શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 448

ਇਹ ਰੁਦ੍ਰ ਦਸਾ ਸਬ ਸੈਨ ਨਿਹਾਰੀ ॥

eih rudr dasaa sab sain nihaaree |

આખી સેનાએ શિવની આ હાલત જોઈ.

ਬਰਛੀ ਤਬ ਹੀ ਸਿਵ ਪੂਤ ਸੰਭਾਰੀ ॥੧੫੧੦॥

barachhee tab hee siv poot sanbhaaree |1510|

જ્યારે સેનાએ શિવની આ સ્થિતિ જોઈ, ત્યારે શિવના પુત્ર ગણેશે પોતાના હાથમાં લાંસ લીધી.1510.

ਜਬ ਕਰ ਬੀਚ ਸਕਤਿ ਕੋ ਲਇਓ ॥

jab kar beech sakat ko leio |

જ્યારે (ગણેશે) હાથમાં ભાલો લીધો

ਤਬ ਆਇ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੇ ਸਾਮੁਹਿ ਭਇਓ ॥

tab aae nripat ke saamuhi bheio |

પછી રાજા સામે ઊભો રહ્યો

ਕਰ ਕੇ ਬਲ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪ ਓਰ ਚਲਾਈ ॥

kar ke bal kai nrip or chalaaee |

અને હાથના (સંપૂર્ણ) બળથી રાજા પર (શક્તિ) ચલાવી.

ਬਰਛੀ ਨਹੀ ਮਾਨੋ ਮ੍ਰਿਤ ਪਠਾਈ ॥੧੫੧੧॥

barachhee nahee maano mrit patthaaee |1511|

પોતાના હાથમાં શક્તિ (લાન્સ) લઈને તે રાજાની સામે આવ્યો અને તેના હાથના સંપૂર્ણ બળથી તેણે તેને રાજા તરફ એવી રીતે ફેંકી કે તે લાન્સ નહીં, પરંતુ મૃત્યુ જ છે.1511.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਨ੍ਰਿਪ ਆਵਤ ਕਾਟਿ ਦਈ ਬਰਛੀ ਸਰ ਤੀਛਨ ਸੋ ਅਰਿ ਕੇ ਉਰਿ ਮਾਰਿਓ ॥

nrip aavat kaatt dee barachhee sar teechhan so ar ke ur maario |

આવીને, રાજાએ ભાલાને અટકાવી અને દુશ્મનના હૃદયમાં તીક્ષ્ણ તીર માર્યું.

ਸੋ ਸਰ ਸੋ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਤਿਹ ਬਾਹਨ ਕਉ ਪ੍ਰਤਿਅੰਗ ਪ੍ਰਹਾਰਿਓ ॥

so sar so kab sayaam kahai tih baahan kau pratiang prahaario |

તે તીર ગણેશના વાહન પર હુમલો કર્યો

ਏਕ ਗਨੇਸ ਲਿਲਾਟ ਬਿਖੈ ਸਰ ਲਾਗ ਰਹਿਓ ਤਿਰਛੋ ਛਬਿ ਧਾਰਿਓ ॥

ek ganes lilaatt bikhai sar laag rahio tirachho chhab dhaario |

ગણેશજીના કપાળમાં એક તીર વાગ્યું જે તેને વાંકાચૂંકાથી વાગ્યું. (તે તીર આમ) શોભતું હતું,

ਮਾਨ ਬਢਿਯੋ ਗਜਆਨਨ ਦੀਹ ਮਨੋ ਸਰ ਅੰਕੁਸ ਸਾਥਿ ਉਤਾਰਿਓ ॥੧੫੧੨॥

maan badtiyo gajaanan deeh mano sar ankus saath utaario |1512|

બીજું તીર ત્રાંસી રીતે ગણેશના કપાળ પર હતું અને તે હાથીના કપાળમાં અટવાયેલા તીર જેવા દેખાતું હતું.1512.

ਚੇਤ ਭਯੋ ਚਢਿ ਬਾਹਨ ਪੈ ਸਿਵ ਲੈ ਧਨੁ ਬਾਨ ਚਲਾਇ ਦਯੋ ਹੈ ॥

chet bhayo chadt baahan pai siv lai dhan baan chalaae dayo hai |

સાવધાન થઈને અને પોતાના બળદને ચઢાવીને, શિવે ધનુષ્ય લઈને તીર માર્યું.

