શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1219


ਰੂਪਮਾਨ ਜਨੁ ਦੁਤਿਯ ਦਿਵਾਕਰ ॥
roopamaan jan dutiy divaakar |

(તે ખૂબ જ) સ્વરૂપવાન હતો, જાણે બીજા સૂર્યની જેમ.

ਤਾ ਕੀ ਜਾਤ ਪ੍ਰਭਾ ਨਹਿ ਕਹੀ ॥
taa kee jaat prabhaa neh kahee |

તેની સુંદરતા વર્ણવી શકાતી નથી.

ਜਾਨੁਕ ਫੂਲਿ ਚੰਬੇਲੀ ਰਹੀ ॥੨॥
jaanuk fool chanbelee rahee |2|

(તે એવું દેખાતું હતું) જાણે ચંબેલીનું ફૂલ હોય. 2.

ਰੂਪ ਤਵਨ ਕੋ ਦਿਪਤ ਅਪਾਰਾ ॥
roop tavan ko dipat apaaraa |

પોતાના સ્વરૂપના અપાર તેજની સામે

ਤਿਹ ਆਗੇ ਕ੍ਯਾ ਸੂਰ ਬਿਚਾਰਾ ॥
tih aage kayaa soor bichaaraa |

સૂર્ય વિકારા શું હતું?

ਸੋਭਾ ਕਹੀ ਨ ਹਮ ਤੇ ਜਾਈ ॥
sobhaa kahee na ham te jaaee |

(તેનો) મહિમા આપણને કહેવામાં આવતો નથી.

ਸਕਲ ਤ੍ਰਿਯਾ ਲਖਿ ਰਹਤ ਬਿਕਾਈ ॥੩॥
sakal triyaa lakh rahat bikaaee |3|

તેને જોઈને તમામ મહિલાઓ વેચાઈ જાય છે. 3.

ਰਾਨੀ ਦਰਸ ਤਵਨ ਕੋ ਪਾਯੋ ॥
raanee daras tavan ko paayo |

જ્યારે રાણીએ તેને જોયો,

ਪਠੈ ਸਹਚਰੀ ਧਾਮ ਬੁਲਾਯੋ ॥
patthai sahacharee dhaam bulaayo |

તેથી તેણે નોકરાણીને મોકલીને ઘરે બોલાવી.

ਕਾਮ ਕੇਲ ਤਾ ਸੌ ਹਸਿ ਮਾਨੀ ॥
kaam kel taa sau has maanee |

તેની સાથે હસીને રમ્યો

ਰਮਤ ਰਮਤ ਸਭ ਨਿਸਾ ਬਿਹਾਨੀ ॥੪॥
ramat ramat sabh nisaa bihaanee |4|

અને આખી રાત આનંદ માણતા પસાર થઈ ગઈ. 4.

ਜੈਸੇ ਹੁਤੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੇ ਰੂਪਾ ॥
jaise huto nripat ke roopaa |

જેમ રાજાનું સ્વરૂપ હતું,

ਤੈਸੋ ਤਾ ਕੋ ਹੁਤੋ ਸਰੂਪਾ ॥
taiso taa ko huto saroopaa |

તેનો દેખાવ સરખો હતો.

ਜਾ ਸੌ ਅਟਕ ਕੁਅਰਿ ਕੀ ਭਈ ॥
jaa sau attak kuar kee bhee |

જ્યારે રાણી તેના પ્રેમમાં પડી,

ਨ੍ਰਿਪ ਕੀ ਬਾਤ ਬਿਸਰਿ ਕਰਿ ਗਈ ॥੫॥
nrip kee baat bisar kar gee |5|

તેથી તે રાજા વિશે ભૂલી ગયો. 5.

ਤਾ ਸੌ ਹਿਤ ਰਾਨੀ ਕੋ ਭਯੋ ॥
taa sau hit raanee ko bhayo |

રાની તેના પ્રેમમાં પડી ગઈ

ਰਾਜਾ ਸਾਥ ਹੇਤੁ ਤਜਿ ਦਯੋ ॥
raajaa saath het taj dayo |

અને રાજામાં રસ લેવાનું બંધ કર્યું.

ਮਦਰਾ ਅਧਿਕ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕਹ ਪ੍ਰਯਾਯੋ ॥
madaraa adhik nripat kah prayaayo |

(તેણે) રાજાને પુષ્કળ શરાબ પીવડાવ્યો

ਰਾਜ ਸਿੰਘਾਸਨ ਜਾਰ ਬੈਠਾਯੋ ॥੬॥
raaj singhaasan jaar baitthaayo |6|

અને મિત્રને સિંહાસન પર બેસાડ્યો. 6.

