શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 224


ਅਮੁੰਨ ਮੁੰਨੇ ਅਹੇਹ ਹੇਹੇ ॥
amun mune aheh hehe |

જેમને મુંડન કરાવવાના હતા તેઓને તેણે હજામત કરી નહિ, અને દબાણ કરનારાઓને ખવડાવ્યા નહિ.

ਵਿਰਚੰਨ ਨਾਰੀ ਤ ਸੁਖ ਕੇਹੇ ॥੨੩੩॥
virachan naaree ta sukh kehe |233|

જેઓ છેતરાઈ ન શકે તેવા લોકોને તે છેતરે છે અને જે ઘરમાં સ્ત્રીને આશંકા હોય છે તે ઘર પવિત્રોને લાયસન્સ બનાવે છે, ત્યાં શાંતિ કેવી રીતે હોઈ શકે?233.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહરા

ਇਹ ਬਿਧਿ ਕੇਕਈ ਹਠ ਗਹਯੋ ਬਰ ਮਾਗਨ ਨ੍ਰਿਪ ਤੀਰ ॥
eih bidh kekee hatth gahayo bar maagan nrip teer |

આ રીતે કૈકેયીએ રાજા પાસેથી વરદાનની માંગણી કરી

ਅਤਿ ਆਤਰ ਕਿਆ ਕਹਿ ਸਕੈ ਬਿਧਯੋ ਕਾਮ ਕੇ ਤੀਰ ॥੨੩੪॥
at aatar kiaa keh sakai bidhayo kaam ke teer |234|

રાજા ખૂબ જ ઉશ્કેરાઈ ગયો, પરંતુ જીતુ પત્ની સાથેના આસક્તિને કારણે અને પ્રેમના દેવ (કામદેવ)ના પ્રભાવ હેઠળ, તે કંઈ બોલી શક્યો નહીં.234.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહરા

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਪਰ ਪਾਇਨ ਰਹੇ ਮੋਰੇ ਬਚਨ ਅਨੇਕ ॥
bahu bidh par paaein rahe more bachan anek |

ઘણી રીતે તે ઘણી વખત (રાણીના) પગે પડીને શબ્દ ટાળવાનો પ્રયાસ પણ કરે છે.

ਗਹਿਅਉ ਹਠਿ ਅਬਲਾ ਰਹੀ ਮਾਨਯੋ ਬਚਨ ਨ ਏਕ ॥੨੩੫॥
gahiaau hatth abalaa rahee maanayo bachan na ek |235|

રાજાએ ઘણી રીતે રાણીના પગ પકડીને પોતાના વચનથી પીછેહઠ કરી, પરંતુ તે સ્ત્રીએ પોતાની નબળાઈ (વાજબી સેક્સની) બતાવીને તેની માંગણી પર અડગ રહી અને રાજાની કોઈપણ વિનંતી સ્વીકારી નહિ.235.

ਬਰ ਦਯੋ ਮੈ ਛੋਰੇ ਨਹੀ ਤੈਂ ਕਰਿ ਕੋਟਿ ਉਪਾਇ ॥
bar dayo mai chhore nahee tain kar kott upaae |

(કાકાઈ કહે છે-) તમે મને વરસાદ આપો, હું છોડતો નથી (ભલે) તમે કરોડો ઉપાય કરો.

ਘਰ ਮੋ ਸੁਤ ਕਉ ਦੀਜੀਐ ਬਨਬਾਸੈ ਰਘੁਰਾਇ ॥੨੩੬॥
ghar mo sut kau deejeeai banabaasai raghuraae |236|

તમે લાખો પ્રયત્નો કરો છતાં હું તમને વરદાન મેળવ્યા વિના છોડીશ નહિ. મારા પુત્રને રાજ્ય આપો અને રામને દેશનિકાલ કરો.���236.

ਭੂਪ ਧਰਨਿ ਬਿਨ ਬੁਧਿ ਗਿਰਯੋ ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਤ੍ਰਿਯ ਕਾਨ ॥
bhoop dharan bin budh girayo sunat bachan triy kaan |

સ્ત્રીની વાત કાન વડે સાંભળીને રાજા અશુદ્ધ પડી ગયો.

ਜਿਮ ਮ੍ਰਿਗੇਸ ਬਨ ਕੇ ਬਿਖੈ ਬਧਯੋ ਬਧ ਕਰਿ ਬਾਨ ॥੨੩੭॥
jim mriges ban ke bikhai badhayo badh kar baan |237|

પત્નીના આ શબ્દો સાંભળીને રાજા બેભાન થઈ ગયો અને જંગલમાં તીરથી વીંધેલા સિંહની જેમ ધરતી પર પડી ગયો.237.

