શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 934

ਚਿਤ੍ਰ ਚਿਤ ਯੌ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥੩੨॥

chitr chit yau bachan uchaare |32|

મેટરે તેની બધી વસ્તુઓ અને ઘોડા ગુમાવ્યા, તે હોંશિયાર માણસે કહ્યું,(32)

ਚੌਪਰ ਬਾਜ ਤੋਹਿ ਤਬ ਜਾਨੋ ॥

chauapar baaj tohi tab jaano |

(હું) ત્યારે તને ક્વાડ્રિપ્લેજિક ગણીશ

ਮੇਰੋ ਕਹਿਯੋ ਏਕ ਤੁਮ ਮਾਨੋ ॥

mero kahiyo ek tum maano |

'હું તને ચેસ-માસ્ટર તરીકે સ્વીકારીશ તો જ તું હું જે કહું તેમ કરશો.

ਸਿਰਕਪ ਕੇ ਸੰਗ ਖੇਲ ਰਚਾਵੋ ॥

sirakap ke sang khel rachaavo |

સિરકાપ (રાજા સાથે ચેસ) રમાશે

ਤਬ ਇਹ ਖੇਲ ਜੀਤਿ ਗ੍ਰਿਹ ਆਵੋ ॥੩੩॥

tab ih khel jeet grih aavo |33|

'તમે કિલર-રાજા સાથે રમત રમો અને જીવતા ઘરે પાછા આવો.'(33)

ਯੌ ਸੁਣ ਬਚਨ ਰਿਸਾਲੂ ਧਾਯੋ ॥

yau sun bachan risaaloo dhaayo |

આ શબ્દો સાંભળીને રિસાલખ ઘોડા પર ચડી ગયો

ਚੜਿ ਘੋਰਾ ਪੈ ਤਹੀ ਸਿਧਾਯੋ ॥

charr ghoraa pai tahee sidhaayo |

આ વાતથી હરખાઈને રસાલુએ તેના ઘોડા પર બેસીને પ્રવાસ શરૂ કર્યો.

ਸਿਰਕਪ ਕੇ ਦੇਸੰਤਰ ਆਯੋ ॥

sirakap ke desantar aayo |

સિરકાપ દેશમાં આવ્યા

ਆਨਿ ਰਾਵ ਸੌ ਖੇਲ ਰਚਾਯੋ ॥੩੪॥

aan raav sau khel rachaayo |34|

તે હત્યારા-રાજાના દેશમાં આવ્યો અને તે રાજા સાથે રમવા લાગ્યો.(34)

ਤਬ ਸਿਰਕਪ ਛਲ ਅਧਿਕ ਸੁ ਧਾਰੇ ॥

tab sirakap chhal adhik su dhaare |

પછી સિરકેપે ઘણી યુક્તિઓ રમી,

ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰ ਬਸਤ੍ਰਨ ਜੁਤ ਹਾਰੇ ॥

sasatr asatr basatran jut haare |

તેની બધી ચતુરાઈ છતાં, હત્યારા-રાજાએ તેના તમામ હથિયારો, કપડાં અને સામાન ગુમાવ્યો.

ਧਨ ਹਰਾਇ ਸਿਰ ਬਾਜੀ ਲਾਗੀ ॥

dhan haraae sir baajee laagee |

પૈસા ગુમાવતા, તેણે તેના માથા પર શરત લગાવી,

ਸੋਊ ਜੀਤਿ ਲਈ ਬਡਭਾਗੀ ॥੩੫॥

soaoo jeet lee baddabhaagee |35|

તેની બધી સંપત્તિ ગુમાવ્યા પછી તેણે તેના માથા પર શરત લગાવી અને તે પણ ભાગ્યશાળી રસાલુ જીતી ગયો.(35)

ਜੀਤਿ ਤਾਹਿ ਮਾਰਨ ਲੈ ਧਾਯੋ ॥

jeet taeh maaran lai dhaayo |

તેને જીતીને (તે) તેને મારવા ગયો.