ਮਤ ਭਏ ਨ੍ਰਿਪ ਸੋ ਧਨ ਪਾਯੋ ॥
mat bhe nrip so dhan paayo |

બેભાન રાજા પાસેથી પૈસા લઈ લીધા

ਬਾਧਿ ਮ੍ਰਿਤ ਕੇ ਧਾਮ ਪਠਾਯੋ ॥
baadh mrit ke dhaam patthaayo |

અને (તેને) મિત્રના ઘરે બાંધીને મોકલ્યો.

ਤਾ ਕੋ ਪ੍ਰਜਾ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕਰਿ ਮਾਨਾ ॥
taa ko prajaa nripat kar maanaa |

તેને (નોકર) લોકોએ રાજા તરીકે સ્વીકાર્યો

ਰਾਜਾ ਕਹ ਚਾਕਰ ਪਹਿਚਾਨਾ ॥੭॥
raajaa kah chaakar pahichaanaa |7|

અને રાજાને નોકર માનતા હતા.7.

ਦੁਹੂੰਅਨ ਕੀ ਏਕੈ ਅਨੁਹਾਰਾ ॥
duhoonan kee ekai anuhaaraa |

બંનેનો દેખાવ સરખો હતો.

ਰਾਵ ਰੰਕ ਨਹਿ ਜਾਤ ਬਿਚਾਰਾ ॥
raav rank neh jaat bichaaraa |

(બંને) રાજા અને નોકર (કોઈ ભેદ નહીં) ગણી શકાય.

ਤਾ ਕੌ ਲੋਗ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕਰਿ ਮਾਨੈ ॥
taa kau log nripat kar maanai |

લોકો તેમને રાજા માનતા હતા

ਲਜਤ ਬਚਨ ਨ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਬਖਾਨੈ ॥੮॥
lajat bachan na nripat bakhaanai |8|

અને લાજાના માર્યા ગયેલા રાજા કંઈ બોલ્યા નહિ.8.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਰੰਕ ਰਾਜ ਐਸੇ ਕਰਾ ਦਿਯਾ ਰੰਕ ਕੌ ਰਾਜ ॥
rank raaj aaise karaa diyaa rank kau raaj |

આમ રેન્ક ધ કિંગ બનાવ્યો અને કિંગડમને રેન્ક આપ્યો.

ਹ੍ਵੈ ਅਤੀਤ ਪਤਿ ਬਨ ਗਯੋ ਤਜਿ ਗਯੋ ਸਕਲ ਸਮਾਜ ॥੯॥
hvai ateet pat ban gayo taj gayo sakal samaaj |9|

પતિ (રાજા) બધો રાજ્ય-સમાજ છોડીને સંત બનીને બાનમાં ગયો. 9.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਚੌਰਾਸੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੮੪॥੫੪੧੨॥ਅਫਜੂੰ॥
eit sree charitr pakhayaane triyaa charitre mantree bhoop sanbaade doe sau chauaraasee charitr samaapatam sat subham sat |284|5412|afajoon|

અહીં શ્રી ચારિત્રોપાખ્યાનના ત્રિય ચરિત્રના મંત્રી ભૂપ સંબદના 284મા ચરિત્રનું સમાપન છે, બધું જ શુભ છે. 284.5412. ચાલે છે

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
bhujang prayaat chhand |

ભુજંગ પ્રયાત શ્લોક:

ਹੁਤੋ ਏਕ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਜਾ ਸੈਨ ਨਾਮਾ ॥
huto ek raajaa prajaa sain naamaa |

પ્રજા સેન નામનો એક રાજા હતો.

ਪ੍ਰਜਾ ਪਾਲਨੀ ਧਾਮ ਤਾ ਕੇ ਸੁ ਬਾਮਾ ॥
prajaa paalanee dhaam taa ke su baamaa |

તેમના ઘરમાં પ્રજા પલની નામની સ્ત્રી રહેતી હતી.

ਪ੍ਰਜਾ ਲੋਗ ਜਾ ਕੀ ਸਭੈ ਆਨਿ ਮਾਨੈ ॥
prajaa log jaa kee sabhai aan maanai |

લોકોના તમામ લોકોએ તેમની રજૂઆતમાં વિશ્વાસ કર્યો

ਤਿਸੈ ਦੂਸਰੋ ਜਾਨ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਮਾਨੈ ॥੧॥
tisai doosaro jaan raajaa pramaanai |1|

અને તેઓ તેને બીજા રાજા તરીકે માનતા હતા. 1.

