શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1106


ਝਖ ਕੇਤੁਕ ਬਾਨਨ ਪੀੜਤ ਭੀ ਮਨ ਜਾਇ ਰਹਿਯੋ ਮਨ ਮੋਹਨ ਮੈ ॥
jhakh ketuk baanan peerrat bhee man jaae rahiyo man mohan mai |

કામદેવ ('ઝાક કેતુ') ના તીરોથી ઘણા પીડિત થયા છે અને તેમનું મન મનમોહન તરફ ગયું છે.

ਮਨੋ ਦੀਪਕ ਭੇਦ ਸੁਨੋ ਸੁਰ ਨਾਦ ਮ੍ਰਿਗੀ ਗਨ ਜਾਨੁ ਬਿਧੀ ਮਨ ਮੈ ॥੪੮॥
mano deepak bhed suno sur naad mrigee gan jaan bidhee man mai |48|

(એવું દેખાય છે) જાણે દીપકનું રહસ્ય (પર્વાણ મળી ગયું છે) અથવા જાણે ટોળાનો અવાજ સાંભળીને મનમાં અનેક હરણો વીંધાઈ ગયા છે. 48.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਅਨਿਕ ਜਤਨ ਕਰਿ ਕਰਿ ਤ੍ਰਿਯਾ ਹਾਰਤ ਭਈ ਅਨੇਕ ॥
anik jatan kar kar triyaa haarat bhee anek |

ઘણી સ્ત્રીઓ વિવિધ પ્રયત્નો કર્યા પછી નિષ્ફળ ગઈ છે.

ਬਨ ਹੀ ਕੌ ਨ੍ਰਿਪ ਜਾਤ ਭਯੋ ਮਾਨਿਯੋ ਬਚਨ ਨ ਏਕ ॥੪੯॥
ban hee kau nrip jaat bhayo maaniyo bachan na ek |49|

પણ રાજા ચાલ્યો ગયો અને કોઈનું સાંભળ્યું નહિ. 49.

ਜਬ ਰਾਜਾ ਬਨ ਮੈ ਗਏ ਗੋਰਖ ਗੁਰੂ ਬੁਲਾਇ ॥
jab raajaa ban mai ge gorakh guroo bulaae |

રાજા બાનમાં ગયા ત્યારે (ત્યારે) ગુરુ ગોરખનાથે તેમને બોલાવ્યા.

ਬਹੁਰਿ ਭਾਤਿ ਸਿਛ੍ਯਾ ਦਈ ਤਾਹਿ ਸਿਖ੍ਯ ਠਹਰਾਇ ॥੫੦॥
bahur bhaat sichhayaa dee taeh sikhay tthaharaae |50|

તેમને વિવિધ પ્રકારની શિક્ષા આપીને પોતાના શિષ્ય બનાવ્યા. 50.

ਭਰਥਰੀ ਬਾਚ ॥
bharatharee baach |

ભરથરીએ કહ્યું:

ਕਵਨ ਮਰੈ ਮਾਰੈ ਕਵਨ ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਕਹ ਕੋਇ ॥
kavan marai maarai kavan kahat sunat kah koe |

(હે ગુરુ ગોરખ નાથ! આ કહો) કોણ મરે છે, કોણ મારે છે, કોણ બોલે છે, કોણ સાંભળે છે,

ਕੋ ਰੋਵੈ ਕਵਨੈ ਹਸੈ ਕਵਨ ਜਰਾ ਜਿਤ ਹੋਇ ॥੫੧॥
ko rovai kavanai hasai kavan jaraa jit hoe |51|

કોણ રડે છે, કોણ હસે છે, વૃદ્ધાવસ્થાને કોણ વટાવે છે? 51

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਹਸਿ ਗੋਰਖ ਇਮਿ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
has gorakh im bachan uchaare |

