શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 167


ਚਿਤਿ ਚੌਕ ਰਹਿਯੋ ਸੁਭਿ ਦੇਖਿ ਸੁਤੰ ॥
chit chauak rahiyo subh dekh sutan |

એક દિવસ રાજા શાળામાં ગયો અને તેના પુત્રને જોઈને તે ચોંકી ગયો.

ਜੋ ਪੜਿਯੋ ਦਿਜ ਤੇ ਸੁਨ ਤਾਹਿ ਰੜੋ ॥
jo parriyo dij te sun taeh rarro |

(તેણે કહ્યું) "સાંભળો, (તમે) બ્રાહ્મણ પાસેથી શું વાંચ્યું છે તે સાંભળો.

ਨਿਰਭੈ ਸਿਸੁ ਨਾਮੁ ਗੁਪਾਲ ਪੜੋ ॥੫॥
nirabhai sis naam gupaal parro |5|

જ્યારે રાજાએ પૂછ્યું, ત્યારે બાળકે જે કંઈ શીખ્યા તે કહ્યું અને નિર્ભયતાથી ભગવાન-ભગવાનનું નામ વાંચવાનું શરૂ કર્યું.5.

ਸੁਨਿ ਨਾਮੁ ਗੁਪਾਲ ਰਿਸ੍ਰਯੋ ਅਸੁਰੰ ॥
sun naam gupaal risrayo asuran |

ગોપાલનું નામ સાંભળીને રાક્ષસ ગુસ્સે થઈ ગયો.

ਬਿਨੁ ਮੋਹਿ ਸੁ ਕਉਣੁ ਭਜੋ ਦੁਸਰੰ ॥
bin mohi su kaun bhajo dusaran |

ભગવાન-ભગવાનનું નામ સાંભળીને રાક્ષસ ક્રોધે ભરાયો અને બોલ્યો, મારા સિવાય બીજું કોણ છે જેનું તમે ધ્યાન કરો છો?

ਜੀਯ ਮਾਹਿ ਧਰੋ ਸਿਸੁ ਯਾਹਿ ਹਨੋ ॥
jeey maeh dharo sis yaeh hano |

(હિરંકશપા)એ મન બનાવી લીધું કે આ બાળકને મારી નાખવો છે.

ਜੜ ਕਿਉ ਭਗਵਾਨ ਕੋ ਨਾਮ ਭਨੋ ॥੬॥
jarr kiau bhagavaan ko naam bhano |6|

તેણે આ વિદ્યાર્થીને મારવાનું નક્કી કર્યું અને કહ્યું, ‘હે મૂર્ખ, તું ભગવાન-ભગવાનનું નામ કેમ બોલે છે?

ਜਲ ਅਉਰ ਥਲੰ ਇਕ ਬੀਰ ਮਨੰ ॥
jal aaur thalan ik beer manan |

હું એકલો જ જળ અને જમીનમાં હીરો છું.

ਇਹ ਕਾਹਿ ਗੁਪਾਲ ਕੋ ਨਾਮੁ ਭਨੰ ॥
eih kaeh gupaal ko naam bhanan |

માત્ર હિરણાયકશિપુને જ પાણીમાં અને જમીનમાં મિથ્યા ગણાય છે, તો પછી તમે ભગવાન-ભગવાનનું નામ કેમ ઉચ્ચારો છો?

ਤਬ ਹੀ ਤਿਹ ਬਾਧਤ ਥੰਮ ਭਏ ॥
tab hee tih baadhat tham bhe |

પછી જ તેને થાંભલા સાથે બાંધી દીધો.

ਸੁਨਿ ਸ੍ਰਵਨਨ ਦਾਨਵ ਬੈਨ ਧਏ ॥੭॥
sun sravanan daanav bain dhe |7|

પછી, રાજાની આજ્ઞા મુજબ, રાક્ષસોએ તેને સ્તંભ સાથે બાંધી દીધો.7.

