શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 462

ਕਾ ਕੇ ਕਹੇ ਹਮ ਸੋ ਹਰਿ ਜੂ ਸਮੁਹਾਇ ਭਯੋ ਨ ਫਿਰਿਓ ਰਨ ਹੇਰੇ ॥

kaa ke kahe ham so har joo samuhaae bhayo na firio ran here |

હે કૃષ્ણ! તમને મારી સાથે લડવા માટે કોણે ઉશ્કેર્યો છે?, અને તમે યુદ્ધના મેદાનમાંથી ભાગી રહ્યા નથી

ਮਾਰੋ ਕਹਾ ਅਬ ਤੋ ਕਹੁ ਹਉ ਕਰੁਨਾ ਅਤਿ ਹੀ ਜੀਯ ਆਵਤ ਮੇਰੇ ॥

maaro kahaa ab to kahu hau karunaa at hee jeey aavat mere |

હવે મારે તને શું મારવું? મારું હૃદય ખૂબ જ દિલગીર છે (તમારા માટે).

ਤੋ ਕਉ ਮਰਿਓ ਸੁਨਿ ਕੈ ਛਿਨ ਮੈ ਮਰਿ ਜੈ ਹੈ ਸਖਾ ਹਰਿ ਜੇਤਕ ਤੇਰੇ ॥੧੬੪੭॥

to kau mario sun kai chhin mai mar jai hai sakhaa har jetak tere |1647|

“મારા હૃદયમાં દયા જાગી છે, માટે હું તને શા માટે મારીશ? તમારા મૃત્યુ વિશે સાંભળીને તમારા બધા મિત્રો પણ પળવારમાં મૃત્યુ પામશે.”1647.

ਹਰਿ ਇਉ ਸੁਨਿ ਕੈ ਧਨੁ ਬਾਨ ਲਯੋ ਰਿਸਿ ਕੈ ਖੜਗੇਸ ਕੇ ਸਾਮੁਹੇ ਧਾਯੋ ॥

har iau sun kai dhan baan layo ris kai kharrages ke saamuhe dhaayo |

આ સાંભળીને શ્રી કૃષ્ણ ધનુષ અને બાણ લઈને ક્રોધિત થઈને ખડગ સિંહની સામે ઊભા રહ્યા.

ਆਵਤ ਹੀ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਘਟਿਕਾ ਜੁਗ ਬਾਨਨ ਜੁਧੁ ਮਚਾਯੋ ॥

aavat hee kab sayaam bhanai ghattikaa jug baanan judh machaayo |

આવી વાત સાંભળીને કૃષ્ણ ક્રોધે ભરાઈને ખડગ સિંહ પર પડ્યા અને કવિના કહેવા પ્રમાણે તેણે બે ઘર (ખૂબ ટૂંકા ગાળા) સુધી યુદ્ધ ચાલુ રાખ્યું.

ਸ੍ਯਾਮ ਗਿਰਾਵਤ ਭਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਕਉ ਨ੍ਰਿਪ ਹੂੰ ਰਥ ਤੇ ਹਰਿ ਭੂਮਿ ਗਿਰਾਯੋ ॥

sayaam giraavat bhayo nrip kau nrip hoon rath te har bhoom giraayo |

ક્યારેક કૃષ્ણ તો ક્યારેક રાજાએ બીજાને રથમાંથી પડવા દીધા

ਕਉਤਕ ਹੇਰਿ ਸਰਾਹਤ ਭੇ ਭਟ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਕੋ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਜਸੁ ਗਾਯੋ ॥੧੬੪੮॥

kautak her saraahat bhe bhatt sree har ko nrip ko jas gaayo |1648|

આ તમાશો જોઈને મિનિસ્ટ્રેલ્સ રાજા અને કૃષ્ણની સ્તુતિ કરવા લાગ્યા.1648.

ਇਤਿ ਸ੍ਯਾਮ ਚਢਿਯੋ ਰਥ ਆਪਨ ਪੈ ਰਥ ਪੈ ਉਤ ਸ੍ਰੀ ਖੜਗੇਸ ਚਢਿਓ ॥

eit sayaam chadtiyo rath aapan pai rath pai ut sree kharrages chadtio |

આ બાજુ કૃષ્ણે પોતાના રથ પર બેસાડ્યો અને બીજી બાજુ રાજા ખડગ સિંહ પોતાના વાહન પર ચઢ્યા.

