શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 502

ਜ੍ਯੋ ਮ੍ਰਿਗਰਾਜ ਥੋ ਜਾਤ ਚਲਿਯੋ ਤਿਉ ਅਚਾਨਕ ਆਇ ਕੈ ਜੁਧੁ ਮਚਾਯੋ ॥

jayo mrigaraaj tho jaat chaliyo tiau achaanak aae kai judh machaayo |

સિંહ દૂર જતો હતો કે તરત જ તે (રીંછ) અચાનક આવીને લડવા લાગ્યો.

ਏਕ ਚਪੇਟ ਚਟਾਕ ਦੈ ਮਾਰਿ ਝਟਾਕ ਦੈ ਸਿੰਘ ਕੋ ਮਾਰਿ ਗਿਰਾਯੋ ॥੨੦੪੨॥

ek chapett chattaak dai maar jhattaak dai singh ko maar giraayo |2042|

જ્યારે સિંહ દૂર જતો હતો, ત્યારે રીંછે અચાનક તેના પર હુમલો કર્યો અને ભયંકર યુદ્ધ પછી, તેણે સિંહને એક થપ્પડથી મારી નાખ્યો.2042.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਜਾਮਵਾਨ ਬਧਿ ਸਿੰਘ ਕੋ ਮਨਿ ਲੈ ਮਨਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇ ॥

jaamavaan badh singh ko man lai man sukh paae |

જામવાન (જેનું નામ રીંછ) એ સિંહને મારીને અને મોતી લઈને સુખ પ્રાપ્ત કર્યું.

ਜਹਾ ਗ੍ਰਿਹਿ ਆਪਨ ਹੁਤੋ ਤਹ ਹੀ ਪਹੁਚਿਯੋ ਆਇ ॥੨੦੪੩॥

jahaa grihi aapan huto tah hee pahuchiyo aae |2043|

જામવંત, સિંહને મારી નાખ્યા પછી, ખુશ મન સાથે તેના ઘરે પાછો ફર્યો અને સૂઈ ગયો.2043.

ਸਤ੍ਰਾਜਿਤ ਲਖਿ ਭੇਦ ਨਹਿ ਸਭਨਨ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨਾਇ ॥

satraajit lakh bhed neh sabhanan kahiyo sunaae |

સ્ટ્રેજિતને (આ ઘટનાનું) રહસ્ય સમજાયું નહીં અને તેણે તે બધાને સંભળાવ્યું

ਕ੍ਰਿਸਨ ਮਾਰਿ ਮੁਹਿ ਭ੍ਰਾਤ ਕਉ ਲੀਨੀ ਮਨਿ ਛੁਟਕਾਇ ॥੨੦੪੪॥

krisan maar muhi bhraat kau leenee man chhuttakaae |2044|

આ બાજુ, સત્રાજીતે રહસ્ય વિશે વિચારતા, બધાની સાંભળવાની અંદર કહ્યું, "મારા ભાઈની હત્યા કરીને કૃષ્ણે ઘરેણું છીનવી લીધું છે." 2044.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਯੌ ਸੁਨਿ ਕੈ ਚਰਚਾ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਆਪਨੇ ਢਿਗ ਜਾ ਤਿਹ ਕੋ ਸੁ ਬੁਲਾਯੋ ॥

yau sun kai charachaa prabh joo aapane dtig jaa tih ko su bulaayo |

આ ચર્ચા સાંભળીને પ્રભુએ તેને બોલાવ્યો

ਸਤ੍ਰਾਜੀਤ ਕਹੈ ਮੁਹਿ ਭ੍ਰਾਤ ਹਨਿਯੋ ਹਰਿ ਜੂ ਮਨਿ ਹੇਤੁ ਸੁਨਾਯੋ ॥

satraajeet kahai muhi bhraat haniyo har joo man het sunaayo |

સત્રાજીતે ફરી કહ્યું, "રત્ન ખાતર કૃષ્ણે મારા ભાઈની હત્યા કરી છે."

