શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 440

ਜੇ ਨ੍ਰਿਪ ਸਾਮੁਹੇ ਆਇ ਭਿਰੇ ਅਰਿ ਬਾਨਨ ਸੋ ਸੋਈ ਮਾਰਿ ਲਏ ਹੈ ॥

je nrip saamuhe aae bhire ar baanan so soee maar le hai |

રાજાની સામે આવેલા તમામ શત્રુઓને તેણે પોતાના તીરોથી પછાડી દીધા

ਕੇਤਕਿ ਜੋਰਿ ਭਿਰੇ ਹਠਿ ਕੈ ਕਿਤਨੇ ਰਨ ਕੋ ਲਖਿ ਭਾਜਿ ਗਏ ਹੈ ॥

ketak jor bhire hatth kai kitane ran ko lakh bhaaj ge hai |

ત્યાં ઘણા હતા જેઓ સતત લડ્યા હતા, પરંતુ ઘણા એવા પણ હતા જેઓ ભાગી ગયા હતા

ਕੇਤਕਿ ਹੋਇ ਇਕਤ੍ਰ ਰਹੇ ਜਸੁ ਤਾ ਛਬਿ ਕੋ ਕਬਿ ਚੀਨ ਲਏ ਹੈ ॥

ketak hoe ikatr rahe jas taa chhab ko kab cheen le hai |

કેટલાય (ડરથી) સ્થિર ઊભા એકઠા થયા છે, તેમની છબી કવિ આ રીતે સમજે છે,

ਮਾਨਹੁ ਆਗ ਲਗੀ ਬਨ ਮੈ ਮਦਮਤ ਕਰੀ ਇਕ ਠਉਰ ਭਏ ਹੈ ॥੧੪੨੮॥

maanahu aag lagee ban mai madamat karee ik tthaur bhe hai |1428|

ઘણા રાજાઓ એક જગ્યાએ એકઠા થયા હતા અને નશામાં ધૂત હાથી જેવા દેખાયા હતા જેમ કે જંગલની આગની ઘટનામાં એક જગ્યાએ એકઠા થયા હતા.1428.

ਬੀਰ ਘਨੇ ਰਨ ਮਾਝ ਹਨੇ ਮਨ ਮੈ ਨ੍ਰਿਪ ਰੰਚਕ ਕੋਪ ਭਰਿਓ ਹੈ ॥

beer ghane ran maajh hane man mai nrip ranchak kop bhario hai |

યુદ્ધના મેદાનમાં ઘણા યોદ્ધાઓને મારીને રાજા ખડગ સિંહ થોડો ગુસ્સે થઈ ગયો

ਬਾਜ ਕਰੀ ਰਥ ਕਾਟਿ ਦਏ ਜਬ ਹੀ ਕਰ ਮੈ ਕਰਵਾਰ ਧਰਿਓ ਹੈ ॥

baaj karee rath kaatt de jab hee kar mai karavaar dhario hai |

તલવાર પકડતાની સાથે જ તેણે ઘણા હાથી, ઘોડા અને રથને નીચે પછાડી દીધા.

ਪੇਖ ਕੈ ਸਤ੍ਰ ਇਕਤ੍ਰ ਭਏ ਨ੍ਰਿਪ ਮਾਰਬੇ ਕੋ ਤਿਨ ਮੰਤ੍ਰ ਕਰਿਓ ਹੈ ॥

pekh kai satr ikatr bhe nrip maarabe ko tin mantr kario hai |

તેને જોઈને દુશ્મનો ભેગા થઈ ગયા અને તેને મારી નાખવાનો વિચાર કરવા લાગ્યા

ਕੇਹਰਿ ਕੋ ਬਧ ਜਿਉ ਚਿਤਵੈ ਮ੍ਰਿਗ ਸੋ ਤੋ ਬ੍ਰਿਥਾ ਕਬਹੂੰ ਨ ਡਰਿਓ ਹੈ ॥੧੪੨੯॥

kehar ko badh jiau chitavai mrig so to brithaa kabahoon na ddario hai |1429|

એવું દેખાયું કે સિંહને મારવા માટે હરણ એકઠાં થયાં અને સિંહ નિર્ભયપણે ઊભો રહ્યો.1429.

ਭੂਪ ਬਲੀ ਬਹੁਰੋ ਰਿਸ ਕੈ ਜਬ ਹਾਥਨ ਮੈ ਹਥਿਯਾਰ ਗਹੇ ਹੈ ॥

bhoop balee bahuro ris kai jab haathan mai hathiyaar gahe hai |

બળવાન રાજા (ખડગ સિંહ) ફરીથી ગુસ્સે થયો અને તેણે પોતાના હાથમાં હથિયારો લીધા.

