શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 438

ਕੋਪ ਬਢਾਇ ਘਨੋ ਚਿਤ ਮੈ ਧਨੁ ਬਾਨ ਸੰਭਾਰਿ ਭਲੇ ਕਰ ਲੀਨੋ ॥

kop badtaae ghano chit mai dhan baan sanbhaar bhale kar leeno |

તેણે પોતાના હાથમાં ધનુષ અને તીર પકડ્યા, તેના મનમાં ભારે ગુસ્સો આવ્યો

ਖੈਚ ਕੈ ਕਾਨ ਪ੍ਰਮਾਨ ਕਮਾਨ ਸੁ ਛੇਦ ਹ੍ਰਿਦਾ ਸਰ ਸੋ ਅਰਿ ਦੀਨੋ ॥

khaich kai kaan pramaan kamaan su chhed hridaa sar so ar deeno |

કાન તરફ ધનુષ્ય ખેંચીને, દુશ્મનના હૃદયને તીરથી વીંધી નાખ્યું.

ਮਾਨਹੁ ਬਾਬੀ ਮੈ ਸਾਪ ਧਸਿਓ ਕਬਿ ਨੇ ਜਸੁ ਤਾ ਛਬਿ ਕੋ ਇਮਿ ਚੀਨੋ ॥੧੪੧੧॥

maanahu baabee mai saap dhasio kab ne jas taa chhab ko im cheeno |1411|

તેના ધનુષને તેના કાન સુધી ખેંચીને, તેણે દુશ્મનના હૃદયને તેના છિદ્રમાં પ્રવેશતા સાપની જેમ વીંધી નાખ્યું.1411.

ਬਾਨਨ ਸੰਗਿ ਸੁ ਮਾਰਿ ਕੈ ਸਤ੍ਰਨ ਰਾਮ ਭਨੇ ਅਸਿ ਸੋ ਪੁਨਿ ਮਾਰਿਓ ॥

baanan sang su maar kai satran raam bhane as so pun maario |

પોતાના તીરોથી દુશ્મનને માર્યા પછી, તેણે તેની તલવારથી હત્યા કરી

ਸ੍ਰਉਨ ਸਮੂਹ ਪਰਿਓ ਤਿਹ ਤੇ ਧਰਿ ਪ੍ਰਾਨ ਬਿਨਾ ਕਰਿ ਭੂ ਪਰ ਡਾਰਿਓ ॥

sraun samooh pario tih te dhar praan binaa kar bhoo par ddaario |

યુદ્ધને કારણે પૃથ્વી પર લોહી વહેવા લાગ્યું અને શરીરને નિર્જીવ બનાવીને તેણે તેમને જમીન પર પછાડી દીધા.

ਤਾ ਛਬਿ ਕੀ ਉਪਮਾ ਲਖਿ ਕੈ ਕਬਿ ਨੇ ਮੁਖਿ ਤੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਿਓ ॥

taa chhab kee upamaa lakh kai kab ne mukh te ih bhaat uchaario |

એ દ્રશ્યની સુંદરતાની ઉપમા કવિએ (તેમના) મુખમાંથી આ રીતે ઉચ્ચારી છે,

ਖਗ ਲਗਿਯੋ ਤਿਹ ਕੋ ਨਹੀ ਮਾਨਹੁ ਲੈ ਕਰ ਮੈ ਜਮ ਦੰਡ ਪ੍ਰਹਾਰਿਓ ॥੧੪੧੨॥

khag lagiyo tih ko nahee maanahu lai kar mai jam dandd prahaario |1412|

આ તમાશોનું વર્ણન કરતા કવિ કહે છે કે એવું લાગે છે કે તેઓને તલવારનો માર પડ્યો ન હતો અને તેના બદલે તેઓ યમની સજાને કારણે પછાડવામાં આવ્યા હતા.1412.

