સ્તન્ઝા

ਝਲ ਹਲੰਤ ਤਰਵਾਰ ਬਜਤ ਬਾਜੰਤ੍ਰ ਮਹਾ ਧੁਨ ॥

jhal halant taravaar bajat baajantr mahaa dhun |

સંગીતનાં સાધનોનો અવાજ અને તલવારોનો ત્રાટકવાનો અવાજ ગુંજી ઉઠ્યો,

ਖੜ ਹੜੰਤ ਖਹ ਖੋਲ ਧਯਾਨ ਤਜਿ ਪਰਤ ਚਵਧ ਮੁਨ ॥

kharr harrant khah khol dhayaan taj parat chavadh mun |

અને યુદ્ધભૂમિના ભયાનક અવાજોથી તપસ્વીઓનું ધ્યાન વિચલિત થઈ ગયું.

ਇਕ ਇਕ ਲੈ ਚਲੈ ਇਕ ਤਨ ਇਕ ਅਰੁਝੈ ॥

eik ik lai chalai ik tan ik arujhai |

યોદ્ધાઓ એક પછી એક આગળ આવ્યા અને એકથી એક લડવા લાગ્યા.

ਅੰਧ ਧੁੰਧ ਪਰ ਗਈ ਹਥਿ ਅਰ ਮੁਖ ਨ ਸੁਝੈ ॥

andh dhundh par gee hath ar mukh na sujhai |

એટલો ભયંકર વિનાશ થયો કે કંઈ ઓળખી ન શકાય,

ਸੁਮੁਹੇ ਸੂਰ ਸਾਵੰਤ ਸਭ ਫਉਜ ਰਾਜ ਅੰਗਦ ਸਮਰ ॥

sumuhe soor saavant sabh fauj raaj angad samar |

અંગદની સાથે પરાક્રમી દળો દેખાઈ રહ્યા છે,

ਜੈ ਸਦ ਨਿਨਦ ਬਿਹਦ ਹੂਅ ਧਨੁ ਜੰਪਤ ਸੁਰਪੁਰ ਅਮਰ ॥੩੭੨॥

jai sad ninad bihad hooa dhan janpat surapur amar |372|

અને વિજયના કરા આકાશમાં ગૂંજવા લાગ્યા.372.

ਇਤ ਅੰਗਦ ਯੁਵਰਾਜ ਦੁਤੀਅ ਦਿਸ ਬੀਰ ਅਕੰਪਨ ॥

eit angad yuvaraaj duteea dis beer akanpan |

આ બાજુ રાજકુમાર અંગદ અને તે બાજુ બળવાન અકંપન,

ਕਰਤ ਬ੍ਰਿਸਟ ਸਰ ਧਾਰ ਤਜਤ ਨਹੀ ਨੈਕ ਅਯੋਧਨ ॥

karat brisatt sar dhaar tajat nahee naik ayodhan |

તેમના તીર વરસાવતા થાકતા નથી.

ਹਥ ਬਥ ਮਿਲ ਗਈ ਲੁਥ ਬਿਥਰੀ ਅਹਾੜੰ ॥

hath bath mil gee luth bitharee ahaarran |

હાથ મિલન કરી રહ્યા છે અને લાશો વેરવિખેર પડી છે,

ਘੁਮੇ ਘਾਇ ਅਘਾਇ ਬੀਰ ਬੰਕੜੇ ਬਬਾੜੰ ॥

ghume ghaae aghaae beer bankarre babaarran |

બહાદુર લડવૈયાઓ ફરી રહ્યા છે અને તેમને પડકાર્યા પછી એક બીજાને મારી રહ્યા છે.

ਪਿਖਤ ਬੈਠ ਬਿਬਾਣ ਬਰ ਧੰਨ ਧੰਨ ਜੰਪਤ ਅਮਰ ॥

pikhat baitth bibaan bar dhan dhan janpat amar |

દેવતાઓ તેમના હવાઈ વાહનોમાં બેસીને તેમનો જયજયકાર કરે છે.

ਭਵ ਭੂਤ ਭਵਿਖਯ ਭਵਾਨ ਮੋ ਅਬ ਲਗ ਲਖਯੋ ਨ ਅਸ ਸਮਰ ॥੩੭੩॥

bhav bhoot bhavikhay bhavaan mo ab lag lakhayo na as samar |373|

તેઓ કહે છે કે તેઓએ આના જેવું ભયાનક યુદ્ધ અગાઉ ક્યારેય જોયું નથી.373.