ਸੂਰ ਹਨੇ ਬਲਬੰਡ ਘਨੇ ਕਬਿ ਰਾਮ ਭਨੈ ਚਿਤ ਮੈ ਜੁ ਚਹੇ ਹੈ ॥

soor hane balabandd ghane kab raam bhanai chit mai ju chahe hai |

જ્યારે પરાક્રમી રાજાએ ક્રોધમાં આવીને પોતાના શસ્ત્રો હાથમાં લઈને પોતાના હૃદયની ઈચ્છા પ્રમાણે યોદ્ધાઓને મારી નાખ્યા.

ਸੀਸ ਪਰੇ ਕਟਿ ਬੀਰਨ ਕੇ ਧਰਨੀ ਖੜਗੇਸ ਸੁ ਸੀਸ ਛਹੇ ਹੈ ॥

sees pare katt beeran ke dharanee kharrages su sees chhahe hai |

યોદ્ધાઓના કપાયેલા માથા જમીન પર પડેલા છે જેને ખડગ સિંહે નષ્ટ કરી દીધા હતા.

ਮਾਨਹੁ ਸ੍ਰਉਨ ਸਰੋਵਰ ਮੈ ਸਿਰ ਸਤ੍ਰਨ ਕੰਜ ਸੇ ਮੂੰਦ ਰਹੇ ਹੈ ॥੧੪੩੦॥

maanahu sraun sarovar mai sir satran kanj se moond rahe hai |1430|

યોદ્ધાઓના મસ્તક ખડગસિંહના પ્રહારોથી ફાટી રહ્યા છે જેમ કે લોહીના કુંડમાં ફાટી ગયેલા દુશ્મનના કમળ-ગરમ.1430.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਤਕਿ ਝੂਝ ਸਿੰਘ ਕੋ ਖੜਗ ਸੀ ਖੜਗ ਲੀਓ ਕਰਿ ਕੋਪ ॥

tak jhoojh singh ko kharrag see kharrag leeo kar kop |

(પછી) ઝુજ સિંહને જોઈને ખડગ સિંહ ગુસ્સે થઈ ગયો અને તેણે હાથમાં તલવાર પકડી લીધી.

ਹਨਿਓ ਤਬੈ ਸਿਰ ਸਤ੍ਰ ਕੋ ਜਨੁ ਦੀਨੀ ਅਸਿ ਓਪ ॥੧੪੩੧॥

hanio tabai sir satr ko jan deenee as op |1431|

જુઝાન સિંહની ખંજર જોઈને ખડગ સિંહે તેની તલવાર હાથમાં લીધી અને વીજળીની જેમ તેને દુશ્મનના માથા પર મારીને તેને મારી નાખ્યો.1431.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਪੁਨਿ ਸਿੰਘ ਜੁਝਾਰ ਮਹਾ ਰਨ ਮੈ ਲਰਿ ਕੈ ਮਰਿ ਕੈ ਸੁਰ ਲੋਕਿ ਬਿਹਾਰਿਓ ॥

pun singh jujhaar mahaa ran mai lar kai mar kai sur lok bihaario |

પછી જુઝાર સિંહ (તે) એક મહાન યુદ્ધમાં લડીને મૃત્યુ પામ્યા પછી દેવ લોક (સ્વર્ગ) ગયા છે.

ਸੈਨ ਜਿਤੋ ਤਿਹ ਸੰਗ ਹੁਤੋ ਤਬ ਹੀ ਅਸਿ ਲੈ ਨ੍ਰਿਪ ਮਾਰਿ ਬਿਦਾਰਿਓ ॥

sain jito tih sang huto tab hee as lai nrip maar bidaario |

આ રીતે આ મહાન યુદ્ધમાં જુઝાર સિંહ પણ લડતા લડતા સ્વર્ગમાં ગયા અને તેમની સાથે જે સૈન્ય હતું તે રાજા (ખડગ સિંહ)ના ટુકડા થઈ ગયા.

