શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 323

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਜਾਵਤ ਹੈ ਮੁਰਲੀ ਸੁਨਿ ਹੋਤ ਸੁਰੀ ਅਸੁਰੀ ਸਭ ਬਉਰੀ ॥

kaanrah bajaavat hai muralee sun hot suree asuree sabh bauree |

આ રાગો સાંભળીને સ્વર્ગીય કન્યાઓ અને રાક્ષસોની પત્નીઓ બધા જ મોહિત થઈ જાય છે.

ਆਇ ਗਈ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਸੁਨਿ ਪੈ ਤਰੁਨੀ ਹਰਨੀ ਜਿਮੁ ਦਉਰੀ ॥੩੦੨॥

aae gee brikhabhaan sutaa sun pai tarunee haranee jim dauree |302|

વાંસળીનો અવાજ સાંભળીને બ્રિશભાનની પુત્રી રાધા ડોની જેમ દોડતી આવી રહી છે.302.

ਜੋਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਰਿਯੋ ਹਰਿ ਕੋ ਕਰ ਨਾਥ ਸੁਨੋ ਹਮ ਭੂਖ ਲਗੀ ਹੈ ॥

jor pranaam kariyo har ko kar naath suno ham bhookh lagee hai |

રાધાએ હાથ જોડીને કહ્યું, હે પ્રભુ! હું ભૂખ્યો છું

ਦੂਰ ਹੈ ਸਭ ਗੋਪਿਨ ਕੇ ਘਰ ਖੇਲਨ ਕੀ ਸਭ ਸੁਧ ਭਗੀ ਹੈ ॥

door hai sabh gopin ke ghar khelan kee sabh sudh bhagee hai |

ગોપના બધા ઘરોમાં દૂધ પાછું રહી ગયું છે અને રમતા રમતા હું બધું ભૂલી ગયો

ਡੋਲਤ ਸੰਗ ਲਗੇ ਤੁਮਰੇ ਹਮ ਕਾਨ੍ਰਹ ਤਬੈ ਸੁਨਿ ਬਾਤ ਪਗੀ ਹੈ ॥

ddolat sang lage tumare ham kaanrah tabai sun baat pagee hai |

હું તારી સાથે ભટકું છું

ਜਾਹੁ ਕਹਿਯੋ ਮਥਰਾ ਗ੍ਰਿਹ ਬਿਪਨ ਸਤਿ ਕਹਿਯੋ ਨਹਿ ਬਾਤ ਠਗੀ ਹੈ ॥੩੦੩॥

jaahu kahiyo matharaa grih bipan sat kahiyo neh baat tthagee hai |303|

જ્યારે કૃષ્ણએ આ સાંભળ્યું, ત્યારે બધાને કહ્યું કે મથુરામાં બ્રાહ્મણોના ઘરોમાં જાઓ (અને ખાવા માટે કંઈક લાવો) હું તમારી સાથે સાચું કહું છું, તેમાં જૂઠાણાનો અંશ પણ નથી.��303.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਾਚ ॥

kaanrah baach |

કૃષ્ણનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਫੇਰਿ ਕਹੀ ਹਰਿ ਜੀ ਸਭ ਗੋਪਨ ਕੰਸ ਪੁਰੀ ਇਹ ਹੈ ਤਹ ਜਈਐ ॥

fer kahee har jee sabh gopan kans puree ih hai tah jeeai |

ત્યારે કૃષ્ણે સંત્રીઓને કહ્યું, આ કાંસપુરી (મથુરા) છે, ત્યાં જાઓ.

ਜਗ ਕੋ ਮੰਡਲ ਬਿਪਨ ਕੋ ਗ੍ਰਿਹ ਪੂਛਤ ਪੂਛਤ ਢੂੰਢ ਸੁ ਲਈਐ ॥

jag ko manddal bipan ko grih poochhat poochhat dtoondt su leeai |

કૃષ્ણે બધા ગોપાઓને કહ્યું, કંસની નગરી મથુરા જાઓ અને યજ્ઞ કરનારા બ્રાહ્મણો વિશે પૂછો.