ਐਸੇ ਕੁਬੋਲ ਸੁਨੇ ਮਨੂਆ ਹਮਰੋ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧਹਿ ਕੇ ਸੰਗਿ ਤਾਯੋ ॥

aaise kubol sune manooaa hamaro at krodheh ke sang taayo |

આ શબ્દો સાંભળીને કૃષ્ણનું મન ક્રોધથી ભરાઈ ગયું

ਤਾ ਤੇ ਚਲੋ ਤੁਮ ਹੂੰ ਤਿਹ ਸੋਧ ਕਉ ਹਉ ਹੂੰ ਚਲੋ ਕਹਿ ਖੋਜਨ ਧਾਯੋ ॥੨੦੪੫॥

taa te chalo tum hoon tih sodh kau hau hoon chalo keh khojan dhaayo |2045|

તેણે કહ્યું, "તમારે ભાઈને શોધવા માટે તમારે પણ મારી સાથે આવવું જોઈએ."2045.

ਜਾਦਵ ਲੈ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਜਬੈ ਅਪਨੇ ਸੰਗਿ ਖੋਜਨ ਤਾਹਿ ਸਿਧਾਰੇ ॥

jaadav lai brijanaath jabai apane sang khojan taeh sidhaare |

જ્યારે શ્રીકૃષ્ણ યાદવોને સાથે લઈને તેમને શોધવા ગયા.

ਅਸ੍ਵਪਤੀ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਪਰੇ ਸੁ ਤਹੀ ਏ ਗਏ ਦੋਊ ਜਾਇ ਨਿਹਾਰੇ ॥

asvapatee bin praan pare su tahee e ge doaoo jaae nihaare |

કૃષ્ણ યાદવોને સાથે લઈને સત્રાજીતના ભાઈની શોધમાં નીકળ્યા અને ત્યાં પહોંચ્યા જ્યાં અશ્વપતિ મૃત હાલતમાં પડેલા હતા.

ਕੇਹਰਿ ਕੋ ਤਹ ਖੋਜ ਪਿਖਿਯੋ ਇਹ ਵਾ ਹੀ ਹਨੇ ਭਟ ਐਸੇ ਪੁਕਾਰੇ ॥

kehar ko tah khoj pikhiyo ih vaa hee hane bhatt aaise pukaare |

લોકોએ અહીં-તહીં સિંહને શોધ્યો અને કલ્પના કરી કે તેને સિંહે મારી નાખ્યો છે

ਆਗੇ ਜੌ ਜਾਹਿ ਤੋ ਸਿੰਘ ਪਿਖਿਯੋ ਮ੍ਰਿਤ ਚਉਕਿ ਪਰੇ ਸਭ ਪਉਰਖ ਵਾਰੇ ॥੨੦੪੬॥

aage jau jaeh to singh pikhiyo mrit chauk pare sabh paurakh vaare |2046|

જ્યારે તેઓ થોડે આગળ વધ્યા, ત્યારે તેઓએ મરેલા સિંહને જોયો, તેને જોઈને બધા આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા અને ગુસ્સે થઈ ગયા.2046.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਤਹ ਭਾਲਕ ਕੇ ਖੋਜ ਕਉ ਚਿਤੈ ਰਹੇ ਸਿਰ ਨਾਇ ॥

tah bhaalak ke khoj kau chitai rahe sir naae |

ત્યાં રીંછના પગના નિશાન જોઈને તેણે માથું નમાવ્યું અને વિચારમાં પડી ગયો.

ਜਹਾ ਖੋਜ ਤਿਹ ਜਾਤ ਪਗ ਤਹਾ ਜਾਤ ਭਟ ਧਾਇ ॥੨੦੪੭॥

jahaa khoj tih jaat pag tahaa jaat bhatt dhaae |2047|

તે બધા રીંછની શોધમાં માથું નમાવીને ચાલ્યા ગયા અને જ્યાં પણ તેમને રીંછના પગના નિશાન મળ્યા ત્યાં તેઓ તે દિશામાં આગળ વધતા રહ્યા.2047.

