શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 332

ਕੁਪ ਕੈ ਤਿਨਿ ਮੇਘ ਬਿਦਾਰ ਦਏ ਜਿਨਿ ਰਾਖ ਲਯੋ ਜਲ ਭੀਤਰ ਹਾਥੀ ॥

kup kai tin megh bidaar de jin raakh layo jal bheetar haathee |

જે ભગવાને પાણીમાં હાથીનું રક્ષણ કર્યું હતું, તે જ ક્રોધમાં વાદળોનો નાશ કરે છે

ਜਾਹਿ ਸਿਲਾ ਲਗਿ ਪਾਇ ਤਰੀ ਜਿਹ ਰਾਖਿ ਲਈ ਦ੍ਰੁਪਤੀ ਸੁ ਅਨਾਥੀ ॥

jaeh silaa lag paae taree jih raakh lee drupatee su anaathee |

તે, જેણે પોતાના પગના સ્પર્શથી, દુર્ગા જેવી અહલ્યાને પાર કરી, તે, જેણે દરોપતિની રક્ષા કરી.

ਬੈਰ ਕਰੈ ਜੋਊ ਪੈ ਇਹ ਸੋ ਸਭ ਗੋਪ ਕਹੈ ਇਹ ਤਾਹਿ ਅਸਾਥੀ ॥

bair karai joaoo pai ih so sabh gop kahai ih taeh asaathee |

બધા ગ્વાલાઓ કહે છે, જે તેની સાથે દુશ્મની કરે છે, તે તેનો દુશ્મન ('અસથી') બની જાય છે.

ਜੋ ਹਿਤ ਸੋ ਚਿਤ ਕੈ ਇਹ ਕੀ ਫੁਨਿ ਸੇਵ ਕਰੈ ਤਿਹ ਕੋ ਇਹ ਸਾਥੀ ॥੩੮੬॥

jo hit so chit kai ih kee fun sev karai tih ko ih saathee |386|

જે કોઈ પણ તે કૃષ્ણ પ્રત્યે દુશ્મનાવટ કરશે, ગોપાઓએ કહ્યું કે તે તેમની સાથે રહેશે નહીં અને જે કોઈ તેમની પ્રેમ અને પૂર્ણ મનથી સેવા કરશે, તે તેમની બાજુમાં રહેશે.386.

ਮੇਘਨ ਕੋ ਤਬ ਹੀ ਕ੍ਰਿਸਨੰ ਦਲ ਖਾਤਿਰ ਊਪਰਿ ਨ ਕਛੂ ਆਂਦਾ ॥

meghan ko tab hee krisanan dal khaatir aoopar na kachhoo aandaa |

વાદળો કૃષ્ણની સેનાને કોઈ નુકસાન કરી શક્યા નહીં

ਕੋਪ ਕਰਿਯੋ ਅਤਿ ਹੀ ਮਘਵਾ ਨ ਚਲਿਯੋ ਤਿਹ ਸੋ ਕਛੁ ਤਾਹਿ ਬਸਾਦਾ ॥

kop kariyo at hee maghavaa na chaliyo tih so kachh taeh basaadaa |

જો કે ઈન્દ્ર ખૂબ જ ગુસ્સે ભરાયો હતો, પરંતુ જે કંઈ તેના નિયંત્રણમાં હતું તે કોઈ અસર કરી શક્યો નહીં.

ਜੋਰ ਚਲੈ ਕਿਹ ਕੋ ਤਿਹ ਸੋ ਕਹਿ ਹੈ ਸਭ ਹੀ ਜਿਸ ਕੋ ਜਗੁ ਬਾਦਾ ॥

jor chalai kih ko tih so keh hai sabh hee jis ko jag baadaa |

ત્યારે જેની સેવામાં આખું જગત છે તેના પર કોણ શક્તિ (અથવા બળનો ઉપયોગ) કરી શકે છે

ਮੂੰਡ ਨਿਵਾਇ ਮਨੈ ਦੁਖ ਪਾਇ ਗਯੋ ਮਘਵਾ ਉਠਿ ਧਾਮਿ ਖਿਸਾਦਾ ॥੩੮੭॥

moondd nivaae manai dukh paae gayo maghavaa utth dhaam khisaadaa |387|

તેથી, માથું નમાવીને અને દુઃખી મન સાથે, અત્યંત શરમમાં, ઇન્દ્ર પોતાના ઘરે ચાલ્યા ગયા.387.