ਯੌ ਸੁਨਿ ਕੈ ਰਨਿਵਾਸਹਿ ਪਾਯੋ ॥

yau sun kai ranivaaseh paayo |

જીત્યા પછી જ્યારે તે તેને મારવા લઈ જતો હતો, ત્યારે તેણે રાનીની દિશામાંથી આ સાંભળ્યું.

ਯਾ ਕੀ ਸੁਤਾ ਕੋਕਿਲਾ ਲੀਜੈ ॥

yaa kee sutaa kokilaa leejai |

તેમની પુત્રી કોકિલાને લેવા માટે,

ਜਿਯ ਤੇ ਬਧ ਯਾ ਕੌ ਨਹਿ ਕੀਜੈ ॥੩੬॥

jiy te badh yaa kau neh keejai |36|

'આપણે તેની પુત્રી કોકિલાને લઈ જઈએ અને તેને મારીએ નહીં.'(36)

ਤਬ ਤਿਹ ਜਾਨ ਮਾਫ ਕੈ ਦਈ ॥

tab tih jaan maaf kai dee |

પછી તેણે (સિરકેપનો) જીવ બચાવ્યો

ਤਾ ਕੀ ਸੁਤਾ ਕੋਕਿਲਾ ਲਈ ॥

taa kee sutaa kokilaa lee |

પછી તેણે પોતાનો જીવ માફ કરી દીધો અને તેની પુત્રી કોકિલાને લઈ ગઈ.

ਦੰਡਕਾਰ ਮੈ ਸਦਨ ਸਵਾਰਿਯੋ ॥

danddakaar mai sadan savaariyo |

(તેમણે) દંડકર (દંડક બાન)માં એક મહેલ બનાવ્યો.

ਤਾ ਕੇ ਬੀਚ ਰਾਖ ਤਿਹ ਧਾਰਿਯੋ ॥੩੭॥

taa ke beech raakh tih dhaariyo |37|

રણમાં તેણે એક ઘર બનાવ્યું અને તેણે તેને ત્યાં રાખ્યું.(37)

ਤਾ ਕੌ ਲਰਿਕਾਪਨ ਜਬ ਗਯੋ ॥

taa kau larikaapan jab gayo |

જ્યારે તેનું બાળપણ સમાપ્ત થયું,

ਜੋਬਨ ਆਨਿ ਦਮਾਮੋ ਦਯੋ ॥

joban aan damaamo dayo |

તેમ છતાં તેનું બાળપણ વીતી ગયું હતું અને યુવાવસ્થાએ કબજો જમાવી લીધો હતો,

ਰਾਜਾ ਨਿਕਟ ਨ ਤਾ ਕੇ ਆਵੈ ॥

raajaa nikatt na taa ke aavai |

(પરંતુ) રાજા તેની નજીક ન જાય,

ਯਾ ਤੇ ਅਤਿ ਰਾਨੀ ਦੁਖੁ ਪਾਵੇ ॥੩੮॥

yaa te at raanee dukh paave |38|

રાજા રાણીને જોવા નહિ આવે અને રાણી ખૂબ નારાજ થઈ જશે.(38)

ਏਕ ਦਿਵਸ ਰਾਜਾ ਜਬ ਆਯੋ ॥

ek divas raajaa jab aayo |

એક દિવસ જ્યારે રાજા આવ્યો

ਤਬ ਰਾਨੀ ਯੌ ਬਚਨ ਸੁਨਾਯੋ ॥

tab raanee yau bachan sunaayo |

એક દિવસ જ્યારે રાજા ત્યાંથી પસાર થયા ત્યારે રાણીએ કહ્યું,

ਹਮ ਕੋ ਲੈ ਤੁਮ ਸੰਗ ਸਿਧਾਰੌ ॥

ham ko lai tum sang sidhaarau |

તમે મારી સાથે (ત્યાં) જાઓ

ਬਨ ਮੈ ਜਹਾ ਮ੍ਰਿਗਨ ਕੌ ਮਾਰੌ ॥੩੯॥

ban mai jahaa mrigan kau maarau |39|

'કૃપા કરીને તમે જ્યાં હરણના શિકાર માટે જાઓ છો ત્યાં મને તમારી સાથે લઈ જાઓ.'(39)