ਅਤਿ ਕੋਪ ਬਢਾਇ ਮਹਾ ਚਿਤ ਮੈ ਤਿਹ ਮਯਾਨਹੁ ਤੇ ਕਰਵਾਰ ਕਢਿਓ ॥

at kop badtaae mahaa chit mai tih mayaanahu te karavaar kadtio |

રાજાએ ક્રોધમાં આવીને સ્કેબાર્ડમાંથી તેની તલવાર કાઢી

ਸੁ ਘਨੋ ਦਲ ਪੰਡੁ ਕੇ ਪੁਤ੍ਰਨ ਕੋ ਰਿਸਿ ਤੇਜ ਕੀ ਪਾਵਕ ਸੰਗ ਡਢਿਓ ॥

su ghano dal pandd ke putran ko ris tej kee paavak sang ddadtio |

પાંડવોની સેના પણ ક્રોધથી ભડકી ઉઠી.

ਧੁਨਿ ਬੇਦ ਕੀ ਅਸਤ੍ਰਨਿ ਸਸਤ੍ਰਨਿ ਕੀ ਬਿਧਿ ਮਾਨਹੁ ਪਾਰਥ ਸਾਥ ਪਢਿਓ ॥੧੬੪੯॥

dhun bed kee asatran sasatran kee bidh maanahu paarath saath padtio |1649|

એવું લાગતું હતું કે શસ્ત્રો અને શસ્ત્રોનો અવાજ વૈદિક મંત્રોના પઠનનો હતો.1649.

ਸ੍ਰੀ ਦੁਰਜੋਧਨ ਕੇ ਦਲ ਕੋ ਲਖਿ ਭੂਪ ਤਬੈ ਅਤਿ ਬਾਨ ਚਲਾਏ ॥

sree durajodhan ke dal ko lakh bhoop tabai at baan chalaae |

દુર્યોધનની સેનાને જોઈને રાજાએ તીરો વરસાવ્યા

ਬਾਕੇ ਕੀਏ ਬਿਰਥੀ ਤਹ ਬੀਰ ਘਨੇ ਤਬ ਹੀ ਜਮ ਧਾਮਿ ਪਠਾਏ ॥

baake kee birathee tah beer ghane tab hee jam dhaam patthaae |

તેણે ઘણા યોદ્ધાઓને તેમના રથથી વંચિત કરી, તેમને યમના ધામમાં મોકલી દીધા

ਭੀਖਮ ਦ੍ਰਉਣ ਤੇ ਆਦਿਕ ਸੂਰ ਭਜੇ ਰਣ ਮੈ ਨ ਕੋਊ ਠਹਰਾਏ ॥

bheekham draun te aadik soor bhaje ran mai na koaoo tthaharaae |

ભીષ્મ પિતા, દ્રોણાચાર્ય અને અન્ય યોદ્ધાઓ યુદ્ધમાંથી ભાગી ગયા છે, અને કોઈ (રાજા સમક્ષ) રહેતું નથી.

ਜੀਤ ਕੀ ਆਸ ਤਜੀ ਬਹੁਰੋ ਖੜਗੇਸ ਕੇ ਸਾਮੁਹੇ ਨਾਹਿਨ ਆਏ ॥੧੬੫੦॥

jeet kee aas tajee bahuro kharrages ke saamuhe naahin aae |1650|

ભીષ્મ અને દ્રોણ જેવા યોદ્ધાઓ યુદ્ધના મેદાનમાંથી ભાગી ગયા અને વિજયની બધી આશા છોડીને, તેઓ ખડગ સિંહ સમક્ષ ફરી આવ્યા નહીં.1650.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਦ੍ਰਉਣਜ ਭਾਨੁਜ ਕ੍ਰਿਪਾ ਭਜਿ ਗਏ ਨ ਬਾਧੀ ਧੀਰ ॥

draunaj bhaanuj kripaa bhaj ge na baadhee dheer |

દ્રોણાચાર્યના પુત્ર (અશ્વસ્થામા) કર્ણ ('ભાનુજ') અને કૃપાચાર્ય ભાગી ગયા છે અને કોઈએ સહન કર્યું નથી.

