શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 370

ਰਾਸ ਬਿਖੈ ਹਮ ਕੋ ਸੰਗ ਲੈ ਸਖੀ ਜਾਨਤ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਸੰਗ ਅਰੋਗੇ ॥

raas bikhai ham ko sang lai sakhee jaanat gvaaran sang aroge |

તું મને તારી સાથે રમણીય રમતના અખાડામાં લઈ જઈશ, પણ હું જાણું છું કે ત્યાં તું બીજી ગોપીઓ સાથે જોડાઈશ.

ਹਉ ਨਹੀ ਹਾਰਿ ਹਉ ਪੈ ਤੁਮ ਤੇ ਤੁਮ ਹੀ ਹਮ ਤੇ ਹਰਿ ਹਾਰਿ ਪਰੋਗੇ ॥

hau nahee haar hau pai tum te tum hee ham te har haar paroge |

�હે કૃષ્ણ! હું તમારાથી પરાજય અનુભવતો નથી, પરંતુ ભવિષ્યમાં પણ તમે મારાથી હારશો

ਏਕ ਨ ਜਾਨਤ ਕੁੰਜ ਗਲੀਨ ਲਵਾਇ ਕਹਿਯੋ ਕਛੁ ਕਾਜੁ ਕਰੋਗੇ ॥੭੪੬॥

ek na jaanat kunj galeen lavaae kahiyo kachh kaaj karoge |746|

તને કોઈ આલ્કોવ વિશે કંઈ ખબર નથી, મને ત્યાં લઈ જઈને શું કરશો.��746.

ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਅਤਿ ਜੋ ਹਰਿ ਕੇ ਰਸ ਭੀਤਰ ਭੀਨੀ ॥

brikhabhaan sutaa kab sayaam kahai at jo har ke ras bheetar bheenee |

કવિ શ્યામ કહે છે કે રાધા કૃષ્ણના પ્રેમમાં લીન થઈ ગઈ

ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕਹਿਯੋ ਹਸਿ ਕੈ ਛਬਿ ਦਾਤਨ ਕੀ ਅਤਿ ਸੁੰਦਰ ਚੀਨੀ ॥

ree brijanaath kahiyo has kai chhab daatan kee at sundar cheenee |

તેણીએ બ્રજના ભગવાન અને તેના દાંતની આકર્ષક ચમકને હસતાં કહ્યું,

ਤਾ ਛਬਿ ਕੀ ਅਤਿ ਹੀ ਉਪਮਾ ਮਨ ਮੈ ਜੁ ਭਈ ਕਬਿ ਕੇ ਸੋਊ ਕੀਨੀ ॥

taa chhab kee at hee upamaa man mai ju bhee kab ke soaoo keenee |

કવિના જણાવ્યા મુજબ, જ્યારે સ્મિત વાદળોની વચ્ચે વીજળીના ચમકારા જેવું લાગતું હતું

ਜਿਉ ਘਨ ਬੀਚ ਲਸੈ ਚਪਲਾ ਤਿਹ ਕੋ ਠਗ ਕੈ ਠਗਨੀ ਠਗ ਲੀਨੀ ॥੭੪੭॥

jiau ghan beech lasai chapalaa tih ko tthag kai tthaganee tthag leenee |747|

આ રીતે તે કપટી ગોપી (રાધા) એ ઠગ (કૃષ્ણ) ને છેતર્યા.747.

ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਅਤਿ ਜੋ ਹਰਿ ਕੇ ਰਸ ਭੀਤਰ ਭੀਨੀ ॥

brikhabhaan sutaa kab sayaam kahai at jo har ke ras bheetar bheenee |

કવિ શ્યામ કહે છે, જેઓ શ્રી કૃષ્ણના મનમાં ઊંડે લીન છે,

ਬੀਚ ਹੁਲਾਸ ਬਢਿਯੋ ਮਨ ਕੈ ਜਬ ਕਾਨ੍ਰਹ੍ਰਹ ਕੀ ਬਾਤ ਸਭੈ ਮਨਿ ਲੀਨੀ ॥

beech hulaas badtiyo man kai jab kaanrahrah kee baat sabhai man leenee |

રાધા કૃષ્ણના પ્રખર પ્રેમથી સંપૂર્ણપણે ભરાઈ ગઈ હતી અને તેમના શબ્દો યાદ કરીને તેના મનમાં આનંદ છવાઈ ગયો હતો.

