શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 387

ਤਾਹੀ ਕੀ ਓਰਿ ਰਹੋ ਲਿਵ ਲਾਇ ਰੀ ਯਾ ਤੇ ਕਛੂ ਤੁਮਰੋ ਨਹੀ ਖੀਜੈ ॥੯੦੨॥

taahee kee or raho liv laae ree yaa te kachhoo tumaro nahee kheejai |902|

તમે તમારું ધ્યાન તેના પર કેન્દ્રિત કરી શકો છો, તમે આનાથી કંઈ ખોટું કરશો નહીં.��902.

ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਬਾਚ ॥

gvaaran baach |

ગોપીઓની વાણી:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਸੁਨਿ ਊਧਵ ਤੇ ਬਿਧਿ ਯਾ ਬਤੀਯਾ ਤਿਨ ਊਧਵ ਕੋ ਇਮ ਉਤਰੁ ਦੀਨੋ ॥

sun aoodhav te bidh yaa bateeyaa tin aoodhav ko im utar deeno |

ઉધવની આ રીત સાંભળીને તેણે ઉધવને આ પ્રમાણે જવાબ આપ્યો.

ਜਾ ਸੁਨਿ ਬ੍ਰਯੋਗ ਹੁਲਾਸ ਘਟੈ ਜਿਹ ਕੋ ਸੁਨਿਏ ਦੁਖ ਹੋਵਤ ਜੀ ਨੋ ॥

jaa sun brayog hulaas ghattai jih ko sunie dukh hovat jee no |

ઉધવના આ શબ્દો સાંભળીને તેઓએ જવાબ આપ્યો, હે ઉધવ! કોના વિશે સાંભળીને છૂટાછેડાની લાગણી થાય છે અને ખુશીમાં ઘટાડો થાય છે,

ਤ੍ਯਾਗਿ ਗਏ ਤੁਮ ਹੋ ਹਮ ਕੋ ਹਮਰੋ ਤੁਮਰੇ ਰਸ ਮੈ ਮਨੁ ਭੀਨੋ ॥

tayaag ge tum ho ham ko hamaro tumare ras mai man bheeno |

તે કૃષ્ણ આપણને છોડીને ચાલ્યા ગયા છે

ਯੌ ਕਹਿਯੋ ਤਾ ਸੰਗ ਯੌ ਕਹੀਯੋ ਹਰਿ ਜੂ ਤੁਹਿ ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਦੀਨੋ ॥੯੦੩॥

yau kahiyo taa sang yau kaheeyo har joo tuhi prem bidaa kar deeno |903|

જ્યારે તમે જાઓ, ત્યારે તમે તેને કહી શકો છો, ��તમે તરત જ પ્રેમનો ત્યાગ કર્યો છે.��903.

ਫਿਰ ਕੈ ਸੰਗਿ ਊਧਵ ਕੇ ਬ੍ਰਿਜ ਭਾਮਨਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

fir kai sang aoodhav ke brij bhaaman sayaam kahai ih bhaat uchaariyo |

(કવિ) શ્યામ કહે છે, પછી ગોપીઓએ ઉદ્ધવને આવા શબ્દો કહ્યા.

ਤ੍ਯਾਗਿ ਗਏ ਨ ਲਈ ਸੁਧਿ ਹੈ ਰਸ ਸੋ ਹਮਰੋ ਮਨੂਆ ਤੁਮ ਜਾਰਿਯੋ ॥

tayaag ge na lee sudh hai ras so hamaro manooaa tum jaariyo |

બ્રજની સ્ત્રીઓએ ફરી ઉધવને કહ્યું, એક બાજુ તે અમને છોડીને ચાલ્યો ગયો છે અને બીજી બાજુ તારી વાતો અમારા મનને ભડકાવે છે.

ਇਉ ਕਹਿ ਕੈ ਪੁਨਿ ਐਸੇ ਕਹਿਯੋ ਤਿਹ ਕੋ ਸੁ ਕਿਧੌ ਕਬਿ ਯੌ ਜਸੁ ਸਾਰਿਯੋ ॥

eiau keh kai pun aaise kahiyo tih ko su kidhau kab yau jas saariyo |

આટલું કહીને ગોપીઓ આમ બોલી, (અને) તેમનો યશ આ રીતે કવિએ કર્યો છે.