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ॥

kabiyo baach |

કવિનું વક્તવ્ય:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਜਾ ਪ੍ਰਭ ਕੇ ਬਰੁ ਦਾਨਿ ਦਏ ਅਸੁਰਾਰਿ ਜਿਤੇ ਸਭ ਦਾਨਵ ਭਾਗੇ ॥

jaa prabh ke bar daan de asuraar jite sabh daanav bhaage |

ભગવાન, જેના વરદાનથી રાક્ષસો પર વિજય થયો, જે બધા ભાગી ગયા હતા

ਜਾ ਪ੍ਰਭ ਸਤ੍ਰਨ ਨਾਸ ਕਯੋ ਸਸਿ ਸੂਰ ਥਪੇ ਫਿਰਿ ਕਾਰਜ ਲਾਗੇ ॥

jaa prabh satran naas kayo sas soor thape fir kaaraj laage |

શત્રુઓનો નાશ કરનાર ભગવાન અને સૂર્ય અને ચંદ્ર તેમના કર્તવ્ય નિભાવવા લાગ્યા

ਸੁੰਦਰ ਜਾਹਿ ਕਰੀ ਕੁਬਿਜਾ ਛਿਨ ਬੀਚ ਸੁਗੰਧਿ ਲਗਾਵਤ ਬਾਗੇ ॥

sundar jaeh karee kubijaa chhin beech sugandh lagaavat baage |

તેણે, જેણે કુબ્જાને એક ક્ષણમાં સૌથી સુંદર સ્ત્રી બનાવી અને વાતાવરણને ગુસ્સે કર્યું

ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਅਪਨੇ ਕਾਰਜ ਹੇਤੁ ਸੁ ਜਾਤ ਹੈ ਰੀਛ ਕੇ ਖੋਜਹਿ ਲਾਗੇ ॥੨੦੪੮॥

so prabh apane kaaraj het su jaat hai reechh ke khojeh laage |2048|

તે જ ભગવાન તેના કાર્ય માટે રીંછની શોધમાં જાય છે.2048.

ਖੋਜ ਲੀਏ ਸਭ ਏਕੁ ਗੁਫਾ ਹੂ ਪੈ ਜਾਤ ਭਏ ਹਰਿ ਐਸੇ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

khoj lee sabh ek gufaa hoo pai jaat bhe har aaise uchaariyo |

બધાએ તેને એક ગુફામાં શોધી કાઢ્યો, પછી કૃષ્ણએ કહ્યું, “શું કોઈ શક્તિશાળી વ્યક્તિ છે જે આ ગુફામાં પ્રવેશી શકે?

ਹੈ ਕੋਊ ਸੂਰ ਧਸੈ ਇਹ ਬੀਚ ਨ ਕਾਹੂੰ ਬਲੀ ਪੁਰਖਤ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥

hai koaoo soor dhasai ih beech na kaahoon balee purakhat sanbhaariyo |

” પરંતુ તેમાંથી કોઈએ હકારમાં જવાબ આપ્યો ન હતો

ਯਾ ਹੀ ਕੇ ਬੀਚ ਧਸਿਯੋ ਸੋਈ ਰੀਛ ਸਭੋ ਮਨ ਮੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

yaa hee ke beech dhasiyo soee reechh sabho man mai ih bhaat bichaariyo |

બધાએ વિચાર્યું કે રીંછ એ જ ગુફામાં છે, પરંતુ તેમ છતાં તેમાંથી કેટલાકે કહ્યું કે તે તેમાં પ્રવેશ્યું નથી

ਕੋਊ ਕਹੈ ਨਹਿ ਯਾ ਮੈ ਕਹਿਯੋ ਹਰਿ ਰੇ ਹਮ ਖੋਜ ਇਹੀ ਮਹਿ ਡਾਰਿਯੋ ॥੨੦੪੯॥

koaoo kahai neh yaa mai kahiyo har re ham khoj ihee meh ddaariyo |2049|

કૃષ્ણએ કહ્યું કે રીંછ તે ગુફામાં હતું.2049.