ਕੁੰਜ ਗਲੀਨ ਮੈ ਖੇਲਹਿੰਗੇ ਹਰਿ ਕੇ ਤਿਨ ਸੰਗ ਕਹਿਯੋ ਸੋਊ ਕੀਨੀ ॥

kunj galeen mai khelahinge har ke tin sang kahiyo soaoo keenee |

તેણે શ્રી કૃષ્ણને કહ્યું, 'કુંજ શેરીઓમાં રમશે', તે સંમત થયા.

ਯੌ ਹਸਿ ਬਾਤ ਨਿਸੰਗ ਕਹਿਯੋ ਮਨ ਕੀ ਦੁਚਿਤਾਈ ਸਭ ਹੀ ਤਜਿ ਦੀਨੀ ॥੭੪੮॥

yau has baat nisang kahiyo man kee duchitaaee sabh hee taj deenee |748|

તેણીએ કહ્યું, "હું કૃષ્ણ સાથે કોતરમાં રમીશ અને તે જે કહે તે હું કરીશ." આ કહીને, તેણીએ, નિઃસંકોચપણે, તેના મનના તમામ દ્વૈતભાવનો ત્યાગ કર્યો. 748.

ਦੋਊ ਜਉ ਹਸਿ ਬਾਤਨ ਸੰਗ ਢਰੇ ਤੁ ਹੁਲਾਸ ਬਿਲਾਸ ਬਢੇ ਸਗਰੇ ॥

doaoo jau has baatan sang dtare tu hulaas bilaas badte sagare |

બંને જ્યારે હસતાં હસતાં વાતો કરતાં હતાં ત્યારે તેઓનો પ્રેમ અને આનંદ વધી ગયો હતો

ਹਸਿ ਕੰਠ ਲਗਾਇ ਲਈ ਲਲਨਾ ਗਹਿ ਗਾੜੇ ਅਨੰਗ ਤੇ ਅੰਕ ਭਰੇ ॥

has kantth lagaae lee lalanaa geh gaarre anang te ank bhare |

કૃષ્ણે હસતાં હસતાં એ પ્રિયતમને પોતાની છાતીમાં આલિંગન આપ્યું અને પોતાની તાકાતથી તેણીને ભેટી પડી

ਤਰਕੀ ਹੈ ਤਨੀ ਦਰਕੀ ਅੰਗੀਆ ਗਰ ਮਾਲ ਤੇ ਟੂਟ ਕੈ ਲਾਲ ਪਰੇ ॥

tarakee hai tanee darakee angeea gar maal te ttoott kai laal pare |

આ કૃત્યમાં રાધાનું બ્લાઉઝ ખેંચાઈ ગયું અને તેની દોરી તૂટી ગઈ

ਪੀਯ ਕੇ ਮਿਲਏ ਤ੍ਰੀਯ ਕੇ ਹੀਯ ਤੇ ਅੰਗਰਾ ਬਿਰਹਾਗਨਿ ਕੇ ਨਿਕਰੇ ॥੭੪੯॥

peey ke mile treey ke heey te angaraa birahaagan ke nikare |749|

તેના ગળાના રત્નો પણ તૂટીને નીચે પડ્યા, પ્રિયતમાને મળતા રાધાના અંગો વિયોગની આગમાંથી બહાર આવ્યા.749.

ਹਰਿ ਰਾਧਿਕਾ ਸੰਗਿ ਚਲੇ ਬਨ ਲੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਮਨਿ ਆਨੰਦ ਪਾਯੋ ॥

har raadhikaa sang chale ban lai kab sayaam kahai man aanand paayo |

કવિ કહે છે કે કૃષ્ણ મનમાં આનંદથી ભરાઈને રાધાને પોતાની સાથે લઈને જંગલ તરફ ચાલ્યા ગયા.

