શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1002

ਹੋਹੂੰ ਬਿਸਿਖ ਬਗਾਵਨ ਆਯੋ ॥

hohoon bisikh bagaavan aayo |

કે હું પણ તીર મારવા આવ્યો છું

ਚਾਹਤ ਤੁਮੈ ਚਰਿਤ੍ਰ ਦਿਖਾਯੋ ॥੧੭॥

chaahat tumai charitr dikhaayo |17|

"હું પણ આવ્યો છું અને મારી કુશળતા બતાવવા માંગુ છું." (17)

ਰਾਜਾ ਕੋ ਮਨ ਭਯੋ ਅਨੰਦੰ ॥

raajaa ko man bhayo anandan |

(રાજા પરમસિંહની વાત સાંભળીને) રાજા (હિંમતસિંહ)નું હૃદય ખુશ થઈ ગયું.

ਬੋਲਤ ਬਚਨ ਕਹਾ ਮਤਿ ਮੰਦੰ ॥

bolat bachan kahaa mat mandan |

રાજાએ આનંદની લાગણી અનુભવી અને તે શું કહે છે તેના પર વિચાર કર્યો.

ਆਖਿ ਮੂੰਦਿ ਦੋਊ ਬਾਨ ਚਲੈਹੌ ॥

aakh moond doaoo baan chalaihau |

તે બંને આંખો બંધ કરીને તીર મારશે (અને તે નિષ્ફળ જશે).

ਯਾ ਕੀ ਦੋਊ ਤ੍ਰਿਯਾ ਗਹਿ ਲੈ ਹੋ ॥੧੮॥

yaa kee doaoo triyaa geh lai ho |18|

'આંખો બંધ રાખીને તે ફટકો મારી શકશે નહીં અને હું તેની બંને પત્નીઓને લઈ જઈશ.' (18)

ਤਾ ਕੀ ਆਂਖਿ ਬਾਧਿ ਦੋਊ ਲਈ ॥

taa kee aankh baadh doaoo lee |

તેની બંને આંખો પર પટ્ટી બાંધેલી હતી.

ਤੀਰ ਕਮਾਨ ਹਾਥ ਮੈ ਦਈ ॥

teer kamaan haath mai dee |

તેની આંખો પર પટ્ટી બાંધવામાં આવી હતી અને તેને ધનુષ અને તીર આપવામાં આવ્યા હતા.

ਚਾਬੁਕ ਹੈ ਹਨਿ ਬਿਸਿਖ ਬਗਾਯੋ ॥

chaabuk hai han bisikh bagaayo |

ઘોડાને ચાબુક મારતા (તેણે) તીર માર્યું.

ਉਹਾ ਠਾਢਿ ਤ੍ਰਿਯ ਤਾਲ ਬਜਾਯੋ ॥੧੯॥

auhaa tthaadt triy taal bajaayo |19|

ચાબુક મારતા, ઘોડાને દોડાવવામાં આવ્યો અને ત્યાં ઉભેલી સ્ત્રીએ તાળીઓ પાડી.(19)

ਸਭਨ ਤਰਾਕ ਸਬਦ ਸੁਨਿ ਪਾਯੋ ॥

sabhan taraak sabad sun paayo |

બધાએ તાળીઓનો ગડગડાટ સાંભળ્યો.

ਜਾਨੁਕਿ ਇਨ ਤਿਹ ਤੀਰ ਲਗਾਯੋ ॥

jaanuk in tih teer lagaayo |

દરેક શરીરે (તાળીઓનો) અવાજ સાંભળ્યો અને વિચાર્યું કે તીર વાગ્યું છે.

ਬਾਸ ਉਤਾਰਿ ਬਿਲੋਕਹਿ ਕਹਾ ॥

baas utaar bilokeh kahaa |

પછી વાંસ કાઢીને જોવામાં આવ્યો.

ਬਾਕੋ ਬਾਨ ਬਿਰਾਜਤ ਉਹਾ ॥੨੦॥

baako baan biraajat uhaa |20|

જ્યારે તેઓએ વાંસને બહાર કાઢ્યો, ત્યારે તેઓએ તેમાં એક તીર સાથે ફનલ પડેલો જોયો.(20)

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥

bhujang chhand |

ભુજંગ છંદ

ਭਯੋ ਫੂਕ ਰਾਜਾ ਤ੍ਰਿਯੋ ਪਿੰਡ ਹਾਰੀ ॥

bhayo fook raajaa triyo pindd haaree |

રાજા તેની પત્નીને હરાવીને લઈ ગયો.

ਮਨੌ ਆਨਿ ਕੈ ਲਾਤ ਸੈਤਾਨ ਮਾਰੀ ॥

manau aan kai laat saitaan maaree |

રાજા જાણે શેતાનનો કબજો લઈ લીધો હોય તેમ નિરાશ હતો.