ਲੈ ਰਾਜਾ ਤਿਹ ਸੰਗ ਸਿਧਾਯੋ ॥

lai raajaa tih sang sidhaayo |

રાજા તેની સાથે ત્યાં ગયો

ਜਹ ਮ੍ਰਿਗ ਹਨਤ ਹੇਤ ਤਹ ਆਯੋ ॥

jah mrig hanat het tah aayo |

રાજા તેને પોતાની સાથે લઈ ગયો જ્યાં તે હરણનો શિકાર કરવા જઈ રહ્યો હતો.

ਦੈ ਫੇਰਾ ਸਰ ਸੌ ਮ੍ਰਿਗ ਮਾਰਿਯੋ ॥

dai feraa sar sau mrig maariyo |

(રાજા) હરણનો પીછો કરીને તેને તીરથી મારી નાખ્યું.

ਯਹ ਕੌਤਕ ਕੋਕਿਲਾ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥੪੦॥

yah kauatak kokilaa nihaariyo |40|

રાજાએ પોતાના તીર વડે હરણને મારી નાખ્યું અને તેણીએ આખું દ્રશ્ય જોયું.(40)

ਤਬ ਰਾਨੀ ਯੌ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥

tab raanee yau bachan uchaare |

ત્યારે રાણીએ આમ કહ્યું,

ਸੁਨੋ ਬਾਤ ਨ੍ਰਿਪ ਨਾਥ ਹਮਾਰੇ ॥

suno baat nrip naath hamaare |

ત્યારે રાણીએ કહ્યું, 'મારા રાજા સાંભળો, 'હું મારી આંખોના તીક્ષ્ણ બાણોથી હરણને મારી શકું છું.

ਦ੍ਰਿਗ ਸਰ ਸੋ ਮ੍ਰਿਗ ਕੋ ਹੌ ਮਾਰੌ ॥

drig sar so mrig ko hau maarau |

હું નૈનાના તીરથી જ હરણને મારીશ.

ਤੁਮ ਠਾਢੇ ਯਹ ਚਰਿਤ ਨਿਹਾਰੋ ॥੪੧॥

tum tthaadte yah charit nihaaro |41|

તમે અહીં જ રહો અને તમામ એપિસોડ જુઓ.(41)

ਘੂੰਘਟ ਛੋਰਿ ਕੋਕਿਲਾ ਧਾਈ ॥

ghoonghatt chhor kokilaa dhaaee |

નાઇટિંગેલ છોડીને કોકિલા દોડતી આવી.

ਮ੍ਰਿਗ ਲਖਿ ਤਾਹਿ ਗਯੋ ਉਰਝਾਈ ॥

mrig lakh taeh gayo urajhaaee |

તેણીનો ચહેરો ખોલીને, કોકિલા આગળ આવી અને હરણ તેના પર સ્તબ્ધ થઈ ગયું.

ਅਮਿਤ ਰੂਪ ਜਬ ਤਾਹਿ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

amit roop jab taeh nihaariyo |

જ્યારે તેણે તેણીની અનંત સુંદરતા જોઈ

ਠਾਢਿ ਰਹਿਯੋ ਨਹਿ ਸੰਕ ਪਧਾਰਿਯੋ ॥੪੨॥

tthaadt rahiyo neh sank padhaariyo |42|

તેણીની આત્યંતિક સુંદરતા જોઈને, તે ત્યાં જ ઊભી રહી અને ભાગી ન હતી. (42)

ਕਰ ਸੌ ਮ੍ਰਿਗ ਰਾਨੀ ਜਬ ਗਹਿਯੋ ॥

kar sau mrig raanee jab gahiyo |

જ્યારે રાણીએ હરણને હાથથી પકડ્યું

ਯਹ ਕੌਤਕ ਰੀਸਾਲੂ ਲਹਿਯੋ ॥

yah kauatak reesaaloo lahiyo |

રસલુએ તેણીને તેના હાથથી હરણને પકડેલી જોઈ અને તે આ ચમત્કાર જોઈને આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયો.