ਰਾਛਸ ਮਾਰਿ ਲਯੋ ਜਬ ਹੀ ਤਬ ਰਾਛਸ ਕੋ ਰਿਸ ਕੈ ਦਲੁ ਧਾਯੋ ॥

raachhas maar layo jab hee tab raachhas ko ris kai dal dhaayo |

જ્યારે આ રાક્ષસ માર્યો ગયો, ત્યારે તેમના ક્રોધમાં રાક્ષસોની સેના તેના પર પડી

ਆਵਤ ਹੀ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਬਿਬਿਧਾਯੁਧ ਲੈ ਅਤਿ ਜੁਧੁ ਮਚਾਯੋ ॥

aavat hee kab sayaam kahai bibidhaayudh lai at judh machaayo |

તેમના આગમન પર, તેણે વિવિધ પ્રકારના શસ્ત્રો સાથે યુદ્ધની શરૂઆત કરી

ਦੈਤ ਘਨੇ ਤਹ ਘਾਇਲ ਹੈ ਬਹੁ ਘਾਇਨ ਸੋ ਖੜਗੇਸਹਿ ਘਾਯੋ ॥

dait ghane tah ghaaeil hai bahu ghaaein so kharrageseh ghaayo |

તે જગ્યાએ ઘણા રાક્ષસો ઘાયલ થયા હતા અને ખડગ સિંહને પણ ઘણા ઘા થયા હતા

ਸੋ ਸਹਿ ਕੈ ਅਸਿ ਕੋ ਗਹਿ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪ ਜੁਧ ਕੀਯੋ ਨਹੀ ਘਾਉ ਜਤਾਯੋ ॥੧੪੧੩॥

so seh kai as ko geh kai nrip judh keeyo nahee ghaau jataayo |1413|

ઘાવની વેદના સહન કરીને, રાજા લડ્યા અને તેના ઘા ખુલ્લા ન કર્યા.1413.

ਧਾਇ ਪਰੇ ਸਬ ਰਾਛਸਿ ਯਾ ਪਰ ਹੈ ਤਿਨ ਕੈ ਮਨਿ ਕੋਪੁ ਬਢਿਓ ॥

dhaae pare sab raachhas yaa par hai tin kai man kop badtio |

બધા રાક્ષસો વધુ પડતા ક્રોધ સાથે તેના પર પડ્યા

ਗਹਿ ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਗਦਾ ਬਰਛੀ ਤਿਨ ਮਿਆਨਹੁ ਤੇ ਕਰਵਾਰ ਕਢਿਓ ॥

geh baan kamaan gadaa barachhee tin miaanahu te karavaar kadtio |

ધનુષ્ય, તીર, ગદા, ખંજર વગેરે ઉપાડીને, તેઓએ તેમની તલવારો પણ ખંજવાળમાંથી બહાર કાઢી.

ਸਬ ਦਾਨਵ ਤੇਜ ਪ੍ਰਚੰਡ ਕੀਯੋ ਰਿਸ ਪਾਵਕ ਮੈ ਤਿਨ ਅੰਗ ਡਢਿਓ ॥

sab daanav tej prachandd keeyo ris paavak mai tin ang ddadtio |

ક્રોધની અગ્નિમાં, તેમની જીવન-શક્તિ વધી અને તેમના અંગો ભગવાનને ઉશ્કેર્યા

ਇਹ ਭਾਤਿ ਪ੍ਰਹਾਰਤ ਹੈ ਨ੍ਰਿਪ ਕਉ ਤਨ ਕੰਚਨ ਮਾਨੋ ਸੁਨਾਰ ਗਢਿਓ ॥੧੪੧੪॥

eih bhaat prahaarat hai nrip kau tan kanchan maano sunaar gadtio |1414|

તેઓ સુવર્ણના ફેશનેબલ સોનાની જેમ રાજા પર મારામારી કરી રહ્યા હતા.1414.

ਜਿਨ ਹੂੰ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਸੰਗਿ ਜੁਧ ਕੀਯੋ ਸੁ ਸਬੈ ਇਨ ਹੂੰ ਹਤਿ ਕੈ ਤਬ ਦੀਨੇ ॥

jin hoon nrip ke sang judh keeyo su sabai in hoon hat kai tab deene |

રાજા (ખડગ સિંહ) સાથે યુદ્ધ કરનારા બધા (રાક્ષસો)નો (ત્યાં) વિનાશ થઈ ગયો છે.

ਅਉਰ ਜਿਤੇ ਅਰਿ ਜੀਤ ਬਚੈ ਤਿਨ ਕੇ ਬਧ ਕਉ ਕਰਿ ਆਯੁਧ ਲੀਨੇ ॥

aaur jite ar jeet bachai tin ke badh kau kar aayudh leene |

રાજા સાથે યુદ્ધ કરનારા બધા માર્યા ગયા અને બાકીના દુશ્મનોને મારવા માટે, તેણે તેના હથિયારો તેના હાથમાં પકડ્યા.

