શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 414

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਗਹੀ ਬਸੁਦੇਵ ਭਲੇ ਰਥ ਕੇ ਚਕ ਕਾਟਿ ਗਿਰਾਏ ॥

baan kamaan gahee basudev bhale rath ke chak kaatt giraae |

વાસુદેવે પોતાના ધનુષ અને બાણ વડે રથના ચારેય પૈડા કાપી નાખ્યા

ਸਾਤਕਿ ਸੂਤ ਕੋ ਸੀਸ ਕਟਿਯੋ ਰਿਸਿ ਊਧਵ ਬਾਨ ਅਨੇਕ ਚਲਾਏ ॥

saatak soot ko sees kattiyo ris aoodhav baan anek chalaae |

સત્યકે તેના સારથિનું માથું કાપી નાખ્યું અને ઉધવે પણ તેના ક્રોધમાં ઘણા તીરો છોડ્યા.

ਫਾਧਿ ਪਰਿਯੋ ਰਥ ਤੇ ਤਤਕਾਲ ਲਏ ਅਸਿ ਢਾਲ ਬਡੇ ਭਟ ਘਾਏ ॥੧੧੬੨॥

faadh pariyo rath te tatakaal le as dtaal badde bhatt ghaae |1162|

રાજા અનગ સિંહ તરત જ તેના રથમાંથી કૂદી પડ્યો અને તલવાર વડે મે યોદ્ધાઓને મારી નાખ્યા.1162.

ਠਾਢੋ ਹੁਤੋ ਭਟ ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੋ ਸੋ ਅਣਗੇਸ ਜੂ ਨੈਨ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

tthaadto huto bhatt sree jadubeer ko so anages joo nain nihaariyo |

શ્રી કૃષ્ણનો એક યોદ્ધો ઊભો હતો, અનગ સિંહે તેને આંખોથી જોયો.

ਪਾਇਨ ਕੀ ਕਰਿ ਚੰਚਲਤਾ ਬਰ ਸੋ ਅਸਿ ਸਤ੍ਰ ਕੇ ਸੀਸ ਪ੍ਰਹਾਰਿਯੋ ॥

paaein kee kar chanchalataa bar so as satr ke sees prahaariyo |

રાજા અનગ સિંહે કૃષ્ણના યોદ્ધાઓને ઉભેલા જોયા, પછી તેણે ઝડપથી પોતાની તલવારનો પ્રહાર દુશ્મનના માથા પર કર્યો.

ਟੂਟਿ ਪਰਿਯੋ ਝਟਦੈ ਕਟਿਯੋ ਸਿਰ ਤਾ ਛਬਿ ਕੋ ਕਬਿ ਭਾਉ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

ttoott pariyo jhattadai kattiyo sir taa chhab ko kab bhaau uchaariyo |

(જ્યારે ઉંગ સિંહ) તૂટી પડ્યો અને એક ફટકો વડે તેનું માથું કાપી નાખ્યું, ત્યારે તે છબીનો અર્થ કવિ દ્વારા ઉચ્ચારવામાં આવ્યો છે (આમ).

ਮਾਨਹੁ ਰਾਹੁ ਨਿਸਾਕਰ ਕੋ ਨਭਿ ਮੰਡਲ ਤੇ ਹਨਿ ਕੈ ਛਿਤਿ ਡਾਰਿਯੋ ॥੧੧੬੩॥

maanahu raahu nisaakar ko nabh manddal te han kai chhit ddaariyo |1163|

શત્રુનું માથું જમીન પર પડ્યું જેમ રાહુ મારીને પૃથ્વી પર નીચે ફેંકી દે છે, આકાશમાંથી ચંદ્ર.1163.

ਕੂਦਿ ਚੜਿਯੋ ਅਰਿ ਕੇ ਰਥ ਊਪਰਿ ਸਾਰਥੀ ਕਉ ਬਧ ਕੈ ਤਬ ਹੀ ॥

kood charriyo ar ke rath aoopar saarathee kau badh kai tab hee |

તે દુશ્મનના રથ પર કૂદી પડ્યો અને તરત જ સારથિનું માથું કાપી નાખ્યું.