ਊਧਵ ਸ੍ਯਾਮ ਸੋ ਯੌ ਕਹੀਯੋ ਹਰਿ ਜੂ ਤੁਹਿ ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਡਾਰਿਯੋ ॥੯੦੪॥

aoodhav sayaam so yau kaheeyo har joo tuhi prem bidaa kar ddaariyo |904|

આમ કહીને ગોપીઓએ ઉમેર્યું, હે ઉધવ! તમે કૃષ્ણને આટલું ચોક્કસ કહી શકો: ��હે કૃષ્ણ! તમે પ્રેમના જુસ્સાને વિદાય આપી છે.��904.

ਫੇਰਿ ਕਹਿਯੋ ਇਮ ਊਧਵ ਸੋ ਜਬ ਹੀ ਸਭ ਹੀ ਹਰਿ ਕੇ ਰਸ ਭੀਨੀ ॥

fer kahiyo im aoodhav so jab hee sabh hee har ke ras bheenee |

જ્યારે બધા શ્રીકૃષ્ણના (પ્રેમ) રસમાં તરબોળ હતા (ત્યારે) ઉધવને આ રીતે કહેવામાં આવ્યું.

ਜੋ ਤਿਨ ਸੋ ਕਹਿਯੋ ਊਧਵ ਇਉ ਤਿਨ ਊਧਵ ਸੋ ਬਿਨਤੀ ਇਹ ਕੀਨੀ ॥

jo tin so kahiyo aoodhav iau tin aoodhav so binatee ih keenee |

કૃષ્ણના પ્રખર પ્રેમમાં ફરી પાગલ થઈને ગોપીઓએ ઉધવને કહ્યું, હે ઉધવ! અમે તમને વિનંતી કરીએ છીએ કે

ਕੰਚਨ ਸੋ ਜਿਨ ਕੋ ਤਨ ਥੋ ਜੋਊ ਹਾਨ ਬਿਖੈ ਹੁਤੀ ਗ੍ਵਾਰਿ ਨਵੀਨੀ ॥

kanchan so jin ko tan tho joaoo haan bikhai hutee gvaar naveenee |

જે ગોપીઓનું શરીર સોના જેવું હતું, તેમના શરીરનો નાશ થયો છે

ਊਧਵ ਜੂ ਹਮ ਕੋ ਤਜਿ ਕੈ ਤੁਮਰੇ ਬਿਨੁ ਸ੍ਯਾਮ ਕਛੂ ਸੁਧਿ ਲੀਨੀ ॥੯੦੫॥

aoodhav joo ham ko taj kai tumare bin sayaam kachhoo sudh leenee |905|

ઓ ઉધવ! તમારા સિવાય કોઈએ અમારી સાથે વાતચીત કરી નથી.��905.

ਏਕ ਕਹੈ ਅਤਿ ਆਤੁਰ ਹ੍ਵੈ ਇਕ ਕੋਪਿ ਕਹੈ ਜਿਨ ਤੇ ਹਿਤ ਭਾਗਿਯੋ ॥

ek kahai at aatur hvai ik kop kahai jin te hit bhaagiyo |

એક (ગોપી) ભારે દુ:ખમાં કહે છે અને એક ક્રોધમાં કહે છે જેમણે (કૃષ્ણનો) પ્રેમ ગુમાવ્યો છે.

ਊਧਵ ਜੂ ਜਿਹ ਦੇਖਨ ਕੋ ਹਮਰੋ ਮਨੂਆ ਅਤਿ ਹੀ ਅਨੁਰਾਗਿਯੋ ॥

aoodhav joo jih dekhan ko hamaro manooaa at hee anuraagiyo |

કોઈ અતિ ચિંતામાં તો કોઈ અતિશય ક્રોધમાં કહે છે, હે ઉધવ! જેમના દર્શન માટે આપણો પ્રેમ છલકાય છે, તે જ કૃષ્ણે આપણા પ્રત્યેનો પ્રેમ છોડી દીધો છે

ਸੋ ਹਮ ਕੋ ਤਜਿ ਗਯੋ ਪੁਰ ਮੈ ਪੁਰ ਬਾਸਿਨ ਕੇ ਰਸ ਭੀਤਰ ਪਾਗਿਯੋ ॥

so ham ko taj gayo pur mai pur baasin ke ras bheetar paagiyo |

તેણે અમને છોડી દીધા છે અને પોતાના શહેરના રહેવાસીઓમાં સમાઈ ગયા છે

ਜਉ ਹਰਿ ਜੂ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਰਿ ਤਜੀ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਰਿਨ ਭੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਤਿਆਗਿਯੋ ॥੯੦੬॥

jau har joo brij naar tajee brij naarin bhee brijanaath tiaagiyo |906|

કૃષ્ણે જે રીતે બ્રજની સ્ત્રીઓનો ત્યાગ કર્યો તે સાચું છે, હવે તમે સ્વીકારી શકો છો કે બ્રજની સ્ત્રીઓએ કૃષ્ણનો ત્યાગ કર્યો છે.��906.

