શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 92

ਸੋ ਉਪਮਾ ਕਬਿ ਨੇ ਬਰਨੀ ਮਨ ਕੀ ਹਰਨੀ ਤਿਹ ਨਾਉ ਧਰਿਓ ਹੈ ॥

so upamaa kab ne baranee man kee haranee tih naau dhario hai |

કવિએ આ નજારોને ખૂબ જ આકર્ષક રીતે વર્ણવ્યો છે.

ਗੇਰੂ ਨਗੰ ਪਰ ਕੈ ਬਰਖਾ ਧਰਨੀ ਪਰਿ ਮਾਨਹੁ ਰੰਗ ਢਰਿਓ ਹੈ ॥੧੫੬॥

geroo nagan par kai barakhaa dharanee par maanahu rang dtario hai |156|

તેમના મતે, ઓક્ર-પર્વતનો રંગ વરસાદની ઋતુમાં પૃથ્વી પર પીગળીને પડતો હોય છે.156.,

ਸ੍ਰੋਣਤ ਬਿੰਦੁ ਸੋ ਚੰਡਿ ਪ੍ਰਚੰਡ ਸੁ ਜੁਧ ਕਰਿਓ ਰਨ ਮਧ ਰੁਹੇਲੀ ॥

sronat bind so chandd prachandd su judh kario ran madh ruhelee |

ક્રોધથી ભરેલી, ચંડિકાએ રક્તવિજ સાથે યુદ્ધના મેદાનમાં ભયંકર યુદ્ધ કર્યું.

ਪੈ ਦਲ ਮੈ ਦਲ ਮੀਜ ਦਇਓ ਤਿਲ ਤੇ ਜਿਮੁ ਤੇਲ ਨਿਕਾਰਤ ਤੇਲੀ ॥

pai dal mai dal meej deio til te jim tel nikaarat telee |

જેમ તેલવાન તલમાંથી તેલ દબાવે છે તેમ તેણીએ રાક્ષસોની સેનાને એક ક્ષણમાં દબાવી દીધી.

ਸ੍ਰੋਉਣ ਪਰਿਓ ਧਰਨੀ ਪਰ ਚ੍ਵੈ ਰੰਗਰੇਜ ਕੀ ਰੇਨੀ ਜਿਉ ਫੂਟ ਕੈ ਫੈਲੀ ॥

sroaun pario dharanee par chvai rangarej kee renee jiau foott kai failee |

જેમ ડાયરની રંગની વાસણ ફાટે છે અને રંગ ફેલાય છે તેમ લોહી પૃથ્વી પર ટપકતું હોય છે.

ਘਾਉ ਲਸੈ ਤਨ ਦੈਤ ਕੇ ਯੌ ਜਨੁ ਦੀਪਕ ਮਧਿ ਫਨੂਸ ਕੀ ਥੈਲੀ ॥੧੫੭॥

ghaau lasai tan dait ke yau jan deepak madh fanoos kee thailee |157|

રાક્ષસોના ઘા કન્ટેનરમાંના દીવાઓની જેમ ચમકે છે.157.,

ਸ੍ਰਉਣਤ ਬਿੰਦ ਕੋ ਸ੍ਰਉਣ ਪਰਿਓ ਧਰਿ ਸ੍ਰਉਨਤ ਬਿੰਦ ਅਨੇਕ ਭਏ ਹੈ ॥

sraunat bind ko sraun pario dhar sraunat bind anek bhe hai |

જ્યાં જ્યાં રક્તવિજનું લોહી પડ્યું, ત્યાં અનેક રક્તવિજ ઊભા થયા.

ਚੰਡਿ ਪ੍ਰਚੰਡ ਕੁਵੰਡਿ ਸੰਭਾਰਿ ਕੇ ਬਾਨਨ ਸਾਥਿ ਸੰਘਾਰ ਦਏ ਹੈ ॥

chandd prachandd kuvandd sanbhaar ke baanan saath sanghaar de hai |

ચંડીએ તેના વિકરાળ ધનુષ્યને પકડીને તે બધાને તેના બાણોથી મારી નાખ્યા.

ਸ੍ਰਉਨ ਸਮੂਹ ਸਮਾਇ ਗਏ ਬਹੁਰੋ ਸੁ ਭਏ ਹਤਿ ਫੇਰਿ ਲਏ ਹੈ ॥

sraun samooh samaae ge bahuro su bhe hat fer le hai |

બધા નવા જન્મેલા રક્તવિજ દ્વારા માર્યા ગયા, હજુ પણ વધુ રક્તવિજ ઉભા થયા, ચંડીએ તે બધાને મારી નાખ્યા.

