શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 485

ਆਪਸ ਬੀਚ ਹਕਾਰ ਦੋਊ ਭਟ ਚਿਤ ਬਿਖੈ ਨਹੀ ਨੈਕੁ ਡਰੇ ਹੈ ॥

aapas beech hakaar doaoo bhatt chit bikhai nahee naik ddare hai |

બંને એક બીજાને પડકારી રહ્યા છે અને બીજાથી સહેજ પણ ડરતા નથી

ਭਾਰੀ ਗਦਾ ਗਹਿ ਹਾਥਨ ਮੈ ਰਨ ਭੂਮਹਿ ਤੇ ਨਹਿ ਪੈਗੁ ਟਰੇ ਹੈ ॥

bhaaree gadaa geh haathan mai ran bhoomeh te neh paig ttare hai |

વિશાળ ગદાને પકડીને, બંને યુદ્ધના મેદાનમાં એક ડગલું પાછળ હટતા નથી

ਮਾਨਹੁ ਮਧਿ ਮਹਾ ਬਨ ਕੇ ਪਲ ਕੇ ਹਿਤ ਹ੍ਵੈ ਬਰ ਸਿੰਘ ਅਰੇ ਹੈ ॥੧੮੭੬॥

maanahu madh mahaa ban ke pal ke hit hvai bar singh are hai |1876|

તેઓ શિકાર માટે તૈયાર સિંહની જેમ દેખાય છે.1876.

ਕਾਟਿ ਗਦਾ ਬਲਦੇਵ ਦਈ ਤਿਹ ਭੂਪਤਿ ਕੀ ਅਰੁ ਬਾਨਨ ਮਾਰਿਯੋ ॥

kaatt gadaa baladev dee tih bhoopat kee ar baanan maariyo |

બલરામે રાજાની ગદા કાપી નાખી અને તેના પર તીર માર્યા

ਪਉਰਖ ਯਾ ਹੀ ਭਿਰਿਯੋ ਹਮ ਸੋ ਰਿਸ ਕੈ ਅਰਿ ਕਉ ਇਹ ਭਾਤਿ ਪਚਾਰਿਯੋ ॥

paurakh yaa hee bhiriyo ham so ris kai ar kau ih bhaat pachaariyo |

તેણે તેને કહ્યું, "શું તમે આ બહાદુરીના વિચારના બળ પર મારી સાથે લડ્યા?"

ਇਉ ਕਰਿ ਕੈ ਪੁਨਿ ਬਾਨਨ ਮਾਰਿ ਸਰਾਸਨ ਲੈ ਤਿਹ ਗ੍ਰੀਵਹਿ ਡਾਰਿਯੋ ॥

eiau kar kai pun baanan maar saraasan lai tih greeveh ddaariyo |

આટલું કહીને બલરામે તીર છોડતાં રાજાના ગળામાં ધનુષ્ય મુક્યું

ਦੇਵ ਕਰੈ ਉਪਮਾ ਸੁ ਕਹੈ ਜਦੁਬੀਰ ਜਿਤਿਯੋ ਸੁ ਬਡੋ ਅਰਿ ਹਾਰਿਯੋ ॥੧੮੭੭॥

dev karai upamaa su kahai jadubeer jitiyo su baddo ar haariyo |1877|

આ યુદ્ધમાં યાદવોના નાયક બલરામનો વિજય થયો અને તે પ્રચંડ શત્રુનો પરાજય થયો.1877.

ਕੰਪਤ ਹੋ ਜਿਸ ਤੇ ਖਗੇਸ ਮਹੇਸ ਮੁਨੀ ਜਿਹ ਤੇ ਭੈ ਭੀਤਿਯੋ ॥

kanpat ho jis te khages mahes munee jih te bhai bheetiyo |

તે, જેમનાથી, પક્ષીઓના રાજા ગરુડ અને ભગવાન શિવ ધ્રૂજે છે

ਸੇਸ ਜਲੇਸ ਦਿਨੇਸ ਨਿਸੇਸ ਸੁਰੇਸ ਹੁਤੇ ਚਿਤ ਮੈ ਨ ਨਿਚੀਤਿਯੋ ॥

ses jales dines nises sures hute chit mai na nicheetiyo |

જેનાથી ઋષિ, શેષનાગ, વરુણ, સૂર્ય, ચંદ્ર, ઈન્દ્ર વગેરે બધા મનમાં ડરતા હોય છે.