ਭੂਰਸ੍ਰਵਾ ਕੁਰਰਾਜ ਸਬ ਟਰੇ ਲਖੀ ਰਨ ਭੀਰ ॥੧੬੫੧॥

bhoorasravaa kuraraaj sab ttare lakhee ran bheer |1651|

તેમની સહનશક્તિનો ત્યાગ કરીને, દ્રોણનો પુત્ર, સૂર્ય અને કૃપાચાર્યનો પુત્ર ભાગી ગયો અને ભયંકર લડાઈ જોઈને ભૂર્શ્વ અને દુર્યોધન પણ ભાગી ગયા.1651.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਭਾਜੇ ਸਬੈ ਲਖਿ ਕੈ ਸੁ ਜੁਧਿਸਟਰਿ ਸ੍ਰੀਪਤਿ ਕੇ ਤਟਿ ਐਸੇ ਉਚਾਰਿਓ ॥

bhaaje sabai lakh kai su judhisattar sreepat ke tatt aaise uchaario |

બધાને ભાગતા જોઈને યુધિષ્ઠર ભગવાન કૃષ્ણ પાસે ગયા અને કહ્યું,

ਭੂਪ ਬਡੋ ਬਲਵੰਤ ਕ੍ਰਿਪਾਨਿਧਿ ਕਾਹੂੰ ਤੇ ਪੈਗ ਟਰਿਓ ਨਹੀ ਟਾਰਿਓ ॥

bhoop baddo balavant kripaanidh kaahoon te paig ttario nahee ttaario |

બધાને નાસી જતા જોઈને યુધિષ્ઠરે કૃષ્ણને કહ્યું, “આ રાજા ખૂબ જ શક્તિશાળી છે અને કોઈનાથી હટતો નથી.

ਭਾਨੁਜ ਭੀਖਮ ਦ੍ਰਉਣ ਕ੍ਰਿਪਾ ਹਮ ਪਾਰਥ ਭੀਮ ਘਨੋ ਰਨ ਪਾਰਿਓ ॥

bhaanuj bheekham draun kripaa ham paarath bheem ghano ran paario |

કર્ણ, ભીષ્મ પિતામ, દ્રોણાચાર્ય, કૃપાચાર્ય, અર્જન અને ભીમ સૈન વગેરે અમે (બધાએ) મહાન યુદ્ધ કર્યું છે.

ਸੋ ਨਹਿ ਨੈਕੁ ਟਰੈ ਰਨ ਤੇ ਹਮ ਹੂੰ ਸਬ ਹੂੰ ਪ੍ਰਭ ਪਉਰਖ ਹਾਰਿਓ ॥੧੬੫੨॥

so neh naik ttarai ran te ham hoon sab hoon prabh paurakh haario |1652|

“અમે કરણ, ભીષ્મ, ડ્રોન, કૃપાચાર્ય, અર્જુન, ભીમ વગેરેને અમારી સાથે લઈને તેની સાથે ભયંકર યુદ્ધ કર્યું છે પરંતુ તે યુદ્ધમાંથી સહેજ પણ દૂર ન રહ્યો અને આપણે બધાએ શરણાગતિ સ્વીકારવી પડી.1652.

ਭੀਖਮ ਭਾਨੁਜ ਅਉ ਦੁਰਜੋਧਨ ਭੀਮ ਘਨੋ ਹਠਿ ਜੁਧ ਮਚਾਯੋ ॥

bheekham bhaanuj aau durajodhan bheem ghano hatth judh machaayo |

ભીષ્મ, કર્ણ અને દુર્યોધન અને ભીમસેન ઘણા યુદ્ધ લડ્યા છે.

ਸ੍ਰੀ ਮੁਸਲੀ ਬਰਮਾਕ੍ਰਿਤ ਸਾਤਕਿ ਕੋਪ ਘਨੋ ਚਿਤ ਮਾਝ ਬਢਾਯੋ ॥

sree musalee baramaakrit saatak kop ghano chit maajh badtaayo |

“ભીષ્મ, કરણ, દુર્યોધન, ભીમ વગેરેએ સતત યુદ્ધ કર્યું અને બલરામ, કૃતવર્મા, સત્યક વગેરે પણ તેમના મનમાં અત્યંત ક્રોધિત થઈ ગયા.