ਕੁੰਜ ਗਲੀਨ ਮੈ ਕੇਲ ਕਰੇ ਮਨ ਕੋ ਸਭ ਸੋਕ ਹੁਤੋ ਬਿਸਰਾਯੋ ॥

kunj galeen mai kel kare man ko sabh sok huto bisaraayo |

એલ્કોવ્સમાં ફરતો તે પોતાના મનનું દુ:ખ ભૂલી ગયો

ਤਾਹੀ ਕਥਾ ਕੌ ਕਿਧੌ ਜਗ ਮੈ ਮਨ ਮੈ ਸੁਕ ਆਦਿਕ ਗਾਇ ਸੁਨਾਯੋ ॥

taahee kathaa kau kidhau jag mai man mai suk aadik gaae sunaayo |

આ પ્રેમ-કથા શુકદેવ અને અન્યોએ ગાયી છે

ਜੋਊ ਸੁਨੈ ਸੋਊ ਰੀਝ ਰਹੈ ਜਿਹ ਕੇ ਸਭ ਹੀ ਧਰਿ ਮੈ ਜਸੁ ਛਾਯੋ ॥੭੫੦॥

joaoo sunai soaoo reejh rahai jih ke sabh hee dhar mai jas chhaayo |750|

કૃષ્ણ, જેમની સ્તુતિ આખા વિશ્વમાં ફેલાયેલી છે, જે કોઈ તેમની કથા સાંભળે છે, તે તેનાથી મોહિત થાય છે.750.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਬਾਚ ਰਾਧੇ ਸੋ ॥

kaanrah joo baach raadhe so |

રાધાને સંબોધિત કૃષ્ણનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਹਰਿ ਜੂ ਇਮ ਰਾਧਿਕਾ ਸੰਗਿ ਕਹੀ ਜਮੁਨਾ ਮੈ ਤਰੋ ਤੁਮ ਕੋ ਗਹਿ ਹੈ ॥

har joo im raadhikaa sang kahee jamunaa mai taro tum ko geh hai |

કૃષ્ણે રાધાને કહ્યું, ‘તું યમુનામાં તરીને હું તને પકડી લઈશ

ਜਲ ਮੈ ਹਮ ਕੇਲ ਕਰੈਗੇ ਸੁਨੋ ਰਸ ਬਾਤ ਸਭੈ ਸੁ ਤਹਾ ਕਹਿ ਹੈ ॥

jal mai ham kel karaige suno ras baat sabhai su tahaa keh hai |

અમે પાણીમાં પ્રેમની ક્રિયાઓ કરીશું અને ત્યાં તમારી સાથે પ્રેમ વિશે બધી વાત કરીશું

ਜਿਹ ਓਰ ਨਿਹਾਰ ਬਧੂ ਬ੍ਰਿਜ ਕੀ ਲਲਚਾਇ ਮਨੈ ਪਿਖਿਬੋ ਚਹਿ ਹੈ ॥

jih or nihaar badhoo brij kee lalachaae manai pikhibo cheh hai |

જ્યારે બ્રજની સ્ત્રીઓ તમને અહી લોભથી જોશે,

ਪਹੁਚੈਗੀ ਨਹਿ ਤਹ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਏ ਹਮ ਹੂੰ ਤੁਮ ਰੀਝਤ ਹਾਰਹਿ ਹੈ ॥੭੫੧॥

pahuchaigee neh tah gvaaran e ham hoon tum reejhat haareh hai |751|

તેઓ આ સ્થાન સુધી પહોંચી શકશે નહીં, અમે ત્યાં આનંદપૂર્વક રહીશું.��751.

ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਹਰਿ ਕੇ ਮੁਖ ਤੇ ਜਲ ਪੈਠਨ ਕੀ ਬਤੀਯਾ ਸੁਨਿ ਪਾਈ ॥

brikhabhaan sutaa har ke mukh te jal paitthan kee bateeyaa sun paaee |

(જ્યારે) રાધાએ શ્રીકૃષ્ણના મુખમાંથી પાણીમાં પ્રવેશ વિશે સાંભળ્યું,

ਧਾਇ ਕੈ ਜਾਇ ਪਰੀ ਸਰ ਮੈ ਕਰਿ ਕੈ ਅਤਿ ਹੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥਿ ਬਡਾਈ ॥

dhaae kai jaae paree sar mai kar kai at hee brijanaath baddaaee |

પાણીની અંદર જવા વિશે કૃષ્ણની વાત સાંભળીને રાધા દોડીને પાણીમાં કૂદી પડી

ਤਾਹੀ ਕੇ ਪਾਛੈ ਤੇ ਸ੍ਯਾਮ ਪਰੇ ਕਬਿ ਕੇ ਮਨ ਮੈ ਉਪਮਾ ਇਹ ਆਈ ॥

taahee ke paachhai te sayaam pare kab ke man mai upamaa ih aaee |

શ્રી કૃષ્ણ પણ તેમની પાછળ (કૂદતા) ગયા. (આ દ્રશ્ય જોઈને) કવિના મનમાં આ ઉપમા ઉત્પન્ન થઈ.