ਸੋ ਸਰ ਤੀਛਨ ਹੈ ਅਤਿ ਹੀ ਇਹ ਭੂਪਤਿ ਕੇ ਉਰਿ ਲਾਗ ਗਯੋ ਹੈ ॥

so sar teechhan hai at hee ih bhoopat ke ur laag gayo hai |

આ બાજુ, ભાનમાં આવીને, શિવે પોતાના વાહન પર બેસીને પોતાના ધનુષમાંથી બાણ છોડ્યું અને તેણે રાજાના હૃદયમાં અત્યંત તીક્ષ્ણ બાણ માર્યું.

ਫੂਲ ਗਯੋ ਜੀਅ ਜਾਨ ਨਰੇਸ ਹਨਿਯੋ ਨਹੀ ਰੰਚਕ ਤ੍ਰਾਸ ਭਯੋ ਹੈ ॥

fool gayo jeea jaan nares haniyo nahee ranchak traas bhayo hai |

રાજાનો વધ થઈ ગયો એ વિચારીને શિવ પ્રસન્ન થયા, પણ આ બાણની અસરથી રાજા સહેજ પણ ગભરાયો નહિ.

ਚਾਪ ਤਨਾਇ ਲੀਯੋ ਕਰ ਮੈ ਸੁ ਨਿਖੰਗ ਤੇ ਬਾਨ ਨਿਕਾਸ ਲਯੋ ਹੈ ॥੧੫੧੩॥

chaap tanaae leeyo kar mai su nikhang te baan nikaas layo hai |1513|

રાજાએ પોતાના ત્રાંસમાંથી તીર કાઢ્યું અને ધનુષ્ય ખેંચ્યું.1513.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਤਬ ਤਿਨ ਭੂਪਤਿ ਬਾਨ ਇਕ ਕਾਨ ਪ੍ਰਮਾਨ ਸੁ ਤਾਨਿ ॥

tab tin bhoopat baan ik kaan pramaan su taan |

પછી તે રાજાએ દુશ્મનને મારવાનું વિચાર્યું અને તેના કાન સુધી તીર ખેંચ્યું

ਲਖਿ ਮਾਰਿਓ ਸਿਵ ਉਰ ਬਿਖੈ ਅਰਿ ਬਧ ਹਿਤ ਹੀਯ ਜਾਨਿ ॥੧੫੧੪॥

lakh maario siv ur bikhai ar badh hit heey jaan |1514|

રાજાએ, શિવને પોતાનું લક્ષ્ય બનાવ્યું, તેનું ધનુષ્ય તેના કાન સુધી ખેંચ્યું, તેને ચોક્કસપણે મારવા માટે તેના હૃદય તરફ તીર છોડ્યું.1514.

ਚੌਪਈ ॥

chauapee |

ચૌપાઈ

ਜਬ ਹਰ ਕੇ ਉਰਿ ਤਿਨਿ ਸਰ ਮਾਰਿਓ ॥

jab har ke ur tin sar maario |

જ્યારે તેણે શિવની છાતીમાં તીર માર્યું

ਇਹ ਬਿਕ੍ਰਮ ਸਿਵ ਸੈਨ ਨਿਹਾਰਿਓ ॥

eih bikram siv sain nihaario |

જ્યારે તેણે પોતાનું તીર શિવના હૃદય તરફ છોડ્યું અને તે જ સમયે તે પરાક્રમીએ શિવની સેના તરફ જોયું.

