શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 802


ਹੋ ਸੁਕਬਿ ਸਭਾ ਕੇ ਬੀਚ ਉਚਾਰਨ ਕੀਜੀਐ ॥੧੨੪੫॥
ho sukab sabhaa ke beech uchaaran keejeeai |1245|

“અનિકપેન્દ્ર ઈન્દ્રાણી ઈન્દ્રાણી” શબ્દ બોલીને અંતે “અરિણી ઈશાની” શબ્દ ઉચ્ચારવો અને તુપકના બધા નામો જાણો.1245.

ਨਾਗਿਨਾਹਿ ਨਾਹਿ ਇਸਣਿ ਏਸਣੀ ਭਾਖੀਐ ॥
naaginaeh naeh isan esanee bhaakheeai |

(પ્રથમ) 'નાગીનહ (એરાવત) ન ઇસની ઇસની' (શબ્દો) નો પાઠ કરો.

ਮਥਣੀ ਤਾ ਕੇ ਅੰਤ ਸਬਦ ਕੋ ਰਾਖੀਐ ॥
mathanee taa ke ant sabad ko raakheeai |

તેના અંતે 'મથણી' શબ્દ ઉમેરો.

ਸਕਲ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਚਤੁਰ ਜੀਅ ਜਾਨੀਐ ॥
sakal tupak ke naam chatur jeea jaaneeai |

જાણો (તે)! તુપાકના નામ તરીકે તમારા હૃદયમાં મેળવો.

ਹੋ ਪੁਸਤਕ ਪੋਥਨਿ ਮਾਝ ਨਿਸੰਕ ਬਖਾਨੀਐ ॥੧੨੪੬॥
ho pusatak pothan maajh nisank bakhaaneeai |1246|

“નાગીનાહિના ઈશાની” શબ્દો બોલીને અંતે “મથની” શબ્દો ઉમેરો અને પુસ્તકોમાં ઉલ્લેખ કરવા માટે તુપકના બધા નામો જાણો.1246.

ਹਰਿਪਤਿ ਪਤਿ ਪਤਿ ਪਤਿਣੀ ਆਦਿ ਭਣੀਜੀਐ ॥
haripat pat pat patinee aad bhaneejeeai |

પહેલા 'હરિ પતિ' (એરાવત) 'પતિ પતિ પતિની' (શબ્દ) નો પાઠ કરો.

ਅਰਿਣੀ ਤਾ ਕੇ ਅੰਤ ਸਬਦ ਕੋ ਦੀਜੀਐ ॥
arinee taa ke ant sabad ko deejeeai |

તેના અંતે 'અરિની' શબ્દ વાપરો.

ਸਕਲ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਚਤੁਰ ਜੀਅ ਜਾਨੀਐ ॥
sakal tupak ke naam chatur jeea jaaneeai |

(તે) સૌથી હોંશિયાર લોગો છે! તમારા મનમાં ડ્રોપનું નામ સમજો.

ਹੋ ਕਬਿਤ ਕਾਬਿ ਕੇ ਮਾਝ ਨਿਸੰਕ ਬਖਾਨੀਐ ॥੧੨੪੭॥
ho kabit kaab ke maajh nisank bakhaaneeai |1247|

સૌપ્રથમ “હરપતિ પતી પતી પટણી” શબ્દો બોલીને અંતે “અરિણી” શબ્દ ઉમેરો અને કાવ્યના શ્લોકમાં ચતુરાઈપૂર્વક ઉપયોગ કરવા બદલ તુપકના બધા નામો જાણો.1247.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચૌપાઈ

ਗਜਪਤਿ ਨ੍ਰਿਪਣੀ ਨ੍ਰਿਪਣਿ ਭਣਿਜੈ ॥
gajapat nripanee nripan bhanijai |

(પ્રથમ) 'ગજપતિ (એરાવત) નિર્પાણિ નિરપાણિ' નો પાઠ કરો.

ਨ੍ਰਿਪਣੀ ਅਰਿਣੀ ਪੁਨਿ ਪਦ ਦਿਜੈ ॥
nripanee arinee pun pad dijai |

પછી 'નૃપાણી અરિની' શબ્દો ઉમેરો.

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਲਹੀਐ ॥
sabh sree naam tupak ke laheeai |

બધા ટીપાંના નામ તરીકે (તે) ધ્યાનમાં લો.

ਦੋਹਾ ਮਾਝ ਚਉਪਈ ਕਹੀਐ ॥੧੨੪੮॥
dohaa maajh chaupee kaheeai |1248|

"ગજપતિ નૃપાણી નૃપાણી" શબ્દો બોલીને, "નૃપાણી અરિણી" શબ્દો ઉમેરો અને દોહરાસ અને છુપાઈમાં ઉપયોગ કરવા માટે તુપકના તમામ નામો જાણો.1248.