ਕਹੂੰ ਮੁੰਡ ਪਿਖੀਅਹ ਕਹੂੰ ਭਕ ਰੁੰਡ ਪਰੇ ਧਰ ॥

kahoon mundd pikheeah kahoon bhak rundd pare dhar |

ક્યાંક માથું દેખાઈ રહ્યું છે તો ક્યાંક માથા વગરના થડ દેખાઈ રહ્યા છે

ਕਿਤਹੀ ਜਾਘ ਤਰਫੰਤ ਕਹੂੰ ਉਛਰੰਤ ਸੁ ਛਬ ਕਰ ॥

kitahee jaagh tarafant kahoon uchharant su chhab kar |

ક્યાંક પગ સળગતા હોય છે અને કૂદતા હોય છે

ਭਰਤ ਪਤ੍ਰ ਖੇਚਰੰ ਕਹੂੰ ਚਾਵੰਡ ਚਿਕਾਰੈਂ ॥

bharat patr khecharan kahoon chaavandd chikaarain |

ક્યાંક વેમ્પાયર તેમની વાસણોને લોહીથી ભરી રહ્યા છે

ਕਿਲਕਤ ਕਤਹ ਮਸਾਨ ਕਹੂੰ ਭੈਰਵ ਭਭਕਾਰੈਂ ॥

kilakat katah masaan kahoon bhairav bhabhakaarain |

ક્યાંક ગીધની ચીસો સંભળાઈ રહી છે

ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਜੈ ਕਪਿ ਕੀ ਭਈ ਹਣਯੋ ਅਸੁਰ ਰਾਵਣ ਤਣਾ ॥

eih bhaat bijai kap kee bhee hanayo asur raavan tanaa |

ક્યાંક ભૂત હિંસક બૂમો પાડી રહ્યા છે તો ક્યાંક ભૈરવો હસી રહ્યા છે.

ਭੈ ਦਗ ਅਦਗ ਭਗੇ ਹਠੀ ਗਹਿ ਗਹਿ ਕਰ ਦਾਤਨ ਤ੍ਰਿਣਾ ॥੩੭੪॥

bhai dag adag bhage hatthee geh geh kar daatan trinaa |374|

આ રીતે અંગદનો વિજય થયો અને તેણે રાવણના પુત્ર અકંપનનો વધ કર્યો. તેમના મૃત્યુ પર ભયભીત રાક્ષસો તેમના મોંમાં ઘાસની બ્લેડ સાથે ભાગી ગયા.374.

ਉਤੈ ਦੂਤ ਰਾਵਣੈ ਜਾਇ ਹਤ ਬੀਰ ਸੁਣਾਯੋ ॥

autai doot raavanai jaae hat beer sunaayo |

તે બાજુ સંદેશવાહકોએ રાવણને અકંપનના મૃત્યુના સમાચાર આપ્યા,

ਇਤ ਕਪਿਪਤ ਅਰੁ ਰਾਮ ਦੂਤ ਅੰਗਦਹਿ ਪਠਾਯੋ ॥

eit kapipat ar raam doot angadeh patthaayo |

અને આ બાજુ વાનરોના સ્વામી અંગંદને રામના દૂત તરીકે રાવણ પાસે મોકલવામાં આવ્યો હતો.

ਕਹੀ ਕਥ ਤਿਹ ਸਥ ਗਥ ਕਰਿ ਤਥ ਸੁਨਾਯੋ ॥

kahee kath tih sath gath kar tath sunaayo |

તેને રાવણને બધી હકીકત જણાવવા મોકલવામાં આવ્યો

ਮਿਲਹੁ ਦੇਹੁ ਜਾਨਕੀ ਕਾਲ ਨਾਤਰ ਤੁਹਿ ਆਯੋ ॥

milahu dehu jaanakee kaal naatar tuhi aayo |

અને તેના મૃત્યુને રોકવા માટે તેને સીતાને પરત કરવાની સલાહ પણ આપી.

ਪਗ ਭੇਟ ਚਲਤ ਭਯੋ ਬਾਲ ਸੁਤ ਪ੍ਰਿਸਟ ਪਾਨ ਰਘੁਬਰ ਧਰੇ ॥

pag bhett chalat bhayo baal sut prisatt paan raghubar dhare |

બલિનો પુત્ર અંગદ, રામના ચરણ સ્પર્શ કરીને પોતાના કામ પર ગયો.

ਭਰ ਅੰਕ ਪੁਲਕਤ ਨ ਸਪਜਿਯੋ ਭਾਤ ਅਨਿਕ ਆਸਿਖ ਕਰੇ ॥੩੭੫॥

bhar ank pulakat na sapajiyo bhaat anik aasikh kare |375|

જેમણે તેમની પીઠ પર થપથપાવીને અને અનેક પ્રકારના આશીર્વાદ વ્યક્ત કરીને તેમને વિદાય આપી.375.

ਪ੍ਰਤਿ ਉਤਰ ਸੰਬਾਦ ॥

prat utar sanbaad |

પ્રતિભાવશીલ સંવાદ:

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥

chhapai chhand |

છપાઈ સ્તન્ઝા

ਦੇਹ ਸੀਆ ਦਸਕੰਧ ਛਾਹਿ ਨਹੀ ਦੇਖਨ ਪੈਹੋ ॥

deh seea dasakandh chhaeh nahee dekhan paiho |

અંગદ કહે, હે દસ માથાવાળા રાવણ! સીતાને પરત કરો, તમે તેનો પડછાયો જોઈ શકશો નહીં (એટલે કે તમને મારી નાખવામાં આવશે).