ਜੇਤੇ ਰਹੇ ਸੁ ਭਜੇ ਰਨ ਤੇ ਕਿਨਹੂੰ ਨਹੀ ਲਾਜ ਕੀ ਓਰਿ ਨਿਹਾਰਿਓ ॥

jete rahe su bhaje ran te kinahoon nahee laaj kee or nihaario |

જેઓ બચી ગયા, તેઓ તેમના સન્માન અને રિવાજોની પરવા કર્યા વિના ભાગી ગયા

ਮਾਨਹੁ ਦੰਡ ਲੀਏ ਕਰ ਮੈ ਜਮ ਕੇ ਸਮ ਭੂਪ ਮਹਾ ਅਸਿ ਧਾਰਿਓ ॥੧੪੩੨॥

maanahu dandd lee kar mai jam ke sam bhoop mahaa as dhaario |1432|

તેઓએ રાજા ખડગ સિંહ યમને તેના હાથમાં મૃત્યુની સજા લઈને જોયો.1432.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਸਰੁ ਧਨੁ ਗਹਿਓ ਕਿਨਹੂ ਰਹਿਯੋ ਨ ਧੀਰ ॥

kharrag singh sar dhan gahio kinahoo rahiyo na dheer |

(જ્યારે) ખડગ સિંહે ધનુષ્ય અને બાણ પકડ્યા (ત્યારે) કોઈની ધીરજ ન રહી.

ਚਲੇ ਤਿਆਗ ਕੈ ਰਨ ਰਥੀ ਮਹਾਰਥੀ ਬਲਬੀਰ ॥੧੪੩੩॥

chale tiaag kai ran rathee mahaarathee balabeer |1433|

જ્યારે ખડગ સિંહે ધનુષ્ય અને તીર હાથમાં પકડ્યા ત્યારે બધાની ધીરજ ખૂટી ગઈ અને બધા સરદારો અને પરાક્રમી યોદ્ધાઓ યુદ્ધના મેદાનમાંથી નીકળી ગયા.1433.

ਜਬ ਭਾਜੀ ਜਾਦਵ ਚਮੂੰ ਕ੍ਰਿਸਨ ਬਿਲੋਕੀ ਨੈਨਿ ॥

jab bhaajee jaadav chamoon krisan bilokee nain |

જ્યારે કૃષ્ણએ પોતાની આંખોથી ભાગી રહેલી યાદવ સેનાને જોઈ

ਸਾਤਕਿ ਸਿਉ ਹਰਿ ਯੌ ਕਹਿਓ ਤੁਮ ਧਾਵਹੁ ਲੈ ਸੈਨ ॥੧੪੩੪॥

saatak siau har yau kahio tum dhaavahu lai sain |1434|

જ્યારે કૃષ્ણએ યાદવ સેનાને ભાગતી જોઈ, ત્યારે સત્યકને પોતાની તરફ બોલાવીને કહ્યું, "તમારી સેના સાથે જા." 1434.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਸਾਤਕਿ ਅਉ ਬਰਮਾਕ੍ਰਿਤ ਊਧਵ ਸ੍ਰੀ ਮੁਸਲੀ ਕਰ ਮੈ ਹਲੁ ਲੈ ॥

saatak aau baramaakrit aoodhav sree musalee kar mai hal lai |

સતક અને બર્મકૃતા, ઉધવ અને બલરામ (ગયા) હાથમાં હળ લઈને.

ਬਸੁਦੇਵ ਤੇ ਆਦਿਕ ਬੀਰ ਜਿਤੇ ਤਿਹ ਆਗੇ ਕੀਯੋ ਬਲਿ ਕਉ ਦਲੁ ਦੈ ॥

basudev te aadik beer jite tih aage keeyo bal kau dal dai |

તેણે સત્યક, ક્રાત વર્મા, ઉધવ, બલરામ, વાસુદેવ વગેરે સહિત તેના તમામ મહાન યોદ્ધાઓને મોરચા પર મોકલ્યા,

ਸਬ ਹੂੰ ਨ੍ਰਿਪ ਊਪਰਿ ਬਾਨਨ ਬ੍ਰਿਸਟ ਕਰੀ ਮਨ ਮੈ ਤਕਿ ਕੇ ਖਲੁ ਛੈ ॥

sab hoon nrip aoopar baanan brisatt karee man mai tak ke khal chhai |

મનમાં (તેનો) નાશ કરવાના વિચાર સાથે, બધાએ રાજા (ખડગ સિંહ) પર તીર વરસાવ્યા છે.

ਸੁਰਰਾਜ ਪਠੇ ਗਿਰਿ ਗੋਧਨ ਪੈ ਰਿਸਿ ਮੇਘ ਮਨੋ ਬਰਖੈ ਬਲੁ ਕੈ ॥੧੪੩੫॥

suraraaj patthe gir godhan pai ris megh mano barakhai bal kai |1435|

અને બધાએ ગોવર્ધન પર્વત પર વરસાદ પડવા માટે ઇન્દ્ર દ્વારા મોકલેલા શક્તિશાળી વાદળોની જેમ ખડગ સિંહનો નાશ કરવા માટે ઘણા બધા તીરો બતાવ્યા.1435.