ਤਰਫਰਾਤ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਪਰਯੋ ਸੁਨਿ ਬਨ ਰਾਮ ਉਚਾਰ ॥
tarafaraat prithavee parayo sun ban raam uchaar |

રામને બાનમાં મોકલવાની વાત સાંભળીને (રાજા) વેદનાથી જમીન પર પડી ગયા

ਪਲਕ ਪ੍ਰਾਨ ਤਯਾਗੇ ਤਜਤ ਮਧਿ ਸਫਰਿ ਸਰ ਬਾਰ ॥੨੩੮॥
palak praan tayaage tajat madh safar sar baar |238|

દેશનિકાલ અથવા રામ વિશે સાંભળીને રાજા ધ્રૂજી ઊઠ્યો અને પાણીમાંથી માછલીની પિનિંગની જેમ પૃથ્વી પર પડ્યો અને તેણીનો અંતિમ શ્વાસ લીધો.238.

ਰਾਮ ਨਾਮ ਸ੍ਰਵਨਨ ਸੁਣਯੋ ਉਠਿ ਥਿਰ ਭਯੋ ਸੁਚੇਤ ॥
raam naam sravanan sunayo utth thir bhayo suchet |

(રાજા) રામનું નામ કાનથી સાંભળીને તરત જ સાવધાન થઈને બેસી ગયા.

ਜਨੁ ਰਣ ਸੁਭਟ ਗਿਰਯੋ ਉਠਯੋ ਗਹਿ ਅਸ ਨਿਡਰ ਸੁਚੇਤ ॥੨੩੯॥
jan ran subhatt girayo utthayo geh as niddar suchet |239|

રામનું નામ સાંભળતા જ રાજા ભાનમાં આવ્યા અને યોદ્ધાની જેમ બેભાન થઈને યુદ્ધમાં પડયાની જેમ ઉભા થયા અને સભાન થઈને ફરી તલવાર લઈને ઉભા થયા.239.

ਪ੍ਰਾਨ ਪਤਨ ਨ੍ਰਿਪ ਬਰ ਸਹੋ ਧਰਮ ਨ ਛੋਰਾ ਜਾਇ ॥
praan patan nrip bar saho dharam na chhoraa jaae |

આત્માઓનું મૃત્યુ રાજાએ ઉઠાવ્યું હતું, પરંતુ ધર્મને છોડી શકાતો નથી.

ਦੈਨ ਕਹੇ ਜੋ ਬਰ ਹੁਤੇ ਤਨ ਜੁਤ ਦਏ ਉਠਾਇ ॥੨੪੦॥
dain kahe jo bar hute tan jut de utthaae |240|

રાજાએ તેના ધર્મનો ત્યાગ કરવાને બદલે મૃત્યુ સ્વીકાર્યું અને તેણે જે વરદાનનું વચન આપ્યું હતું, તેણે તેઓને આપ્યા અને રામને દેશનિકાલ કર્યો.240.

ਕੇਕਈ ਬਾਚ ਨ੍ਰਿਪੋ ਬਾਚ ॥
kekee baach nripo baach |

કૈકેયી અને રાજાના પ્રવચનો.

ਬਸਿਸਟ ਸੋਂ ॥
basisatt son |

વસિથિયાને સંબોધિત:

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહરા

ਰਾਮ ਪਯਾਨੋ ਬਨ ਕਰੈ ਭਰਥ ਕਰੈ ਠਕੁਰਾਇ ॥
raam payaano ban karai bharath karai tthakuraae |

રામને દેશનિકાલ કરો અને ભારતને રાજ્ય આપો

ਬਰਖ ਚਤਰ ਦਸ ਕੇ ਬਿਤੇ ਫਿਰਿ ਰਾਜਾ ਰਘੁਰਾਇ ॥੨੪੧॥
barakh chatar das ke bite fir raajaa raghuraae |241|

ચૌદ વર્ષ પછી રામ ફરીથી રાજા બનશે.���241.

ਕਹੀ ਬਸਿਸਟ ਸੁਧਾਰ ਕਰਿ ਸ੍ਰੀ ਰਘੁਬਰ ਸੋ ਜਾਇ ॥
kahee basisatt sudhaar kar sree raghubar so jaae |

વસિષ્ઠે એ જ વાત રામને સુધારેલી રીતે કહી,

ਬਰਖ ਚਤੁਰਦਸ ਭਰਥ ਨ੍ਰਿਪ ਪੁਨਿ ਨ੍ਰਿਪ ਸ੍ਰੀ ਰਘੁਰਾਇ ॥੨੪੨॥
barakh chaturadas bharath nrip pun nrip sree raghuraae |242|

કે ચૌદ વર્ષ સુધી ભારત શાસન કરશે અને તે પછી તમે રાજા થશો.242.