ਸਕ੍ਰ ਗਯੋ ਪਛੁਤਾਹਿ ਗ੍ਰਿਹੰ ਕਹੁ ਫੋਰ ਦਈ ਜਬ ਕਾਨ੍ਰਹਿ ਅਨੀ ॥

sakr gayo pachhutaeh grihan kahu for dee jab kaanreh anee |

જ્યારે કૃષ્ણે ઈન્દ્રના અભિમાનને તોડી નાખ્યું, પછી તે પસ્તાવો કરીને પોતાના ઘરે ગયો

ਬਰਖਾ ਕਰਿ ਕੋਪ ਕਰੀ ਬ੍ਰਿਜ ਪੈ ਸੁ ਕਛੂ ਹਰਿ ਕੈ ਨਹਿ ਏਕ ਗਨੀ ॥

barakhaa kar kop karee brij pai su kachhoo har kai neh ek ganee |

તેણે ભારે ગુસ્સામાં બ્રજ પર ભારે વરસાદ વરસાવ્યો, પરંતુ કૃષ્ણે તેનું કોઈ મહત્વ ન ગણ્યું

ਫੁਨਿ ਤਾ ਛਬਿ ਕੀ ਅਤਿ ਹੀ ਉਪਮਾ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਿਧੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਭਨੀ ॥

fun taa chhab kee at hee upamaa kab sayaam kidho ih bhaat bhanee |

પછી કવિ શ્યામ એ એ દ્રશ્યની ખૂબ જ સુંદર ઉપમાને ઈન્દ્ર પશ્ચાતાપ કરતા કહે છે

ਪਛਤਾਇ ਗਯੋ ਪਤਿ ਲੋਕਨ ਕੋ ਜਿਮ ਲੂਟ ਲਯੋ ਅਹਿ ਸੀਸ ਮਨੀ ॥੩੮੮॥

pachhataae gayo pat lokan ko jim loott layo eh sees manee |388|

કવિ શ્યામે તેમના જવા વિશે કહ્યું છે કે તેઓ પસ્તાવો કરીને ગયા, જેમ કે સર્પ પોતાનું રત્ન (મણિ) લૂંટી લીધા પછી તેનું ગૌરવ ગુમાવે છે.388.

ਜਾਹਿ ਨ ਜਾਨਤ ਭੇਦ ਮੁਨੀ ਮਨਿ ਭਾ ਇਹ ਜਾਪਨ ਕੋ ਇਹ ਜਾਪੀ ॥

jaeh na jaanat bhed munee man bhaa ih jaapan ko ih jaapee |

જેનું રહસ્ય ઋષિમુનિઓ પણ જાણતા નથી, તેનો જપ બધા કરે છે અને જપ કરનાર પણ એક જ છે.

ਰਾਜ ਦਯੋ ਇਨ ਹੀ ਬਲਿ ਕੋ ਇਨ ਹੀ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਧਰਾ ਸਭ ਥਾਪੀ ॥

raaj dayo in hee bal ko in hee kab sayaam dharaa sabh thaapee |

જેનું રહસ્ય ઋષિમુનિઓને ખબર નથી અને જેનું રહસ્ય તમામ પ્રકારના મંત્રોના પુનરાવર્તનથી જાણી શકાતું નથી, તે જ કૃષ્ણએ બાલીને રાજાપદ આપ્યું અને પૃથ્વીની સ્થાપના કરી.

