શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 344

ਗੁਹਿ ਕੈ ਬਨ ਫੂਲਨ ਸੁੰਦਰ ਹਾਰ ਸੋ ਕੇਲ ਕਰੈ ਤਿਨ ਡਾਰਿ ਗਰੈ ॥

guhi kai ban foolan sundar haar so kel karai tin ddaar garai |

અમે બન ફૂલોની સુંદર માળા બનાવીશું અને તેને અમારા ગળામાં મૂકીશું.

ਬਿਰਹਾ ਛੁਧ ਕੋ ਤਿਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ਹਸ ਕੈ ਰਸ ਕੈ ਸੰਗਿ ਪੇਟ ਭਰੈ ॥੫੦੩॥

birahaa chhudh ko tih tthaur bikhai has kai ras kai sang pett bharai |503|

આપણે રમણીય રમતમાં આપણી જાતને લીન કરી શકીએ છીએ, સુંદર માળા પહેરી શકીએ છીએ, આપણે આપણી રમત દ્વારા અલગ થવાની વેદનાને સમાપ્ત કરી શકીએ છીએ.503.

ਆਇਸੁ ਮਾਨਿ ਤਬੈ ਹਰਿ ਕੋ ਸਭ ਧਾਇ ਚਲੀ ਗੁਪੀਆ ਤਿਹ ਠਉਰੈ ॥

aaeis maan tabai har ko sabh dhaae chalee gupeea tih tthaurai |

શ્રી કૃષ્ણની આજ્ઞા માનીને બધી ગોપીઓ ભાગીને તે જગ્યાએ ગઈ.

ਏਕ ਚਲੈ ਮੁਸਕਾਇ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਏਕ ਚਲੈ ਹਰੂਏ ਇਕ ਦਉਰੈ ॥

ek chalai musakaae bhalee bidh ek chalai harooe ik daurai |

કૃષ્ણ સાથે સંમત થઈને, બધી ગોપીઓ તે જગ્યા તરફ આગળ વધી, એક હસતાં હસતાં ચાલી રહી છે, બીજી ધીમે ચાલી રહી છે અને કોઈ દોડી રહ્યું છે.

ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਉਪਮਾ ਤਿਹ ਕੀ ਜਲ ਮੈ ਜਮੁਨਾ ਕਹੁ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਹਉਰੈ ॥

sayaam kahai upamaa tih kee jal mai jamunaa kahu gvaarin haurai |

(કવિ) શ્યામ એમના વખાણ કરે છે કે જમનામાં ગોપીઓ પાણી ઉછાળે છે.

ਰੀਝ ਰਹੈ ਬਨ ਕੇ ਮ੍ਰਿਗ ਦੇਖਿ ਸੁ ਅਉਰ ਪਿਖੈ ਗਜ ਗਾਮਨ ਸਉਰੈ ॥੫੦੪॥

reejh rahai ban ke mrig dekh su aaur pikhai gaj gaaman saurai |504|

કવિ શ્યામ કહે છે કે ગોપીઓ યમુનાના પાણીમાં તરી રહી છે અને હાથીની ચાલની સ્ત્રીઓને તેમના હૃદયની ઈચ્છા પ્રમાણે કામ કરતી જોઈને જંગલના હરણ પણ પ્રસન્ન થઈ રહ્યા છે.504.

ਸ੍ਯਾਮ ਸਮੇਤ ਸਭੈ ਗੁਪੀਆ ਜਮੁਨਾ ਜਲ ਕੋ ਤਰਿ ਪਾਰਿ ਪਰਈਯਾ ॥

sayaam samet sabhai gupeea jamunaa jal ko tar paar pareeyaa |

શ્રી કૃષ્ણ સહિત તમામ ગોપીઓએ તરીને નદી પાર કરી છે

ਪਾਰ ਭਈ ਜਬ ਹੀ ਹਿਤ ਸੋ ਗਿਰਦਾ ਕਰ ਕੈ ਤਿਹ ਕੋ ਤਿਸਟਈਯਾ ॥

paar bhee jab hee hit so giradaa kar kai tih ko tisatteeyaa |

બધી ગોપીઓ કૃષ્ણની સાથે યમુના ઓળંગીને બીજી બાજુ ગઈ અને ભેગા થઈને એક વર્તુળમાં ઊભી રહી.