ਤਬ ਚਿਤ ਭੀਤਰ ਅਧਿਕ ਰਿਸਾਯੋ ॥

tab chit bheetar adhik risaayo |

પછી તેને મનમાં ખૂબ ગુસ્સો આવ્યો

ਕਾਨ ਕਾਟ ਕੈ ਤਾਹਿ ਪਠਾਯੋ ॥੪੩॥

kaan kaatt kai taeh patthaayo |43|

તેને અપમાન લાગ્યું અને તેણે હરણના કાન કાપી નાખ્યા અને તેને ભાગી જવા માટે બનાવ્યો.(43)

ਕਾਨ ਕਟਿਯੋ ਮ੍ਰਿਗ ਲਖਿ ਜਬ ਪਾਯੋ ॥

kaan kattiyo mrig lakh jab paayo |

હરણે જોયું તો કાન કપાઈ ગયા

ਸੋ ਹੋਡੀ ਮਹਲਨ ਤਰ ਆਯੋ ॥

so hoddee mahalan tar aayo |

જ્યારે તેના કાન કપાયા ત્યારે તે મહેલની નીચે દોડી આવ્યો,

ਸਿੰਧ ਦੇਸ ਏਸ੍ਵਰ ਗਹਿ ਲਯੋ ॥

sindh des esvar geh layo |

સિંધ દેશના રાજાએ (જ્યારે) તેને જોયો

ਚੜਿ ਘੋੜਾ ਪੈ ਪਾਛੇ ਧਯੋ ॥੪੪॥

charr ghorraa pai paachhe dhayo |44|

જ્યાં ઈશ્વરી દેશના રાજાએ તેના ઘોડા પર તેનો પીછો કર્યો.(44)

ਤਬ ਆਗੇ ਤਾ ਕੇ ਮ੍ਰਿਗ ਧਾਯੋ ॥

tab aage taa ke mrig dhaayo |

પછી હરણ તેની સામે દોડ્યું

ਮਹਲ ਕੋਕਿਲਾ ਕੇ ਤਰ ਆਯੋ ॥

mahal kokilaa ke tar aayo |

કોકિલાનો મહેલ નીચે આવ્યો.

ਹੋਡੀ ਤਾ ਕੋ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

hoddee taa ko roop nihaariyo |

હોડી (રાજા) એ તેનું (કોકિલા) સ્વરૂપ જોયું

ਹਰਿ ਅਰਿ ਸਰ ਤਾ ਕੌ ਤਨੁ ਮਾਰਿਯੋ ॥੪੫॥

har ar sar taa kau tan maariyo |45|

પછી કામ દેવ ('હરિ-અરિ') એ તેના શરીરમાં તીર માર્યું. 45.

ਹੋਡੀ ਜਬ ਕੋਕਿਲਾ ਨਿਹਾਰੀ ॥

hoddee jab kokilaa nihaaree |

જ્યારે કોકિલાએ હોડી જોઈ

ਬਿਹਸਿ ਬਾਤ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੀ ॥

bihas baat ih bhaat uchaaree |

જ્યારે તે કોકિલાને મળ્યો, તેણે તેને કહ્યું,

ਹਮ ਤੁਮ ਆਉ ਬਿਰਾਜਹਿੰ ਦੋਊ ॥

ham tum aau biraajahin doaoo |

આવો, તું અને હું સાથે રહીશું,

ਜਾ ਕੋ ਭੇਦ ਨ ਪਾਵਤ ਕੋਊ ॥੪੬॥

jaa ko bhed na paavat koaoo |46|

'તને અને મને અહીં રહેવા દો, જેથી કોઈ શરીરને ખબર ન પડે.'(46)

ਹੈ ਤੇ ਉਤਰ ਭਵਨ ਪਗ ਧਾਰਿਯੋ ॥

hai te utar bhavan pag dhaariyo |

(રાજા હોડી) પોતાના ઘોડા પરથી ઉતરીને મહેલમાં પ્રવેશ્યા

ਆਨਿ ਕੋਕਿਲਾ ਸਾਥ ਬਿਹਾਰਿਯੋ ॥

aan kokilaa saath bihaariyo |

ઘોડા પરથી ઉતરીને તે પોતાના મહેલમાં આવ્યો અને કોકિલાને પોતાની સાથે લઈ ગયો.