ਏਕਨ ਯੌ ਕਹਿਯੋ ਸ੍ਯਾਮ ਤਜਿਯੋ ਇਕ ਐਸੇ ਕਹੈ ਹਮ ਕਾਮ ਕਰੈਗੀ ॥

ekan yau kahiyo sayaam tajiyo ik aaise kahai ham kaam karaigee |

કેટલીક ગોપીઓએ કહ્યું કે તેઓએ કૃષ્ણનો ત્યાગ કર્યો છે અને કેટલીક ગોપીઓએ કહ્યું કે કૃષ્ણએ તેમને જે કરવાનું કહ્યું છે તે તેઓ કરશે.

ਭੇਖ ਜਿਤੇ ਕਹਿਯੋ ਜੋਗਿਨ ਕੇ ਤਿਤਨੇ ਹਮ ਆਪਨੇ ਅੰਗਿ ਡਰੈਗੀ ॥

bhekh jite kahiyo jogin ke titane ham aapane ang ddaraigee |

જે વેશ કૃષ્ણે તેમને કરવા કહ્યું હતું, કૃષ્ણે ગોપીઓને જે વેશ પહેરવાનું કહ્યું હતું, તેઓ પહેરશે.

ਏਕ ਕਹੈ ਹਮ ਜੈ ਹੈ ਤਹਾ ਇਕ ਐਸੇ ਕਹੈ ਗੁਨਿ ਹੀ ਉਚਰੈਗੀ ॥

ek kahai ham jai hai tahaa ik aaise kahai gun hee ucharaigee |

તેમાંથી કેટલાકે કહ્યું કે તેઓ કૃષ્ણ પાસે જશે અને અન્યોએ કહ્યું કે તેઓ તેમના ગુણગાન ગાશે

ਏਕ ਕਹੈ ਹਮ ਖੈ ਮਰਿ ਹੈ ਬਿਖ ਇਕ ਯੌ ਕਹੈ ਧ੍ਯਾਨ ਹੀ ਬੀਚ ਮਰੈਗੀ ॥੯੦੭॥

ek kahai ham khai mar hai bikh ik yau kahai dhayaan hee beech maraigee |907|

કેટલીક ગોપીઓ કહે છે કે તે ઝેર પીને મરી જશે અને બીજી કોઈ કહે છે કે તેનું ધ્યાન કરતી વખતે તે મરી જશે.907.

ਊਧਵ ਬਾਚ ਗੋਪਿਨ ਸੋ ॥

aoodhav baach gopin so |

ગોપીઓને સંબોધિત ઉધવનું પ્રવચનઃ

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਪਿਖਿ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਕੀ ਇਹ ਭਾਤਿ ਦਸਾ ਬਿਸਮੈ ਹੁਇ ਊਧਵ ਯੌ ਉਚਰੋ ॥

pikh gvaaran kee ih bhaat dasaa bisamai hue aoodhav yau ucharo |

ગોપીઓની આ હાલત જોઈને (ઉધવ) આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા અને આ રીતે બોલ્યા,

ਹਮ ਜਾਨਤ ਹੈ ਤੁਮਰੀ ਹਰਿ ਸੋ ਬਲਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਘਨੀ ਇਹ ਕਾਮ ਕਰੋ ॥

ham jaanat hai tumaree har so bal preet ghanee ih kaam karo |

ગોપીઓની આવી દશા જોઈને ઉધવ આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયો અને બોલ્યો, ‘હું જાણું છું કે તમે કૃષ્ણના પ્રેમમાં છો.