ਮਾਰਤ ਹੈ ਦਿਨ ਥੋਰਨ ਮੈ ਰਿਪੁ ਗੋਪ ਕਹੈ ਇਹ ਕਾਨ੍ਰਹ੍ਰਹ ਪ੍ਰਤਾਪੀ ॥

maarat hai din thoran mai rip gop kahai ih kaanrahrah prataapee |

(બધા) ભક્તો કહે છે કે આ પ્રતાપી કૃષ્ણ થોડા દિવસોમાં શત્રુઓનો સંહાર કરશે.

ਕਾਰਨ ਯਾਹਿ ਧਰੀ ਇਹ ਮੂਰਤਿ ਮਾਰਨ ਕੋ ਜਗ ਕੇ ਸਭ ਪਾਪੀ ॥੩੮੯॥

kaaran yaeh dharee ih moorat maaran ko jag ke sabh paapee |389|

ગોપાઓએ કહ્યું કે થોડા જ દિવસોમાં આ પ્રતાપી કૃષ્ણ બધા શત્રુઓનો નાશ કરશે, કારણ કે તેઓ માત્ર વિશ્વના અત્યાચારીઓને મારવા માટે જ અવતર્યા છે.389.

ਕਰਿ ਕੈ ਜਿਹ ਸੋ ਛਲ ਪੈ ਚਤੁਰਾਨਨ ਚੋਰਿ ਲਏ ਸਭ ਗੋਪ ਦਫਾ ॥

kar kai jih so chhal pai chaturaanan chor le sabh gop dafaa |

જેની સાથે એકવાર બ્રહ્માએ ગ્વાલાઓની આખી મંડળીને છેતરીને ચોરી કરી લીધી હતી.

ਤਿਨ ਕਉਤਕ ਦੇਖਨ ਕਾਰਨ ਕੋ ਫੁਨਿ ਰਾਖਿ ਰਹਿਓ ਵਹ ਬੀਚ ਖਫਾ ॥

tin kautak dekhan kaaran ko fun raakh rahio vah beech khafaa |

જેનાથી બ્રહ્માએ છેતરપિંડી કરીને ગોપાઓને છુપાવી હતી અને તેમની રમૂજી રમત જોવા માટે તે એક ગુફામાં સંતાઈ ગયો હતો.

ਕਾਨ ਬਿਨਾ ਕੁਪਏ ਉਹ ਸੋ ਸੁ ਕਰੇ ਬਿਨ ਹੀ ਸਰ ਦੀਨ ਜਫਾ ॥

kaan binaa kupe uh so su kare bin hee sar deen jafaa |

તેની સાથે ગુસ્સે થયા વિના, કાન્હા (કૌટકનું વિચાર્યું) હવે બચી શકશે નહીં.

ਛਿਨ ਮਧਿ ਬਨਾਇ ਲਏ ਬਛਰੇ ਸਭ ਗੋਪਨ ਕੀ ਉਨ ਹੀ ਸੀ ਸਫਾ ॥੩੯੦॥

chhin madh banaae le bachhare sabh gopan kee un hee see safaa |390|

કૃષ્ણએ પણ તેમની સાથે ગુસ્સે થયા વિના, તેમને આશ્ચર્યચકિત કર્યા અને મૂંઝવણમાં મૂક્યા અને તે ગોપાઓ અને વાછરડાઓની પ્રતિકૃતિઓ બનાવી.390.

ਕਾਨ ਉਪਾਰਿ ਧਰਿਓ ਕਰ ਪੈ ਗਿਰਿ ਤਾ ਤਰਿ ਗੋਪ ਨਿਕਾਰਿ ਸਬੈ ॥

kaan upaar dhario kar pai gir taa tar gop nikaar sabai |

જ્યારે કૃષ્ણએ પર્વતને જડમૂળથી ઉપાડ્યો અને તેને વહન કર્યો, ત્યારે તેણે તમામ ગોપાઓને તેની નીચે બોલાવ્યા

ਬਕਈ ਬਕ ਅਉਰ ਗਡਾਸੁਰ ਤ੍ਰਿਨਾਵ੍ਰਤ ਬੀਰ ਬਧੇ ਛਿਨ ਬੀਚ ਤਬੈ ॥

bakee bak aaur gaddaasur trinaavrat beer badhe chhin beech tabai |

આ જ કૃષ્ણે બકાસુર, ગજાસુર, ત્રાણવ્રત વગેરે બહાદુર રાક્ષસોનો વધ કર્યો હતો.