ਤਾ ਛਬਿ ਕੀ ਅਤਿ ਹੀ ਉਪਮਾ ਕਬਿ ਨੈ ਮੁਖ ਤੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੁਨਈਯਾ ॥

taa chhab kee at hee upamaa kab nai mukh te ih bhaat suneeyaa |

કવિએ આ રીતે (તેના) ચહેરા પરથી તે છબીની આત્યંતિક ઉપમાનું સંભળાવ્યું.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਭਯੋ ਸਸਿ ਸੁਧ ਮਨੋ ਸਮ ਰਾਜਤ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਤੀਰ ਤਰਈਯਾ ॥੫੦੫॥

kaanrah bhayo sas sudh mano sam raajat gvaarin teer tareeyaa |505|

આ ચશ્મા આ રીતે દેખાતું હતું: કે કૃષ્ણ ચંદ્ર જેવા હતા અને તેમની આસપાસની ગોપીઓ તેમના તારાઓના પરિવાર જેવી દેખાતી હતી.505.

ਬਾਤ ਲਗੀ ਕਹਨੇ ਮੁਖ ਤੇ ਕਵਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਮਿਲ ਕੈ ਸਭ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ॥

baat lagee kahane mukh te kav sayaam kahai mil kai sabh gvaarin |

કવિ શ્યામ કહે છે, બધી ગોપીઓ ભેગા મળી શ્રી કૃષ્ણ સાથે વાત કરવા લાગી.

ਚੰਦ੍ਰਮੁਖੀ ਮ੍ਰਿਗ ਸੇ ਦ੍ਰਿਗਨੀ ਲਖੀਯੈ ਤਿਨ ਭਾਨ ਅਨੰਤ ਅਪਾਰਨਿ ॥

chandramukhee mrig se driganee lakheeyai tin bhaan anant apaaran |

બધી ગોપીઓ, જેઓ ચંદ્ર મુખવાળી અને આંખોવાળી હતી, તેઓ એકબીજા સાથે વાત કરવા લાગ્યા:

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕੇ ਸਾਥ ਕਰੀ ਚਰਚਾ ਮਿਲਿ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜ ਕੀ ਸਭ ਸੁੰਦਰ ਬਾਰਨਿ ॥

kaanrah ke saath karee charachaa mil kai brij kee sabh sundar baaran |

બ્રજની તે બધી સુંદર સ્ત્રીઓએ સાથે મળીને શ્રી કૃષ્ણ સાથે ચર્ચા કરવાનું શરૂ કર્યું.

ਛੋਰਿ ਦਈ ਗ੍ਰਿਹ ਕੀ ਸਭ ਲਾਜ ਜੁ ਹੋਇ ਮਹਾ ਰਸ ਕੀ ਚਸਕਾਰਨਿ ॥੫੦੬॥

chhor dee grih kee sabh laaj ju hoe mahaa ras kee chasakaaran |506|

બ્રજના અવિચારી કુમારિકાઓએ કૃષ્ણ સાથે પ્રેમ વિશે ચર્ચા કરી અને આ મહાન આનંદમાં લીન થઈને, તેઓએ તેમના તમામ સંકોચનો ત્યાગ કર્યો.506.

ਕੈ ਰਸ ਕੇ ਹਰਿ ਕਾਰਨੁ ਕੈ ਕਰਿ ਕਸਟ ਬਡੋ ਕੋਊ ਮੰਤਰ ਸਾਧੋ ॥

kai ras ke har kaaran kai kar kasatt baddo koaoo mantar saadho |

કાં તો શ્રી કૃષ્ણે રસ મેળવવા ખૂબ મહેનત કરીને મંત્ર બનાવ્યો છે.

ਕੈ ਕੋਊ ਜੰਤ੍ਰ ਬਡੋਈ ਸਧਿਯੋ ਇਨ ਕੋ ਅਪਨੇ ਮਨ ਭੀਤਰ ਬਾਧੋ ॥

kai koaoo jantr baddoee sadhiyo in ko apane man bheetar baadho |

ગોપીઓનું મન પ્રેમમાં લીન થવાને કારણે અથવા કૃષ્ણ માટે અથવા કોઈ મંત્ર અથવા શક્તિશાળી યંત્રને લીધે ખૂબ જ ઉત્તેજિત થાય છે,