ਬਾਰਿਦ ਧਾਰ ਪਰੈ ਧਰਨੀ ਮਾਨੋ ਬਿੰਬਰ ਹ੍ਵੈ ਮਿਟ ਕੈ ਜੁ ਗਏ ਹੈ ॥੧੫੮॥

baarid dhaar parai dharanee maano binbar hvai mitt kai ju ge hai |158|

તેઓ બધા મૃત્યુ પામે છે અને વરસાદ દ્વારા ઉત્પાદિત પરપોટાની જેમ પુનર્જન્મ પામે છે અને પછી તરત જ લુપ્ત થઈ જાય છે.158.,

ਜੇਤਕ ਸ੍ਰਉਨ ਕੀ ਬੂੰਦ ਗਿਰੈ ਰਨਿ ਤੇਤਕ ਸ੍ਰਉਨਤ ਬਿੰਦ ਹ੍ਵੈ ਆਈ ॥

jetak sraun kee boond girai ran tetak sraunat bind hvai aaee |

રક્તવિજના લોહીના જેટલાં ટીપાં જમીન પર પડે છે એટલાં રક્તવિજ અસ્તિત્વમાં આવે છે.

ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰ ਪੁਕਾਰਿ ਹਕਾਰ ਕੈ ਚੰਡਿ ਪ੍ਰਚੰਡਿ ਕੇ ਸਾਮੁਹਿ ਧਾਈ ॥

maar hee maar pukaar hakaar kai chandd prachandd ke saamuhi dhaaee |

જોરથી બૂમો પાડીને તેને મારી નાખો, તેને મારી નાખો, તે રાક્ષસો ચંડી આગળ દોડે છે.

ਪੇਖਿ ਕੈ ਕੌਤੁਕ ਤਾ ਛਿਨ ਮੈ ਕਵਿ ਨੇ ਮਨ ਮੈ ਉਪਮਾ ਠਹਰਾਈ ॥

pekh kai kauatuk taa chhin mai kav ne man mai upamaa tthaharaaee |

તે જ ક્ષણે આ દ્રશ્ય જોઈને કવિએ આ સરખામણીની કલ્પના કરી,

ਮਾਨਹੁ ਸੀਸ ਮਹਲ ਕੇ ਬੀਚ ਸੁ ਮੂਰਤਿ ਏਕ ਅਨੇਕ ਕੀ ਝਾਈ ॥੧੫੯॥

maanahu sees mahal ke beech su moorat ek anek kee jhaaee |159|

કે કાચ-મહેલમાં માત્ર એક જ આકૃતિ ગુણાકાર કરે છે અને આ રીતે દેખાય છે.159.,

ਸ੍ਰਉਨਤ ਬਿੰਦ ਅਨੇਕ ਉਠੇ ਰਨਿ ਕ੍ਰੁਧ ਕੈ ਜੁਧ ਕੋ ਫੇਰ ਜੁਟੈ ਹੈ ॥

sraunat bind anek utthe ran krudh kai judh ko fer juttai hai |

ઘણા રક્તવિજ ઉગે છે અને ક્રોધમાં, યુદ્ધ કરે છે.

ਚੰਡਿ ਪ੍ਰਚੰਡਿ ਕਮਾਨ ਤੇ ਬਾਨ ਸੁ ਭਾਨੁ ਕੀ ਅੰਸ ਸਮਾਨ ਛੁਟੈ ਹੈ ॥

chandd prachandd kamaan te baan su bhaan kee ans samaan chhuttai hai |

ચંડીના વિકરાળ ધનુષમાંથી સૂર્યના કિરણોની જેમ તીર છોડવામાં આવે છે.

ਮਾਰਿ ਬਿਦਾਰ ਦਏ ਸੁ ਭਏ ਫਿਰਿ ਲੈ ਮੁੰਗਰਾ ਜਿਮੁ ਧਾਨ ਕੁਟੈ ਹੈ ॥

maar bidaar de su bhe fir lai mungaraa jim dhaan kuttai hai |

ચંડીએ તેમને મારી નાખ્યા અને નષ્ટ કર્યા, પરંતુ તેઓ ફરીથી ઉભા થયા, દેવીએ લાકડાના મુસલમાથી પછાડેલા ડાંગરની જેમ તેમને મારવાનું ચાલુ રાખ્યું.

