શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 90


ਬਾਹ ਕਟੀ ਅਧ ਬੀਚ ਤੇ ਸੁੰਡ ਸੀ ਸੋ ਉਪਮਾ ਕਵਿ ਨੇ ਬਰਨੀ ਹੈ ॥
baah kattee adh beech te sundd see so upamaa kav ne baranee hai |

હાથીની થડ જેવો હાથ મધ્યમાં કપાયેલો છે અને કવિએ તેનું આ રીતે નિરૂપણ કર્યું છે,

ਆਪਸਿ ਮੈ ਲਰ ਕੈ ਸੁ ਮਨੋ ਗਿਰਿ ਤੇ ਗਿਰੀ ਸਰਪ ਕੀ ਦੁਇ ਘਰਨੀ ਹੈ ॥੧੪੪॥
aapas mai lar kai su mano gir te giree sarap kee due gharanee hai |144|

તે બે સાપની એકબીજા સાથેની લડાઈ ઘટી ગઈ છે.144.,

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહરા,

ਸਕਲ ਪ੍ਰਬਲ ਦਲ ਦੈਤ ਕੋ ਚੰਡੀ ਦਇਓ ਭਜਾਇ ॥
sakal prabal dal dait ko chanddee deio bhajaae |

ચંડીએ રાક્ષસોની તમામ શક્તિશાળી સેનાને ભાગી દીધી છે.

ਪਾਪ ਤਾਪ ਹਰਿ ਜਾਪ ਤੇ ਜੈਸੇ ਜਾਤ ਪਰਾਇ ॥੧੪੫॥
paap taap har jaap te jaise jaat paraae |145|

જેમ પ્રભુના નામના સ્મરણથી પાપ અને દુઃખ દૂર થાય છે.145.,

ਸ੍ਵੈਯਾ ॥
svaiyaa |

સ્વય્યા,

ਭਾਨੁ ਤੇ ਜਿਉ ਤਮ ਪਉਨ ਤੇ ਜਿਉ ਘਨੁ ਮੋਰ ਤੇ ਜਿਉ ਫਨਿ ਤਿਉ ਸੁਕਚਾਨੇ ॥
bhaan te jiau tam paun te jiau ghan mor te jiau fan tiau sukachaane |

દેવીથી દાનવો ભયભીત હતા જેમ કે સૂર્યથી અંધકાર, પવનથી વાદળો અને મોરમાંથી સાપ.,

ਸੂਰ ਤੇ ਕਾਤੁਰੁ ਕੂਰ ਤੇ ਚਾਤੁਰੁ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਾਤੁਰ ਏਣਿ ਡਰਾਨੇ ॥
soor te kaatur koor te chaatur singh te saatur en ddaraane |

જેમ વીરથી કાયર, સત્યથી અસત્ય અને સિંહથી હરણ તરત જ ભયભીત થઈ જાય છે.

ਸੂਮ ਤੇ ਜਿਉ ਜਸੁ ਬਿਓਗ ਤੇ ਜਿਉ ਰਸੁ ਪੂਤ ਕਪੂਤ ਤੇ ਜਿਉ ਬੰਸੁ ਹਾਨੇ ॥
soom te jiau jas biog te jiau ras poot kapoot te jiau bans haane |

જેમ કંગાળની સ્તુતિ, વિયોગથી આનંદ અને ખરાબ પુત્રથી કુટુંબનો નાશ થાય છે.

ਧਰਮ ਜਿਉ ਕ੍ਰੁਧ ਤੇ ਭਰਮ ਸੁਬੁਧ ਤੇ ਚੰਡ ਕੇ ਜੁਧ ਤੇ ਦੈਤ ਪਰਾਨੇ ॥੧੪੬॥
dharam jiau krudh te bharam subudh te chandd ke judh te dait paraane |146|

જેમ ક્રોધથી ધર્મનો નાશ થાય છે અને ભ્રમથી બુદ્ધિનો નાશ થાય છે, તેવી જ રીતે યુદ્ધ અને ભારે ક્રોધથી આગળ દોડ્યા.

ਫੇਰ ਫਿਰੈ ਸਭ ਜੁਧ ਕੇ ਕਾਰਨ ਲੈ ਕਰਵਾਨ ਕ੍ਰੁਧ ਹੁਇ ਧਾਏ ॥
fer firai sabh judh ke kaaran lai karavaan krudh hue dhaae |

રાક્ષસો ફરીથી યુદ્ધ માટે પાછા ફર્યા અને ભારે ગુસ્સામાં આગળ દોડ્યા.

ਏਕ ਲੈ ਬਾਨ ਕਮਾਨਨ ਤਾਨ ਕੈ ਤੂਰਨ ਤੇਜ ਤੁਰੰਗ ਤੁਰਾਏ ॥
ek lai baan kamaanan taan kai tooran tej turang turaae |

તેમાંથી કેટલાક તીરથી સજ્જ ધનુષ્ય ખેંચીને તેમના ઝડપી ઘોડા દોડે છે.,

ਧੂਰਿ ਉਡੀ ਖੁਰ ਪੂਰਨ ਤੇ ਪਥ ਊਰਧ ਹੁਇ ਰਵਿ ਮੰਡਲ ਛਾਏ ॥
dhoor uddee khur pooran te path aooradh hue rav manddal chhaae |

જે ધૂળ ઘોડાઓના ખૂર દ્વારા બનાવવામાં આવી છે અને ઉપર તરફ ગઈ છે, તેણે સૂર્યના ગોળાને ઢાંકી દીધો છે.