ਕਾਰਤਕੇਯ ਨਿਜ ਦਲੁ ਲੈ ਧਾਇਓ ॥

kaaratakey nij dal lai dhaaeio |

(પછી તે સમયે) કાર્તિકે તેની સેના સાથે હુમલો કર્યો

ਪੁਨਿ ਗਨੇਸ ਮਨ ਕੋਪ ਬਢਾਇਓ ॥੧੫੧੫॥

pun ganes man kop badtaaeio |1515|

કાર્તિકેય તેના સૈન્ય સાથે ઝડપથી આવી રહ્યો હતો અને ગણેશના ગણ અત્યંત ગુસ્સે થઈ રહ્યા હતા.1515.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਆਵਤ ਹੀ ਦੁਹ ਕੋ ਲਖਿ ਭੂਪਤਿ ਜੀ ਅਪੁਨੇ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧ ਬਢਾਇਓ ॥

aavat hee duh ko lakh bhoopat jee apune at krodh badtaaeio |

બંનેને આવતા જોઈને રાજાને મનમાં ખૂબ ગુસ્સો આવ્યો.

ਪਉਰਖ ਕੈ ਭੁਜਦੰਡਨ ਕੋ ਸਿਖਿ ਬਾਹਨ ਕੋ ਇਕੁ ਬਾਨ ਲਗਾਇਓ ॥

paurakh kai bhujadanddan ko sikh baahan ko ik baan lagaaeio |

બંનેને આવતા જોઈને રાજાના મનમાં અત્યંત ક્રોધ આવી ગયો અને તેણે પોતાના હાથના બળથી તેમના વાહન પર તીર માર્યું.

ਅਉਰ ਜਿਤੋ ਗਨ ਕੋ ਦਲੁ ਆਵਤ ਸੋ ਛਿਨ ਮੈ ਜਮ ਧਾਮਿ ਪਠਾਇਓ ॥

aaur jito gan ko dal aavat so chhin mai jam dhaam patthaaeio |

તેણે એક ક્ષણમાં ગણોની સેનાને યમના ધામમાં મોકલી દીધી

ਆਇ ਖੜਾਨਨ ਕੋ ਜਬ ਹੀ ਗਜ ਆਨਨ ਛਾਡਿ ਕੈ ਖੇਤ ਪਰਾਇਓ ॥੧੫੧੬॥

aae kharraanan ko jab hee gaj aanan chhaadd kai khet paraaeio |1516|

રાજાને કાર્તિકેય તરફ આગળ વધતો જોઈને ગણેશ પણ યુદ્ધભૂમિ છોડીને ભાગી ગયા.1516.

ਮੋਦ ਭਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਮਨ ਮੈ ਜਬ ਹੀ ਸਿਵ ਕੋ ਦਲੁ ਮਾਰਿ ਭਜਾਯੋ ॥

mod bhayo nrip ke man mai jab hee siv ko dal maar bhajaayo |

જ્યારે શિવના પક્ષનો પરાજય થયો (ત્યારે) રાજા પ્રસન્ન થયા (અને કહ્યું) હે!

ਕਾਹੇ ਕਉ ਭਾਜਤ ਰੇ ਡਰ ਕੈ ਜਿਨਿ ਭਾਜਹੁ ਇਉ ਤਿਹ ਟੇਰਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥

kaahe kau bhaajat re ddar kai jin bhaajahu iau tih tter sunaayo |

શિવની સેનાનો નાશ કરીને ભાગી જવાની ફરજ પાડીને રાજા મનમાં પ્રસન્ન થયા અને મોટેથી બોલ્યા, "તમે બધા ડરીને કેમ ભાગી રહ્યા છો?"

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੇ ਖੜਗੇਸ ਤਬੈ ਅਪੁਨੇ ਕਰਿ ਲੈ ਬਰ ਸੰਖ ਬਜਾਯੋ ॥

sayaam bhane kharrages tabai apune kar lai bar sankh bajaayo |

(કવિ) શ્યામ કહે છે, તે સમયે ખડગ સિંહે હાથમાં શંખ વગાડ્યો હતો

ਸਸਤ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿ ਸਬੈ ਤਬ ਹੀ ਮਨੋ ਅੰਤਕ ਰੂਪ ਕੀਏ ਰਨਿ ਆਯੋ ॥੧੫੧੭॥

sasatr sanbhaar sabai tab hee mano antak roop kee ran aayo |1517|

ત્યારે ખડગ સિંહે તેનો શંખ પોતાના હાથમાં લીધો અને તેને ફૂંક્યો અને તે યમના રૂપમાં દેખાયો, યુદ્ધમાં તેના શસ્ત્રો લઈને.1517.