ਧਨੁ ਬਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਗਦਾ ਬਰਛੀ ਅਰਿ ਕੇ ਕਰਿ ਸਸਤ੍ਰ ਲਏ ਸਬ ਹੀ ॥

dhan baan kripaan gadaa barachhee ar ke kar sasatr le sab hee |

શત્રુના સારથિને માર્યા પછી રાજા પોતાના રથ પર બેઠો અને હાથમાં પોતાના શસ્ત્રો ધનુષ, બાણ, તલવાર, ગદા અને ભાલા લઈ ગયો.

ਰਥ ਆਪ ਹੀ ਹਾਕ ਹੈ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਮਧਿ ਜਾਦਵ ਸੈਨ ਪਰਿਯੋ ਜਬ ਹੀ ॥

rath aap hee haak hai sayaam kahai madh jaadav sain pariyo jab hee |

તે પોતે જ યાદવ સેનામાં પોતાનો રથ ચલાવવા લાગ્યો

ਇਕ ਮਾਰਿ ਲਏ ਇਕ ਭਾਜਿ ਗਏ ਇਕ ਠਾਢਿ ਭਏ ਤੇਊ ਨ ਦਬਹੀ ॥੧੧੬੪॥

eik maar le ik bhaaj ge ik tthaadt bhe teaoo na dabahee |1164|

તેની મારામારીથી કોઈ માર્યો ગયો, કોઈ ભાગી ગયો અને કોઈ આશ્ચર્યચકિત થઈને ઊભો રહ્યો.1164.

ਆਪਨ ਹੀ ਰਥ ਹਾਕਤ ਹੈ ਅਰੁ ਆਪਨ ਹੀ ਸਰ ਜਾਲ ਚਲਾਵੈ ॥

aapan hee rath haakat hai ar aapan hee sar jaal chalaavai |

હવે તે પોતે જ રથ ચલાવી રહ્યો છે અને તીર વરસાવી રહ્યો છે

ਆਪਨ ਹੀ ਰਿਪੁ ਘਾਇ ਬਚਾਵਤ ਆਪਨ ਹੀ ਅਰਿ ਘਾਇ ਲਗਾਵੈ ॥

aapan hee rip ghaae bachaavat aapan hee ar ghaae lagaavai |

તે પોતે દુશ્મનોના મારામારીથી સુરક્ષિત છે અને પોતે દુશ્મનો પર મારામારી કરી રહ્યો છે

ਏਕਨ ਕੇ ਧਨੁ ਬਾਨ ਕਟੇ ਭਟ ਏਕਨ ਕੇ ਰਥ ਕਾਟਿ ਗਿਰਾਵੈ ॥

ekan ke dhan baan katte bhatt ekan ke rath kaatt giraavai |

તેણે કોઈ યોદ્ધાનું ધનુષ્ય કાપી નાખ્યું છે અને કોઈનો રથ તોડી નાખ્યો છે

ਦਾਮਨਿ ਜਿਉ ਦਮਕੈ ਘਟ ਮੈ ਕਰ ਮੈ ਕਰਵਾਰਹਿ ਤਿਉ ਚਮਕਾਵੈ ॥੧੧੬੫॥

daaman jiau damakai ghatt mai kar mai karavaareh tiau chamakaavai |1165|

તેના હાથમાં રહેલી તલવાર ડબ્બાઓ વચ્ચે વીજળીના ચમકારાની જેમ ચમકી રહી છે.1165.

ਮਾਰਿ ਕੈ ਬੀਰ ਘਨੇ ਰਨ ਮੈ ਬਹੁ ਕੋਪ ਕੈ ਦਾਤਨ ਓਠ ਚਬਾਵੈ ॥

maar kai beer ghane ran mai bahu kop kai daatan otth chabaavai |

રાજા અનગ સિંહ, યુદ્ધના મેદાનમાં ઘણા યોદ્ધાઓને માર્યા પછી, પોતાના દાંતથી હોઠ કાપી રહ્યો છે.