ਜਿਨ ਕਾਲੀ ਕੋ ਨਾਥ ਲਯੋ ਛਿਨ ਭੀਤਰ ਧਿਆਨ ਨ ਛਾਡਹੁ ਵਾਹਿ ਕਬੈ ॥

jin kaalee ko naath layo chhin bheetar dhiaan na chhaaddahu vaeh kabai |

જેણે સર્પ કાલીને તાંતણા માર્યા હતા, તેમનું ધ્યાન મનમાંથી ક્યારેય વિસરાય નહીં

ਸਭ ਸੰਤ ਸੁਨੀ ਸੁਭ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਥਾ ਇਕ ਅਉਰ ਕਥਾ ਸੁਨਿ ਲੇਹੁ ਅਬੈ ॥੩੯੧॥

sabh sant sunee subh kaanrah kathaa ik aaur kathaa sun lehu abai |391|

બધા સંતોએ કૃષ્ણની શુભ કથા સાંભળી હવે બીજી વાર્તા સાંભળો.391.

ਗੋਪ ਬਾਚ ਨੰਦ ਜੂ ਸੋ ॥

gop baach nand joo so |

નંદને સંબોધિત ગોપનું પ્રવચન:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਨੰਦ ਕੇ ਅਗ੍ਰਜ ਕਾਨ੍ਰਹ ਪਰਾਕ੍ਰਮ ਗੋਪਨ ਜਾਇ ਕਹਿਯੋ ਸੁ ਸਬੈ ॥

nand ke agraj kaanrah paraakram gopan jaae kahiyo su sabai |

બધા યોદ્ધાઓએ નંદ યુગ કાન્હના પરાક્રમનું વર્ણન કર્યું અને કહ્યું,

ਦੈਤ ਅਘਾਸੁਰ ਅਉਰ ਤ੍ਰਿਨਾਵ੍ਰਤ ਯਾਹਿ ਬਧਿਯੋ ਉਡਿ ਬੀਚ ਨਭੈ ॥

dait aghaasur aaur trinaavrat yaeh badhiyo udd beech nabhai |

ગોપાઓ નંદ પાસે ગયા અને તેમને કૃષ્ણની શક્તિ અને મહિમા વિશે જણાવ્યું. તેઓએ તેને કહ્યું કે કૃષ્ણ આકાશમાં ઉડી ગયા હતા અને અઘાસુર અને ત્રાણવ્રત નામના રાક્ષસોને મારી નાખ્યા હતા.

ਫੁਨਿ ਮਾਰਿ ਡਰੀ ਬਕਈ ਸਭ ਗੋਪਨ ਦਾਨ ਦਯੋ ਇਹ ਕਾਨ੍ਰਹ ਅਭੈ ॥

fun maar ddaree bakee sabh gopan daan dayo ih kaanrah abhai |

પછી તેણે બકાસુરનો વધ કરીને ગોપાઓને નિર્ભય બનાવ્યા

ਸੁਨੀਐ ਪਤਿ ਕੋਟਿ ਉਪਾਵ ਕਰੋ ਕੋਊ ਪੈ ਇਹ ਸੋ ਸੁਤ ਨਾਹਿ ਲਭੈ ॥੩੯੨॥

suneeai pat kott upaav karo koaoo pai ih so sut naeh labhai |392|

હે ગોપના ભગવાન ! જો કે ઘણા પ્રયત્નો કરવામાં આવે તો પણ આવો પુત્ર મળી શકતો નથી.392.