ਟੇਰ ਸੁਨੇ ਸਬ ਫੇਰਿ ਫਿਰੇ ਕਰਿ ਲੈ ਕਰਵਾਰਨ ਕੋਪ ਹੁਇ ਧਾਏ ॥

tter sune sab fer fire kar lai karavaaran kop hue dhaae |

જ્યારે તેનો પડકાર સાંભળવામાં આવ્યો, ત્યારે તલવારો હાથમાં લઈને, યોદ્ધાઓ યુદ્ધ કરવા પાછા આવ્યા

ਲਾਜ ਭਰੇ ਸੁ ਟਰੇ ਨ ਡਰੇ ਤਿਨ ਹੂੰ ਮਿਲਿ ਕੈ ਸਬ ਸੰਖ ਬਜਾਏ ॥

laaj bhare su ttare na ddare tin hoon mil kai sab sankh bajaae |

જો કે તેઓ ચોક્કસપણે શરમ અનુભવતા હતા, પરંતુ હવે તેઓ મક્કમતાથી અને નિર્ભયતાથી ઉભા હતા અને બધાએ મળીને શંખ ફૂંક્યા.

ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰ ਪੁਕਾਰਿ ਪਰੇ ਲਲਕਾਰਿ ਕਹੈ ਅਰੇ ਤੈ ਬਹੁ ਘਾਏ ॥

maar hee maar pukaar pare lalakaar kahai are tai bahu ghaae |

"મારી નાખો, મારી નાખો" ના બૂમો સાથે તેઓએ પડકાર ફેંક્યો અને કહ્યું, "હે રાજા! તમે ઘણા લોકોને મારી નાખ્યા છે

ਮਾਰਤ ਹੈ ਅਬ ਤੋਹਿ ਨ ਛਾਡ ਯੌ ਕਹਿ ਕੈ ਸਰ ਓਘ ਚਲਾਏ ॥੧੫੧੮॥

maarat hai ab tohi na chhaadd yau keh kai sar ogh chalaae |1518|

હવે અમે તને છોડીશું નહીં, અમે તને મારી નાખીશું,” આમ કહીને તેઓએ તીર છોડ્યા.1518.

ਜਬ ਆਨਿ ਨਿਦਾਨ ਕੀ ਮਾਰੁ ਮਚੀ ਤਬ ਹੀ ਨ੍ਰਿਪ ਆਪਨੇ ਸਸਤ੍ਰ ਸੰਭਾਰੇ ॥

jab aan nidaan kee maar machee tab hee nrip aapane sasatr sanbhaare |

જ્યારે અંતિમ ફટકો પડ્યો, ત્યારે રાજાએ તેના હથિયારો ઉપાડ્યા.

ਖਗ ਗਦਾ ਬਰਛੀ ਜਮਧਾਰ ਸੁ ਲੈ ਕਰਵਾਰ ਹੀ ਸਤ੍ਰੁ ਪਚਾਰੇ ॥

khag gadaa barachhee jamadhaar su lai karavaar hee satru pachaare |

જ્યારે ભયંકર વિનાશ થયો ત્યારે રાજાએ પોતાનાં શસ્ત્રો ઊભાં રાખ્યાં અને હાથમાં ખંજર, ગદા, લાંસ, કુહાડી અને તલવાર લઈને દુશ્મનને પડકાર ફેંક્યો.

ਪਾਨਿ ਲੀਓ ਧਨੁ ਬਾਨ ਸੰਭਾਰਿ ਨਿਹਾਰਿ ਕਈ ਅਰਿ ਕੋਟਿ ਸੰਘਾਰੇ ॥

paan leeo dhan baan sanbhaar nihaar kee ar kott sanghaare |

ધનુષ અને બાણ હાથમાં લઈને અહીં-તહીં જોઈને તેણે ઘણા શત્રુઓને મારી નાખ્યા

ਭੂਪ ਨ ਮੋਰਤਿ ਸੰਘਰ ਤੇ ਮੁਖ ਅੰਤ ਕੋ ਅੰਤਕ ਸੇ ਭਟ ਹਾਰੇ ॥੧੫੧੯॥

bhoop na morat sanghar te mukh ant ko antak se bhatt haare |1519|

રાજા સાથે લડતા યોદ્ધાઓના ચહેરા લાલ થઈ ગયા અને આખરે તેઓ બધાની હાર થઈ.1519.