ਤਉ ਇਨ ਭੂਪ ਸਰਾਸਨ ਲੈ ਕੀਏ ਸਤ੍ਰਨ ਕੇ ਤਨ ਮੁੰਡਨ ਹੀਨੇ ॥

tau in bhoop saraasan lai kee satran ke tan munddan heene |

પછી તે રાજાએ પોતાના હાથમાં ધનુષ અને બાણ લીધા અને દુશ્મનોના શરીરને વંચિત કર્યા.

ਜੋ ਨ ਡਰੇ ਸੁ ਲਰੇ ਪੁਨਿ ਧਾਇ ਨਿਦਾਨ ਵਹੀ ਨ੍ਰਿਪ ਖੰਡਨ ਕੀਨੇ ॥੧੪੧੫॥

jo na ddare su lare pun dhaae nidaan vahee nrip khanddan keene |1415|

પોતાના હાથમાં ધનુષ અને તીર લઈને, રાજાઓએ તેમના શરીરને મસ્તક વિનાનું બનાવી દીધું અને જેઓ હજી પણ તેમની સાથે લડવા માટે મક્કમ હતા તેઓ બધા નાશ પામ્યા.1415.

ਬੀਰ ਬਡੋ ਇਕ ਦੈਤ ਹੁਤੋ ਤਿਨਿ ਕੋਪ ਕੀਯੋ ਅਤਿ ਹੀ ਮਨ ਮੈ ॥

beer baddo ik dait huto tin kop keeyo at hee man mai |

એક ખૂબ જ મોટો રાક્ષસ યોદ્ધો હતો, જે અત્યંત ક્રોધે ભરાયેલો હતો અને તેણે રાજા પર ઘણા તીરો છોડ્યા

ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੋ ਭੂਪ ਕਉ ਬਾਨ ਹਨੇ ਸਬ ਫੋਕਨ ਲਉ ਗਡਗੇ ਤਨ ਮੈ ॥

eih bhaat so bhoop kau baan hane sab fokan lau gaddage tan mai |

આ તીરો અંતિમ છેડા સુધી રાજાના શરીરમાં ઘૂસી ગયા

ਤਬ ਭੂਪਤਿ ਸਾਗ ਹਨੀ ਰਿਪੁ ਕੋ ਧਸ ਗੀ ਉਰਿ ਜਿਉ ਚਪਲਾ ਘਨ ਮੈ ॥

tab bhoopat saag hanee rip ko dhas gee ur jiau chapalaa ghan mai |

ત્યારે રાજાએ ભારે ક્રોધમાં આવીને દુશ્મન પર પોતાની લાંસ મારી, જે તેના શરીરમાં વીજળીની જેમ ઘૂસી ગઈ.

ਸੁ ਮਨੋ ਉਰਗੇਸ ਖਗੇਸ ਕੇ ਤ੍ਰਾਸ ਤੇ ਧਾਇ ਕੈ ਜਾਇ ਦੁਰਿਓ ਬਨ ਮੈ ॥੧੪੧੬॥

su mano urages khages ke traas te dhaae kai jaae durio ban mai |1416|

એવું જણાયું કે ગરુડના ડરને લીધે, નાગનો રાજા પોતાને જંગલમાં છુપાવવા આવ્યો.1416.

ਲਾਗਤ ਸਾਗ ਕੈ ਪ੍ਰਾਨ ਤਜੇ ਤਿਹ ਅਉਰ ਹੁਤੋ ਤਿਹ ਕੋ ਅਸਿ ਝਾਰਿਓ ॥

laagat saag kai praan taje tih aaur huto tih ko as jhaario |

સંગ દેખાતાની સાથે જ (તેણે) પોતાનો જીવ આપી દીધો અને (ત્યાં) બીજો (વિશાળ) પણ હતો, તેણે તેને પણ તલવારથી કાપી નાખ્યો.

ਕੋਪ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਖੜਗੇਸ ਕਹੈ ਕਬਿ ਰਾਮ ਮਹਾ ਬਲ ਧਾਰਿਓ ॥

kop ayodhan mai kharrages kahai kab raam mahaa bal dhaario |

તેણે છેલ્લો શ્વાસ લીધો, જ્યારે તેને ભાલો વાગ્યો અને રાજા ખડગ સિંહે ભારે ક્રોધે ભરાઈને તેની તલવારથી અન્ય લોકો પર મારામારી કરી.