ਤਾ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਸਿਰ ਪੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਇਹ ਕਾਲ ਇਸੋ ਅਬ ਬੀਤਿਯੋ ॥

taa nrip ke sir pai kab sayaam kahai ih kaal iso ab beetiyo |

તે રાજાના માથા પર હવે કાલ (મૃત્યુ) મંડરાયેલું હતું.

ਧੰਨਹਿ ਧੰਨਿ ਕਰੈ ਸਬ ਸੂਰ ਭਲੇ ਭਗਵਾਨ ਬਡੋ ਅਰਿ ਜੀਤਿਯੋ ॥੧੮੭੮॥

dhaneh dhan karai sab soor bhale bhagavaan baddo ar jeetiyo |1878|

કૃષ્ણની સ્તુતિ કરતા તમામ યોદ્ધાઓએ કહ્યું, “કૃષ્ણની કૃપાથી મહાન શત્રુઓ પર વિજય મેળવ્યો છે.” 1878.

ਬਲਭਦ੍ਰ ਗਦਾ ਗਹਿ ਕੈ ਇਤ ਤੇ ਰਿਸ ਸਾਥ ਕਹਿਯੋ ਅਰਿ ਕਉ ਹਰਿ ਹੌਂ ॥

balabhadr gadaa geh kai it te ris saath kahiyo ar kau har hauan |

બલરામે પોતાના હાથમાં ગદા પકડીને ભારે ક્રોધમાં કહ્યું, “હું શત્રુને મારી નાખીશ

ਇਹ ਪ੍ਰਾਨ ਬਚਾਵਤ ਕੋ ਹਮ ਸੋ ਜਮ ਜਉ ਭਿਰਿ ਹੈ ਨ ਤਊ ਡਰਿ ਹੌਂ ॥

eih praan bachaavat ko ham so jam jau bhir hai na taoo ddar hauan |

જો યમ પણ તેના જીવની રક્ષા કરવા આવે તો હું પણ તેની સાથે યુદ્ધ કરીશ

ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ਸਬੈ ਸੰਗਿ ਜਾਦਵ ਲੈ ਤਜਿ ਯਾਹ ਕਹੈ ਨ ਭਯਾ ਟਰਿ ਹੌਂ ॥

ghan sayaam sabai sang jaadav lai taj yaah kahai na bhayaa ttar hauan |

(જો) શ્રી કૃષ્ણ બધા યાદવોને સાથે લઈ જાય અને તેમને છોડી દેવા કહે તો પણ, હે ભાઈ! (હું મારા સંકલ્પથી હટીશ નહીં).

ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਮੁਸਲੀ ਇਹ ਭਾਤਿ ਅਬੈ ਇਹ ਕੋ ਬਧ ਹੀ ਕਰਿ ਹੌਂ ॥੧੮੭੯॥

kab sayaam kahai musalee ih bhaat abai ih ko badh hee kar hauan |1879|

"ભલે કૃષ્ણ મને બધા યાદવોને સાથે લઈ જવા કહે, તો પણ હું તેને જીવતો નહિ રહેવા દઉં," બલરામે આમ કહ્યું, "હું હમણાં જ તેને મારી નાખીશ."1879.

ਸੁਨਿ ਭੂਪ ਹਲਾਯੁਧ ਕੀ ਬਤੀਯਾ ਅਪੁਨੇ ਮਨ ਮੈ ਅਤਿ ਹੀ ਡਰੁ ਮਾਨਿਯੋ ॥

sun bhoop halaayudh kee bateeyaa apune man mai at hee ddar maaniyo |

બલરામની વાત સાંભળીને જરાસંધ અત્યંત ભયભીત થઈ ગયો

ਮਾਨੁਖ ਰੂਪ ਲਖਿਯੋ ਨ ਬਲੀ ਨਿਸਚੈ ਬਲ ਕਉ ਜਮ ਰੂਪ ਪਛਾਨਿਯੋ ॥

maanukh roop lakhiyo na balee nisachai bal kau jam roop pachhaaniyo |

અને તેણે બલરામને માણસ તરીકે નહીં, પણ માત્ર યમના રૂપમાં જોયા

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੀ ਓਰਿ ਚਿਤੈ ਤਜਿ ਆਯੁਧ ਪਾਇਨ ਸੋ ਲਪਟਾਨਿਯੋ ॥

sree jadubeer kee or chitai taj aayudh paaein so lapattaaniyo |

શ્રી કૃષ્ણ તરફ જોતા અને તેમના બખ્તર ફેંકી દેતા, તેમણે (તેમના) પગને આલિંગન કર્યું.