ਆਵਤ ਜੋ ਇਹ ਕੇ ਅਰਿ ਊਪਰਿ ਬਾਨਨ ਸਿਉ ਤਿਹ ਕਾਟਿ ਗਿਰਾਵੈ ॥

aavat jo ih ke ar aoopar baanan siau tih kaatt giraavai |

જે કોઈ તેના પર પડે છે, તે તેને કાપી નાખે છે અને નીચે ફેંકી દે છે

ਧਾਇ ਪਰੈ ਰਿਪੁ ਕੇ ਦਲ ਮੈ ਦਲ ਕੈ ਮਲ ਕੈ ਬਹੁਰੋ ਫਿਰਿ ਆਵੈ ॥

dhaae parai rip ke dal mai dal kai mal kai bahuro fir aavai |

તે દુશ્મનની સેના પર પડ્યો છે અને તેનો નાશ કરી રહ્યો છે

ਜੁਧੁ ਕਰੈ ਨ ਡਰੈ ਹਰਿ ਸੋ ਅਰਿ ਕੇ ਰਥ ਕੋ ਬਲਿ ਓਰਿ ਚਲਾਵੈ ॥੧੧੬੬॥

judh karai na ddarai har so ar ke rath ko bal or chalaavai |1166|

તેને કૃષ્ણનો કોઈ ડર નથી, લડાઈ લડતા અને ખૂબ જ પ્રયત્નો સાથે બલરામ તરફ રથ ચલાવી રહ્યા છે.1166.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਜਬ ਰਿਪੁ ਰਨ ਕੀਨੋ ਘਨੋ ਬਢਿਯੋ ਕ੍ਰਿਸਨ ਤਬ ਤੇਹੁ ॥

jab rip ran keeno ghano badtiyo krisan tab tehu |

જ્યારે દુશ્મન સાથે ભયંકર યુદ્ધ થયું, ત્યારે તેણે કૃષ્ણને તેની તરફ આગળ વધતા જોયા.

ਜਾਦਵ ਪ੍ਰਤਿ ਹਰਿ ਯੌ ਕਹਿਯੋ ਦੁਬਿਧਾ ਕਰਿ ਹਨਿ ਲੇਹੁ ॥੧੧੬੭॥

jaadav prat har yau kahiyo dubidhaa kar han lehu |1167|

જ્યારે શત્રુએ ભયંકર યુદ્ધ કર્યું, ત્યારે કૃષ્ણ તેમની તરફ કૂચ કરી અને યાદવોને કહ્યું, "તેની સાથે બંને બાજુથી યુદ્ધ કરીને તેને મારી નાખો." 1167.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਸਾਤਕਿ ਕਾਟਿ ਦਯੋ ਤਿਨ ਕੋ ਰਥ ਕਾਨ੍ਰਹ ਤਬੈ ਹਯ ਕਾਟਿ ਕੈ ਡਾਰਿਯੋ ॥

saatak kaatt dayo tin ko rath kaanrah tabai hay kaatt kai ddaariyo |

સત્યકે તેના રથને તોડી નાખ્યો અને કૃષ્ણ પણ હિંસક રીતે મારવા લાગ્યા

ਸੂਤ ਕੋ ਸੀਸ ਕਟਿਯੋ ਮੁਸਲੀ ਬਰਮਾਕ੍ਰਿਤ ਅੰਗ ਪ੍ਰਤੰਗ ਪ੍ਰਹਾਰਿਯੋ ॥

soot ko sees kattiyo musalee baramaakrit ang pratang prahaariyo |

બલરામે તેના સારથિનું માથું કાપી નાખ્યું અને બખ્તરથી સુરક્ષિત અંગો પર મારામારી કરી.