ગોરખ હસ્યો અને આમ બોલ્યો,

ਸੁਨਹੁ ਭਰਥ ਹਰਿ ਰਾਜ ਹਮਾਰੇ ॥
sunahu bharath har raaj hamaare |

મારા ભાઈ હરિ રાજા! સાંભળો

ਸਤਿ ਝੂਠ ਮੂਓ ਹੰਕਾਰਾ ॥
sat jhootth mooo hankaaraa |

સત્ય, અસત્ય અને અભિમાન મરી જાય છે,

ਕਬਹੂ ਮਰਤ ਨ ਬੋਲਨਹਾਰਾ ॥੫੨॥
kabahoo marat na bolanahaaraa |52|

પણ બોલનાર આત્મા ક્યારેય મરતો નથી. 52.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਕਾਲ ਮਰੈ ਕਾਯਾ ਮਰੈ ਕਾਲੈ ਕਰਤ ਉਚਾਰ ॥
kaal marai kaayaa marai kaalai karat uchaar |

સમય મરી જાય છે, શરીર મરી જાય છે અને માત્ર સમય જ બોલે છે (શબ્દો).

ਜੀਭੈ ਗੁਨ ਬਖ੍ਯਾਨ ਹੀ ਸ੍ਰਵਨਨ ਸੁਨਤ ਸੁਧਾਰ ॥੫੩॥
jeebhai gun bakhayaan hee sravanan sunat sudhaar |53|

જીભનો ગુણ બોલવાનો છે અને કાનનું કાર્ય સંપૂર્ણ સાંભળવાનું છે. 53.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਕਾਲ ਨੈਨ ਹ੍ਵੈ ਸਭਨ ਨਿਹਰਈ ॥
kaal nain hvai sabhan niharee |

કાલ નૈના બનીને બધુ જુએ છે.

ਕਾਲ ਬਕਤ੍ਰ ਹ੍ਵੈ ਬਾਕ ਉਚਰਈ ॥
kaal bakatr hvai baak ucharee |

કાલ મુખ બનીને બાની (વાણી) ઉચ્ચાર કરે છે.

ਕਾਲ ਮਰਤ ਕਾਲ ਹੀ ਮਾਰੈ ॥
kaal marat kaal hee maarai |

કોલ મરી જાય છે અને કોલ જ મારે છે.

ਭੂਲਾ ਲੋਗ ਭਰਮ ਬੀਚਾਰੈ ॥੫੪॥
bhoolaa log bharam beechaarai |54|

જેઓ (આ વાસ્તવિકતાથી) બેધ્યાન છે તેઓ ભ્રમમાં પડેલા છે. 54.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਕਾਲ ਹਸਤ ਕਾਲੈ ਰੋਵਤ ਕਰਤ ਜਰਾ ਜਿਤ ਹੋਇ ॥
kaal hasat kaalai rovat karat jaraa jit hoe |

ફક્ત સમય જ હસે છે, ફક્ત સમય જ રડે છે, ફક્ત સમય જ વૃદ્ધાવસ્થા પર જીતે છે.

ਕਾਲ ਪਾਇ ਉਪਜਤ ਸਭੈ ਕਾਲ ਪਾਇ ਬਧ ਹੋਇ ॥੫੫॥
kaal paae upajat sabhai kaal paae badh hoe |55|

બધા દુકાળથી જ જન્મે છે અને દુકાળથી જ મૃત્યુ પામે છે. 55.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਕਾਲੈ ਮਰਤ ਕਾਲ ਹੀ ਮਾਰੈ ॥
kaalai marat kaal hee maarai |

કૉલ જ મરે છે, કૉલ જ મારે છે.

ਭ੍ਰਮਿ ਭ੍ਰਮਿ ਪਿੰਡ ਅਵਾਰਾ ਪਾਰੈ ॥
bhram bhram pindd avaaraa paarai |

(સમય પોતે) ચળવળમાં ભ્રમણા દ્વારા શરીર ('ગામ') ધારે છે.

ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮੂਓ ਹੰਕਾਰਾ ॥
kaam krodh mooo hankaaraa |

વાસના, ક્રોધ અને અભિમાન મરી જાય છે,

ਏਕ ਨ ਮਰਿਯੋ ਸੁ ਬੋਲਣਹਾਰਾ ॥੫੬॥
ek na mariyo su bolanahaaraa |56|

(પણ માત્ર) બોલનાર (કરનાર) મરતો નથી. 56.