ਮੇਰੀ ਸਹਾਇ ਕਰੋ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਕਹਿ ਯੌ ਘਿਘਿਯਾਨਿਯੋ ॥੧੮੮੦॥

meree sahaae karo prabh joo kab sayaam kahai keh yau ghighiyaaniyo |1880|

હવે રાજાએ કૃષ્ણ તરફ જોઈને, પોતાનાં શસ્ત્રો ત્યજીને તેમના ચરણોમાં વળગી પડ્યાં અને રડતાં રડતાં કહ્યું, “હે પ્રભુ! મારું રક્ષણ કરો.” 1880.

ਕਰੁਨਾਨਿਧ ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਤਿਹ ਕੀ ਕਰੁਨਾਰਸ ਕਉ ਚਿਤ ਬੀਚ ਬਢਾਯੋ ॥

karunaanidh dekh dasaa tih kee karunaaras kau chit beech badtaayo |

કૃપાના મહાસાગર (શ્રી કૃષ્ણ)એ તેમની સ્થિતિ જોઈને (તેમના) મનમાં કરુણાની ભાવના વધારી છે.

ਕੋਪਹਿ ਛਾਡਿ ਦਯੋ ਹਰਿ ਜੂ ਦੁਹੂੰ ਨੈਨਨ ਭੀਤਰ ਨੀਰ ਬਹਾਯੋ ॥

kopeh chhaadd dayo har joo duhoon nainan bheetar neer bahaayo |

કરુણાના ભંડાર એવા કૃષ્ણે તેને આવી દુર્દશામાં જોઈને આશ્ચર્યચકિત થઈને પોતાનો ક્રોધ છોડી દીધો અને તેની બંને આંખોમાંથી આંસુ વહેવા લાગ્યા.

ਬੀਰ ਹਲਾਯੁਧ ਠਾਢੋ ਹੁਤੋ ਤਿਹ ਕੋ ਕਹਿ ਕੈ ਇਹ ਬੈਨ ਸੁਨਾਯੋ ॥

beer halaayudh tthaadto huto tih ko keh kai ih bain sunaayo |

બલરામ સુરમા ઉભા હતા (જ્યાં)ને સંબોધતા તેમણે આ શબ્દો કહ્યા,

ਛਾਡਿ ਦੈ ਜੋ ਹਮ ਜੀਤਨ ਆਯੋ ਹੋ ਸੋ ਹਮ ਜੀਤ ਲਯੋ ਬਿਲਖਾਯੋ ॥੧੮੮੧॥

chhaadd dai jo ham jeetan aayo ho so ham jeet layo bilakhaayo |1881|

તેના ભાઈ (વીર)ને ત્યાં ઊભેલા જોઈને તેણે કહ્યું, "તેને છોડો, જેની પાસે અમે જીતવા આવ્યા હતા, અમે તેને જીતી લીધો છે." 1881.

ਇਹ ਛੋਡਿ ਹਲੀ ਨਹੀ ਛੋਡਤ ਹੋ ਕਿਹ ਕਾਜ ਕਹਿਓ ਤੁਹਿ ਬਾਨਨ ਮਾਰਿਯੋ ॥

eih chhodd halee nahee chhoddat ho kih kaaj kahio tuhi baanan maariyo |

બલરામે કહ્યું, “મેં તેના પર તીર મારીને તેને જીતી લીધો નથી અને પછી તેને છોડી દો

ਜੀਤ ਲਯੋ ਤੋ ਕਹਾ ਭਯੋ ਸ੍ਯਾਮ ਬਡੋ ਅਰਿ ਹੈ ਇਹ ਪਉਰਖ ਹਾਰਿਯੋ ॥

jeet layo to kahaa bhayo sayaam baddo ar hai ih paurakh haariyo |

શું, જો મેં તેના પર વિજય મેળવ્યો હોય, તો તે ખૂબ જ મહાન અને શક્તિશાળી દુશ્મન છે,

ਆਛੋ ਰਥੀ ਹੈ ਭਯੋ ਬਿਰਥੀ ਅਰੁ ਪਾਇ ਗਹੈ ਪ੍ਰਭ ਤੇਰੇ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

aachho rathee hai bhayo birathee ar paae gahai prabh tere uchaariyo |

જે એક મહાન સારથિ પણ છે અને આ સમયે પોતાના રથથી વંચિત રહીને હે પ્રભુ! તે તમારા પગે પડીને આ વાતો કહી રહ્યો છે