ਜੋਊ ਸ੍ਯਾਮ ਪਠਿਯੋ ਤੁਮ ਪੈ ਹਮ ਕੋ ਇਹ ਰਾਵਲ ਭੇਖਨ ਅੰਗਿ ਧਰੋ ॥

joaoo sayaam patthiyo tum pai ham ko ih raaval bhekhan ang dharo |

પરંતુ તમને સલાહ આપવામાં આવે છે કે તમે યોગીનો વેશ ધારણ ન કરો

ਤਜਿ ਕੈ ਗ੍ਰਿਹ ਕੇ ਪੁਨਿ ਕਾਜ ਸਭੈ ਸਖੀ ਮੋਰੇ ਹੀ ਧ੍ਯਾਨ ਕੇ ਬੀਚ ਅਰੋ ॥੯੦੮॥

taj kai grih ke pun kaaj sabhai sakhee more hee dhayaan ke beech aro |908|

મને કૃષ્ણ દ્વારા તમારી પાસે મોકલવામાં આવ્યો છે કે તમે તમારી ગૃહસ્થ ફરજો છોડી દો અને ફક્ત કૃષ્ણનું ધ્યાન કરો.��908.

ਗੋਪਿਨ ਬਾਚ ਊਧਵ ਸੋ ॥

gopin baach aoodhav so |

ઉધવને સંબોધિત ગોપીઓની વાણી:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਏਕ ਸਮੈ ਬ੍ਰਿਜ ਕੁੰਜਨ ਮੈ ਮੁਹਿ ਕਾਨਨ ਸ੍ਯਾਮ ਤਟੰਕ ਧਰਾਏ ॥

ek samai brij kunjan mai muhi kaanan sayaam tattank dharaae |

એક વખત બ્રજના ઉદઘાટનમાં, કૃષ્ણે મને કાનના પેન્ડન્ટ્સથી શણગાર્યા જે ખૂબ કિંમતી પથ્થરોથી જડેલા હતા.

ਕੰਚਨ ਕੇ ਬਹੁ ਮੋਲ ਜਰੇ ਨਗ ਬ੍ਰਹਮ ਸਕੈ ਉਪਮਾ ਨ ਗਨਾਏ ॥

kanchan ke bahu mol jare nag braham sakai upamaa na ganaae |

તેમની સ્તુતિ બ્રહ્મા પણ બોલી શક્યા નહિ

ਬਜ੍ਰ ਲਗੇ ਜਿਨ ਬੀਚ ਛਟਾ ਚਮਕੈ ਚਹੂੰ ਓਰਿ ਧਰਾ ਛਬਿ ਪਾਏ ॥

bajr lage jin beech chhattaa chamakai chahoon or dharaa chhab paae |

જેમ વાદળોમાં વીજળી ચમકે છે, એમનું સૌંદર્ય પણ એવું જ હતું

ਤਉਨ ਸਮੈ ਹਰਿ ਵੈ ਦਏ ਊਧਵ ਦੈ ਅਬ ਰਾਵਲ ਭੇਖ ਪਠਾਏ ॥੯੦੯॥

taun samai har vai de aoodhav dai ab raaval bhekh patthaae |909|

ઓ ઉધવ! તે સમયે કૃષ્ણે આ બધું આપ્યું હતું, પણ હવે તેમણે તમને યોગીના વેશમાં ધારણ કરીને અમને મોકલ્યા છે.909.

ਏਕ ਕਹੈ ਹਮ ਜੋਗਨਿ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਕਹੈ ਇਕ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹਿਯੋ ਹੀ ਕਰੈਂਗੀ ॥

ek kahai ham jogan hvai hai kahai ik sayaam kahiyo hee karaingee |

એક કહેવા લાગ્યો કે અમે જોગણ બનીશું, એકે કહ્યું કે શ્યામ જે કહેશે તે કરીશું.

ਡਾਰਿ ਬਿਭੂਤਿ ਸਭੈ ਤਨ ਪੈ ਬਟੂਆ ਚਿਪੀਆ ਕਰ ਬੀਚ ਧਰੈਂਗੀ ॥

ddaar bibhoot sabhai tan pai battooaa chipeea kar beech dharaingee |

કેટલીક ગોપીઓએ કહ્યું કે તેઓ કૃષ્ણના કથન પ્રમાણે યોગી બનશે અને શરીર પર રાખ ઘસશે અને ભિક્ષાની વાટકી લઈ જશે.