ਸੁਧਾ ਸੈਨ ਨਾਮਾ ਰਹੈ ਭ੍ਰਿਤ ਤਾ ਕੇ ॥
sudhaa sain naamaa rahai bhrit taa ke |

તેમની પાસે સુધા સેન નામની નોકર હતી.

ਰਹੈ ਰੀਝਿ ਬਾਲਾ ਲਖੈ ਨੈਨ ਵਾ ਕੇ ॥
rahai reejh baalaa lakhai nain vaa ke |

તેની સુંદરતા જોઈને રાણી મોહિત થઈ ગઈ.

ਨ ਹ੍ਵੈਹੈ ਨ ਹੈ ਨ ਬਿਧਾਤਾ ਬਨਾਯੋ ॥
n hvaihai na hai na bidhaataa banaayo |

(તેના જેવું) ત્યાં કોઈ નથી, ન તો છે, ન તો સર્જકે સર્જન કર્યું છે.

ਨਰੀ ਨਾਗਨੀ ਗੰਧ੍ਰਬੀ ਕੋ ਨ ਜਾਯੋ ॥੨॥
naree naaganee gandhrabee ko na jaayo |2|

કોઈ નારી, નાગની કે ગાંધારબીએ (આ પ્રકારની વ્યક્તિ) પેદા કરી નથી. 2.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਬਨਿਕ ਏਕ ਧਨਵਾਨ ਰਹਤ ਤਹ ॥
banik ek dhanavaan rahat tah |

જ્યાં પ્રજા સાન રાજાએ શાસન કર્યું,

ਪ੍ਰਜਾ ਸੈਨ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਜ ਕਰਤ ਜਹ ॥
prajaa sain nrip raaj karat jah |

ત્યાં એક શ્રીમંત માણસ રહેતો હતો.

ਸੁਮਤਿ ਮਤੀ ਤਾ ਕੀ ਇਕ ਕੰਨ੍ਯਾ ॥
sumat matee taa kee ik kanayaa |

તેમને સુમતિ મતિ નામની પુત્રી હતી

ਧਰਨੀ ਤਲ ਕੇ ਭੀਤਰ ਧੰਨ੍ਰਯਾ ॥੩॥
dharanee tal ke bheetar dhanrayaa |3|

જેમને ધરતી પર આશીર્વાદ મળ્યો હતો. 3.

ਸੁਧਾ ਸੈਨ ਤਿਨ ਜਬੈ ਨਿਹਾਰਾ ॥
sudhaa sain tin jabai nihaaraa |

જ્યારે તેણે સુધા સેનને જોયો

ਹਰਿ ਅਰਿ ਸਰ ਤਾ ਕੇ ਤਨ ਮਾਰਾ ॥
har ar sar taa ke tan maaraa |

ત્યારે કામદેવે તેના શરીરમાં તીર માર્યું.

ਪਠੌ ਸਹਚਰੀ ਤਾਹਿ ਬੁਲਾਯੋ ॥
patthau sahacharee taeh bulaayo |

(તેણે) દાસીને બોલાવી અને તેને બોલાવી.

ਸੋ ਨਰ ਧਾਮ ਨ ਵਾ ਕੇ ਆਯੋ ॥੪॥
so nar dhaam na vaa ke aayo |4|

પરંતુ તે માણસ તેના ઘરે આવ્યો ન હતો. 4.

ਨਾਹਿ ਨਾਹਿ ਜਿਮਿ ਜਿਮਿ ਵਹ ਕਹੈ ॥
naeh naeh jim jim vah kahai |

જેમ તે ના કહેતો રહ્યો,

ਤਿਮਿ ਤਿਮਿ ਹਠਿ ਇਸਤ੍ਰੀ ਕਰ ਗਹੈ ॥
tim tim hatth isatree kar gahai |

ધીરે ધીરે સ્ત્રીની જીદ વધુ ને વધુ વધતી ગઈ.

ਅਧਿਕ ਦੂਤਕਾ ਤਹਾ ਪਠਾਵੈ ॥
adhik dootakaa tahaa patthaavai |

(તેણે) તેની પાસે ઘણી દાસીઓ મોકલી,

ਕ੍ਯੋਹੂੰ ਧਾਮ ਮਿਤ੍ਰ ਨਹਿ ਆਵੈ ॥੫॥
kayohoon dhaam mitr neh aavai |5|

પણ કોઈક રીતે (તે) મિત્ર તેના ઘરે ન આવ્યા.5.

ਜ੍ਯੋਂ ਜ੍ਯੋਂ ਮਿਤ੍ਰ ਨ ਆਵੈ ਧਾਮਾ ॥
jayon jayon mitr na aavai dhaamaa |

તે મિત્ર ઘરે આવતો ન હોવાથી,

ਤ੍ਯੋਂ ਤ੍ਯੋਂ ਅਤਿ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਹ੍ਵੈ ਬਾਮਾ ॥
tayon tayon at bayaakul hvai baamaa |

એ સ્ત્રી ખૂબ જ ચિંતિત થઈ ગઈ.