ਸੁਨਿ ਬਸਿਸਟ ਕੋ ਬਚ ਸ੍ਰਵਣ ਰਘੁਪਤਿ ਫਿਰੇ ਸਸੋਗ ॥
sun basisatt ko bach sravan raghupat fire sasog |

વસિષ્ઠના શબ્દો સાંભળીને, રામ (રઘુવીર) દુઃખી હૃદયે ચાલ્યા ગયા,

ਉਤ ਦਸਰਥ ਤਨ ਕੋ ਤਜਯੋ ਸ੍ਰੀ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਯੋਗ ॥੨੪੩॥
aut dasarath tan ko tajayo sree raghubeer biyog |243|

અને આ બાજુ રાજા. રામનો વિયોગ સહન ન થતાં, અંતિમ શ્વાસ લીધા.243.

ਸੋਰਠਾ ॥
soratthaa |

સોર્થા

ਗ੍ਰਹਿ ਆਵਤ ਰਘੁਰਾਇ ਸਭੁ ਧਨ ਦੀਯੋ ਲੁਟਾਇ ਕੈ ॥
greh aavat raghuraae sabh dhan deeyo luttaae kai |

તેમના સ્થાને પહોંચીને રામે તેમની બધી સંપત્તિ દાનમાં આપી દીધી.

ਕਟਿ ਤਰਕਸੀ ਸੁਹਾਇ ਬੋਲਤ ਭੇ ਸੀਅ ਸੋ ਬਚਨ ॥੨੪੪॥
katt tarakasee suhaae bolat bhe seea so bachan |244|

અને પોતાની કમર પર તરંગ બાંધીને તેણે સીતાને કહ્યું 244

ਸੁਨਿ ਸੀਅ ਸੁਜਸ ਸੁਜਾਨ ਰਹੌ ਕੌਸਲਿਆ ਤੀਰ ਤੁਮ ॥
sun seea sujas sujaan rahau kauasaliaa teer tum |

હે જ્ઞાની સીતા! તમે કૌશલ્યા સાથે રહો.

ਰਾਜ ਕਰਉ ਫਿਰਿ ਆਨ ਤੋਹਿ ਸਹਿਤ ਬਨਬਾਸ ਬਸਿ ॥੨੪੫॥
raaj krau fir aan tohi sahit banabaas bas |245|

અને હું દેશનિકાલ પછી તમારી સાથે ફરીથી શાસન કરીશ.���245.

ਸੀਤਾ ਬਾਚ ਰਾਮ ਸੋਂ ॥
seetaa baach raam son |

રામને સંબોધિત સીતાનું પ્રવચન :

ਸੋਰਠਾ ॥
soratthaa |

સોર્થા

ਮੈ ਨ ਤਜੋ ਪੀਅ ਸੰਗਿ ਕੈਸੋਈ ਦੁਖ ਜੀਅ ਪੈ ਪਰੋ ॥
mai na tajo peea sang kaisoee dukh jeea pai paro |

હું મારા પ્રિયતમનો સંગ છોડી શકતો નથી, ભલે મારે ભારે દુઃખ સહન કરવું પડે.

ਤਨਕ ਨ ਮੋਰਉ ਅੰਗਿ ਅੰਗਿ ਤੇ ਹੋਇ ਅਨੰਗ ਕਿਨ ॥੨੪੬॥
tanak na morau ang ang te hoe anang kin |246|

આ માટે, નિઃશંકપણે, જો મારા અંગો કાપી નાખવામાં આવે, તો હું થોડો પણ પાછો ફરીશ નહીં અને તેને દુઃખી નહીં માનીશ.���246.

ਰਾਮ ਬਾਚ ਸੀਤਾ ਪ੍ਰਤਿ ॥
raam baach seetaa prat |

સીતાને સંબોધિત રામનું ભાષણ:

ਮਨੋਹਰ ਛੰਦ ॥
manohar chhand |

મનોહર સ્ટેન્ઝા

ਜਉ ਨ ਰਹਉ ਸਸੁਰਾਰ ਕ੍ਰਿਸੋਦਰ ਜਾਹਿ ਪਿਤਾ ਗ੍ਰਿਹ ਤੋਹਿ ਪਠੈ ਦਿਉ ॥
jau na rhau sasuraar krisodar jaeh pitaa grih tohi patthai diau |

���હે પાતળી કમરની સ્ત્રી! જો તને તારા સાસરિયાં સાથે રહેવાનું પસંદ ન હોય તો હું તને તારા પિતાના ઘરે મોકલી દઈશ.