ਏਕ ਕਹੈ ਹਮ ਜਾਹਿ ਤਹਾ ਇਕ ਯੌ ਕਹੈ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਖਾਇ ਮਰੈਂਗੀ ॥

ek kahai ham jaeh tahaa ik yau kahai gvaaran khaae maraingee |

કોઈએ કહ્યું કે તેઓ કૃષ્ણ પાસે જશે અને ત્યાં ઝેર પીને મરી જશે

ਏਕ ਕਹੈ ਬਿਰਹਾਗਨਿ ਕੋ ਉਪਜਾਇ ਕੈ ਤਾਹੀ ਕੇ ਸੰਗ ਜਰੈਂਗੀ ॥੯੧੦॥

ek kahai birahaagan ko upajaae kai taahee ke sang jaraingee |910|

કોઈએ કહ્યું કે તેઓ અલગતાની અગ્નિ પેદા કરશે અને તેમાં પોતાને બાળી નાખશે.910.

ਰਾਧੇ ਬਾਚ ਊਧਵ ਸੋ ॥

raadhe baach aoodhav so |

ઉધવને સંબોધિત રાધાનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਪ੍ਰੇਮ ਛਕੀ ਅਪਨੇ ਮੁਖ ਤੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨੁ ਕੀ ਜਾਈ ॥

prem chhakee apane mukh te ih bhaat kahiyo brikhabhaan kee jaaee |

પ્રેમના રંગે રંગાયેલી રાધાએ પોતાના ચહેરા પરથી આમ કહ્યું,

ਸ੍ਯਾਮ ਗਏ ਮਥੁਰਾ ਤਜਿ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜ ਕੋ ਅਬ ਧੋ ਹਮਰੀ ਗਤਿ ਕਾਈ ॥

sayaam ge mathuraa taj kai brij ko ab dho hamaree gat kaaee |

કૃષ્ણના પ્રેમમાં લીન થઈને રાધાએ કહ્યું, હવે કૃષ્ણ બ્રજ છોડીને માતુરા ગયા છે અને અમને આવા વિકટ સંજોગોમાં મૂક્યા છે.

ਦੇਖਤ ਹੀ ਪੁਰ ਕੀ ਤ੍ਰੀਯ ਕੋ ਸੁ ਛਕੇ ਤਿਨ ਕੇ ਰਸ ਮੈ ਜੀਯ ਆਈ ॥

dekhat hee pur kee treey ko su chhake tin ke ras mai jeey aaee |

તે માતુરાની સ્ત્રીઓને જોઈને જ તેના પ્રખર પ્રેમમાં પડી ગયો

ਕਾਨ੍ਰਹ ਲਯੋ ਕੁਬਜਾ ਬਸਿ ਕੈ ਟਸਕ੍ਯੋ ਨ ਹੀਯੋ ਕਸਕ੍ਯੋ ਨ ਕਸਾਈ ॥੯੧੧॥

kaanrah layo kubajaa bas kai ttasakayo na heeyo kasakayo na kasaaee |911|

કૃષ્ણને કુબ્જા દ્વારા કાબૂમાં લેવામાં આવ્યો છે અને આવી સ્થિતિમાં તે કસાઈના હૃદયમાં કોઈ પીડા પેદા થઈ નથી.911.

ਸੇਜ ਬਨੀ ਸੰਗਿ ਫੂਲਨ ਸੁੰਦਰ ਚਾਦਨੀ ਰਾਤਿ ਭਲੀ ਛਬਿ ਪਾਈ ॥

sej banee sang foolan sundar chaadanee raat bhalee chhab paaee |

ચાંદની રાતમાં ફૂલોની પથારી ભવ્ય લાગે છે

ਸੇਤ ਬਹੇ ਜਮੁਨਾ ਪਟ ਹੈ ਸਿਤ ਮੋਤਿਨ ਹਾਰ ਗਰੈ ਛਬਿ ਛਾਈ ॥

set bahe jamunaa patt hai sit motin haar garai chhab chhaaee |

જ્યારે યમુનાનો પ્રવાહ સુંદર વસ્ત્રોની જેમ દેખાય છે અને રેતીના કણો રત્નોના હાર જેવા દેખાય છે.

ਮੈਨ ਚੜਿਯੋ ਸਰ ਲੈ ਬਰ ਕੈ ਬਧਬੋ ਹਮ ਕੋ ਬਿਨੁ ਜਾਨਿ ਕਨ੍ਰਹਾਈ ॥

main charriyo sar lai bar kai badhabo ham ko bin jaan kanrahaaee |

કૃષ્ણ વિના આપણને જોઈ રહેલા પ્રેમના દેવતા તેમના બાણોથી આપણા પર હુમલો કરી રહ્યા છે અને તે કૃષ્ણને કુબ્જાએ લઈ લીધો છે.

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428