શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 746


ਮ੍ਰਿਗ ਅਰਿ ਨਾਦਨਿ ਆਦਿ ਕਹਿ ਰਿਪੁ ਅਰਿ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰ ॥
mrig ar naadan aad keh rip ar ant uchaar |

પહેલા 'મૃગ અરિ નાદની' બોલો અને છેલ્લે 'રિપુ અરિ' બોલો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਕਬਿ ਸੁ ਧਾਰਿ ॥੬੨੨॥
naam tupak ke hot hai leejahu sukab su dhaar |622|

શરૂઆતમાં “મૃગ-અરી-નાદની” શબ્દ બોલવાથી અને અંતે “રિપુ અરી” ઉમેરવાથી તુપક નામો રચાય છે, જે હે કવિઓ! તમે યોગ્ય રીતે સમજી શકશો.622.

ਸਿੰਗੀ ਅਰਿ ਧ੍ਵਨਨੀ ਆਦਿ ਕਹਿ ਰਿਪੁ ਅਰਿ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰਿ ॥
singee ar dhvananee aad keh rip ar ant uchaar |

પહેલા 'સિંગી અરિ ધ્વનાની' બોલો અને પછી અંતે 'રિપુ અરિ' ઉચ્ચાર કરો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਚੀਨਿ ਚਤੁਰ ਨਿਰਧਾਰ ॥੬੨੩॥
naam tupak ke hot hai cheen chatur niradhaar |623|

શરૂઆતમાં “શ્રાંગી-અરી-ધનાની” શબ્દ બોલવાથી અને પછી અંતે “રિપુ આરતી” ઉમેરવાથી તુપકના નામો બને છે. 623.

ਮ੍ਰਿਗੀ ਅਰਿ ਨਾਦਨਿ ਆਦਿ ਕਹਿ ਰਿਪੁ ਅਰਿ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰਿ ॥
mrigee ar naadan aad keh rip ar ant uchaar |

પહેલા 'મૃગી અરિ નાદની' બોલો અને છેલ્લે 'રિપુ અરિ' બોલો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਕਬਿ ਸਵਾਰਿ ॥੬੨੪॥
naam tupak ke hot hai leejahu sukab savaar |624|

શરૂઆતમાં “મૃગ-અરિ-નાદિની” શબ્દ બોલવાથી અને પછી અંતે “રિપુ અરી” ઉમેરવાથી, તુપકના નામો યોગ્ય રીતે સમજી શકાય છે.624.

ਤ੍ਰਿਣ ਅਰਿ ਨਾਦਨਿ ਉਚਰਿ ਕੈ ਰਿਪੁ ਪਦ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨ ॥
trin ar naadan uchar kai rip pad bahur bakhaan |

(પ્રથમ) 'ત્રિં અરી નાદની' (સિંહના અવાજ સાથે, હરણના દુશ્મન) બોલો અને પછી 'રિપુ' શબ્દ બોલો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਚਤੁਰ ਚਿਤ ਪਹਿਚਾਨ ॥੬੨੫॥
naam tupak ke hot hai chatur chit pahichaan |625|

“ત્રિન-અરી-નાદિની” કહેવાથી અને પછી “રિપુ” ઉમેરવાથી, તુપાકના નામ સમજદાર મન દ્વારા ઓળખાય છે.625.

ਭੂਚਰਿ ਆਦਿ ਬਖਾਨਿ ਕੈ ਰਿਪੁ ਅਰਿ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰ ॥
bhoochar aad bakhaan kai rip ar ant uchaar |

પહેલા 'ભૂચરી' (જમીન પર ફરતા પ્રાણીઓ) કહો અને પછી અંતે 'રિપુ અરી' શબ્દ ઉમેરો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਮਤਿ ਸਵਾਰ ॥੬੨੬॥
naam tupak ke hot hai leejahu sumat savaar |626|

શરૂઆતમાં “ભૂચરી” શબ્દ બોલવાથી અને અંતે “રિપુ અરી” બોલવાથી તુપક નામો બને છે.626.

ਸੁਭਟ ਆਦਿ ਸਬਦ ਉਚਰਿ ਕੈ ਅੰਤਿ ਸਤ੍ਰੁ ਪਦ ਦੀਨ ॥
subhatt aad sabad uchar kai ant satru pad deen |

પહેલા 'સુભટ' શબ્દ બોલો અને અંતે 'સત્રુ' શબ્દ ઉમેરો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਘਰ ਸੁ ਚੀਨ ॥੬੨੭॥
naam tupak ke hot hai leejahu sughar su cheen |627|

શરુઆતમાં “સુભત” શબ્દ બોલવાથી અને અંતે “શત્રુ” શબ્દ ઉમેરવાથી તુપક નામો બને છે.627.