ਨੈਕ ਸੇ ਭਾਨਨ ਤੇ ਹਮ ਕਉ ਜੋਈ ਠਾਟ ਕਹੋ ਸੋਈ ਗਾਠ ਗਿਠੈ ਦਿਉ ॥
naik se bhaanan te ham kau joee tthaatt kaho soee gaatth gitthai diau |

અને તમને ગમે તેવી વ્યવસ્થા હું કરીશ, મારા તરફથી કોઈ વાંધો નહિ હોય

ਜੇ ਕਿਛੁ ਚਾਹ ਕਰੋ ਧਨ ਕੀ ਟੁਕ ਮੋਹ ਕਹੋ ਸਭ ਤੋਹਿ ਉਠੈ ਦਿਉ ॥
je kichh chaah karo dhan kee ttuk moh kaho sabh tohi utthai diau |

જો તારે થોડી સંપત્તિ જોઈતી હોય તો મને સ્પષ્ટ કહી દેજે કે હું તને તારી ઈચ્છા મુજબ સંપત્તિ આપીશ

ਕੇਤਕ ਅਉਧ ਕੋ ਰਾਜ ਸਲੋਚਨ ਰੰਕ ਕੋ ਲੰਕ ਨਿਸੰਕ ਲੁਟੈ ਦਿਉ ॥੨੪੭॥
ketak aaudh ko raaj salochan rank ko lank nisank luttai diau |247|

���હે સુંદર આંખોવાળી સ્ત્રી! ત્યાં માત્ર સમય પરિબળ છે. જો તમે સંમત થાઓ, તો હું ગરીબોને લંકા શહેર જેવું ધનથી ભરેલું શહેર દાનમાં આપીશ.247.

ਘੋਰ ਸੀਆ ਬਨ ਤੂੰ ਸੁ ਕੁਮਾਰ ਕਹੋ ਹਮ ਸੋਂ ਕਸ ਤੈ ਨਿਬਹੈ ਹੈ ॥
ghor seea ban toon su kumaar kaho ham son kas tai nibahai hai |

���હે સીતા! વન જીવન મુશ્કેલીઓથી ભરેલું છે અને તમે એક રાજકુમારી છો, તમે મને કહો, તમે ત્યાં કેવી રીતે આગળ વધશો?

ਗੁੰਜਤ ਸਿੰਘ ਡਕਾਰਤ ਕੋਲ ਭਯਾਨਕ ਭੀਲ ਲਖੈ ਭ੍ਰਮ ਐਹੈ ॥
gunjat singh ddakaarat kol bhayaanak bheel lakhai bhram aaihai |

સિંહો ત્યાં ગર્જના કરે છે, ત્યાં ભયાનક કૌલ, ભીલ છે, જેને જોઈને કોઈ ડરી જાય છે.

ਸੁੰਕਤ ਸਾਪ ਬਕਾਰਤ ਬਾਘ ਭਕਾਰਤ ਭੂਤ ਮਹਾ ਦੁਖ ਪੈਹੈ ॥
sunkat saap bakaarat baagh bhakaarat bhoot mahaa dukh paihai |

સાપ ત્યાં હિસ્સો કરે છે, વાઘ ગર્જના કરે છે અને ત્યાં અત્યંત યાતનાજનક ભૂત અને દુષ્ટો પણ છે.

ਤੂੰ ਸੁ ਕੁਮਾਰ ਰਚੀ ਕਰਤਾਰ ਬਿਚਾਰ ਚਲੇ ਤੁਹਿ ਕਿਉਾਂ ਬਨਿ ਐਹੈ ॥੨੪੮॥
toon su kumaar rachee karataar bichaar chale tuhi kiauaan ban aaihai |248|

પ્રભુએ તને નાજુક બનાવ્યો છે, થોડી વાર વિચાર કર, તારે જંગલમાં કેમ જવું જોઈએ?���248.

ਸੀਤਾ ਵਾਚ ਰਾਮ ਸੋਂ ॥
seetaa vaach raam son |

રામને સંબોધિત સીતાનું પ્રવચન :

ਮਨੋਹਰ ਛੰਦ ॥
manohar chhand |

મનોહર સ્ટેન્ઝા