ਚੰਡ ਦਏ ਸਿਰ ਖੰਡ ਜੁਦੇ ਕਰਿ ਬਿਲਨ ਤੇ ਜਨ ਬਿਲ ਤੁਟੈ ਹੈ ॥੧੬੦॥

chandd de sir khandd jude kar bilan te jan bil tuttai hai |160|

ચંડીએ પોતાની બેધારી તલવાર વડે તેમના માથા અલગ કરી દીધા છે જેમ મરમેલોસનું ફળ ઝાડ પરથી તૂટી જાય છે.160.,

ਸ੍ਰਉਨਤ ਬਿੰਦ ਅਨੇਕ ਭਏ ਅਸਿ ਲੈ ਕਰਿ ਚੰਡਿ ਸੁ ਐਸੇ ਉਠੇ ਹੈ ॥

sraunat bind anek bhe as lai kar chandd su aaise utthe hai |

હાથમાં તલવારો લઈને ઘણા રક્તવિજ આ રીતે ચંડી તરફ આગળ વધ્યા. આવા રાક્ષસો લોહીના ટીપાંમાંથી મોટી સંખ્યામાં ઉછરે છે, વરસાદની જેમ તીરો વરસાવે છે.

ਬੂੰਦਨ ਤੇ ਉਠਿ ਕੈ ਬਹੁ ਦਾਨਵ ਬਾਨਨ ਬਾਰਿਦ ਜਾਨੁ ਵੁਠੇ ਹੈ ॥

boondan te utth kai bahu daanav baanan baarid jaan vutthe hai |

આવા રાક્ષસો લોહીના ટીપાંમાંથી મોટી સંખ્યામાં ઉછરે છે, વરસાદની જેમ તીરો વરસાવે છે.

ਫੇਰਿ ਕੁਵੰਡਿ ਪ੍ਰਚੰਡਿ ਸੰਭਾਰ ਕੈ ਬਾਨ ਪ੍ਰਹਾਰ ਸੰਘਾਰ ਸੁਟੇ ਹੈ ॥

fer kuvandd prachandd sanbhaar kai baan prahaar sanghaar sutte hai |

ચંડીએ ફરીથી તેનું વિકરાળ ધનુષ્ય હાથમાં લીધું અને તીરોની વાટથી તે બધાને મારી નાખ્યા.

ਐਸੇ ਉਠੇ ਫਿਰਿ ਸ੍ਰਉਨ ਤੇ ਦੈਤ ਸੁ ਮਾਨਹੁ ਸੀਤ ਤੇ ਰੋਮ ਉਠੇ ਹੈ ॥੧੬੧॥

aaise utthe fir sraun te dait su maanahu seet te rom utthe hai |161|

ઠંડી ઋતુમાં ઉગતા વાળની જેમ લોહીમાંથી રાક્ષસો ઉગે છે.161.,

ਸ੍ਰਉਨਤ ਬਿੰਦ ਭਏ ਇਕਠੇ ਬਰ ਚੰਡਿ ਪ੍ਰਚੰਡ ਕੇ ਘੇਰਿ ਲਇਓ ਹੈ ॥

sraunat bind bhe ikatthe bar chandd prachandd ke gher leio hai |

ઘણા રક્તવિજ એકઠા થયા છે અને બળ અને ત્વરાથી તેમણે ચંડીને ઘેરી લીધું છે.

ਚੰਡਿ ਅਉ ਸਿੰਘ ਦੁਹੂੰ ਮਿਲ ਕੈ ਸਬ ਦੈਤਨ ਕੋ ਦਲ ਮਾਰ ਦਇਓ ਹੈ ॥

chandd aau singh duhoon mil kai sab daitan ko dal maar deio hai |

દેવી અને સિંહ બંનેએ મળીને આ તમામ રાક્ષસોને મારી નાખ્યા છે.

ਫੇਰਿ ਉਠੇ ਧੁਨਿ ਕੇ ਕਰਿ ਕੈ ਸੁਨਿ ਕੈ ਮੁਨਿ ਕੋ ਛੁਟਿ ਧਿਆਨੁ ਗਇਓ ਹੈ ॥

fer utthe dhun ke kar kai sun kai mun ko chhutt dhiaan geio hai |

રાક્ષસો ફરી ઉભા થયા અને એવો મોટો અવાજ ઉત્પન્ન કર્યો જેણે ઋષિઓના ચિંતનને તોડી નાખ્યું.