ਆਦਿ ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਉਚਰਿ ਕੈ ਅੰਤ੍ਯਾਤਕ ਪਦ ਭਾਖੁ ॥
aad satru sabad uchar kai antayaatak pad bhaakh |

પહેલા 'સત્રુ' શબ્દનો ઉચ્ચાર કરીને અંતે 'અંતક' શબ્દનો પાઠ કરવો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਚੀਨਿ ਚਤੁਰ ਚਿਤਿ ਰਾਖੁ ॥੬੨੮॥
naam tupak ke hot hai cheen chatur chit raakh |628|

શરુઆતમાં “શત્રુ” શબ્દ ઉચ્ચારવાથી અને પછી “અંત્યંતક” શબ્દ ઉમેરવાથી તુપકના નામો બને છે.628.

ਸਤ੍ਰੁ ਆਦਿ ਸਬਦ ਉਚਰੀਐ ਸੂਲਨਿ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰ ॥
satru aad sabad uchareeai soolan ant uchaar |

પહેલા 'સત્રુ' શબ્દનો ઉચ્ચાર કરો, પછી અંતે 'સુલની' શબ્દ બોલો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਚੀਨਿ ਚਤੁਰ ਨਿਰਧਾਰ ॥੬੨੯॥
naam tupak ke hot hai cheen chatur niradhaar |629|

શરૂઆતમાં “શત્રુ” શબ્દ બોલવાથી અને અંતે “સુલની” ઉમેરવાથી તુપકના નામો બને છે.629.

ਆਦਿ ਜੁਧਨੀ ਭਾਖੀਐ ਅੰਤਕਨੀ ਪਦ ਭਾਖੁ ॥
aad judhanee bhaakheeai antakanee pad bhaakh |

પહેલા 'જુધાની' શબ્દ બોલો, (પછી) 'અંતકાણી' શબ્દ બોલો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਚੀਨਿ ਚਤੁਰ ਚਿਤਿ ਰਾਖੁ ॥੬੩੦॥
naam tupak ke hot hai cheen chatur chit raakh |630|

શરૂઆતમાં “યુદ્ધની” શબ્દ બોલવાથી અને પછી “અંતકણી” શબ્દ ઉમેરવાથી તુપાકના નામો બને છે.630.

ਬਰਮ ਆਦਿ ਸਬਦ ਉਚਰਿ ਕੈ ਬੇਧਨਿ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰ ॥
baram aad sabad uchar kai bedhan ant uchaar |

પ્રથમ શબ્દ 'બ્રમ' (બખ્તર) બોલ્યા પછી અંતે 'બેધાની' શબ્દનો પાઠ કરો.

ਬਰਮ ਬੇਧਨੀ ਤੁਪਕ ਕੋ ਲੀਜਹੁ ਨਾਮ ਸੁ ਧਾਰ ॥੬੩੧॥
baram bedhanee tupak ko leejahu naam su dhaar |631|

શરૂઆતમાં “વરમ” શબ્દ બોલવાથી અને અંતે “વેધાણી” શબ્દ ઉમેરવાથી “વર્મવેધરી તુપક” નામ ઉચ્ચારવામાં આવે છે.631.

ਚਰਮ ਆਦਿ ਪਦ ਭਾਖਿ ਕੈ ਘਾਇਨਿ ਪਦ ਕੈ ਦੀਨ ॥
charam aad pad bhaakh kai ghaaein pad kai deen |

પહેલા 'વશીકરણ' (ઢાલ) શબ્દ બોલીને, પછી 'ઘાઇની' શબ્દ ઉમેરો.

ਚਰਮ ਘਾਇਨੀ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਲੀਜੀਅਹੁ ਚੀਨ ॥੬੩੨॥
charam ghaaeinee tupak ke naam leejeeahu cheen |632|

શરૂઆતમાં “ચરમ” શબ્દ બોલવાથી અને પછી “ઘાયાની” શબ્દ ઉમેરવાથી “ચરમ-ગયાની ટુપક” નામ ઓળખાય છે.632.

ਦ੍ਰੁਜਨ ਆਦਿ ਸਬਦ ਉਚਰਿ ਕੈ ਭਛਨੀ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰ ॥
drujan aad sabad uchar kai bhachhanee ant uchaar |

પહેલા 'દ્રુજન' શબ્દ બોલ્યા પછી અંતે 'બચની' શબ્દનો ઉચ્ચાર કરો.