ਕੋਊ ਨ ਬੀਰ ਗੁਫਾ ਮੈ ਧਸਿਯੋ ਤਬ ਆਪ ਹੀ ਤਾਹਿ ਮੈ ਸ੍ਯਾਮ ਗਯੋ ਹੈ ॥

koaoo na beer gufaa mai dhasiyo tab aap hee taeh mai sayaam gayo hai |

જ્યારે હાજર નાયકોમાંથી કોઈ ગુફામાં ગયો ન હતો, ત્યારે કૃષ્ણ પોતે ત્યાં ગયા હતા

ਭਾਲਕ ਲੈ ਸੁਧਿ ਬੀਚ ਗੁਫਾਹੂੰ ਕੈ ਜੁਧੁ ਕੋ ਸਾਮੁਹੇ ਕੋਪ ਅਯੋ ਹੈ ॥

bhaalak lai sudh beech gufaahoon kai judh ko saamuhe kop ayo hai |

રીંછ પણ કોઈકના આગમનની કલ્પના કરી અને ભારે ગુસ્સામાં લડવા માટે આગળ ધસી આવ્યું.

ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਉਹ ਸੋ ਦਿਨ ਦ੍ਵਾਦਸ ਬਾਹਨ ਜੁਧੁ ਕਯੋ ਹੈ ॥

sayaam joo sayaam bhanai uh so din dvaadas baahan judh kayo hai |

(કવિ) શ્યામ કહે છે, શ્રી કૃષ્ણ તેમની સાથે બાર દિવસ રહ્યા.

ਜੁਧੁ ਇਤ ਜੁਗ ਚਾਰਨਿ ਮੈ ਨਹਿ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਕਬੈ ਕਬਹੂੰ ਨ ਭਯੋ ਹੈ ॥੨੦੫੦॥

judh it jug chaaran mai neh hvai hai kabai kabahoon na bhayo hai |2050|

કવિ કહે છે કે કૃષ્ણે તેમની સાથે બાર દિવસ સુધી એવી લડાઈ ચલાવી હતી, જે અગાઉ લડાઈ ન હતી અને ચાર યુગમાં પછી લડવામાં આવશે નહીં.2050.

ਦ੍ਵਾਦਸ ਦਿਉਸ ਭਿਰੇ ਦਿਨ ਰੈਨ ਨਹੀ ਤਿਹ ਤੇ ਹਰਿ ਨੈਕੁ ਡਰਾਨੋ ॥

dvaadas diaus bhire din rain nahee tih te har naik ddaraano |

બાર દિવસ અને રાત સુધી, કૃષ્ણ લડતા રહ્યા અને સહેજ પણ ડર્યા નહિ

ਲਾਤਨ ਮੂਕਨ ਕੋ ਅਤਿ ਹੀ ਫੁਨਿ ਤਉਨ ਗੁਫਾ ਮਹਿ ਜੁਧੁ ਮਚਾਨੋ ॥

laatan mookan ko at hee fun taun gufaa meh judh machaano |

પગ અને મુઠ્ઠી સાથે ભયાનક યુદ્ધ હતું,

ਪਉਰਖ ਭਾਲਕ ਕੋ ਘਟਿ ਗਯੋ ਇਹ ਮੈ ਬਹੁ ਪਉਰਖ ਤਾ ਪਹਿਚਾਨੋ ॥

paurakh bhaalak ko ghatt gayo ih mai bahu paurakh taa pahichaano |

કૃષ્ણની તાકાતનો અહેસાસ થતાં રીંછની શક્તિ ઘટી ગઈ

ਜੁਧੁ ਕੋ ਛਾਡ ਕੈ ਪਾਇ ਪਰਿਯੋ ਜਦੁਬੀਰ ਕੋ ਰਾਮ ਸਹੀ ਕਰਿ ਜਾਨੋ ॥੨੦੫੧॥

judh ko chhaadd kai paae pariyo jadubeer ko raam sahee kar jaano |2051|

તેમણે યુદ્ધ છોડી દીધું અને કૃષ્ણને ભગવાન માનીને તેમના પગે પડી ગયા.2051.