ਗਹਿ ਮੂੜ ਚਲੇ ਸਿਸੁ ਮਾਰਨ ਕੋ ॥
geh moorr chale sis maaran ko |

તેઓ બાળકને મારવા માટે મૂર્ખ દૈત્યને લઈ ગયા.

ਨਿਕਸ੍ਰਯੋ ਬ ਗੁਪਾਲ ਉਬਾਰਨ ਕੋ ॥
nikasrayo b gupaal ubaaran ko |

જ્યારે તે મૂર્ખ લોકો આ વિદ્યાર્થીને મારવા આગળ વધ્યા, ત્યારે ભગવાન તેમના શિષ્યની રક્ષા કરવા માટે તે જ સમયે સ્વયં પ્રગટ થયા.

ਚਕਚਉਧ ਰਹੇ ਜਨ ਦੇਖਿ ਸਬੈ ॥
chakchaudh rahe jan dekh sabai |

બધા માણસો તેને જોઈને આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા,

ਨਿਕਸ੍ਰਯੋ ਹਰਿ ਫਾਰਿ ਕਿਵਾਰ ਜਬੈ ॥੮॥
nikasrayo har faar kivaar jabai |8|

તે સમયે ભગવાનને જોનારા બધા આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા, ભગવાન દરવાજા ફાડીને પ્રગટ થયા હતા.

ਲਖਿ ਦੇਵ ਦਿਵਾਰ ਸਬੈ ਥਹਰੇ ॥
lakh dev divaar sabai thahare |

(નરસિંહ) સર્વ દેવોને જોયા

ਅਵਿਲੋਕਿ ਚਰਾਚਰ ਹੂੰਹਿ ਹਿਰੇ ॥
avilok charaachar hoonhi hire |

તેને જોઈને બધા દેવતાઓ અને દાનવો ધ્રૂજી ઊઠ્યા અને તમામ સજીવ અને નિર્જીવ પદાર્થો તેમની હૃદયમાં ભયભીત થઈ ગયા.

ਗਰਜੇ ਨਰਸਿੰਘ ਨਰਾਤ ਕਰੰ ॥
garaje narasingh naraat karan |

નરસિંહ, પુરૂષોના ફિનિશર, ગર્જના કરી

ਦ੍ਰਿਗ ਰਤ ਕੀਏ ਮੁਖ ਸ੍ਰੋਣ ਭਰੰ ॥੯॥
drig rat kee mukh sron bharan |9|

નરસિંહ (પુરુષ-સિંહ) ના રૂપમાં ભગવાન, લાલ આંખો અને લોહીથી ભરેલા મોં સાથે, ભયંકર રીતે ગર્જના કરતા હતા.9.

ਲਖਿ ਦਾਨਵ ਭਾਜ ਚਲੇ ਸਬ ਹੀ ॥
lakh daanav bhaaj chale sab hee |

જ્યારે નરસિંહ અરણ્યમાં ગર્જના કરતો હતો

ਗਰਜਿਯੋ ਨਰਸਿੰਘ ਰਣੰ ਜਬ ਹੀ ॥
garajiyo narasingh ranan jab hee |

આ જોઈને અને નરસિંહની ગર્જના સાંભળીને બધા રાક્ષસો ભાગી ગયા

ਇਕ ਭੂਪਤਿ ਠਾਢਿ ਰਹਿਯੋ ਰਣ ਮੈ ॥
eik bhoopat tthaadt rahiyo ran mai |

એકમાત્ર રાજા (હિર્નાક્ષપા).

ਗਹਿ ਹਾਥਿ ਗਦਾ ਨਿਰਭੈ ਮਨ ਮੈ ॥੧੦॥
geh haath gadaa nirabhai man mai |10|

ફક્ત સમ્રાટ, નિર્ભયતાથી તેની ગદા હાથમાં પકડીને, તે યુદ્ધના મેદાનમાં મક્કમતાથી ઉભો હતો.10.