ਗੋਪਨ ਕੀ ਬਿਨਤੀ ਸੁਨੀਐ ਪਤਿ ਧਿਆਨ ਧਰੈ ਇਹ ਕੋ ਰਣਗਾਮੀ ॥

gopan kee binatee suneeai pat dhiaan dharai ih ko ranagaamee |

��હે નંદ! અમે એમ કહીએ છીએ કે યોદ્ધાઓ આ કૃષ્ણનું ધ્યાન કરે છે

ਧਿਆਨ ਧਰੈ ਇਹ ਕੋ ਮੁਨਿ ਈਸਰ ਧਿਆਨ ਧਰੈ ਇਹ ਕਾਇਰ ਕਾਮੀ ॥

dhiaan dharai ih ko mun eesar dhiaan dharai ih kaaeir kaamee |

ઋષિમુનિઓ, શિવ, સામાન્ય વ્યક્તિઓ, વાસનાઓ વગેરે પણ તેમનું ધ્યાન કરે છે.

ਧਿਆਨ ਧਰੈ ਇਹ ਕੋ ਸੁ ਤ੍ਰਿਯਾ ਸਭ ਧਿਆਨ ਧਰੈ ਇਹ ਦੇਖਨ ਬਾਮੀ ॥

dhiaan dharai ih ko su triyaa sabh dhiaan dharai ih dekhan baamee |

તમામ સ્ત્રીઓ તેમનું ધ્યાન કરે છે

ਸਤਿ ਲਖਿਯੋ ਹਮ ਕੈ ਕਰਤਾ ਜਗ ਸਤਿ ਕਹਿਯੋ ਮਤ ਕੈ ਨਹਿ ਖਾਮੀ ॥੩੯੩॥

sat lakhiyo ham kai karataa jag sat kahiyo mat kai neh khaamee |393|

વિશ્વ તેમને સર્જક તરીકે સ્વીકારે છે, જે તદ્દન સાચું છે, તેમાં કોઈ ખામી નથી.��393.

ਹੈ ਭਗਵਾਨ ਬਲੀ ਪ੍ਰਗਟਿਯੋ ਸਭ ਗੋਪ ਕਹੈ ਪੁਤਨਾ ਇਨ ਮਾਰੀ ॥

hai bhagavaan balee pragattiyo sabh gop kahai putanaa in maaree |

આ બળવાન ભગવાને પુતનાનો નાશ કર્યો છે

ਰਾਜ ਬਿਭੀਛਨ ਯਾਹਿ ਦਯੋ ਇਨ ਹੀ ਕੁਪਿ ਰਾਵਨ ਦੈਤ ਸੰਘਾਰੀ ॥

raaj bibheechhan yaeh dayo in hee kup raavan dait sanghaaree |

તેણે રાવણનો વધ કરીને વિભીષણને રાજ્ય આપ્યું

ਰਛ ਕਰੀ ਪ੍ਰਲਾਦਹਿ ਕੀ ਇਨ ਹੀ ਹਰਨਾਖਸ ਕੀ ਉਰ ਫਾਰੀ ॥

rachh karee pralaadeh kee in hee haranaakhas kee ur faaree |

તેણે હિરણાયકશિપુનું પેટ ખોલીને પ્રહલાદનું રક્ષણ કર્યું

ਨੰਦ ਸੁਨੋ ਪਤਿ ਲੋਕਨ ਕੈ ਇਨ ਹੀ ਹਮਰੀ ਅਬ ਦੇਹ ਉਬਾਰੀ ॥੩੯੪॥

nand suno pat lokan kai in hee hamaree ab deh ubaaree |394|

હે લોકોના સ્વામી નંદ! સાંભળો, તેણે હવે આપણને બચાવ્યા હતા.��394.