ਕੈ ਕੇਹੂੰ ਤੰਤ੍ਰ ਕੇ ਸਾਥ ਕਿਧੋ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਅਤਿ ਹੀ ਕਰਿ ਧਾਧੋ ॥

kai kehoon tantr ke saath kidho kab sayaam kahai at hee kar dhaadho |

અથવા તે તંત્રના કારણે ભારે દહેશતમાં સળગી રહી છે

ਚੋਰਿ ਲਯੋ ਮਨੁ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਕੋ ਛਿਨ ਭੀਤਰ ਦੀਨ ਦਯਾਨਿਧਿ ਮਾਧੋ ॥੫੦੭॥

chor layo man gvaarin ko chhin bheetar deen dayaanidh maadho |507|

નીચ લોકો પર દયાળુ એવા કૃષ્ણે એક જ ક્ષણમાં ગોપીઓનું મન ચોરી લીધું છે.507.

ਗੋਪੀ ਵਾਚ ॥

gopee vaach |

ગોપીઓની વાણી:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕੇ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਸਾਥ ਕਹਿਯੋ ਹਮ ਕੋ ਤਜਿ ਕੈ ਕਿਹ ਓਰਿ ਗਏ ਥੇ ॥

kaanrah ke gvaarin saath kahiyo ham ko taj kai kih or ge the |

ગોપીઓએ કૃષ્ણને પૂછ્યું, "અમને છોડીને તમે ક્યાં ગયા?"

ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਢਾਇ ਮਹਾ ਹਮ ਸੋ ਜਮੁਨਾ ਤਟਿ ਪੈ ਰਸ ਕੇਲ ਕਏ ਥੇ ॥

preet badtaae mahaa ham so jamunaa tatt pai ras kel ke the |

ગોપીઓએ કૃષ્ણને કહ્યું, અમને છોડીને તમે ક્યાં ગયા હતા? તમે અમને પ્રેમ કર્યો હતો અને યમુના કિનારે અમારી સાથે રમૂજી રમતમાં લીન હતા

ਯੌ ਤਜਿ ਗੇ ਜਿਮ ਰਾਹਿ ਮੁਸਾਫਿਰ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹਿਯੋ ਤੁਮ ਨਾਹਿ ਨਏ ਥੇ ॥

yau taj ge jim raeh musaafir sayaam kahiyo tum naeh ne the |

તમે અમારાથી અજાણ્યા નહોતા, પણ પ્રવાસી પોતાના સાથીદારની જેમ અમને છોડીને ગયા.

ਫੂਲ ਖਿਰੇ ਮੁਖ ਆਏ ਕਹਾ ਅਪਨੀ ਬਿਰੀਆ ਕਹੂੰ ਭਉਰ ਭਏ ਥੇ ॥੫੦੮॥

fool khire mukh aae kahaa apanee bireea kahoon bhaur bhe the |508|

અમારા ચહેરા અહીં ફૂલોની જેમ ખીલ્યા હતા, પણ તમે કાળી મધમાખીની જેમ બીજે ક્યાંક ચાલ્યા ગયા હતા.��508.

ਅਥ ਚਤੁਰ ਪੁਰਖ ਭੇਦ ਕਥਨੰ ॥

ath chatur purakh bhed kathanan |

હવે ચાર પ્રકારના પુરુષોના ભેદનું વર્ણન શરૂ થાય છે

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਨਰ ਏਕ ਅਕੀਨ ਹੀ ਪ੍ਰੀਤ ਕਰੈ ਇਕ ਕੀਨ ਕਰੈ ਇਕ ਕੀਨ ਜੁ ਜਾਨੈ ॥

nar ek akeen hee preet karai ik keen karai ik keen ju jaanai |

કેટલીક વ્યક્તિઓ એવી હોય છે જે પ્રેમ કર્યા વિના પ્રેમ કરે છે

ਏਕ ਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕੇ ਭੇਦ ਜਨੈ ਜੋਊ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰੈ ਅਰਿ ਕੈ ਤਿਹ ਮਾਨੈ ॥

ek na preet ke bhed janai joaoo preet karai ar kai tih maanai |

બીજા એવા પણ છે કે જેઓ પ્રેમ થાય ત્યારે જ પ્રેમ કરે છે અને આવા પ્રેમને કલ્યાણ માને છે, એવા બીજા પણ છે જે પ્રેમમાં ભિન્નતા જાણે છે અને પ્રેમને પોતાના મનમાં સ્વીકારે છે.