ਪਾਇ ਪਰਿਯੋ ਘਿਘਿਆਨੋ ਘਨੋ ਬਤੀਯਾ ਅਤਿ ਦੀਨ ਹ੍ਵੈ ਯਾ ਬਿਧਿ ਭਾਖੀ ॥

paae pariyo ghighiaano ghano bateeyaa at deen hvai yaa bidh bhaakhee |

(રીંછ) તેના પગ પર પડ્યો અને ઘણું માંગ્યું; તેણે ઘણી બધી વાતો કહી, નમ્રતાપૂર્વક, આ રીતે,

ਹੋ ਤੁਮ ਰਾਵਨ ਕੇ ਮਰੀਆ ਤੁਮ ਹੀ ਪੁਨਿ ਲਾਜ ਦਰੋਪਤੀ ਰਾਖੀ ॥

ho tum raavan ke mareea tum hee pun laaj daropatee raakhee |

તેના પગે પડીને તેણે વિનંતિ કરી અને અત્યંત વિનમ્રતાથી કહ્યું, “તમે રાવણના હત્યારા અને દ્રૌપદીના સન્માનના ઉદ્ધારક છો.

ਭੂਲ ਭਈ ਹਮ ਤੇ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਸੁ ਛਿਮਾ ਕਰੀਯੈ ਸਿਵ ਸੂਰਜ ਸਾਖੀ ॥

bhool bhee ham te prabh joo su chhimaa kareeyai siv sooraj saakhee |

“હે પ્રભુ! સૂર્ય અને ચંદ્રને મારા સાક્ષી માનીને, હું મારા દોષની ક્ષમા માટે વિનંતી કરું છું

ਯੌ ਕਹਿ ਕੈ ਦੁਹਿਤਾ ਜੁ ਹੁਤੀ ਸੋਊ ਲੈ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕੇ ਅਗ੍ਰਜ ਰਾਖੀ ॥੨੦੫੨॥

yau keh kai duhitaa ju hutee soaoo lai brijanaath ke agraj raakhee |2052|

એમ કહીને તેણે કૃષ્ણ સમક્ષ તેની પુત્રીને પ્રસાદ તરીકે રજૂ કરી.2052.

ਉਤ ਜੁਧ ਕੈ ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਬ੍ਯਾਹ ਕਯੋ ਇਤ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ਨਿਰਾਸ ਏ ਧਾਮਨ ਆਏ ॥

aut judh kai sayaam joo bayaah kayo it hvai kai niraas e dhaaman aae |

ત્યાં શ્રી કૃષ્ણે યુદ્ધ કરીને લગ્ન કર્યા, અહીં (બહાર ઊભેલા યોદ્ધાઓ) નિરાશ થઈને ઘરે આવ્યા.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਗੁਫਾ ਹੂੰ ਕੇ ਬੀਚ ਧਸੇ ਸੋਊ ਕਾਹੂੰ ਹਨੇ ਸੁ ਇਹੀ ਠਹਰਾਏ ॥

kaanrah gufaa hoon ke beech dhase soaoo kaahoon hane su ihee tthaharaae |

તે બાજુ કૃષ્ણે લડાઈ લડીને લગ્ન કર્યા અને આ બાજુ બહાર ઉભેલા તેના સાથીઓ પોતપોતાના ઘરે પાછા આવ્યા, તેઓ માનતા હતા કે ગુફામાં ગયેલા કૃષ્ણને રીંછ માર્યા છે.