ਅੰਜੁਲ ਜੋਰਿ ਸਭੈ ਪਰਿ ਪਾਇਨ ਤਉ ਫਿਰ ਕੈ ਬਿਨਤੀ ਇਹ ਕਈਐ ॥

anjul jor sabhai par paaein tau fir kai binatee ih keeai |

(તેમની સામે) હાથ જોડીને અને સ્ટૂલ પર સૂઈને, પછી આ વિનંતી કરો

ਖਾਨ ਕੇ ਕਾਰਨ ਭੋਜਨ ਮਾਗਤ ਕਾਨ੍ਰਹ ਛੁਧਾਤੁਰ ਹੈ ਸੁ ਸੁਨਈਐ ॥੩੦੪॥

khaan ke kaaran bhojan maagat kaanrah chhudhaatur hai su suneeai |304|

તેઓને હાથ જોડીને અને પગે પડીને વિનંતી કરો કે કૃષ્ણ ભૂખ્યા છે અને ખોરાક માંગે છે.��304.

ਮਾਨ ਲਈ ਜੋਊ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਹੀ ਪਰਿ ਪਾਇਨ ਸੀਸ ਨਿਵਾਇ ਚਲੇ ॥

maan lee joaoo kaanrah kahee par paaein sees nivaae chale |

જે (અવાજ) કાન્હાએ કહ્યું, (બાળકોએ) તે સ્વીકાર્યું અને (કૃષ્ણના) પગે પડ્યા અને ચાલ્યા ગયા.

ਚਲਿ ਕੈ ਪੁਰ ਕੰਸ ਬਿਖੈ ਜੋ ਗਏ ਗ੍ਰਿਹਿ ਬਿਪਨ ਕੇ ਸਭ ਗੋਪ ਭਲੇ ॥

chal kai pur kans bikhai jo ge grihi bipan ke sabh gop bhale |

ગોપાઓએ કૃષ્ણની વાત માની લીધી અને માથું નમાવીને તેઓ બધા જ ચાલ્યા ગયા અને બ્રાહ્મણોના ઘરે પહોંચ્યા.

ਕਰਿ ਕੋਟਿ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਰੀ ਬਿਨਤੀ ਫੁਨਿ ਭੋਜਨ ਮਾਗਤ ਕਾਨ੍ਰਹ ਖਲੇ ॥

kar kott pranaam karee binatee fun bhojan maagat kaanrah khale |

ગોપાઓએ તેમની આગળ પ્રણામ કર્યા અને કૃષ્ણના વેશમાં, તેઓએ ભોજન માંગ્યું

ਅਬ ਦੇਖਹੁ ਚਾਤੁਰਤਾ ਇਨ ਕੀ ਧਰਿ ਬਾਲਕ ਮੂਰਤਿ ਬਿਪ ਛਲੇ ॥੩੦੫॥

ab dekhahu chaaturataa in kee dhar baalak moorat bip chhale |305|

હવે તેમની ચતુરાઈ જુઓ કે તેઓ કૃષ્ણના વેશમાં બધા બ્રાહ્મણોને છેતરે છે.305.

ਬਿਪ੍ਰ ਬਾਚ ॥

bipr baach |

બ્રાહ્મણોની વાણી:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਕੋਪ ਭਰੇ ਦਿਜ ਬੋਲ ਉਠੇ ਹਮ ਤੇ ਤੁਮ ਭੋਜਨ ਮਾਗਨ ਆਏ ॥

kop bhare dij bol utthe ham te tum bhojan maagan aae |

બ્રાહ્મણો ગુસ્સામાં બોલ્યા, તમે લોકો અમારી પાસે ભોજન માંગવા આવ્યા છો

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਡੋ ਸਠ ਅਉ ਮੁਸਲੀ ਹਮਹੂੰ ਤੁਮਹੂੰ ਸਠ ਸੇ ਲਖ ਪਾਏ ॥

kaanrah baddo satth aau musalee hamahoon tumahoon satth se lakh paae |

કૃષ્ણ અને બલરામ બહુ મૂર્ખ છે શું તમે અમને બધાને મૂર્ખ માનો છો?

ਪੇਟ ਭਰੈ ਅਪਨੋ ਤਬ ਹੀ ਜਬ ਆਨਤ ਤੰਦੁਲ ਮਾਗਿ ਪਰਾਏ ॥

pett bharai apano tab hee jab aanat tandul maag paraae |

બીજા પાસેથી ચોખા મંગાવીને લાવીએ ત્યારે જ આપણું પેટ ભરાય છે.