ਭੋਗ ਕਮਾਇ ਬਹੁਰਿ ਉਠ ਗਯੋ ॥

bhog kamaae bahur utth gayo |

જમ્યા પછી તે ઊભો થઈ ગયો

ਦੁਤਯ ਦਿਵਸ ਪੁਨਿ ਆਵਤ ਭਯੋ ॥੪੭॥

dutay divas pun aavat bhayo |47|

તેની સાથે પ્રેમ કર્યા પછી, તેણે તે સ્થળ છોડી દીધું અને બીજા દિવસે, તે ફરીથી પાછો આવ્યો, (47)

ਤਬ ਮੈਨਾ ਯਹ ਭਾਤਿ ਬਖਾਨੀ ॥

tab mainaa yah bhaat bakhaanee |

ત્યારે મનાએ આમ કહ્યું,

ਕਾ ਕੋਕਿਲਾ ਤੂ ਭਈ ਅਯਾਨੀ ॥

kaa kokilaa too bhee ayaanee |

ત્યારે માયના (પક્ષી)એ કહ્યું, 'કોકિલા તું કેમ મૂર્ખ વર્તન કરે છે.'

ਯੌ ਸੁਨਿ ਬੈਨ ਤਾਹਿ ਹਨਿ ਡਾਰਿਯੋ ॥

yau sun bain taeh han ddaariyo |

આ રીતે (તેના) શબ્દો સાંભળીને તે માર્યો ગયો.

ਤਬ ਸੁਕ ਤਿਹ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥੪੮॥

tab suk tih ih bhaat uchaariyo |48|

આ સાંભળીને તેણીએ તેને મારી નાખ્યો અને પછી પોપટે કહ્યું,(48)

ਭਲੋ ਕਰਿਯੋ ਮੈਨਾ ਤੈ ਮਾਰੀ ॥

bhalo kariyo mainaa tai maaree |

તમે મને મારવાનું સારું કર્યું

ਸਿੰਧ ਏਸ ਕੇ ਸਾਥ ਬਿਹਾਰੀ ॥

sindh es ke saath bihaaree |

'એ સારું છે કે તમે મીનાને મારી નાખી કારણ કે તે સિંધના રાજાને પ્રેમ કરતી હતી.

ਮੋਕਹ ਕਾਢਿ ਹਾਥ ਪੈ ਲੀਜੈ ॥

mokah kaadt haath pai leejai |

મને (પાંજરામાંથી) બહાર કાઢો અને મને તમારા હાથ પર પકડો

ਬੀਚ ਪਿੰਜਰਾ ਰਹਨ ਨ ਦੀਜੈ ॥੪੯॥

beech pinjaraa rahan na deejai |49|

'હવે તમે મને તમારા હાથમાં લઈ લો અને મને પાંજરામાં રહેવા ન દેશો.'(49)

ਸੋਰਠਾ ॥

soratthaa |

સોરઠા

ਜਿਨਿ ਰੀਸਾਲੂ ਧਾਇ ਇਹ ਠਾ ਪਹੁੰਚੈ ਆਇ ਕੈ ॥

jin reesaaloo dhaae ih tthaa pahunchai aae kai |

'રાજા રાસલુ અહીં આવે,

ਮੁਹਿ ਤੁਹਿ ਸਿੰਧੁ ਬਹਾਇ ਜਮਪੁਰ ਦੇਇ ਪਠਾਇ ਲਖਿ ॥੫੦॥

muhi tuhi sindh bahaae jamapur dee patthaae lakh |50|

'અમને (નદી) સિંધમાં ફેંકી દે છે અને મૃત્યુના ક્ષેત્રમાં મોકલે છે.'(50)

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428