ਲਰਜੇ ਸਬ ਸੂਰ ਨ੍ਰਿਪੰ ਗਰਜੇ ॥
laraje sab soor nripan garaje |

જ્યારે રાજાએ (હિર્નાક્ષપા) પડકાર ફેંક્યો

ਸਮੁਹਾਤ ਭਏ ਭਟ ਕੇਹਰਿ ਕੇ ॥
samuhaat bhe bhatt kehar ke |

જ્યારે સમ્રાટ જોરથી ગર્જના કરી, ત્યારે બધા બહાદુર યોદ્ધાઓ ધ્રૂજી ઉઠ્યા અને તે બધા યોદ્ધાઓ જૂથોમાં તે સિંહની આગળ આવ્યા.

ਜੁ ਗਏ ਸਮੁਹੇ ਛਿਤ ਤੈ ਪਟਕੇ ॥
ju ge samuhe chhit tai pattake |

જે પણ લડવા આગળ આવ્યો,

ਰਣਿ ਭੈ ਰਣਧੀਰ ਬਟਾ ਨਟ ਕੇ ॥੧੧॥
ran bhai ranadheer battaa natt ke |11|

જે લોકો નરસિંહની સામે ગયા હતા, તેમણે તે બધા યોદ્ધાઓને એક જાદુગરની જેમ પકડીને જમીન પરથી નીચે પછાડી દીધા હતા.11.

ਬਬਕੇ ਰਣਧੀਰ ਸੁ ਬੀਰ ਘਣੇ ॥
babake ranadheer su beer ghane |

મોટા ભાગના યોદ્ધાઓ પડકાર ફેંકતા

ਰਹਿਗੇ ਮਨੋ ਕਿੰਸਕ ਸ੍ਰੋਣ ਸਣੇ ॥
rahige mano kinsak sron sane |

યોદ્ધાઓ એક બીજા પર જોરથી બૂમો પાડીને લોહીથી સંતૃપ્ત થવા લાગ્યા.

ਉਮਗੇ ਚਹੂੰ ਓਰਨ ਤੇ ਰਿਪੁ ਯੌ ॥
aumage chahoon oran te rip yau |

ચારે બાજુથી દુશ્મનો આવ્યા

ਬਰਸਾਤਿ ਬਹਾਰਨ ਅਭ੍ਰਨ ਜਿਯੋ ॥੧੨॥
barasaat bahaaran abhran jiyo |12|

ચારે બાજુથી દુશ્મનો વરસાદની ઋતુમાં વાદળો જેવી તીવ્રતા સાથે આગળ વધ્યા.12.

ਬਰਖੈ ਸਰ ਸੁਧ ਸਿਲਾ ਸਿਤਿਯੰ ॥
barakhai sar sudh silaa sitiyan |

યોદ્ધાઓ દસ દિશાઓથી આવતા હતા અને શિલા (તેના પર ઘસીને)

ਉਮਡੇ ਬਰਬੀਰ ਦਸੋ ਦਿਸਿਯੰ ॥
aumadde barabeer daso disiyan |

બધી દસ દિશાઓથી આગળ વધીને, યોદ્ધાઓએ તીર અને પથ્થરો વરસાવવાનું શરૂ કર્યું

ਚਮਕੰਤ ਕ੍ਰਿਪਾਣ ਸੁ ਬਾਣ ਜੁਧੰ ॥
chamakant kripaan su baan judhan |

યુદ્ધમાં તીર અને તલવારો ચમકતા હતા.

ਫਹਰੰਤ ਧੁਜਾ ਜਨੁ ਬੀਰ ਕ੍ਰੁਧੰ ॥੧੩॥
faharant dhujaa jan beer krudhan |13|

યુદ્ધના મેદાનમાં તલવારો અને તીરો ચમક્યા અને બહાદુર લડવૈયાઓ તેમના ધ્વજ લહેરાવા લાગ્યા.13.