ਰਾਛਸ ਤੀਸ ਰਹੋ ਤਿਹ ਠਾ ਤਿਹ ਕੋ ਤਬ ਹੀ ਤਿਹ ਠਉਰ ਸੰਘਾਰਿਓ ॥

raachhas tees raho tih tthaa tih ko tab hee tih tthaur sanghaario |

તેણે ત્રીસ રાક્ષસોને તે જગ્યાએ મારી નાખ્યા, જ્યાં તેઓ યુદ્ધના મેદાનમાં ઉભા હતા

ਪ੍ਰਾਨ ਬਿਨਾ ਇਹ ਭਾਤਿ ਪਰਿਓ ਮਘਵਾ ਮਨੋ ਬਜ੍ਰ ਭਏ ਨਗੁ ਮਾਰਿਓ ॥੧੪੧੭॥

praan binaa ih bhaat pario maghavaa mano bajr bhe nag maario |1417|

તેઓ ઇન્દ્રના વજ્ર દ્વારા અથડાતા મૃત પર્વતોની જેમ નિર્જીવ ઊભા હતા.1417.

ਕਬਿਤੁ ॥

kabit |

કબિટ

ਕੇਤੇ ਰਾਛਸਨ ਹੂੰ ਕੀ ਭੁਜਨ ਕਉ ਕਾਟਿ ਦਯੋ ਕੇਤੇ ਸਿਰ ਸਤ੍ਰਨ ਕੇ ਖੰਡਨ ਕਰਤ ਹੈ ॥

kete raachhasan hoon kee bhujan kau kaatt dayo kete sir satran ke khanddan karat hai |

ઘણા રાક્ષસોના હાથ કાપી નાખવામાં આવ્યા હતા અને ઘણા દુશ્મનોના માથા કાપવામાં આવ્યા હતા

ਕੇਤੇ ਭਾਜਿ ਗਏ ਅਰਿ ਕੇਤੇ ਮਾਰਿ ਲਏ ਬੀਰ ਰਨ ਹੂੰ ਕੀ ਭੂਮਿ ਹੂੰ ਤੇ ਪੈਗੁ ਨ ਟਰਤ ਹੈ ॥

kete bhaaj ge ar kete maar le beer ran hoon kee bhoom hoon te paig na ttarat hai |

ઘણા દુશ્મનો ભાગી ગયા, ઘણા માર્યા ગયા,

ਸੈਥੀ ਜਮਦਾਰ ਲੈ ਸਰਾਸਨ ਗਦਾ ਤ੍ਰਿਸੂਲ ਦੁਜਨ ਕੀ ਸੈਨਾ ਬੀਚ ਐਸੇ ਬਿਚਰਤ ਹੈ ॥

saithee jamadaar lai saraasan gadaa trisool dujan kee sainaa beech aaise bicharat hai |

પરંતુ તેમ છતાં આ યોદ્ધા પોતાની તલવાર, કુહાડી, ધનુષ્ય, ગદા, ત્રિશૂળ વગેરે હાથમાં લઈને દુશ્મનની સેના સાથે આગળ વધી રહ્યો હતો.

ਆਗੇ ਹੁਇ ਲਰਤ ਪਗ ਪਾਛੇ ਨ ਕਰਤ ਡਗ ਕਬੂੰ ਦੇਖੀਯਤ ਕਬੂੰ ਦੇਖਿਓ ਨ ਪਰਤ ਹੈ ॥੧੪੧੮॥

aage hue larat pag paachhe na karat ddag kaboon dekheeyat kaboon dekhio na parat hai |1418|

તે આગળ વધતી વખતે લડી રહ્યો છે અને એક ડગલું પણ પાછળ હટતો નથી, રાજા ખડગ સિંહ એટલો ઝડપી છે કે ક્યારેક તે દેખાય છે અને ક્યારેક તે દેખાતો નથી.1418.