ਹਾਰ ਰਹੇ ਰਨਧੀਰ ਸਬੈ ਅਬ ਕਾ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਤੁਮਰੇ ਮਨ ਆਯੋ ॥

haar rahe ranadheer sabai ab kaa prabh joo tumare man aayo |

“બધા યોદ્ધાઓ પરાજિત થઈ રહ્યા છે

ਭਾਗਤ ਪੈਗੁ ਨ ਸੋ ਰਨ ਤੇ ਤਿਹ ਸੋ ਹਮਰੋ ਸੁ ਕਛੂ ਨ ਬਸਾਯੋ ॥੧੬੫੩॥

bhaagat paig na so ran te tih so hamaro su kachhoo na basaayo |1653|

હે પ્રભુ! હવે તમારા મનમાં શું છે, જે તમે કરવા માંગો છો? હવે બધા યોદ્ધાઓ ભાગી રહ્યા છે અને હવે તેમના પર અમારું કોઈ નિયંત્રણ નથી.” 1653.

ਰੁਦ੍ਰ ਤੇ ਆਦਿ ਜਿਤੇ ਗਨ ਦੇਵ ਤਿਤੇ ਮਿਲਿ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪ ਊਪਰ ਧਾਏ ॥

rudr te aad jite gan dev tite mil kai nrip aoopar dhaae |

રુદ્ર વગેરેના બધા ગણો, જેઓ ત્યાં હતા અને બીજા બધા દેવતાઓ હતા, તે બધા એકસાથે રાજા ખડગસિંહ પર પડ્યા.

ਤੇ ਸਬ ਆਵਤ ਦੇਖਿ ਬਲੀ ਧਨੁ ਤਾਨ ਕੈ ਬਾਨ ਹਕਾਰਿ ਲਗਾਏ ॥

te sab aavat dekh balee dhan taan kai baan hakaar lagaae |

તે બધાને આવતા જોઈને આ પરાક્રમી યોદ્ધાએ ધનુષ્ય ખેંચીને બધાને પડકાર ફેંક્યો

ਏਕ ਗਿਰੇ ਤਹ ਘਾਇਲ ਹ੍ਵੈ ਇਕ ਤ੍ਰਾਸ ਭਰੇ ਤਜਿ ਜੁਧ ਪਰਾਏ ॥

ek gire tah ghaaeil hvai ik traas bhare taj judh paraae |

તેમાંથી કેટલાક, જેઓ ઘાયલ થયા હતા, નીચે પડી ગયા હતા અને કેટલાક ભયભીત બનીને ભાગ્યા હતા

ਏਕ ਲਰੇ ਨ ਡਰੇ ਬਲਵਾਨ ਨਿਦਾਨ ਸੋਊ ਨ੍ਰਿਪ ਮਾਰਿ ਗਿਰਾਏ ॥੧੬੫੪॥

ek lare na ddare balavaan nidaan soaoo nrip maar giraae |1654|

જે યોદ્ધાઓ નિર્ભયતાથી લડ્યા હતા, તેઓ આખરે રાજા દ્વારા માર્યા ગયા હતા.1654.

ਜੀਤਿ ਸੁਰੇਸ ਧਨੇਸ ਖਗੇਸ ਗਨੇਸ ਕੋ ਘਾਇਲ ਕੈ ਮੁਰਛਾਯੋ ॥

jeet sures dhanes khages ganes ko ghaaeil kai murachhaayo |

સૂર્ય, કુબેર, ગરુડ વગેરે પર વિજય મેળવ્યા બાદ રાજાએ ગણેશને ઘાયલ કરીને બેભાન કરી દીધા.

ਭੂਮਿ ਪਰਿਯੋ ਬਿਸੰਭਾਰਿ ਨਿਹਾਰਿ ਜਲੇਸ ਦਿਨੇਸ ਨਿਸੇਸ ਪਰਾਯੋ ॥

bhoom pariyo bisanbhaar nihaar jales dines nises paraayo |

ગણેશને જમીન પર પડેલા જોઈને વરુણ, સૂર્ય અને ચંદ્રમા ત્યાંથી ભાગી ગયા

ਬੀਰ ਮਹੇਸ ਤੇ ਆਦਿਕ ਭਾਜ ਗਏ ਇਹ ਸਾਮੁਹੇ ਏਕ ਨ ਆਯੋ ॥

beer mahes te aadik bhaaj ge ih saamuhe ek na aayo |

શિવ જેવો વીર પણ ચાલ્યો ગયો અને રાજા સમક્ષ આવ્યો નહિ

ਕੋਪ ਕ੍ਰਿਪਾਨਿਧਿ ਆਵਤ ਜੋ ਸੁ ਚਪੇਟ ਸੋ ਮਾਰ ਕੈ ਭੂਮਿ ਗਿਰਾਯੋ ॥੧੬੫੫॥

kop kripaanidh aavat jo su chapett so maar kai bhoom giraayo |1655|

જે કોઈ રાજાની સામે આવ્યો, ગુસ્સે થઈને રાજાએ તેને હાથના ફટકાથી જમીન પર પછાડી દીધો.1655.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਸਿਉ ਹਰਿ ਏ ਕਹੀ ਬਾਤ ਧਰਮ ਕੇ ਤਾਤ ॥