ਹੈ ਸਭ ਲੋਗਨ ਕੋ ਕਰਤਾ ਬ੍ਰਿਜ ਭੀਤਰ ਹੈ ਕਰਤਾ ਇਹ ਲੀਲਾ ॥

hai sabh logan ko karataa brij bheetar hai karataa ih leelaa |

તે તમામ લોકોનો સર્જક છે

ਸਿਖ੍ਯਨ ਕੋ ਬਰਤਾ ਹਰਿ ਹੈ ਇਹ ਸਾਧਨ ਕੋ ਹਰਤਾ ਤਨ ਹੀਲਾ ॥

sikhayan ko barataa har hai ih saadhan ko harataa tan heelaa |

આ બાજુ આખો બ્રજ ભયભીત હતો અને તે પોતાના મનોરંજક નાટકમાં મશગૂલ હતો કૃષ્ણ શિષ્યોનું વ્રત છે અને તે સંતના દેહમાં પણ પ્રયત્નશીલ છે.

ਰਾਖ ਲਈ ਇਨ ਹੀ ਸੀਅ ਕੀ ਪਤਿ ਰਾਖਿ ਲਈ ਤ੍ਰਿਯ ਪਾਰਥ ਸੀਲਾ ॥

raakh lee in hee seea kee pat raakh lee triy paarath seelaa |

તેણે સીતા અને દરોપતિના ઉચ્ચ ચરિત્રનું રક્ષણ કર્યું

ਗੋਪ ਕਹੈ ਪਤਿ ਸੋ ਸੁਨੀਐ ਇਹ ਹੈ ਕ੍ਰਿਸਨੰ ਬਰ ਬੀਰ ਹਠੀਲਾ ॥੩੯੫॥

gop kahai pat so suneeai ih hai krisanan bar beer hattheelaa |395|

��હે નંદ! આ બધા કાર્યોના કર્તા આ સતત કૃષ્ણ છે.��395.

ਦਿਨ ਬੀਤ ਗਏ ਚਕਏ ਗਿਰਿ ਕੇ ਹਰਿ ਜੀ ਬਛਰੇ ਸੰਗ ਲੈ ਬਨਿ ਜਾਵੈ ॥

din beet ge chake gir ke har jee bachhare sang lai ban jaavai |

પર્વતને લઈ જવાની ઘટનાને ઘણા દિવસો વીતી ગયા

ਜਿਉ ਧਰ ਮੂਰਤਿ ਘਾਸੁ ਚੁਗੈ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾ ਮਨ ਮੈ ਸੁਖ ਪਾਵੈ ॥

jiau dhar moorat ghaas chugai bhagavaan mahaa man mai sukh paavai |

હવે કૃષ્ણ વાછરડાઓ સાથે જંગલમાં જવા લાગ્યા ત્યાં ગાયોને ચરતી જોઈ, ભગવાન (કૃષ્ણ) તેમના મનમાં આનંદમાં લીન થઈને યાદ આવ્યા.

ਲੈ ਮੁਰਲੀ ਅਪੁਨੇ ਕਰ ਮੈ ਕਰਿ ਭਾਵ ਘਨੇ ਹਿਤ ਸਾਥ ਬਜਾਵੈ ॥

lai muralee apune kar mai kar bhaav ghane hit saath bajaavai |

તેમના હાથમાં વાંસળી અને ખૂબ જ લાગણી સાથે (તેમના મનમાં) તેઓ તેને પ્રેમથી વગાડે છે.

ਮੋਹਿ ਰਹੈ ਜੁ ਸੁਨੈ ਪਤਨੀ ਸੁਰ ਮੋਹਿ ਰਹੈ ਧੁਨਿ ਜੋ ਸੁਨਿ ਪਾਵੈ ॥੩੯੬॥

mohi rahai ju sunai patanee sur mohi rahai dhun jo sun paavai |396|

પોતાની વાંસળી હાથમાં લઈને, તેણે તીવ્ર લાગણીથી તેના પર વગાડ્યું, સ્વર્ગીય કુમારિકાઓ સહિત દરેક વ્યક્તિ જેણે વાંસળીનો અવાજ સાંભળ્યો, તે મોહિત થઈ ગયો.396.