ਸਰ ਜਾਲ ਕਰਾਲ ਸਬੈ ਸਹਿ ਕੈ ਗਹਿ ਕੈ ਬਹੁਰੋ ਧਨੁ ਬਾਨ ਚਲਾਏ ॥

sar jaal karaal sabai seh kai geh kai bahuro dhan baan chalaae |

તીરોના ભયંકર વરસાદને સહન કરતા રાજાએ પણ પોતાની બાજુમાંથી તીર છોડ્યા

ਬਾਜ ਕਰੇ ਸਭਹੂੰਨ ਕੇ ਘਾਇਲ ਸੂਤ ਸਬੈ ਤਿਨ ਕੇ ਰਨਿ ਘਾਏ ॥

baaj kare sabhahoon ke ghaaeil soot sabai tin ke ran ghaae |

તેણે બધા રાજાઓના ઘોડાને ઘાયલ કર્યા અને તેમના બધા સારથિઓને મારી નાખ્યા

ਪੈਦਲ ਕੇ ਦਲ ਮਾਝਿ ਪਰਿਓ ਤੇਈ ਬਾਨਨ ਸੋ ਜਮੁਲੋਕਿ ਪਠਾਏ ॥

paidal ke dal maajh pario teee baanan so jamulok patthaae |

તે પછી તે પગપાળા સૈન્યમાં કૂદી પડ્યો અને યોદ્ધાઓને યમના ધામમાં મોકલવા લાગ્યો

ਸ੍ਯੰਦਨ ਕਾਟਿ ਦਯੋ ਬਹੁਰੋ ਸਭ ਹ੍ਵੈ ਬਿਰਥੀ ਜਦੁਬੰਸ ਪਰਾਏ ॥੧੪੩੬॥

sayandan kaatt dayo bahuro sabh hvai birathee jadubans paraae |1436|

તેણે ઘણા લોકોના રથને તોડી નાખ્યા અને તેમના રથથી વંચિત કરીને યાદવો ભાગી ગયા.1436.

ਕਾਹੇ ਕਉ ਭਜਤ ਹੋ ਰਨ ਤੇ ਬਲਿ ਜੁਧ ਸਮੋ ਪੁਨਿ ਐਸੇ ਨ ਪੈ ਹੈ ॥

kaahe kau bhajat ho ran te bal judh samo pun aaise na pai hai |

ઓ બલરામ! તમે યુદ્ધના મેદાનમાંથી કેમ ભાગી જાઓ છો? આ પ્રકારનું યુદ્ધ ફરીથી શક્ય બનશે નહીં.

ਸਾਤਕਿ ਸੋ ਖੜਗੇਸ ਕਹਿਓ ਅਬ ਭਾਜਹੁ ਤੈ ਕਛੁ ਲਾਜ ਰਹੈ ਹੈ ॥

saatak so kharrages kahio ab bhaajahu tai kachh laaj rahai hai |

તું યુદ્ધના મેદાનમાંથી કેમ ભાગી રહ્યો છે? તમને ફરીથી યુદ્ધની આવી તક નહીં મળે.’ ખડગ સિંહે સત્યકને કહ્યું, ‘યુદ્ધ-પરંપરા તમારા મનમાં રાખો અને ભાગશો નહીં.

ਜਉ ਕਹੂੰ ਅਉਰ ਸਮਾਜ ਮੈ ਜਾਇ ਹੋ ਸੋ ਵਹੁ ਕਾਇਰ ਰਾਜ ਵਹੈ ਹੈ ॥

jau kahoon aaur samaaj mai jaae ho so vahu kaaeir raaj vahai hai |

જો તમે બીજા સમાજમાં જશો તો તે કાયરોનો રાજ્ય-સમાજ હશે.

ਤਾ ਤੇ ਬਿਚਾਰ ਕੈ ਆਨਿ ਭਿਰੋ ਕਿਨ ਭਾਜ ਕੈ ਕਾ ਮੁਖੁ ਲੈ ਘਰਿ ਜੈ ਹੈ ॥੧੪੩੭॥

taa te bichaar kai aan bhiro kin bhaaj kai kaa mukh lai ghar jai hai |1437|

કારણ કે જ્યારે તમે કોઈ સમાજની મુલાકાત લો છો ત્યારે લોકો કહેશે કે કાયરોનો રાજા એક જ છે, માટે તમે સમજી લો અને મારી સાથે લડો, કારણ કે તમારા ઘરે ભાગીને તમે ત્યાં તમારું મોઢું કેવી રીતે બતાવશો?��1437.