ਬਹੁ ਦੂਤਿਨ ਤੇ ਧਾਮ ਲੁਟਾਵੈ ॥
bahu dootin te dhaam luttaavai |

(તે) દાસીઓ પાસેથી ઘણા ઘરો (એટલે કે પૈસા) લૂંટતી હતી

ਪਲ ਪਲ ਪ੍ਰਤਿ ਤਿਹ ਧਾਮ ਪਠਾਵੈ ॥੬॥
pal pal prat tih dhaam patthaavai |6|

અને સમયાંતરે પ્રતિપાલ તેના ઘરે (દાસીઓ) મોકલતો હતો. 6.

ਸਾਹ ਸੁਤਾ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਕਰਿ ਹਾਰੀ ॥
saah sutaa bahu bidh kar haaree |

શાહની દીકરી ઘણી મહેનત પછી હારી

ਸੁਧਾ ਸੈਨ ਸੌ ਭਈ ਨ ਯਾਰੀ ॥
sudhaa sain sau bhee na yaaree |

પરંતુ તેઓ સુધા સેન સાથે મિત્રતા કરી શક્યા નહીં.

ਤਬ ਅਬਲਾ ਇਹ ਮੰਤ੍ਰ ਪਕਾਯੋ ॥
tab abalaa ih mantr pakaayo |

પછી (તેણે) અબલાએ આ વિચાર્યું

ਇਕ ਦੂਤੀ ਕਹ ਤਹਾ ਪਠਾਯੋ ॥੭॥
eik dootee kah tahaa patthaayo |7|

અને તેની પાસે દૂત મોકલ્યો.7.

ਚਲੀ ਚਲੀ ਸਹਚਰਿ ਤਹ ਗਈ ॥
chalee chalee sahachar tah gee |

પેલી દાસી ચાલીને ત્યાં ગઈ

ਜਿਹ ਗ੍ਰਿਹ ਸੁਧਿ ਮਿਤਵਾ ਕੀ ਭਈ ॥
jih grih sudh mitavaa kee bhee |

જે ઘર તે મિત્ર હોવાનું જાણવા મળ્યું હતું.

ਪਕਰਿ ਭੁਜਾ ਤੇ ਸੋਤ ਜਗਾਯੋ ॥
pakar bhujaa te sot jagaayo |

તેણે સૂતેલાને હાથ વડે ઉભો કર્યો

ਚਲਹੁ ਅਬੈ ਨ੍ਰਿਪ ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਬੁਲਾਯੋ ॥੮॥
chalahu abai nrip triyeh bulaayo |8|

(અને કહ્યું) આવો, રાજાની પત્ની (રાણી) એ તમને બોલાવ્યા છે.8.

ਮੂਰਖ ਕਛੂ ਬਾਤ ਨਹਿ ਪਾਈ ॥
moorakh kachhoo baat neh paaee |

મૂર્ખને કંઈ સમજાયું નહીં.

ਸਹਚਰਿ ਤਹਾ ਸੰਗ ਕਰਿ ਲ੍ਯਾਈ ॥
sahachar tahaa sang kar layaaee |

નોકરાણી તેને સાથે લઈ આવી.

ਬੈਠੀ ਸੁਤਾ ਸਾਹੁ ਕੀ ਜਹਾ ॥
baitthee sutaa saahu kee jahaa |

જ્યાં શાહની દીકરી બેઠી હતી.

ਲੈ ਆਈ ਮਿਤਵਾ ਕਹ ਤਹਾ ॥੯॥
lai aaee mitavaa kah tahaa |9|

તેણી તેના મિત્રને ત્યાં લઈ આવી. 9.

ਵਹਿ ਮੂਰਖ ਐਸੇ ਜਿਯ ਜਾਨਾ ॥
veh moorakh aaise jiy jaanaa |

પેલા મૂર્ખ મનમાં આવું વિચાર્યું

ਸਾਹੁ ਸੁਤਾ ਕੋ ਛਲ ਨ ਪਛਾਨਾ ॥
saahu sutaa ko chhal na pachhaanaa |

અને શાહની દીકરીની છેતરપિંડી સમજાઈ નહીં.

ਰਾਨੀ ਅਟਕਿ ਸੁ ਮੁਹਿ ਪਰ ਗਈ ॥
raanee attak su muhi par gee |

(તેણે વિચાર્યું કે) રાણી મારા પ્રેમમાં પડી ગઈ છે,