ਏਤੇ ਪੈ ਖਾਨ ਕੋ ਮਾਗਤ ਹੈ ਇਹ ਯੌ ਕਹਿ ਕੈ ਅਤਿ ਬਿਪ ਰਿਸਾਏ ॥੩੦੬॥

ete pai khaan ko maagat hai ih yau keh kai at bip risaae |306|

‘અમે તો ચોખાની ભીખ માગીને જ પેટ ભરીએ છીએ, તમે અમારી પાસે ભીખ માગવા આવ્યા છો.’ આ શબ્દો કહીને બ્રાહ્મણોએ પોતાનો ગુસ્સો વ્યક્ત કર્યો.306.

ਬਿਪਨ ਭੋਜਨ ਜਉ ਨ ਦਯੋ ਤਬ ਹੀ ਗ੍ਰਿਹ ਗੋਪ ਚਲੇ ਸੁ ਖਿਸਾਨੇ ॥

bipan bhojan jau na dayo tab hee grih gop chale su khisaane |

(જ્યારે) બ્રાહ્મણોએ ભોજન ન આપ્યું, ત્યારે જ ગ્વાલ બાલક ગુસ્સામાં (તેમના) ઘરે ગયા.

ਕੰਸ ਪੁਰੀ ਤਜ ਕੈ ਗ੍ਰਿਹ ਬਿਪਨ ਨਾਖਿ ਚਲੇ ਜਮੁਨਾ ਨਿਜਕਾਨੇ ॥

kans puree taj kai grih bipan naakh chale jamunaa nijakaane |

જ્યારે બ્રાહ્મણોએ ખાવા માટે કંઈ ન આપ્યું, ત્યારે બધા ગોપાઓ શરમાઈને મથુરા છોડીને યમુના કિનારે કૃષ્ણ પાસે પાછા આવ્યા.

ਬੋਲਿ ਉਠਿਯੋ ਮੁਸਲੀ ਕ੍ਰਿਸਨੰ ਸੰਗਿ ਅੰਨ੍ਰਯ ਬਿਨਾ ਜਬ ਆਵਤ ਜਾਨੇ ॥

bol utthiyo musalee krisanan sang anray binaa jab aavat jaane |

જ્યારે બલરામે તેમને ખાધા વિના આવતા જોયા ત્યારે તેમણે કૃષ્ણને કહ્યું કે જુઓ,

ਦੇਖਹੁ ਲੈਨ ਕੋ ਆਵਤ ਥੇ ਦਿਜ ਦੇਨ ਕੀ ਬੇਰ ਕੋ ਦੂਰ ਪਰਾਨੇ ॥੩੦੭॥

dekhahu lain ko aavat the dij den kee ber ko door paraane |307|

તેઓને ખાધા વિના આવતા જોઈને કૃષ્ણ અને બલરામ બોલ્યા, ''બ્રાહ્મણો જરૂરિયાત સમયે અમારી પાસે આવે છે, પરંતુ જ્યારે અમે કંઈક માંગીએ છીએ ત્યારે ભાગી જાય છે.'' 307.

ਕਬਿਤੁ ॥

kabit |

કબિટ

ਬਡੇ ਹੈ ਕੁਮਤੀ ਅਉ ਕੁਜਤੀ ਕੂਰ ਕਾਇਰ ਹੈ ਬਡੇ ਹੈ ਕਮੂਤ ਅਉ ਕੁਜਾਤਿ ਬਡੇ ਜਗ ਮੈ ॥

badde hai kumatee aau kujatee koor kaaeir hai badde hai kamoot aau kujaat badde jag mai |

આ બ્રાહ્મણો નૈતિક રીતે દુષ્ટ, ક્રૂર, કાયર, અત્યંત નીચ અને અત્યંત નીચ છે

ਬਡੇ ਚੋਰ ਚੂਹਰੇ ਚਪਾਤੀ ਲੀਏ ਤਜੈ ਪ੍ਰਾਨ ਕਰੈ ਅਤਿ ਜਾਰੀ ਬਟਪਾਰੀ ਅਉਰ ਮਗ ਮੈ ॥

badde chor choohare chapaatee lee tajai praan karai at jaaree battapaaree aaur mag mai |

આ બ્રાહ્મણો, ચોર અને સફાઈ કામદારો જેવા કાર્યો કરે છે, રોટલી માટે તેમના જીવનનું બલિદાન આપે છે, તેઓ રસ્તા પર ઢોંગીઓ અને લૂંટારાઓની જેમ કામ કરી શકે છે.