ਦ੍ਰੁਜਨ ਭਛਨੀ ਤੁਪਕ ਕੋ ਲੀਜਹੁ ਨਾਮ ਸੁ ਧਾਰ ॥੬੩੩॥
drujan bhachhanee tupak ko leejahu naam su dhaar |633|

શરુઆતમાં “દુર્જન” શબ્દ બોલવાથી અને પછી અંતમાં “ઘાયાની” શબ્દ ઉચ્ચારવાથી “દુર્જન-ભક્ષની તુપક” નામ બરાબર સમજાય છે.633.

ਖਲ ਪਦ ਆਦਿ ਬਖਾਨਿ ਕੈ ਹਾ ਪਦ ਪੁਨਿ ਕੈ ਦੀਨ ॥
khal pad aad bakhaan kai haa pad pun kai deen |

પહેલા 'ખાલ' શબ્દનો ઉચ્ચાર કરો, પછી 'હા' શબ્દ ઉમેરો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸਮਝ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥੬੩੪॥
naam tupak ke hot hai leejahu samajh prabeen |634|

શરૂઆતમાં “ખાલ” શબ્દ બોલવો અને પછી “હા” શબ્દ ઉચ્ચારવાથી, તુપાકનું નામ સમજો.634.

ਦੁਸਟਨ ਆਦਿ ਉਚਾਰਿ ਕੈ ਰਿਪੁਣੀ ਅੰਤਿ ਬਖਾਨ ॥
dusattan aad uchaar kai ripunee ant bakhaan |

પહેલા 'દુસ્તાન' શબ્દ બોલીને અંતે 'રિપુની' ઉમેરો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੇਹੁ ਪ੍ਰਬੀਨ ਪਛਾਨ ॥੬੩੫॥
naam tupak ke hot hai lehu prabeen pachhaan |635|

શરૂઆતમાં “દુષ્ટન” શબ્દ બોલવો અને પછી અંતે “રિપુનિ” શબ્દ ઉમેરવો, હે કુશળ માણસો! ટુપાકના નામો રચાય છે.635.

ਰਿਪੁਣੀ ਆਦਿ ਉਚਾਰਿ ਕੈ ਖਿਪਣੀ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨ ॥
ripunee aad uchaar kai khipanee bahur bakhaan |

પહેલા 'રિપુની' શબ્દ બોલો, પછી 'ખીપની' શબ્દ બોલો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸਮਝ ਸਯਾਨ ॥੬੩੬॥
naam tupak ke hot hai leejahu samajh sayaan |636|

શરુઆતમાં “રિપુની” શબ્દ બોલવાથી અને પછી “ખીપાણી” શબ્દ ઉમેરવાથી તુપકના નામો બને છે.636.

ਨਾਲ ਸੈਫਨੀ ਤੁਪਕ ਭਨਿ ਜਬਰਜੰਗ ਹਥ ਨਾਲ ॥
naal saifanee tupak bhan jabarajang hath naal |

સાથે, સફની, તુપક, જબર જંગ, હાથ,

ਸੁਤਰ ਨਾਲ ਘੁੜ ਨਾਲ ਭਨਿ ਚੂਰਣਿ ਪੁਨਿ ਪਰ ਜੁਆਲ ॥੬੩੭॥
sutar naal ghurr naal bhan chooran pun par juaal |637|

નાલ, સૈફની, તુપક, જબરજંગ, હાથનાલ, સુતરનાલ, ઘુરનાલ, ચૂર્ણ-પર-જવાલ પણ તુપકના નામ છે.637.

ਜੁਆਲ ਆਦਿ ਸਬਦੁਚਰਿ ਕੈ ਧਰਣੀ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰ ॥
juaal aad sabaduchar kai dharanee ant uchaar |

પહેલા 'જુલ' શબ્દનો ઉચ્ચાર કરો, પછી અંતે 'ધરણી' (જાળવવું) ઉચ્ચાર કરો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਮਤਿ ਸੁ ਧਾਰ ॥੬੩੮॥
naam tupak ke hot hai leejahu sumat su dhaar |638|

શરુઆતમાં “જવાલ” શબ્દ બોલવાથી અને પછી “ધરણી” શબ્દ ઉચ્ચારવાથી તુપકના નામો બને છે.638.

ਅਨਲੁ ਆਦਿ ਸਬਦੁਚਰਿ ਕੈ ਛੋਡਣਿ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰ ॥
anal aad sabaduchar kai chhoddan ant uchaar |

પહેલા 'અંલુ' (અગ્નિ) શબ્દનો ઉચ્ચાર કરવો, (પછી) અંતે 'ચોડની' બોલો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਚੀਨ ਚਤੁਰ ਨਿਰਧਾਰ ॥੬੩੯॥
naam tupak ke hot hai cheen chatur niradhaar |639|

શરૂઆતમાં “અનિલ” શબ્દ બોલવાથી અને અંતે “છોડાની” શબ્દ ઉમેરવાથી તુપકના નામો બને છે.639.