ਅੜਿਲ ॥
arril |

ARIL

ਸਾਵਜ ਨ੍ਰਿਪ ਨ੍ਰਿਪ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਨ੍ਰਿਪਣਨੀ ਭਾਖੀਐ ॥
saavaj nrip nrip nripat nripananee bhaakheeai |

(પ્રથમ) 'સાવજ નિરિપ (એરાવત) નિરિપ નિરિપતિ નિરીપાની' નો પાઠ કરો.

ਅਰਿਣੀ ਤਾ ਕੇ ਅੰਤ ਸਬਦ ਕੋ ਰਾਖੀਐ ॥
arinee taa ke ant sabad ko raakheeai |

તેના અંતે 'અરિણી' શબ્દ ઉમેરો.

ਅਮਿਤ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਜਾਨ ਜੀਅ ਲੀਜੀਐ ॥
amit tupak ke naam jaan jeea leejeeai |

બધા ટીપાંના નામ તરીકે (તે) લો.

ਹੋ ਕਬਿਤ ਕਾਬਿ ਕੇ ਮਾਝ ਉਚਾਰ੍ਯੋ ਕੀਜੀਐ ॥੧੨੪੯॥
ho kabit kaab ke maajh uchaarayo keejeeai |1249|

“સાવજ નૃપ નૃપ નૃપતિ નૃપણી” શબ્દો બોલીને અંતે “અરિણી” શબ્દ ઉમેરો અને તુપકના અસંખ્ય નામો જાણીને, કવિતાના પંક્તિઓમાં તેનો ઉપયોગ કરો.1249.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચૌપાઈ

ਆਦਿ ਸਬਦ ਮਾਤੰਗ ਭਣੀਜੈ ॥
aad sabad maatang bhaneejai |

પહેલા 'માતંગ' (હાથી) શબ્દ બોલો.

ਚਾਰ ਬਾਰ ਨ੍ਰਿਪ ਪਦ ਕੋ ਦੀਜੈ ॥
chaar baar nrip pad ko deejai |

(પછી) ચાર વાર 'નૃપ' શબ્દ ઉમેરવો.

ਅਰਿਣੀ ਤਾ ਕੇ ਅੰਤਿ ਬਖਾਨਹੁ ॥
arinee taa ke ant bakhaanahu |

Arini' કે નિવેદનના અંતે.

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਜਾਨਹੁ ॥੧੨੫੦॥
sabh sree naam tupak ke jaanahu |1250|

સૌપ્રથમ “માતંગ” શબ્દ બોલીને, “નૃપ” શબ્દ ચાર વખત ઉમેરો અને અંતે “અરિણી” શબ્દનો ઉચ્ચાર કરો અને તુપકના બધા નામો જાણો.1250.

ਆਦਿ ਗਯੰਦਨ ਸਬਦ ਉਚਰੀਐ ॥
aad gayandan sabad uchareeai |

પ્રથમ 'જ્ઞાનદાન' શબ્દનો ઉચ્ચાર કરો.

ਚਾਰ ਬਾਰ ਨ੍ਰਿਪ ਸਬਦਹਿ ਧਰੀਐ ॥
chaar baar nrip sabadeh dhareeai |

(પછી) ચાર વાર 'નૃપ' શબ્દ ઉમેરવો.

ਅਰਿਣੀ ਸਬਦ ਬਹੁਰਿ ਤਿਹ ਦਿਜੈ ॥
arinee sabad bahur tih dijai |

પછી તેમાં 'અરિણી' શબ્દ ઉમેરો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਸਭ ਲਹਿ ਲਿਜੈ ॥੧੨੫੧॥
naam tupak ke sabh leh lijai |1251|

સૌપ્રથમ “ગાયંદન” શબ્દ બોલીને, “નૃપ” શબ્દ ચાર વાર ઉમેરો, પછી “અરિનિયા” શબ્દ ઉમેરો અને તુપકના બધા નામો જાણો.1251.

ਬਾਜ ਸਬਦ ਕੋ ਪ੍ਰਿਥਮ ਭਣੀਜੈ ॥
baaj sabad ko pritham bhaneejai |

પહેલા 'હોક' શબ્દનો ઉચ્ચાર કરો.

ਚਾਰ ਬਾਰ ਨ੍ਰਿਪ ਸਬਦ ਧਰੀਜੈ ॥
chaar baar nrip sabad dhareejai |

(પછી) ચાર વાર 'નૃપ' શબ્દ ઉમેરવો.

ਸਕਲ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਪਛਾਨੋ ॥
sakal tupak ke naam pachhaano |

બધા ટીપાંના નામ (તે) ધ્યાનમાં લો.