sree har siau har e kahee baat dharam ke taat |

બ્રહ્માએ કૃષ્ણને કહ્યું, “તમે ધર્મના ગુરુ છો

ਤਿਹੀ ਸਮੈ ਸਿਵ ਜੂ ਕਹਿਯੋ ਬ੍ਰਹਮੇ ਸਿਉ ਮੁਸਕਾਤ ॥੧੬੫੬॥

tihee samai siv joo kahiyo brahame siau musakaat |1656|

અને તે જ સમયે શિવે બ્રહ્માને હસતાં હસતાં કહ્યું, 1656

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਆਪਨ ਸੋ ਸਬ ਹੀ ਭਟ ਜੂਝਿ ਰਹੈ ਕਰ ਕੈ ਨ ਮਰੈ ਨ੍ਰਿਪ ਮਾਰਿਓ ॥

aapan so sab hee bhatt joojh rahai kar kai na marai nrip maario |

“અમારા જેવા ઘણા પરાક્રમી યોદ્ધાઓ રાજા સાથે વીરતાપૂર્વક લડ્યા છે, પરંતુ કોઈ તેને મારી શક્યું નથી.

ਤਉ ਚਤੁਰਾਨਨ ਸਿਉ ਸਿਵ ਜੂ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਿਓ ॥

tau chaturaanan siau siv joo kab sayaam kahai ih bhaat uchaario |

ત્યારે શિવે બ્રહ્માને આગળ કહ્યું:

ਸਕ੍ਰ ਜਮਾਦਿਕ ਬੀਰ ਜਿਤੇ ਹਮ ਹੂੰ ਇਨ ਸੋ ਅਤਿ ਹੀ ਰਨ ਪਾਰਿਓ ॥

sakr jamaadik beer jite ham hoon in so at hee ran paario |

“ઇન્દ્ર, યમ અને આપણે બધાએ રાજા સાથે ભયંકર યુદ્ધ કર્યું છે

ਏ ਤੋ ਨਹੀ ਬਲ ਹਾਰਤ ਰੰਚਕ ਚਉਦਹੂੰ ਲੋਕਨਿ ਕੋ ਦਲੁ ਹਾਰਿਓ ॥੧੬੫੭॥

e to nahee bal haarat ranchak chaudahoon lokan ko dal haario |1657|

ચૌદ જગતની સેના ભયભીત છે, પણ રાજાની શક્તિમાં સહેજ પણ ઘટાડો થયો નથી.” 1657.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਦੋਊ ਕਰਤ ਬਿਚਾਰ ਇਤ ਪੰਕਜ ਪੂਤ ਤ੍ਰਿਨੈਨ ॥

doaoo karat bichaar it pankaj poot trinain |

અહીં બ્રહ્મા ('પંકજ-પુટ') અને શિવ ('ત્રિનૈન') ચિંતન કરે છે

ਉਤ ਰਵਿ ਅਸਤਾਚਲਿ ਗਯੋ ਸਸਿ ਪ੍ਰਗਟਿਯੋ ਭਈ ਰੈਨ ॥੧੬੫੮॥

aut rav asataachal gayo sas pragattiyo bhee rain |1658|

આ રીતે બ્રહ્મા અને શિવ આ બાજુ પરામર્શ કરી રહ્યા છે અને બીજી બાજુ સૂર્યાસ્ત થયો, ચંદ્ર ઊગ્યો અને રાત પડી.1658.

ਚੌਪਈ ॥

chauapee |

ચૌપાઈ

ਦੋਊ ਦਲ ਅਤਿ ਹੀ ਅਕੁਲਾਨੇ ॥

doaoo dal at hee akulaane |

બંને સેનાઓ ખૂબ જ પરેશાન થઈ ગઈ છે

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428