ਬਾਨ ਅਕ੍ਰੂਰ ਹਨ੍ਯੋ ਉਰ ਮੈ ਤਿਹ ਜੋਰ ਲਗਿਯੋ ਨਹਿ ਨੈਕੁ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥

baan akraoor hanayo ur mai tih jor lagiyo neh naik sanbhaariyo |

અક્રૂરનું તીર તેને એટલું જોરથી વાગ્યું કે તે પોતાની જાત પર કાબૂ રાખી શક્યો નહીં

ਮੂਰਛ ਹ੍ਵੈ ਰਨਭੂਮਿ ਗਿਰਿਯੋ ਅਸਿ ਲੈ ਕਰਿ ਊਧਵ ਸੀਸ ਉਤਾਰਿਯੋ ॥੧੧੬੮॥

moorachh hvai ranabhoom giriyo as lai kar aoodhav sees utaariyo |1168|

તે યુદ્ધના મેદાનમાં બેભાન થઈ ગયો અને ઉધવે તેની તલવાર વડે તેનું માથું કાપી નાખ્યું.1168.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਅਣਗ ਸਿੰਘ ਜਬ ਮਾਰਯੋ ਖਟ ਸੁਭਟਨ ਮਿਲਿ ਠਉਰ ॥

anag singh jab maarayo khatt subhattan mil tthaur |

જ્યારે છ યોદ્ધાઓએ મળીને અનગ સિંહ (તે જગ્યા)ને મારી નાખ્યો.

ਜਰਾਸੰਧਿ ਕੀ ਸੈਨ ਤੇ ਚਲੇ ਚਤ੍ਰ ਨ੍ਰਿਪ ਅਉਰ ॥੧੧੬੯॥

jaraasandh kee sain te chale chatr nrip aaur |1169|

જ્યારે છ યોદ્ધાઓએ મળીને અનગ સિંહને મારી નાખ્યો, ત્યારે જરાસંધની સેનાના ચાર રાજાઓ આગળ વધ્યા.1169.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਅਮਿਤੇਸ ਬਲੀ ਅਚਲੇਸ ਮਹਾ ਅਨਘੇਸਹਿ ਲੈ ਅਸੁਰੇਸ ਸਿਧਾਏ ॥

amites balee achales mahaa anagheseh lai asures sidhaae |

ચાર રાજાઓ અમિતેશ, અચલેશ, અગ્નેશ અને અસુરેશ સિંહ આગળ ચાલ્યા

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਬਡੇ ਬਰਛੇ ਪਰਸੇ ਸੁ ਗਦਾ ਗਹਿ ਆਏ ॥

baan kamaan kripaan badde barachhe parase su gadaa geh aae |

તેઓ ધનુષ્ય, તીર, તલવાર, ભાલા, ગદા અને કુહાડી ધારણ કરતા હતા,

ਰੋਸ ਕੈ ਬੀਰ ਨਿਸੰਕ ਭਿਰੇ ਭਟ ਕੇ ਨ ਟਿਕੇ ਭਟ ਓਘ ਪਰਾਏ ॥

ros kai beer nisank bhire bhatt ke na ttike bhatt ogh paraae |

ક્રોધિત યોદ્ધાઓ ઉગ્રતાથી લડે છે, કોઈ યોદ્ધા (તેમની આગળ) ઊભા રહી શકતા નથી અને ઘણા યોદ્ધાઓ ભાગી ગયા છે.

ਆਇ ਘਿਰਿਯੋ ਬ੍ਰਿਜਭੂਖਨ ਕਉ ਮਧੁ ਦੂਖਨ ਕਉ ਬਹੁ ਬਾਨ ਲਗਾਏ ॥੧੧੭੦॥

aae ghiriyo brijabhookhan kau madh dookhan kau bahu baan lagaae |1170|

તેઓ ગુસ્સે અને નિર્ભયતાથી લડ્યા, તેમના માટે અને કૃષ્ણની આસપાસના દરેકને પરાયું માનીને, તેઓએ તેમના પર તીર વરસાવવાનું શરૂ કર્યું.1170.

ਘਾਇਨ ਕਉ ਸਹਿ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜ ਰਾਜ ਸਰਾਸਨ ਲੈ ਸਰ ਲੇਤ ਭਯੋ ॥

ghaaein kau seh kai brij raaj saraasan lai sar let bhayo |

ઇજાઓથી પીડાતા, બ્રજનાથે ધનુષ્ય હાથમાં લીધું અને તીરો (હાથમાં) સંભાળ્યા.