ਭੂਲ ਗਏ ਸੁਰ ਕੇ ਅਸਵਾਨ ਗੁਮਾਨ ਨ ਸ੍ਰਉਨਤ ਬਿੰਦ ਗਇਓ ਹੈ ॥੧੬੨॥

bhool ge sur ke asavaan gumaan na sraunat bind geio hai |162|

દેવીના બધા પ્રયત્નો ખોવાઈ ગયા, પણ રક્તવિજનું ગૌરવ ઘટ્યું નહીં. 162.,

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા,

ਰਕਤਬੀਜ ਸੋ ਚੰਡਿਕਾ ਇਉ ਕੀਨੋ ਬਰ ਜੁਧੁ ॥

rakatabeej so chanddikaa iau keeno bar judh |

આ રીતે, ચંડિકા રક્તવિજ સાથે બોલ્યા,

ਅਗਨਤ ਭਏ ਦਾਨਵ ਤਬੈ ਕਛੁ ਨ ਬਸਾਇਓ ਕ੍ਰੁਧ ॥੧੬੩॥

aganat bhe daanav tabai kachh na basaaeio krudh |163|

રાક્ષસો અસંખ્ય બની ગયા અને દેવીનો ક્રોધ નિરર્થક હતો. 163.,

ਸ੍ਵੈਯਾ ॥

svaiyaa |

સ્વય્યા,

ਪੇਖਿ ਦਸੋ ਦਿਸ ਤੇ ਬਹੁ ਦਾਨਵ ਚੰਡਿ ਪ੍ਰਚੰਡ ਤਚੀ ਅਖੀਆ ॥

pekh daso dis te bahu daanav chandd prachandd tachee akheea |

દસેય દિશાઓમાં અનેક રાક્ષસોને જોઈને શક્તિશાળી ચંડીની આંખો ક્રોધથી લાલ થઈ ગઈ.

ਤਬ ਲੈ ਕੇ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਜੁ ਕਾਟ ਦਏ ਅਰਿ ਫੂਲ ਗੁਲਾਬ ਕੀ ਜਿਉ ਪਖੀਆ ॥

tab lai ke kripaan ju kaatt de ar fool gulaab kee jiau pakheea |

તેણીએ તેની તલવારથી ગુલાબની પાંખડીઓની જેમ બધા દુશ્મનોને કાપી નાખ્યા.

ਸ੍ਰਉਨ ਕੀ ਛੀਟ ਪਰੀ ਤਨ ਚੰਡਿ ਕੇ ਸੋ ਉਪਮਾ ਕਵਿ ਨੇ ਲਖੀਆ ॥

sraun kee chheett paree tan chandd ke so upamaa kav ne lakheea |

લોહીનું એક ટીપું દેવીના શરીર પર પડ્યું, તેની સરખામણી કવિએ આ રીતે કરી છે,

ਜਨੁ ਕੰਚਨ ਮੰਦਿਰ ਮੈ ਜਰੀਆ ਜਰਿ ਲਾਲ ਮਨੀ ਜੁ ਬਨਾ ਰਖੀਆ ॥੧੬੪॥

jan kanchan mandir mai jareea jar laal manee ju banaa rakheea |164|

સોનાના મંદિરમાં, ઝવેરીએ શણગારમાં લાલ રત્ન જડ્યું છે. 164.,

ਕ੍ਰੁਧ ਕੈ ਜੁਧ ਕਰਿਓ ਬਹੁ ਚੰਡਿ ਨੇ ਏਤੋ ਕਰਿਓ ਮਧੁ ਸੋ ਅਬਿਨਾਸੀ ॥

krudh kai judh kario bahu chandd ne eto kario madh so abinaasee |

ક્રોધ સાથે, ચંડીએ એક લાંબી લડાઈ લડી, જેનું યુદ્ધ અગાઉ વિષ્ણુ દ્વારા મધુ રાક્ષસો સાથે થયું હતું.

ਦੈਤਨ ਕੇ ਬਧ ਕਾਰਨ ਕੋ ਨਿਜ ਭਾਲ ਤੇ ਜੁਆਲ ਕੀ ਲਾਟ ਨਿਕਾਸੀ ॥

daitan ke badh kaaran ko nij bhaal te juaal kee laatt nikaasee |

રાક્ષસોનો નાશ કરવા માટે, દેવીએ તેના કપાળમાંથી અગ્નિની જ્વાળા બહાર કાઢી છે.

ਕਾਲੀ ਪ੍ਰਤਛ ਭਈ ਤਿਹ ਤੇ ਰਨਿ ਫੈਲ ਰਹੀ ਭਯ ਭੀਰੁ ਪ੍ਰਭਾ ਸੀ ॥

kaalee pratachh bhee tih te ran fail rahee bhay bheer prabhaa see |

તે જ્યોતમાંથી, કાલી પોતે પ્રગટ થયા અને તેનો મહિમા કાયરોમાં ભયની જેમ ફેલાઈ ગયો.