ਮਾਨਹੁ ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਬਾਜ ਪਰਿਯੋ ਪਿਖਿ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਰਿ ਕੋ ਜਿਉ ਮੁਰਗਾਈ ॥੭੫੨॥

maanahu sayaam joo baaj pariyo pikh kai brij naar ko jiau muragaaee |752|

કૃષ્ણ તેની પાછળ આવ્યા અને કવિના કહેવા પ્રમાણે એવું લાગતું હતું કે રાધા-પક્ષીને પકડવા માટે કૃષ્ણ-બાજ તેના પર ત્રાટકી.752.

ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਤਬੈ ਧਸਿ ਕੈ ਜਲਿ ਮੈ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਰਿ ਸੋਊ ਤਬ ਜਾਇ ਗਹੀ ॥

brijanaath tabai dhas kai jal mai brij naar soaoo tab jaae gahee |

પાણીમાં તરીને, કૃષ્ણે રાધાને પકડી લીધી, પોતાનું શરીર કૃષ્ણને અર્પણ કર્યું,

ਹਰਿ ਕੋ ਤਨ ਭੇਟ ਹੁਲਾਸ ਬਢਿਯੋ ਗਿਨਤੀ ਮਨ ਕੀ ਜਲ ਭਾਤਿ ਬਹੀ ॥

har ko tan bhett hulaas badtiyo ginatee man kee jal bhaat bahee |

રાધાનો આનંદ વધી ગયો અને તેના મનનો ભ્રમ પાણીની જેમ વહી ગયો

ਜੋਊ ਆਨੰਦ ਬੀਚ ਬਢਿਯੋ ਮਨ ਕੈ ਕਬਿ ਤਉ ਮੁਖ ਤੇ ਕਥਾ ਭਾਖਿ ਕਹੀ ॥

joaoo aanand beech badtiyo man kai kab tau mukh te kathaa bhaakh kahee |

તેના મનમાં આનંદ વધ્યો અને કવિના કહેવા પ્રમાણે,

ਪਿਖਿਯੋ ਜਿਨ ਹੂੰ ਸੋਊ ਰੀਝ ਰਹਿਯੋ ਪਿਖਿ ਕੈ ਜਮੁਨਾ ਜਿਹ ਰੀਝ ਰਹੀ ॥੭੫੩॥

pikhiyo jin hoon soaoo reejh rahiyo pikh kai jamunaa jih reejh rahee |753|

જેણે પણ તેને જોયો તે મોહિત થઈ ગયો, યમુના પણ મોહિત થઈ ગઈ.753.

ਜਲ ਤੇ ਕਢਿ ਕੈ ਫਿਰਿ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਸੋ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਫਿਰਿ ਰਾਸ ਮਚਾਯੋ ॥

jal te kadt kai fir gvaaran so kab sayaam kahai fir raas machaayo |

પાણીમાંથી બહાર આવીને, કૃષ્ણ ફરીથી જુસ્સામાં મગ્ન થવા લાગ્યા અને

ਗਾਵਤ ਭੀ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਅਤਿ ਹੀ ਮਨ ਭੀਤਰ ਆਨੰਦ ਪਾਯੋ ॥

gaavat bhee brikhabhaan sutaa at hee man bheetar aanand paayo |

ગોપીઓ સાથે રમણીય નાટક, રાધા, મનમાં ખૂબ આનંદ સાથે, ગાવા લાગી

ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਰਿਨ ਸੋ ਮਿਲ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਜੂ ਸਾਰੰਗ ਮੈ ਇਕ ਤਾਨ ਬਸਾਯੋ ॥

brij naarin so mil kai brijanaath joo saarang mai ik taan basaayo |

બ્રજની સ્ત્રીઓ સાથે, શ્રી કૃષ્ણએ સારંગ (રાગ)ની એક પંક્તિ વગાડી. યુ

ਸੋ ਸੁਨ ਕੈ ਮ੍ਰਿਗ ਆਵਤ ਧਾਵਤ ਗ੍ਵਾਰਨੀਆ ਸੁਨ ਕੈ ਸੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥੭੫੪॥

so sun kai mrig aavat dhaavat gvaaraneea sun kai sukh paayo |754|

બ્રજની સ્ત્રીઓ સાથે મળીને, કૃષ્ણે સારંગની સંગીતમય ધૂન પર ધૂન વગાડી, જેને સાંભળીને હરણ દોડી આવ્યા અને ગોપીઓ પણ પ્રસન્ન થઈ.754.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਸਤ੍ਰਹ ਸੈ ਪੈਤਾਲ ਮੈ ਕੀਨੀ ਕਥਾ ਸੁਧਾਰ ॥

satrah sai paitaal mai keenee kathaa sudhaar |

(સંમત) આ વાર્તા સત્તરસો પિસ્તાલીસમાં સારી રીતે રચાઈ હતી.