ਅਸੁਰੇਸਹਿ ਕੋ ਸਿਰ ਕਾਟਿ ਦਯੋ ਅਮਿਤੇਸ ਕੀ ਦੇਹ ਬਿਦਾਰਿ ਛਯੋ ॥

asureseh ko sir kaatt dayo amites kee deh bidaar chhayo |

પોતાના ઘાવની વેદના સહન કરીને, કૃષ્ણએ ધનુષ્ય અને બાણ પકડી રાખ્યા અને અસુરેશનું માથું કાપીને અમિતેશના શરીરને કાપી નાખ્યું.

ਅਨਘੇਸ ਕੋ ਕਾਟਿ ਦੁਖੰਡ ਕੀਯੋ ਮ੍ਰਿਤ ਹ੍ਵੈ ਰਥ ਤੇ ਗਿਰਿ ਭੂਮਿ ਪਯੋ ॥

anaghes ko kaatt dukhandd keeyo mrit hvai rath te gir bhoom payo |

અગ્નેશ બે ભાગોમાં કાપવામાં આવ્યો હતો, તે તેના રથ પરથી જમીન પર પડ્યો હતો,

ਅਚਲੇਸ ਜੂ ਬਾਨਨ ਕੋ ਸਹਿ ਕੈ ਫਿਰਿ ਠਾਢਿ ਰਹਿਯੋ ਨਹਿ ਭਾਜਿ ਗਯੋ ॥੧੧੭੧॥

achales joo baanan ko seh kai fir tthaadt rahiyo neh bhaaj gayo |1171|

પરંતુ અચલેશ તીરનો વરસાદ સહન કરીને ત્યાં જ ઊભો રહ્યો અને ભાગ્યો નહિ.1171.

ਕੋਪ ਕੈ ਬੋਲਤ ਯੌ ਹਰਿ ਕੋ ਰਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਆਦਿ ਤੈ ਬੀਰ ਖਪਾਏ ॥

kop kai bolat yau har ko ran singh te aad tai beer khapaae |

તેણે ગુસ્સામાં કૃષ્ણને કહ્યું, ‘તમે અમારા ઘણા બહાદુર લડવૈયાઓને મારી નાખ્યા છે

ਤੋ ਤੇ ਕਹੀ ਗਜ ਸਿੰਘ ਹਨ੍ਯੋ ਅਣਗੇਸ ਜੂ ਤੈ ਛਲ ਸਾਥ ਗਿਰਾਏ ॥

to te kahee gaj singh hanayo anages joo tai chhal saath giraae |

તમે ગજસિંહને મારી નાખ્યા અને અનગસિંહને પણ છેતરીને મારી નાખ્યા

ਜਾਨਤ ਹੌ ਅਮਿਤੇਸ ਬਲੀ ਧਨ ਸਿੰਘ ਸੰਘਾਰ ਕੈ ਬੀਰ ਕਹਾਏ ॥

jaanat hau amites balee dhan singh sanghaar kai beer kahaae |

(તમે) જાણો છો કે બળવાન અમિત સિંહ અને ધન સિંહને મારીને (તમે) પોતાને બહાદુર કહો છો.

ਸੋ ਤਬ ਲਉ ਗਜ ਗਾਜਤ ਹੈ ਜਬ ਲਉ ਬਨ ਮੈ ਮ੍ਰਿਗਰਾਜ ਨ ਆਏ ॥੧੧੭੨॥

so tab lau gaj gaajat hai jab lau ban mai mrigaraaj na aae |1172|

તમે જાણો છો કે અમિતેશ સિંહ પણ એક પરાક્રમી યોદ્ધા હતા અને ધન સિંહને મારી નાખ્યા હતા, તમે તમારી જાતને હીરો કહો છો, પરંતુ હાથી જંગલમાં જ ગર્જે છે, જ્યારે સિંહ સામે નથી આવતો.��1172.