ਆਸਾ ਕਰਤ ਸਕਲ ਜਗ ਮਰਈ ॥
aasaa karat sakal jag maree |

આશા રાખીને, આખું વિશ્વ મરી જાય છે.

ਕੌਨ ਪੁਰਖੁ ਆਸਾ ਪਰਹਰਈ ॥
kauan purakh aasaa paraharee |

આશાનો ત્યાગ કરનાર માણસ કોણ છે?

ਜੋ ਨਰ ਕੋਊ ਆਸ ਕੌ ਤ੍ਯਾਗੈ ॥
jo nar koaoo aas kau tayaagai |

જે કોઈ આશા છોડી દે છે

ਸੋ ਹਰਿ ਕੇ ਪਾਇਨ ਸੌ ਲਾਗੈ ॥੫੭॥
so har ke paaein sau laagai |57|

તે ભગવાનના ચરણોમાં સ્થાન પામે છે. 57.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਆਸਾ ਕੀ ਆਸਾ ਪੁਰਖ ਜੋ ਕੋਊ ਤਜਤ ਬਨਾਇ ॥
aasaa kee aasaa purakh jo koaoo tajat banaae |

જે વ્યક્તિ આશાની આશા છોડી દે છે,

ਪਾਪ ਪੁੰਨ੍ਯ ਸਰ ਤਰਿ ਤੁਰਤ ਪਰਮ ਪੁਰੀ ਕਹ ਜਾਇ ॥੫੮॥
paap punay sar tar turat param puree kah jaae |58|

તે ઝડપથી પાપો અને ગુણોના જળાશય (જગત)ને પાર કરીને પરમ પુરીમાં જાય છે. 58.

ਜ੍ਯੋ ਸਮੁੰਦਹਿ ਗੰਗਾ ਮਿਲਤ ਸਹੰਸ ਧਾਰ ਕੈ ਸਾਜ ॥
jayo samundeh gangaa milat sahans dhaar kai saaj |

જેમ ગંગા હજારો પ્રવાહો બનાવીને સમુદ્રમાં ભળી જાય છે,

ਤ੍ਯੋਂ ਗੋਰਖ ਰਿਖਿਰਾਜ ਸਿਯੋਂ ਆਜੁ ਮਿਲ੍ਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਜ ॥੫੯॥
tayon gorakh rikhiraaj siyon aaj milayo nrip raaj |59|

એવી જ રીતે શિરોમણી રાજા (ભરથરી) રિખી રાજ ગોરખ સાથે મળી ગયા છે.59.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਯਾਤੇ ਮੈ ਬਿਸਥਾਰ ਨ ਕਰੌ ॥
yaate mai bisathaar na karau |

તેથી હું વધુ વિગતમાં જઈશ નહીં

ਗ੍ਰੰਥ ਬਢਨ ਤੇ ਅਤਿ ਚਿਤ ਡਰੌ ॥
granth badtan te at chit ddarau |

કારણ કે મને મારા મનમાં શાસ્ત્રો ઉપર જવાનો ડર લાગે છે.

ਤਾ ਤੇ ਕਥਾ ਨ ਅਧਿਕ ਬਢਾਈ ॥
taa te kathaa na adhik badtaaee |

તેથી વાર્તા વધુ વિસ્તૃત નથી.

ਭੂਲ ਪਰੀ ਤਹ ਲੇਹੁ ਬਨਾਈ ॥੬੦॥
bhool paree tah lehu banaaee |60|

(જો) ભૂલાઈ ગઈ હોય, તો સુધારો કરો. 60.

ਗੋਰਖ ਸੋ ਗੋਸਟਿ ਜਬ ਭਈ ॥
gorakh so gosatt jab bhee |

જ્યારે (રાજા ભરથરી હરિ) ગોરખની મુલાકાતે ગયા

ਰਾਜਾ ਕੀ ਦੁਰਮਤਿ ਸਭ ਗਈ ॥
raajaa kee duramat sabh gee |

તેથી રાજાની મૂર્ખતાનો અંત આવ્યો.

ਸੀਖਤ ਗ੍ਯਾਨ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਭਯੋ ॥
seekhat gayaan bhalee bidh bhayo |

(તે) જ્ઞાન સારી રીતે શીખ્યા