ਲੈ ਅਪੁਨੇ ਸਿਵ ਪਾਨਿ ਸਰਾਸਨ ਜੀ ਅਪੁਨੇ ਅਤਿ ਕੋਪ ਬਢਾਯੋ ॥

lai apune siv paan saraasan jee apune at kop badtaayo |

ધનુષ અને બાણ હાથમાં લઈને શિવ અત્યંત ક્રોધિત થઈ ગયા

ਭੂਪਤਿ ਕੋ ਚਿਤਿਯੋ ਚਿਤ ਮੈ ਬਧ ਬਾਹਨ ਆਪੁਨ ਕੋ ਸੁ ਧਵਾਯੋ ॥

bhoopat ko chitiyo chit mai badh baahan aapun ko su dhavaayo |

તેને મારી નાખવાના ઈરાદે તેનું વાહન રાજા તરફ લઈ ગયું, તેણે રાજાને જોરથી બૂમ પાડી.

ਮਾਰਤ ਹੋ ਅਬ ਯਾ ਰਨ ਮੈ ਕਹਿ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪ ਕਉ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥

maarat ho ab yaa ran mai keh kai nrip kau ih bhaat sunaayo |

"હું હમણાં જ તને મારી નાખવાનો છું" અને આમ કહીને તેણે તેના શંખનો ભયાનક અવાજ ઊંચો કર્યો.

ਯੌ ਕਹਿ ਨਾਦ ਬਜਾਵਤ ਭਯੋ ਮਨੋ ਅੰਤ ਭਯੋ ਪਰਲੈ ਘਨ ਆਯੋ ॥੧੫੨੦॥

yau keh naad bajaavat bhayo mano ant bhayo paralai ghan aayo |1520|

એવું લાગતું હતું કે કયામતના દિવસે વાદળો ગર્જના કરી રહ્યા હતા.1520.

ਨਾਦ ਸੁ ਨਾਦ ਰਹਿਓ ਭਰਪੂਰ ਸੁਨਿਯੋ ਪੁਰਹੂਤ ਮਹਾ ਬਿਸਮਾਯੋ ॥

naad su naad rahio bharapoor suniyo purahoot mahaa bisamaayo |

તે ભયંકર અવાજ સમગ્ર બ્રહ્માંડમાં વ્યાપી ગયો અને ઈન્દ્ર પણ તે સાંભળીને આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા

ਸਾਤ ਸਮੁਦ੍ਰ ਨਦੀ ਨਦ ਅਉ ਸਰ ਬਿੰਧ ਸੁਮੇਰ ਮਹਾ ਗਰਜਾਯੋ ॥

saat samudr nadee nad aau sar bindh sumer mahaa garajaayo |

આ અવાજનો પડઘો સાત મહાસાગરો, નદીઓ, કુંડો અને સુમેરુ પર્વત વગેરેમાં ગૂંજી ઉઠ્યો.

ਕਾਪ ਉਠਿਓ ਸੁਨਿ ਯੌ ਸਹਸਾਨਨ ਚਉਦਹ ਲੋਕਨ ਚਾਲ ਜਨਾਯੋ ॥

kaap utthio sun yau sahasaanan chaudah lokan chaal janaayo |

આ અવાજ સાંભળીને શેષનાગ પણ કંપી ઉઠ્યો, તેણે વિચાર્યું કે તમામ ચૌદ જગત ધ્રૂજી ગયા છે, સર્વ જગતના જીવો,

ਸੰਕਤ ਹ੍ਵੈ ਸੁਨ ਕੈ ਜਗ ਕੇ ਜਨ ਭੂਪ ਨਹੀ ਮਨ ਮੈ ਡਰ ਪਾਯੋ ॥੧੫੨੧॥

sankat hvai sun kai jag ke jan bhoop nahee man mai ddar paayo |1521|

આ અવાજ સાંભળીને સ્તબ્ધ થઈ ગયા, પણ રાજા ખડગ સિંહ ગભરાયા નહિ.1521.

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428