ਤੇਈਸ ਛੋਹਨੀ ਕੋ ਪਤਿ ਹੈ ਤੋ ਕਹਾ ਇਹ ਕੋ ਸਬ ਸੈਨ ਸੰਘਾਰਿਯੋ ॥੧੮੮੨॥

teees chhohanee ko pat hai to kahaa ih ko sab sain sanghaariyo |1882|

તે ત્રેવીસ અત્યંત મોટા સૈન્ય એકમોનો માસ્ટર છે અને જો તેણે તેને છોડવો જ હતો, તો પછી અમે શા માટે તેની ખૂબ મોટી સેનાને મારી નાખી?" 1882.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਸੈਨ ਬਡੋ ਸੰਗਿ ਸਤ੍ਰੁ ਕੋ ਜੀਤਿ ਤਾਹਿ ਤਿਹ ਜੀਤਿ ॥

sain baddo sang satru ko jeet taeh tih jeet |

(હવે, એક દુશ્મન સાથે) જેની પાસે મોટી સેના છે; જો તે જીતી ગયો (પોતા દ્વારા) તો તે જીતી ગયો.

ਛਾਡਤ ਹੈ ਨਹਿ ਬਧਤ ਤਿਹ ਇਹੈ ਬਡਨ ਕੀ ਰੀਤਿ ॥੧੮੮੩॥

chhaaddat hai neh badhat tih ihai baddan kee reet |1883|

દુશ્મન સાથે મળીને બહુ મોટી સેના પર વિજય મેળવવો એ એક વિજય માનવામાં આવે છે અને આ મહાનતાની પ્રથા રહી છે કે દુશ્મનને મારવાને બદલે તેને મુક્ત કરવામાં આવે છે.1883.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਪਾਗ ਦਈ ਅਰੁ ਬਾਗੋ ਦਯੋ ਇਕ ਸ੍ਯੰਦਨ ਦੈ ਤਿਹ ਛਾਡ ਦਯੋ ਹੈ ॥

paag dee ar baago dayo ik sayandan dai tih chhaadd dayo hai |

જરાસંધને એક પાઘડી, કપડાં અને એક રથ આપીને મુક્ત કરવામાં આવ્યો

ਭੂਪ ਚਿਤੈ ਹਰਿ ਕੋ ਚਿਤ ਮੈ ਅਤਿ ਹੀ ਕਰਿ ਲਜਤਵਾਨ ਭਯੋ ਹੈ ॥

bhoop chitai har ko chit mai at hee kar lajatavaan bhayo hai |

કૃષ્ણની મહાનતા જોઈને રાજાને અત્યંત શરમ આવી

ਗ੍ਰੀਵ ਨਿਵਾਇ ਮਹਾ ਦੁਖੁ ਪਾਇ ਘਨੋ ਪਛਤਾਇ ਕੈ ਧਾਮਿ ਗਯੋ ਹੈ ॥

greev nivaae mahaa dukh paae ghano pachhataae kai dhaam gayo hai |

દુઃખમાં પસ્તાવો કરીને તે પોતાના ઘરે પાછો ગયો

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕਉ ਚਉਦਹ ਲੋਕਨ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਜਸੁ ਪੂਰਿ ਰਹਿਯੋ ਹੈ ॥੧੮੮੪॥

sree jadubeer kau chaudah lokan sayaam bhanai jas poor rahiyo hai |1884|

આ રીતે કૃષ્ણની સ્તુતિ ચૌદ જગતમાં ફેલાઈ ગઈ.1884.

ਤੇਈਸ ਛੋਹਨ ਤੇਈਸ ਬਾਰ ਅਯੋਧਨ ਤੇ ਪ੍ਰਭ ਐਸੇ ਹੀ ਮਾਰੇ ॥

teees chhohan teees baar ayodhan te prabh aaise hee maare |

કૃષ્ણે ત્રેવીસ વખત આ રીતે ત્રેવીસ અત્યંત મોટા લશ્કરી એકમોનો નાશ કર્યો.