ਮਾਨਹੁ ਸ੍ਰਿੰਗ ਸੁਮੇਰ ਕੋ ਫੋਰਿ ਕੈ ਧਾਰ ਪਰੀ ਧਰਿ ਪੈ ਜਮੁਨਾ ਸੀ ॥੧੬੫॥

maanahu sring sumer ko for kai dhaar paree dhar pai jamunaa see |165|

એવું લાગતું હતું કે સુમેરુનું શિખર તોડીને યમુના નીચે પડી ગઈ છે.165.,

ਮੇਰੁ ਹਲਿਓ ਦਹਲਿਓ ਸੁਰਲੋਕੁ ਦਸੋ ਦਿਸ ਭੂਧਰ ਭਾਜਤ ਭਾਰੀ ॥

mer halio dahalio suralok daso dis bhoodhar bhaajat bhaaree |

સુમેરુ ધ્રૂજી ઊઠ્યો અને સ્વર્ગ ગભરાઈ ગયું અને મોટા પર્વતો બધી દસ દિશામાં ઝડપથી આગળ વધવા લાગ્યા.

ਚਾਲਿ ਪਰਿਓ ਤਿਹ ਚਉਦਹਿ ਲੋਕ ਮੈ ਬ੍ਰਹਮ ਭਇਓ ਮਨ ਮੈ ਭ੍ਰਮ ਭਾਰੀ ॥

chaal pario tih chaudeh lok mai braham bheio man mai bhram bhaaree |

ચૌદ જગતમાં ભારે હંગામો થયો અને બ્રહ્માના મનમાં મોટો ભ્રમ પેદા થયો.

ਧਿਆਨ ਰਹਿਓ ਨ ਜਟੀ ਸੁ ਫਟੀ ਧਰਿ ਯੌ ਬਲਿ ਕੈ ਰਨ ਮੈ ਕਿਲਕਾਰੀ ॥

dhiaan rahio na jattee su fattee dhar yau bal kai ran mai kilakaaree |

કાલિએ જોરથી બૂમ પાડી ત્યારે શિવની ધ્યાનસ્થ અવસ્થા તૂટી ગઈ અને પૃથ્વી ફાટી ગઈ.

ਦੈਤਨ ਕੇ ਬਧਿ ਕਾਰਨ ਕੋ ਕਰਿ ਕਾਲ ਸੀ ਕਾਲੀ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਸੰਭਾਰੀ ॥੧੬੬॥

daitan ke badh kaaran ko kar kaal see kaalee kripaan sanbhaaree |166|

રાક્ષસોને મારવા માટે, કાલીએ તેના હાથમાં મૃત્યુ જેવી તલવાર લીધી છે. 166.,

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા,

ਚੰਡੀ ਕਾਲੀ ਦੁਹੂੰ ਮਿਲਿ ਕੀਨੋ ਇਹੈ ਬਿਚਾਰ ॥

chanddee kaalee duhoon mil keeno ihai bichaar |

ચંડી અને કાલી બંનેએ સાથે મળીને આ નિર્ણય લીધો હતો.

ਹਉ ਹਨਿ ਹੋ ਤੂ ਸ੍ਰਉਨ ਪੀ ਅਰਿ ਦਲਿ ਡਾਰਹਿ ਮਾਰਿ ॥੧੬੭॥

hau han ho too sraun pee ar dal ddaareh maar |167|

હું રાક્ષસોને મારી નાખીશ અને તમે તેમનું લોહી પીશો, આ રીતે અમે બધા શત્રુઓને મારી નાખીશું.��167.

ਸ੍ਵੈਯਾ ॥

svaiyaa |

સ્વય્યા,

ਕਾਲੀ ਅਉ ਕੇਹਰਿ ਸੰਗਿ ਲੈ ਚੰਡਿ ਸੁ ਘੇਰੇ ਸਬੈ ਬਨ ਜੈਸੇ ਦਵਾ ਪੈ ॥

kaalee aau kehar sang lai chandd su ghere sabai ban jaise davaa pai |

કાલી અને સિંહને પોતાની સાથે લઈને ચંડીએ અગ્નિથી જંગલની જેમ તમામ રક્તવિજને ઘેરી લીધો.

ਚੰਡਿ ਕੇ ਬਾਨਨ ਤੇਜ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੇ ਦੈਤ ਜਰੈ ਜੈਸੇ ਈਟ ਅਵਾ ਪੈ ॥

chandd ke baanan tej prabhaav te dait jarai jaise eett avaa pai |

ચંડીના બાણોની શક્તિથી રાક્ષસો ભઠ્ઠામાં ઇંટોની જેમ બળી ગયા.

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428