ਯਾ ਮੈ ਭੇਦ ਰਤੀਕੁ ਨ ਜਾਨੋ ॥੧੨੫੨॥
yaa mai bhed rateek na jaano |1252|

"બાજી" શબ્દનો દિવસ કરો, પછી "નૃપ" શબ્દ ચાર વખત ઉમેરીને, કોઈપણ ભેદભાવ વિના તુપકના નામો ઓળખો.1252.

ਬਾਹ ਸਬਦ ਕੋ ਆਦਿ ਉਚਰੀਐ ॥
baah sabad ko aad uchareeai |

પ્રથમ 'બાહ' શબ્દનો ઉચ્ચાર કરો.

ਚਾਰ ਬਾਰ ਨ੍ਰਿਪ ਸਬਦਹਿ ਧਰੀਐ ॥
chaar baar nrip sabadeh dhareeai |

(પછી) ચાર વાર 'નૃપ' શબ્દ ઉમેરવો.

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਲਹੀਐ ॥
sabh sree naam tupak ke laheeai |

બધા ટીપાંના નામ (તે) ધ્યાનમાં લો.

ਚਹੀਐ ਜਿਹ ਠਾ ਤਿਹ ਠਾ ਕਹੀਐ ॥੧੨੫੩॥
chaheeai jih tthaa tih tthaa kaheeai |1253|

"બહુ" શબ્દ બોલીને, "નૃપ" શબ્દને ચાર ફર્મ ઉમેરો અને ઈચ્છા પ્રમાણે વાપરવા માટે તુપકના બધા નામો જાણો.1253.

ਤੁਰੰਗ ਸਬਦ ਕੋ ਆਦਿ ਉਚਾਰੋ ॥
turang sabad ko aad uchaaro |

પહેલા 'તુરંગ' શબ્દનો ઉચ્ચાર કરો.

ਚਾਰ ਬਾਰ ਨ੍ਰਿਪ ਪਦ ਕਹੁ ਡਾਰੋ ॥
chaar baar nrip pad kahu ddaaro |

(પછી) ચાર વાર 'નૃપ' શબ્દ ઉમેરવો.

ਸਕਲ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਲਹੀਜੈ ॥
sakal tupak ke naam laheejai |

બધા ટીપાંના નામ તરીકે (તે) ધ્યાનમાં લો.

ਰੁਚੈ ਜਹਾ ਤਿਹ ਠਵਰ ਭਣੀਜੈ ॥੧੨੫੪॥
ruchai jahaa tih tthavar bhaneejai |1254|

સૌપ્રથમ “તુરંગ” શબ્દ બોલીને, “નૃપ” શબ્દને ચાર વખત ઉમેરો અને ઈચ્છા પ્રમાણે વાપરવા માટે તુપકના બધા નામો જાણો.1254.

ਹੈ ਪਦ ਮੁਖ ਤੇ ਆਦਿ ਬਖਾਨੋ ॥
hai pad mukh te aad bakhaano |

પહેલા બોલો 'હૈ' (ઉચાશ્રવ ઘોડા) પડ મુખ.

ਚਾਰ ਬਾਰ ਨ੍ਰਿਪ ਸਬਦਹਿ ਠਾਨੋ ॥
chaar baar nrip sabadeh tthaano |

(પછી) ચાર વાર 'નૃપ' શબ્દ ઉમેરવો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਸਕਲ ਲਹਿਜੈ ॥
naam tupak ke sakal lahijai |

બધા ટીપાંના નામ (તે) ધ્યાનમાં લો.

ਕਬਿਤ ਕਾਬਿ ਕੇ ਮਾਝ ਭਣਿਜੈ ॥੧੨੫੫॥
kabit kaab ke maajh bhanijai |1255|

“હયા” શબ્દ બોલીને, “નૃપ” શબ્દ ચાર વખત ઉમેરો અને તુપકના બધા નામો જાણો.1255.

ਥਰੀ ਸਬਦ ਕੋ ਆਦਿ ਭਣਿਜੈ ॥
tharee sabad ko aad bhanijai |

પહેલા 'થ્રી' (પૃથ્વી) શબ્દનો ઉચ્ચાર કરો.

ਚਾਰ ਬਾਰ ਨ੍ਰਿਪ ਸਬਦ ਕਹਿਜੈ ॥
chaar baar nrip sabad kahijai |

(પછી) ચાર વાર 'નૃપ' શબ્દ બોલવો.

ਅਰਿ ਪਦ ਤਾ ਕੇ ਅੰਤਿ ਬਖਾਨੋ ॥
ar pad taa ke ant bakhaano |

તેના અંતે 'અરિ' શબ્દ બોલો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਸਕਲ ਪਛਾਨੋ ॥੧੨੫੬॥
naam tupak ke sakal pachhaano |1256|

સૌપ્રથમ “બારી” શબ્દ અને ચાર વાર “નૃપ” શબ્દ બોલવાથી અને અંતે “અરી” શબ્દ બોલવાથી, તુપાકના નામ જાણો.1256.