ਹਹਰੰਤ ਹਠੀ ਬਰਖੰਤ ਸਰੰ ॥
haharant hatthee barakhant saran |

જોરથી બૂમો પાડતા સતત યોદ્ધાઓ આ રીતે તીરોની વોલી વરસાવી રહ્યા છે,

ਜਨੁ ਸਾਵਨ ਮੇਘ ਬੁਠਿਯੋ ਦੁਸਰੰ ॥
jan saavan megh butthiyo dusaran |

જાણે કે હંસના મોન્ટમાં તે બીજો વાદળ ફાટ્યો હોય

ਫਰਹੰਤ ਧੁਜਾ ਹਹਰੰਤ ਹਯੰ ॥
farahant dhujaa haharant hayan |

ધ્વજ લહેરાતા હોય છે અને ઘોડાઓ પડખે છે

ਉਪਜਿਯੋ ਜੀਅ ਦਾਨਵ ਰਾਇ ਭਯੰ ॥੧੪॥
aupajiyo jeea daanav raae bhayan |14|

અને આ બધું દૃશ્ય જોઈને રાક્ષસ-રાજાનું હૃદય ભયથી ભરાઈ ગયું.14.

ਹਿਹਨਾਤ ਹਯੰ ਗਰਜੰਤ ਗਜੰ ॥
hihanaat hayan garajant gajan |

ઘોડાઓ પડોશી પાડી રહ્યા છે અને હાથીઓ ગર્જના કરી રહ્યા છે

ਭਟ ਬਾਹ ਕਟੀ ਜਨੁ ਇੰਦ੍ਰ ਧੁਜੰ ॥
bhatt baah kattee jan indr dhujan |

યોદ્ધાઓના કાપેલા લાંબા હાથ ઈન્દ્રના ધ્વજ જેવા દેખાય છે

ਤਰਫੰਤ ਭਟੰ ਗਰਜੰ ਗਜੰ ॥
tarafant bhattan garajan gajan |

યોદ્ધાઓ ધ્રૂજી રહ્યા છે અને હાથીઓ એવી રીતે ગર્જના કરી રહ્યા છે,

ਸੁਨ ਕੈ ਧੁਨਿ ਸਾਵਣ ਮੇਘ ਲਜੰ ॥੧੫॥
sun kai dhun saavan megh lajan |15|

કે સાવન મહિનાના વાદળો સંકોચ અનુભવે છે.15.

ਬਿਚਲ੍ਰਯੋ ਪਗ ਦ੍ਵੈਕੁ ਫਿਰਿਯੋ ਪੁਨਿ ਜਿਯੋ ॥
bichalrayo pag dvaik firiyo pun jiyo |

હિરણાયકશિપુનો ઘોડો થોડો વળ્યો કે તરત જ તે પોતે ભટકી ગયો અને બે ડગલાં પાછળ ફરી ગયો.

ਕਰਿ ਪੁੰਛ ਲਗੇ ਅਹਿ ਕ੍ਰੁਧਤ ਜਿਯੋ ॥
kar punchh lage eh krudhat jiyo |

પરંતુ તેમ છતાં તે સાપની રીતે ગુસ્સે હતો જે તેની પૂંછડીને પગથી કચડી નાખે ત્યારે ગુસ્સે થાય છે.

ਰਣਰੰਗ ਸਮੈ ਮੁਖ ਯੋ ਚਮਕ੍ਯੋ ॥
ranarang samai mukh yo chamakayo |

યુદ્ધના મેદાનમાં તેનો ચહેરો ચમકતો હતો,

ਲਖਿ ਸੂਰ ਸਰੋਰਹੁ ਸੋ ਦਮਕ੍ਰਯੋ ॥੧੬॥
lakh soor sarorahu so damakrayo |16|

સૂર્યને જોઈને કમળના ખીલા જેવું.16.

ਰਣ ਰੰਗ ਤੁਰੰਗਨ ਐਸ ਭਯੋ ॥
ran rang turangan aais bhayo |

ઘોડાએ મેદાનમાં આવી હંગામો કર્યો