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ॥

kabiyo baach |

કવિનું વક્તવ્ય:

ਅੜਿਲ ॥

arril |

ARIL

ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਬਹੁ ਰਾਛਸ ਮਾਰੇ ਕੋਪ ਹੁਇ ॥

kharrag singh bahu raachhas maare kop hue |

ખડગ સિંહે ગુસ્સે થઈને ઘણા રાક્ષસોને મારી નાખ્યા

ਰਹੇ ਮਨੋ ਮਤਵਾਰੇ ਰਨ ਕੀ ਭੂਮਿ ਸੁਇ ॥

rahe mano matavaare ran kee bhoom sue |

ખડગ સિંહે ક્રોધમાં ઘણા રાક્ષસોને મારી નાખ્યા અને તેઓ બધા નશામાં અને યુદ્ધના મેદાનમાં સૂતા દેખાયા

ਜੀਅਤ ਬਚੇ ਤੇ ਭਾਜੇ ਤ੍ਰਾਸ ਬਢਾਇ ਕੈ ॥

jeeat bache te bhaaje traas badtaae kai |

(જેઓ) બચી ગયા તેઓ ડરીને ભાગી ગયા

ਹੋ ਜਦੁਪਤਿ ਤੀਰ ਪੁਕਾਰੇ ਸਬ ਹੀ ਆਇ ਕੈ ॥੧੪੧੯॥

ho jadupat teer pukaare sab hee aae kai |1419|

જેઓ બચી ગયા, તેઓ ભયભીત થઈને ભાગ્યા અને બધાએ આવીને કૃષ્ણ સમક્ષ વિલાપ કર્યો.1419.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਬਾਚ ॥

kaanrah joo baach |

કૃષ્ણનું ભાષણ:

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਤਬ ਬ੍ਰਿਜਪਤਿ ਸਬ ਸੈਨ ਕਉ ਐਸੇ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨਾਇ ॥

tab brijapat sab sain kau aaise kahiyo sunaae |

ત્યારે શ્રી કૃષ્ણે સમગ્ર સેનાને કહ્યું અને આ રીતે કહ્યું,

ਕੋ ਲਾਇਕ ਭਟ ਕਟਕ ਮੈ ਲਰੈ ਜੁ ਯਾ ਸੰਗ ਜਾਇ ॥੧੪੨੦॥

ko laaeik bhatt kattak mai larai ju yaa sang jaae |1420|

ત્યારે કૃષ્ણે તેની સુનાવણીમાં જ સેનાને કહ્યું, મારી સેનામાં તે વ્યક્તિ કોણ છે, જે ખડગ સિંહ સાથે લડવામાં સક્ષમ છે?

ਸੋਰਠਾ ॥

soratthaa |

સોર્થા

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਪਤਿ ਕੇ ਬੀਰ ਦੁਇ ਨਿਕਸੇ ਅਤਿ ਕੋਪ ਹੁਇ ॥

sree jadupat ke beer due nikase at kop hue |

કૃષ્ણના બે યોદ્ધાઓ ભારે ગુસ્સામાં બહાર આવ્યા

ਮਹਾਰਥੀ ਰਨਧੀਰ ਇੰਦ੍ਰ ਤੁਲਿ ਬਿਕ੍ਰਮ ਜਿਨੈ ॥੧੪੨੧॥

mahaarathee ranadheer indr tul bikram jinai |1421|

તે બંને ઇન્દ્ર જેવા પ્રતાપી, બહાદુર અને પરાક્રમી યોદ્ધાઓ હતા.1421.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਸਿੰਘ ਝੜਾਝੜ ਝੂਝਨ ਸਿੰਘ ਗਏ ਤਿਹ ਸਾਮੁਹੇ ਲੈ ਸੁ ਘਨੋ ਦਲੁ ॥

singh jharraajharr jhoojhan singh ge tih saamuhe lai su ghano dal |

ઝર્જર સિંહ અને જુઝાન સિંહ, તેમની સાથે સારી સેના લઈને, તેમની સામે ગયા

ਘੋਰਨ ਕੀ ਖੁਰ ਬਾਰ ਬਜੈ ਭੂਅ ਕੰਪ ਉਠੀ ਅਰੁ ਸਤਿ ਰਸਾਤਲੁ ॥

ghoran kee khur baar bajai bhooa kanp utthee ar sat rasaatal |

ઘોડાઓના ખુરના અવાજથી સાતેય પાતાળ જગત અને પૃથ્વી ધ્રૂજી ઉઠ્યા.

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428