ਬਾਜ ਘਨੇ ਗਜ ਪਤਿ ਹਨੇ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੇ ਬਿਪਤੇ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ॥

baaj ghane gaj pat hane kab sayaam bhane bipate kar ddaare |

તેણે ઘણા ઘોડા અને હાથીઓને મારી નાખ્યા,

ਏਕ ਹੀ ਬਾਨ ਲਗੇ ਹਰਿ ਕੋ ਜਮ ਧਾਮਿ ਸੋਊ ਤਜਿ ਦੇਹ ਪਧਾਰੇ ॥

ek hee baan lage har ko jam dhaam soaoo taj deh padhaare |

અને એક બાણથી પણ તેઓ ત્યાં દેહનો ત્યાગ કરીને યમના ધામમાં ગયા

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਕੀ ਜੀਤ ਭਈ ਅਰਿ ਤੇਈਸ ਬਾਰਨ ਐਸੇ ਈ ਹਾਰੇ ॥੧੮੮੫॥

sree brijaraaj kee jeet bhee ar teees baaran aaise ee haare |1885|

કૃષ્ણનો વિજય થયો હતો અને આ રીતે જરાસંધનો ત્રેવીસ વખત પરાજય થયો હતો.1885.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਦੇਵਨ ਜੋ ਉਸਤਤਿ ਕਰੀ ਪਾਛੇ ਕਹੀ ਸੁਨਾਇ ॥

devan jo usatat karee paachhe kahee sunaae |

દેવતાઓ દ્વારા જે પણ સ્તુતિ ગાવામાં આવી હતી, તેનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે

ਕਥਾ ਸੁ ਆਗੈ ਹੋਇ ਹੈ ਕਹਿ ਹੋਂ ਵਹੀ ਬਨਾਇ ॥੧੮੮੬॥

kathaa su aagai hoe hai keh hon vahee banaae |1886|

અને જે રીતે આ વાર્તા આગળ વધી છે, હવે હું તેને સંબંધિત કરું છું.1886.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਉਤ ਭੂਪਤਿ ਹਾਰਿ ਗਯੋ ਗ੍ਰਿਹ ਕੌ ਰਨ ਜੀਤਿ ਇਤੈ ਹਰਿ ਜੂ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥

aut bhoopat haar gayo grih kau ran jeet itai har joo grih aayo |

ત્યાં રાજા હારીને ઘરે ગયા અને અહીં શ્રીકૃષ્ણ યુદ્ધ જીતીને ઘરે પાછા ફર્યા.

ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਕੋ ਜੁਹਾਰੁ ਕੀਯੋ ਪੁਨਿ ਭੂਪਤਿ ਕੇ ਸਿਰ ਛਤ੍ਰ ਤਨਾਯੋ ॥

maat pitaa ko juhaar keeyo pun bhoopat ke sir chhatr tanaayo |

તે બાજુ હાર થતા રાજા પોતાના ઘરે પાછો ગયો અને આ બાજુ કૃષ્ણ યુદ્ધ જીતીને પોતાના ઘરે પાછા આવ્યા, તેમણે તેમના માતા-પિતાને યોગ્ય આદર આપ્યો અને પછી ઉગરસેનના માથા પર છત્ર ઝુલાવ્યું.

ਬਾਹਰਿ ਆਇ ਗੁਨੀਨ ਸੁ ਦਾਨ ਦੀਯੋ ਤਿਨ ਇਉ ਜਸੁ ਭਾਖਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥

baahar aae guneen su daan deeyo tin iau jas bhaakh sunaayo |

તે (ઘરમાંથી) બહાર આવ્યો અને સદાચારી લોકોને દાન આપ્યું, અને તેઓએ (ભગવાન કૃષ્ણનો) યશ આ રીતે પાઠ કર્યો,

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਮਹਾ ਰਨਧੀਰ ਬਡੋ ਅਰਿ ਜੀਤਿ ਭਲੋ ਜਸੁ ਪਾਯੋ ॥੧੮੮੭॥

sree jadubeer mahaa ranadheer baddo ar jeet bhalo jas paayo |1887|

તેમણે પ્રતિભાશાળી લોકોને દાનમાં ભેટો આપી, જેમણે તેમની પ્રશંસા કરીને કહ્યું કે કૃષ્ણ, યુદ્ધભૂમિના મહાન નાયક, એક ખૂબ જ મહાન શત્રુ પર વિજય મેળવનાર, 1887ની પ્રશંસા પણ કરે છે.