ਚੂਕ ਹੋਇ ਜਹ ਤਹ ਸੁ ਕਬਿ ਲੀਜਹੁ ਸਕਲ ਸੁਧਾਰ ॥੭੫੫॥

chook hoe jah tah su kab leejahu sakal sudhaar |755|

સંવત 1745 માં, આ કવિની વાર્તામાં સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો અને જો તેમાં કોઈ ભૂલ અને અવગણના હોય તો, કવિઓ તેને સુધારી શકે છે. 755.

ਬਿਨਤਿ ਕਰੋ ਦੋਊ ਜੋਰਿ ਕਰਿ ਸੁਨੋ ਜਗਤ ਕੇ ਰਾਇ ॥

binat karo doaoo jor kar suno jagat ke raae |

હે જગતના રાજા! કૃપા કરીને હાથ જોડીને,

ਮੋ ਮਸਤਕ ਤ੍ਵ ਪਗ ਸਦਾ ਰਹੈ ਦਾਸ ਕੇ ਭਾਇ ॥੭੫੬॥

mo masatak tv pag sadaa rahai daas ke bhaae |756|

હું મારા બંને હાથ જોડીને વિનંતી કરું છું, હે જગતના ભગવાન! તમારા સેવકને હંમેશા એવી ઈચ્છા હોય કે મારું કપાળ તમારા ચરણોમાં સદાય પ્રેમ રહે.756.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਸਿਕੰਧੇ ਪੁਰਾਣੇ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਰਾਸ ਮੰਡਲ ਬਰਨਨੰ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥

eit sree dasam sikandhe puraane bachitr naattak granthe krisanaavataare raas manddal barananan dhiaae samaapatam sat subham sat |

બચિત્તર નાટકમાં કૃષ્ણાવતારમાં "દશમ સકંધ પુરાણ પર આધારિત" રમૂજી નાટકના અખાડાનું વર્ણન શીર્ષકવાળા પ્રકરણનો અંત.

ਸੁਦਰਸਨ ਨਾਮ ਬ੍ਰਹਮਣੁ ਭੁਜੰਗ ਜੋਨ ਤੇ ਉਧਾਰ ਕਰਨ ਕਥਨੰ ॥

sudarasan naam brahaman bhujang jon te udhaar karan kathanan |

સુદર્શન નામના બ્રાહ્મણને સર્પજન્મમાંથી મુક્તિ

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਦਿਨ ਪੂਜਾ ਕੋ ਆਇ ਲਗਿਯੋ ਤਿਹ ਕੋ ਜੋਊ ਗ੍ਵਾਰਨੀਯਾ ਅਤਿ ਕੈ ਹਿਤ ਸੇਵੀ ॥

din poojaa ko aae lagiyo tih ko joaoo gvaaraneeyaa at kai hit sevee |

જે દેવીની ગોપીઓએ પૂજા કરી હતી, તેમની પૂજાનો દિવસ આવી પહોંચ્યો

ਜਾ ਰਿਪ ਸੁੰਭ ਨਿਸੁੰਭ ਮਰਿਯੋ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਜਗ ਮਾਤ ਅਭੇਵੀ ॥

jaa rip sunbh nisunbh mariyo kab sayaam kahai jag maat abhevee |

તે એ જ દેવી હતી જેણે સુંભ અને નિસુંભ નામના રાક્ષસોનો સંહાર કર્યો હતો અને જે અવિભાજ્ય માતા તરીકે વિશ્વમાં જાણીતી છે.

ਨਾਸ ਭਏ ਜਗ ਮੈ ਜਨ ਸੋ ਜਿਨਹੂ ਮਨ ਮੈ ਕੁਪ ਕੈ ਨਹਿ ਸੇਵੀ ॥

naas bhe jag mai jan so jinahoo man mai kup kai neh sevee |

જે લોકોએ તેનું સ્મરણ કર્યું નથી, તેઓ જગતમાં નાશ પામ્યા છે

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428