ਜੁਆਲਾ ਬਮਨੀ ਆਦਿ ਕਹਿ ਮਨ ਮੈ ਸੁਘਰ ਬਿਚਾਰ ॥
juaalaa bamanee aad keh man mai sughar bichaar |

પહેલા 'જુઆલા બામાની' (અગ્નિ શ્વાસ લેનાર) કહીને, સારું હૃદય મેળવો! ધ્યાનમાં લો

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਜਾਨਿ ਚਤੁਰ ਨਿਰਧਾਰ ॥੬੪੦॥
naam tupak ke hot hai jaan chatur niradhaar |640|

શરૂઆતમાં “જવાલા-વામણી” શબ્દ બોલવાથી અને પછી મનમાં ચિંતન કર્યા પછી, તુપકના નામ સમજાય છે.640.

ਘਨ ਪਦ ਆਦਿ ਬਖਾਨਿ ਕੈ ਧ੍ਵਨਨੀ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰ ॥
ghan pad aad bakhaan kai dhvananee ant uchaar |

પહેલા 'ઘન' (બદલો) શબ્દ બોલીને, પછી અંતે 'ધ્વનિ' શબ્દ બોલો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਚੀਨਹੁ ਚਤੁਰ ਅਪਾਰ ॥੬੪੧॥
naam tupak ke hot hai cheenahu chatur apaar |641|

શરૂઆતમાં "ઘન" શબ્દ બોલવો અને અંતે "ધુનાની" શબ્દ ઉચ્ચારવો, હે જ્ઞાનીઓ! ટુપાકના નામો રચાય છે.641.

ਘਨ ਪਦ ਆਦਿ ਉਚਾਰਿ ਕੈ ਨਾਦਨਿ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰ ॥
ghan pad aad uchaar kai naadan ant uchaar |

પહેલા 'ઘન' (બદલો) શબ્દ બોલો (પછી) અંતે 'નાદની' શબ્દનો ઉચ્ચાર કરો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਚੀਨਿ ਚਤੁਰ ਨਿਰਧਾਰ ॥੬੪੨॥
naam tupak ke hot hai cheen chatur niradhaar |642|

શરૂઆતમાં "ઘન" શબ્દ અને પછી "નાદિની" શબ્દ ઉચ્ચારવાથી, તુપકના નામો બને છે. 642.

ਬਾਰਿਦ ਆਦਿ ਬਖਾਨਿ ਕੈ ਸਬਦਨਿ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰ ॥
baarid aad bakhaan kai sabadan ant uchaar |

પહેલા 'બારીદ' (બદલો) શબ્દ બોલતા, અંતે 'સબ્દની' શબ્દનો ઉચ્ચાર કરો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਚੀਨਿ ਚਤੁਰ ਨਿਰਧਾਰ ॥੬੪੩॥
naam tupak ke hot hai cheen chatur niradhaar |643|

શરૂઆતમાં “વારીદ” અને પછી “ધાબની” શબ્દ બોલવાથી તુપકના નામો રચાતા રહે છે.643.

ਮੇਘਨ ਧ੍ਵਨਨੀ ਆਦਿ ਕਹਿ ਰਿਪੁ ਅਰਿ ਬਹੁਰਿ ਉਚਾਰ ॥
meghan dhvananee aad keh rip ar bahur uchaar |

પહેલા 'મેઘન ધ્વનાની' બોલો અને પછી 'રિપુ અરી' બોલો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਚੀਨਹੁ ਚਤੁਰ ਅਪਾਰ ॥੬੪੪॥
naam tupak ke hot hai cheenahu chatur apaar |644|

શરૂઆતમાં “મેઘન-ધનાણી” શબ્દ બોલવો અને પછી “રિપુ અરી” બોલવો, હે જ્ઞાનીઓ! ટુપાકના નામો રચાય છે.644.

ਮੇਘਨ ਸਬਦਨੀ ਬਕਤ੍ਰ ਤੇ ਪ੍ਰਥਮੈ ਸਬਦ ਉਚਾਰ ॥
meghan sabadanee bakatr te prathamai sabad uchaar |

પહેલા મેઘના સબદની બક્તર' (મુખપત્ર) નો ઉચ્ચાર કરો.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਮਤਿ ਸਵਾਰ ॥੬੪੫॥
naam tupak ke hot hai leejahu sumat savaar |645|

શરૂઆતમાં "મેઘ-શદદની" શબ્દ ઉચ્ચારવાથી, તુપાકના નામો પણ બને છે, જે યોગ્ય રીતે સમજી શકાય છે.645.