ਬੈਠੇ ਹੈ ਅਜਾਨ ਮਾਨੋ ਕਹੀਅਤ ਹੈ ਸਯਾਨੇ ਕਛੂ ਜਾਨੇ ਨ ਗਿਆਨ ਸਉ ਕੁਰੰਗ ਬਾਧੇ ਪਗ ਮੈ ॥

baitthe hai ajaan maano kaheeat hai sayaane kachhoo jaane na giaan sau kurang baadhe pag mai |

તેઓ અજ્ઞાનીઓની જેમ બેસી રહે છે તેઓ અંદરથી હોશિયાર હોય છે

ਬਡੈ ਹੈ ਕੁਛੈਲ ਪੈ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਛੈਲ ਐਸੇ ਫਿਰਤ ਨਗਰ ਜੈਸੇ ਫਿਰੈ ਢੋਰ ਵਗ ਮੈ ॥੩੦੮॥

baddai hai kuchhail pai kahaavat hai chhail aaise firat nagar jaise firai dtor vag mai |308|

તેમની પાસે બહુ ઓછું જ્ઞાન હોવા છતાં, તેઓ પ્રિયની જેમ ખૂબ જ ઝડપથી દોડે છે, તેઓ ખૂબ જ નીચ છે, પરંતુ પોતાને સુંદર કહે છે અને પ્રાણીઓની જેમ અવરોધ વિના શહેરમાં ફરે છે.308.

ਮੁਸਲੀ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਸੋ ॥

musalee baach kaanrah so |

કૃષ્ણને સંબોધિત બલરામનું ભાષણ

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਆਇਸੁ ਹੋਇ ਤਉ ਖੈਚ ਹਲਾ ਸੰਗ ਮੂਸਲ ਸੋ ਮਥੁਰਾ ਸਭ ਫਾਟੋ ॥

aaeis hoe tau khaich halaa sang moosal so mathuraa sabh faatto |

�હે કૃષ્ણ! જો તમે કહો તો હું મારી ગદાના ફટકાથી મથુરાને બે ભાગમાં ફાડી નાખીશ, જો તમે કહેશો તો હું બ્રાહ્મણોને પકડી લઈશ.

ਬਿਪਨ ਜਾਇ ਕਹੋ ਪਕਰੋ ਕਹੋ ਮਾਰਿ ਡਰੋ ਕਹੋ ਰੰਚਕ ਡਾਟੋ ॥

bipan jaae kaho pakaro kaho maar ddaro kaho ranchak ddaatto |

જો તમે કહો તો હું તેમને મારી નાખીશ અને જો તમે કહેશો તો હું તેમને થોડો ઠપકો આપીશ અને પછી તેમને છોડાવીશ

ਅਉਰ ਕਹੋ ਤੋ ਉਖਾਰਿ ਪੁਰੀ ਬਲੁ ਕੈ ਅਪੁਨੇ ਜਮੁਨਾ ਮਹਿ ਸਾਟੋ ॥

aaur kaho to ukhaar puree bal kai apune jamunaa meh saatto |

જો તમે કહેશો તો હું મારી શક્તિથી આખા મથુરા શહેરને ઉખાડીને યમુનામાં ફેંકી દઈશ.

ਸੰਕਤ ਹੋ ਤੁਮ ਤੇ ਜਦੁਰਾਇ ਨ ਹਉ ਇਕਲੋ ਅਰਿ ਕੋ ਸਿਰ ਕਾਟੋ ॥੩੦੯॥

sankat ho tum te jaduraae na hau ikalo ar ko sir kaatto |309|

મને તમારાથી થોડો ભય છે, નહીં તો હે યાદવ રાજા! હું એકલો બધા દુશ્મનોનો નાશ કરી શકું છું.��309.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਾਚ ॥

kaanrah baach |

કૃષ્ણનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਕ੍ਰੋਧ ਛਿਮਾਪਨ ਕੈ ਮੁਸਲੀ ਹਰਿ ਫੇਰਿ ਕਹੀ ਸੰਗ ਬਾਲਕ ਬਾਨੀ ॥

krodh chhimaapan kai musalee har fer kahee sang baalak baanee |

ઓ બલરામ! ગુસ્સાને શાંત કરો. અને પછી કૃષ્ણએ ગ્વાલના છોકરાઓ સાથે વાત કરી.