ਸੋ ਨਰ ਮੂੜ ਬਿਖੈ ਕਹੀਯੈ ਜਗਿ ਜੋ ਨਰ ਰੰਚ ਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਛਾਨੈ ॥

so nar moorr bikhai kaheeyai jag jo nar ranch na preet pachhaanai |

દુનિયામાં ચોથા પ્રકારના લોકો એવા છે જેમને મૂર્ખ કહી શકાય કારણ કે તેઓ પ્રેમને થોડું પણ સમજી શકતા નથી.

ਸੋ ਚਰਚਾ ਰਸ ਕੀ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੁ ਗ੍ਵਾਰਿਨੀਆ ਸੰਗਿ ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਖਾਨੈ ॥੫੦੯॥

so charachaa ras kee ih bhaat su gvaarineea sang kaanrah bakhaanai |509|

ગોપીઓ અને કૃષ્ણ આવી ચર્ચામાં લીન છે.509.

ਗੋਪੀ ਬਾਚ ॥

gopee baach |

ગોપીઓની વાણી:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਗ੍ਵਾਰਿਨੀਆ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹੈ ਕਰਿ ਨੇਹ ਕੋ ਅੰਤਿ ਦਗਾ ਕੋਊ ਦੈ ਹੈ ॥

gvaarineea ih bhaat kahai kar neh ko ant dagaa koaoo dai hai |

ગોપીઓએ આ રીતે (કૃષ્ણને) કહ્યું કે જે કોઈ ખીલી બનાવે છે તે આખરે છેતરશે.

ਦੋ ਜਨ ਛਾਡਿ ਪਰੋ ਹਰਿ ਗਯੋ ਜਨ ਜੋ ਛਲ ਸੋ ਤਿਹ ਕੋ ਹਰਿ ਲੈ ਹੈ ॥

do jan chhaadd paro har gayo jan jo chhal so tih ko har lai hai |

ગોપીઓ કહે છે, ચાલો જોઈએ, પ્રેમ સમાપ્ત કર્યા પછી કોણ છેતરે છે? કૃષ્ણ એવા છે કે તેઓ પોતાની સામે ઉભા રહેલા દુશ્મનને પણ છોડીને કોઈના કલ્યાણ માટે હંમેશા તત્પર રહે છે અને છેતરાઈને પોતાને છેતરે છે.

ਜੋ ਬਟਹਾ ਜਨ ਘਾਵਤ ਹੈ ਕੋਊ ਜਾਤ ਚਲਿਯੋ ਪਿਖ ਕੈ ਮਧਿਮੈ ਹੈ ॥

jo battahaa jan ghaavat hai koaoo jaat chaliyo pikh kai madhimai hai |

જેમ માર્ગમાં (મુસાફરોને) મારનાર માર્ગમાં આવનારને મારી નાખે છે, (તેને પણ ઉપરોક્ત ગુંડાઓમાં ગણવો જોઈએ).

ਪੈ ਖਿਝ ਕੈ ਅਤਿ ਹੀ ਗੁਪੀਆ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਤਿਨ ਕੀ ਸਮ ਏ ਹੈ ॥੫੧੦॥

pai khijh kai at hee gupeea ih bhaat kahiyo tin kee sam e hai |510|

"તે એવો છે જે વરસાદની ઋતુમાં કોઈની સાથે આવે છે અને ઓચિંતા ડાકુનું રૂપ ધારણ કરે છે અને તેના સાથીને રસ્તામાં મારી નાખે છે," ગોપીઓએ ગુસ્સાથી કહ્યું કે કૃષ્ણ આવા વ્યક્તિ છે.510.

ਜਬ ਹੀ ਇਹ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਬਾਤ ਕਹੀ ਤਬ ਹੀ ਤਿਨ ਕੇ ਸੰਗ ਕਾਨ੍ਰਹ ਹਸੈ ॥