ਮਾਨਹੁ ਫੇਰ ਰਚੇ ਬਿਧਿ ਲੋਕ ਧਰਾ ਖਟ ਆਠ ਅਕਾਸ ਬਨਾਏ ॥੧੪੭॥
maanahu fer rache bidh lok dharaa khatt aatth akaas banaae |147|

એવું લાગતું હતું કે બ્રહ્માએ છ પાતાળ શબ્દો અને આઠ આકાશ સાથે ચૌદ જગતની રચના કરી છે (કારણ કે ધૂળનો ગોળો આઠમું આકાશ બની ગયું છે).147.,

ਚੰਡ ਪ੍ਰਚੰਡ ਕੁਵੰਡ ਲੈ ਬਾਨਨਿ ਦੈਤਨ ਕੇ ਤਨ ਤੂਲਿ ਜਿਉ ਤੂੰਬੇ ॥
chandd prachandd kuvandd lai baanan daitan ke tan tool jiau toonbe |

ચંડીએ પોતાનું અદ્ભુત ધનુષ્ય લઈને, તેના તીરોથી રાક્ષસોના શરીરને કપાસની જેમ ચડાવી દીધું છે.

ਮਾਰ ਗਇੰਦ ਦਏ ਕਰਵਾਰ ਲੈ ਦਾਨਵ ਮਾਨ ਗਇਓ ਉਡ ਪੂੰਬੇ ॥
maar geind de karavaar lai daanav maan geio udd poonbe |

તેણીએ તેની તલવારથી હાથીઓને મારી નાખ્યા છે, જેના કારણે રાક્ષસોનો અભિમાન અક્ક-છોડના ટુકડાની જેમ ઉડી ગયો છે.

ਬੀਰਨ ਕੇ ਸਿਰ ਕੀ ਸਿਤ ਪਾਗ ਚਲੀ ਬਹਿ ਸ੍ਰੋਨਤ ਊਪਰ ਖੂੰਬੇ ॥
beeran ke sir kee sit paag chalee beh sronat aoopar khoonbe |

યોદ્ધાઓના માથાની સફેદ પાઘડીઓ લોહીના પ્રવાહમાં વહેતી હતી.

ਮਾਨਹੁ ਸਾਰਸੁਤੀ ਕੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਮੈ ਸੂਰਨ ਕੇ ਜਸ ਕੈ ਉਠੇ ਬੂੰਬੇ ॥੧੪੮॥
maanahu saarasutee ke pravaah mai sooran ke jas kai utthe boonbe |148|

એવું લાગતું હતું કે સરસ્વતીનો પ્રવાહ, નાયકોની સ્તુતિઓના ફુગ્ગાઓ વહી રહ્યા છે.148.,

ਦੇਤਨ ਸਾਥ ਗਦਾ ਗਹਿ ਹਾਥਿ ਸੁ ਕ੍ਰੁਧ ਹ੍ਵੈ ਜੁਧੁ ਨਿਸੰਗ ਕਰਿਓ ਹੈ ॥
detan saath gadaa geh haath su krudh hvai judh nisang kario hai |

દેવીએ, તેની ગદા તેના હાથમાં લઈને, ભારે ક્રોધમાં, રાક્ષસો સામે ભયંકર યુદ્ધ કર્યું.

ਪਾਨਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਲਏ ਬਲਵਾਨ ਸੁ ਮਾਰ ਤਬੈ ਦਲ ਛਾਰ ਕਰਿਓ ਹੈ ॥
paan kripaan le balavaan su maar tabai dal chhaar kario hai |

પોતાની તલવાર હાથમાં પકડીને, તેણે પરાક્રમી ચંડિકાને મારી નાખી અને રાક્ષસોની સેનાને ધૂળમાં નાખી દીધી.

ਪਾਗ ਸਮੇਤ ਗਿਰਿਓ ਸਿਰ ਏਕ ਕੋ ਭਾਉ ਇਹੇ ਕਬਿ ਤਾ ਕੋ ਧਰਿਓ ਹੈ ॥
paag samet girio sir ek ko bhaau ihe kab taa ko dhario hai |

એક માથું પાઘડી સાથે પડતું જોઈને કવિએ કલ્પના કરી,

ਪੂਰਨਿ ਪੁੰਨ ਪਏ ਨਭ ਤੇ ਸੁ ਮਨੋ ਭੁਅ ਟੂਟ ਨਛਤ੍ਰ ਪਰਿਓ ਹੈ ॥੧੪੯॥
pooran pun pe nabh te su mano bhua ttoott nachhatr pario hai |149|

કે પુણ્ય કાર્યોના અંત સાથે, આકાશમાંથી એક તારો પૃથ્વી પરથી નીચે પડ્યો છે.149.,

ਬਾਰਿਦ ਬਾਰਨ ਜਿਉ ਨਿਰਵਾਰਿ ਮਹਾ ਬਲ ਧਾਰਿ ਤਬੇ ਇਹ ਕੀਆ ॥
baarid baaran jiau niravaar mahaa bal dhaar tabe ih keea |

પછી દેવીએ પોતાની મહાન શક્તિથી મોટા હાથીઓને વાદળોની જેમ દૂર ફેંકી દીધા.

ਪਾਨਿ ਲੈ ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕੋ ਤਾਨਿ ਸੰਘਾਰ ਸਨੇਹ ਤੇ ਸ੍ਰਉਨਤ ਪੀਆ ॥
paan lai baan kamaan ko taan sanghaar saneh te sraunat peea |

પોતાના હાથમાં તીર પકડીને તેણે રાક્ષસોનો નાશ કરતું ધનુષ્ય ખેંચ્યું અને ખૂબ રસપૂર્વક લોહી પીધું.