ਲੰਕ ਛੀਨ ਲੀਜੀਐ ਲੰਕ ਲਖਿ ਜੀਤ ਨ ਜੈਹੋ ॥

lank chheen leejeeai lank lakh jeet na jaiho |

રાવણ કહે છે, ‘લંકાના વાસ પછી મને કોઈ જીતી શકશે નહીં

ਕ੍ਰੁਧ ਬਿਖੈ ਜਿਨ ਘੋਰੁ ਪਿਖ ਕਸ ਜੁਧੁ ਮਚੈ ਹੈ ॥

krudh bikhai jin ghor pikh kas judh machai hai |

અંગદ ફરી કહે છે, ‘તારા ક્રોધથી તારી બુદ્ધિ બગડી ગઈ છે, તું યુદ્ધ કેવી રીતે કરી શકશે.

ਰਾਮ ਸਹਿਤ ਕਪਿ ਕਟਕ ਆਜ ਮ੍ਰਿਗ ਸਯਾਰ ਖਵੈ ਹੈ ॥

raam sahit kap kattak aaj mrig sayaar khavai hai |

રાવણ જવાબ આપે છે, "હું આજે પણ રામની સાથે વાંદરાઓની બધી સેનાને પ્રાણીઓ અને શિયાળ દ્વારા ખાઈ જઈશ."

ਜਿਨ ਕਰ ਸੁ ਗਰਬੁ ਸੁਣ ਮੂੜ ਮਤ ਗਰਬ ਗਵਾਇ ਘਨੇਰ ਘਰ ॥

jin kar su garab sun moorr mat garab gavaae ghaner ghar |

અંગદ કહે છે, હે રાવણ, અહંકાર ન રાખ, આ અહંકારે ઘણા ઘરોનો નાશ કર્યો છે.

ਬਸ ਕਰੇ ਸਰਬ ਘਰ ਗਰਬ ਹਮ ਏ ਕਿਨ ਮਹਿ ਦ੍ਵੈ ਦੀਨ ਨਰ ॥੩੭੬॥

bas kare sarab ghar garab ham e kin meh dvai deen nar |376|

રાવણ જવાબ આપે છે. મને ગર્વ છે કારણ કે મેં મારી પોતાની શક્તિથી બધાને કાબૂમાં કર્યા છે, તો પછી આ બે મનુષ્યો રામ અને લક્ષ્મણ કઈ શક્તિનું સંચાલન કરી શકે છે.��376.

ਰਾਵਨ ਬਾਚ ਅੰਗਦ ਸੋ ॥

raavan baach angad so |

અંગદને સંબોધિત રાવણનું ભાષણ :

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥

chhapai chhand |

છપાઈ સ્તન્ઝા

ਅਗਨ ਪਾਕ ਕਹ ਕਰੈ ਪਵਨ ਮੁਰ ਬਾਰ ਬੁਹਾਰੈ ॥

agan paak kah karai pavan mur baar buhaarai |

અગ્નિનો દેવ મારો રસોઈયો છે અને પવનનો દેવ મારો સફાઈ કામદાર છે,

ਚਵਰ ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਧਰੈ ਸੂਰ ਛਤ੍ਰਹਿ ਸਿਰ ਢਾਰੈ ॥

chavar chandramaa dharai soor chhatreh sir dtaarai |

ચંદ્ર-દેવ મારા માથા પર ફ્લાય-વિસ્ક કરે છે અને સૂર્ય-દેવ મારા માથા પર છત્ર ચલાવે છે

ਮਦ ਲਛਮੀ ਪਿਆਵੰਤ ਬੇਦ ਮੁਖ ਬ੍ਰਹਮੁ ਉਚਾਰਤ ॥

mad lachhamee piaavant bed mukh braham uchaarat |

ધનની દેવી લક્ષ્મી મને પીણું પીરસે છે અને બ્રહ્મા મારા માટે વૈદિક મંત્રોનો પાઠ કરે છે.

ਬਰਨ ਬਾਰ ਨਿਤ ਭਰੇ ਔਰ ਕੁਲੁਦੇਵ ਜੁਹਾਰਤ ॥

baran baar nit bhare aauar kuludev juhaarat |

વરુણ મારો જળ-વાહક છે અને મારા કુટુંબ-દેવની આગળ પ્રણામ કરે છે

ਨਿਜ ਕਹਤਿ ਸੁ ਬਲ ਦਾਨਵ ਪ੍ਰਬਲ ਦੇਤ ਧਨੁਦਿ ਜਛ ਮੋਹਿ ਕਰ ॥

nij kahat su bal daanav prabal det dhanud jachh mohi kar |

આ મારી સંપૂર્ણ શક્તિ-રચના છે, તેમના સિવાય બધી રાક્ષસી શક્તિઓ મારી સાથે છે, આ કારણથી હાજર યક્ષો વગેરે તેમની તમામ પ્રકારની સંપત્તિ ખુશીથી મારી સમક્ષ રજૂ કરે છે.