jab hee ih gvaarin baat kahee tab hee tin ke sang kaanrah hasai |

જ્યારે ગોપીઓએ આ કહ્યું ત્યારે કૃષ્ણ તેમની સાથે હસ્યા

ਜਿਹ ਨਾਮ ਕੇ ਲੇਤ ਜਰਾ ਮੁਖ ਤੇ ਤਜ ਕੈ ਗਨਕਾ ਸਭ ਪਾਪ ਨਸੇ ॥

jih naam ke let jaraa mukh te taj kai ganakaa sabh paap nase |

જેનું નામ ઉચ્ચારવાથી ગણિકા જેવા પાપીના પાપ નાશ પામ્યા

ਨ ਜਪਿਯੋ ਜਿਹ ਜਾਪ ਸੋਊ ਉਜਰੇ ਜਿਹ ਜਾਪ ਜਪਿਯੋ ਸੋਊ ਧਾਮ ਬਸੇ ॥

n japiyo jih jaap soaoo ujare jih jaap japiyo soaoo dhaam base |

જ્યાં તેમનું નામ યાદ ન આવ્યું ત્યાં તે જગ્યા નિર્જન બની ગઈ

ਤਿਨ ਗੋਪਿਨ ਸੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਹਮਹੂੰ ਅਤਿ ਹੀ ਰਸ ਬੀਚ ਫਸੇ ॥੫੧੧॥

tin gopin so ih bhaat kahiyo hamahoon at hee ras beech fase |511|

જેણે તેનું નામ યાદ કર્યું, તેનું ઘર સમૃદ્ધ થયું કે કૃષ્ણએ ગોપીઓને આ કહ્યું, "હું તમારા મનોરંજક આનંદમાં ભયંકર રીતે ફસાઈ ગયો છું." 511.

ਕਹਿ ਕੈ ਇਹ ਬਾਤ ਹਸੇ ਹਰਿ ਜੂ ਉਠ ਕੈ ਜਮੁਨਾ ਜਲ ਬੀਚ ਤਰੇ ॥

keh kai ih baat hase har joo utth kai jamunaa jal beech tare |

આ શબ્દો બોલીને કૃષ્ણ હસતા હસતા ઉભા થયા અને યમુનામાં કૂદી પડ્યા

ਛਿਨ ਏਕ ਲਗਿਯੋ ਨ ਤਬੈ ਤਿਹ ਕੋ ਲਖਿ ਕੈ ਜਮੁਨਾ ਕਹ ਪਾਰ ਪਰੇ ॥

chhin ek lagiyo na tabai tih ko lakh kai jamunaa kah paar pare |

તેણે એક જ ક્ષણમાં યમુના પાર કરી

ਲਖਿ ਕੈ ਜਲ ਕੋ ਸੰਗ ਗੋਪਿਨ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾ ਉਪਹਾਸ ਕਰੇ ॥

lakh kai jal ko sang gopin ke bhagavaan mahaa upahaas kare |

ગોપીઓ અને પાણી (યમુના) જોઈને કૃષ્ણ દિલથી હસી પડ્યા

ਬਹੁ ਹੋਰਨਿ ਤੈ ਅਰੁ ਬ੍ਰਯਾਹਨਿ ਤੈ ਕੁਰਮਾਤਨ ਤੈ ਅਤਿ ਸੋਊ ਖਰੇ ॥੫੧੨॥

bahu horan tai ar brayaahan tai kuramaatan tai at soaoo khare |512|

જો કે ગોપીઓ ખૂબ જ સંયમિત હોય છે અને તેમને પારિવારિક પ્રથાની યાદ અપાવવામાં આવે છે, તેઓ કૃષ્ણથી આસક્ત છે.512.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਾਚ ॥

kaanrah baach |

કૃષ્ણનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਰਜਨੀ ਪਰ ਗੀ ਤਬ ਹੀ ਭਗਵਾਨ ਕਹਿਯੋ ਹਸਿ ਕੈ ਹਮ ਰਾਸ ਕਰੈ ॥

rajanee par gee tab hee bhagavaan kahiyo has kai ham raas karai |

(જ્યારે) રાત પડી, ત્યારે કૃષ્ણ હસ્યા અને કહ્યું કે આપણે રસની રમત રમવી જોઈએ.

ਸਸਿ ਰਾਜਤ ਹੈ ਸਿਤ ਗੋਪਿਨ ਕੇ ਮੁਖ ਸੁੰਦਰ ਸੇਤ ਹੀ ਹਾਰ ਡਰੈ ॥

sas raajat hai sit gopin ke mukh sundar set hee haar ddarai |

જ્યારે રાત પડી ત્યારે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ હસતાં હસતાં કહ્યું, "આવો, આપણે રમણીય રમતમાં લીન થઈ જઈએ," ગોપીઓના મુખ પર ચંદ્ર જેવું તેજ છે અને તેઓએ તેમના ગળામાં ફૂલોની માળા પહેરી છે.