ਬਿਪ ਗੁਰੂ ਸਭ ਹੀ ਜਗ ਕੇ ਸਮਝਾਇ ਕਹੀ ਇਹ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਹਾਨੀ ॥

bip guroo sabh hee jag ke samajhaae kahee ih kaanrah kahaanee |

હે બલરામ ! ક્રોધ માટે ક્ષમા થઈ શકે છે, �� એમ કહીને કૃષ્ણે ગોપા છોકરાઓને સંબોધતા કહ્યું, �બ્રાહ્મણ સમગ્ર વિશ્વનો ગુરુ છે.

ਆਇਸੁ ਮਾਨਿ ਗਏ ਫਿਰ ਕੈ ਜੁ ਹੁਤੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕੰਸਹਿ ਕੀ ਰਜਧਾਨੀ ॥

aaeis maan ge fir kai ju hutee nrip kanseh kee rajadhaanee |

છોકરાએ (કૃષ્ણની) પરવાનગીનું પાલન કર્યું અને કંસના રાજાની રાજધાની (મથુરા) પાછો ગયો.

ਖੈਬੇ ਕੋ ਭੋਜਨ ਮਾਗਤ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਹਿਯੋ ਨਹਿ ਬਿਪ ਮਨੀ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥੩੧੦॥

khaibe ko bhojan maagat kaanrah kahiyo neh bip manee abhimaanee |310|

(પરંતુ તે અદ્ભુત લાગે છે) કે ગોપાઓ આજ્ઞા પાળી અને ફરીથી ખોરાક માંગવા ગયા અને રાજાની રાજધાની પાસે પહોંચ્યા, પરંતુ કૃષ્ણનું નામકરણ કરવા છતાં પણ અભિમાની બ્રાહ્મણે કશું આપ્યું નહીં.310.

ਕਬਿਤੁ ॥

kabit |

કબિટ

ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਕੇ ਗ੍ਵਾਰਨ ਕੋ ਬਿਪਨ ਦੁਬਾਰ ਰਿਸਿ ਉਤਰ ਦਯੋ ਨ ਕਛੂ ਖੈਬੇ ਕੋ ਕਛੂ ਦਯੋ ॥

kaanrah joo ke gvaaran ko bipan dubaar ris utar dayo na kachhoo khaibe ko kachhoo dayo |

કૃષ્ણના ગોપા છોકરાઓ પર ફરી ગુસ્સે થઈને બ્રાહ્મણોએ જવાબ આપ્યો, પણ ખાવા માટે કંઈ આપ્યું નહીં.

ਤਬ ਹੀ ਰਿਸਾਏ ਗੋਪ ਆਏ ਹਰਿ ਜੂ ਕੇ ਪਾਸ ਕਰਿ ਕੈ ਪ੍ਰਨਾਮ ਐਸੇ ਉਤਰ ਤਿਨੈ ਦਯੋ ॥

tab hee risaae gop aae har joo ke paas kar kai pranaam aaise utar tinai dayo |

પછી તેઓ નારાજ થઈને કૃષ્ણ પાસે પાછા આવ્યા અને માથું નમાવીને કહ્યું,

ਮੋਨ ਸਾਧਿ ਬੈਠਿ ਰਹੈ ਖੈਬੇ ਕੋ ਨ ਦੇਤ ਕਛੂ ਤਬੈ ਫਿਰਿ ਆਇ ਜਬੈ ਕ੍ਰੋਧ ਮਨ ਮੈ ਭਯੋ ॥

mon saadh baitth rahai khaibe ko na det kachhoo tabai fir aae jabai krodh man mai bhayo |

અમને જોઈને બ્રાહ્મણોએ ચુપકીદી સેવી છે અને ખાવા માટે કંઈ આપ્યું નથી તેથી અમે ગુસ્સે થયા છીએ.

ਅਤਿ ਹੀ ਛੁਧਾਤੁਰ ਭਏ ਹੈ ਹਮ ਦੀਨਾਨਾਥ ਕੀਜੀਐ ਉਪਾਵ ਨ ਤੋ ਬਲ ਤਨ ਕੋ ਗਯੋ ॥੩੧੧॥

at hee chhudhaatur bhe hai ham deenaanaath keejeeai upaav na to bal tan ko gayo |311|

હે નીચના પ્રભુ! અમે ખૂબ જ ભૂખ્યા છીએ, અમારા માટે કંઈક પગલું ભરો અમારા શરીરની શક્તિ અત્યંત ઘટી ગઈ છે.��311.

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428