ਰਹਿਯੋ ਮੂੰਡ ਕੌ ਨ੍ਯਾਇ ਬੈਨੇ ਨ ਬੋਲੈ ॥

rahiyo moondd kau nayaae baine na bolai |

તે માથું નીચું રાખીને બેઠો અને બોલ્યો નહિ.

ਗਿਰਿਯੋ ਝੂੰਮਿ ਕੈ ਭੂੰਮਿ ਆਖੈਂ ਨ ਖੋਲੈ ॥੨੧॥

giriyo jhoonm kai bhoonm aakhain na kholai |21|

તે માથું લટકાવીને બેઠો, પછી તે ઝૂલ્યો અને આંખો બંધ કરીને સપાટ પડી ગયો.(21)

ਘਰੀ ਚਾਰਿ ਬੀਤੇ ਪ੍ਰਭਾ ਨੈਕ ਪਾਈ ॥

gharee chaar beete prabhaa naik paaee |

ચાર કલાક જેટલો સમય પસાર થયા પછી કેટલાક સુરત આવ્યા.

ਗਿਰਿਯੋ ਫੇਰਿ ਭੂਮੈ ਕਹੂੰ ਰਾਵ ਜਾਈ ॥

giriyo fer bhoomai kahoon raav jaaee |

ચાર ઘડિયાળ પછી, જ્યારે તે જાગ્યો, ત્યારે તેણે પોતાને જમીન પર પડેલો જોયો.

ਕਹੂੰ ਪਾਗ ਛੂਟੀ ਕਹੂੰ ਹਾਰ ਟੂਟੇ ॥

kahoon paag chhoottee kahoon haar ttootte |

ક્યાંક પાઘડી પડી તો ક્યાંક ગળાનો હાર તૂટી ગયો.

ਗਿਰੈ ਬੀਰ ਜ੍ਯੋ ਘੂੰਮਿ ਪ੍ਰਾਨੈ ਨਿਖੂਟੇ ॥੨੨॥

girai beer jayo ghoonm praanai nikhootte |22|

તેની પાઘડી ઉડી ગઈ હતી અને તેના ગળાની માળા વેરવિખેર થઈ ગઈ હતી, જાણે તે મૃત સૈનિકની જેમ પડી ગયો હતો.(22)

ਸਭੈ ਲੋਕ ਧਾਏ ਲਯੋਠਾਇ ਤਾ ਕੌ ॥

sabhai lok dhaae layotthaae taa kau |

બધા લોકો દોડી આવ્યા અને તેની સંભાળ લીધી.

ਘਨੌ ਸੀਂਚਿ ਕੈ ਬਾਰਿ ਗੁਲਾਬ ਵਾ ਕੌ ॥

ghanau seench kai baar gulaab vaa kau |

લોકો દોડીને આવ્યા, તેને ઊંચક્યો અને તેના પર ગુલાબજળ છાંટ્યું.

ਘਰੀ ਪਾਚ ਪਾਛੈ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁਧਿ ਪਾਈ ॥

gharee paach paachhai nripat sudh paaee |

પાંચ કલાક પછી રાજાને હોશ આવ્યો.

ਕਰੀ ਭਾਤਿ ਭ੍ਰਿਤੰ ਅਨੇਕੈ ਬਢਾਈ ॥੨੩॥

karee bhaat bhritan anekai badtaaee |23|

થોડા કલાકો પછી, જ્યારે તે સંપૂર્ણ હોશમાં આવ્યો, ત્યારે નોકરો અસ્પષ્ટ સ્વરમાં બોલ્યા.(23)

ਡਰੇ ਕਾਜ ਕਾਹੇ ਮਹਾਰਾਜ ਮੇਰੇ ॥

ddare kaaj kaahe mahaaraaj mere |

હે મહારાજ! તમને શું ડર લાગે છે?

ਲਏ ਸੂਰ ਠਾਢੇ ਸਭੈ ਸਸਤ੍ਰ ਤੇਰੇ ॥

le soor tthaadte sabhai sasatr tere |

'ઓહ, અમારા મહાન રાજા, તમે શા માટે ભયભીત છો, તમારા બખ્તરોથી સજ્જ તમારા બધા બહાદુરો તમારી આસપાસ છે,

ਕਹੋ ਮਾਰਿ ਡਾਰੈ ਕਹੋ ਬਾਧਿ ਲ੍ਯਾਵੈ ॥

kaho maar ddaarai kaho baadh layaavai |

જો અનુમતિ હોય તો ચાલો તેને મારી નાખીએ અથવા તેને બાંધીને લઈ જઈએ.

ਕਹੋ ਕਾਟਿ ਕੇ ਨਾਕ ਲੀਕੈ ਲਗਾਵੈ ॥੨੪॥

kaho kaatt ke naak leekai lagaavai |24|

'જો તમે આદેશ આપો છો, તો અમે તેને મારી નાખીશું, તેને બાંધીશું અથવા પસ્તાવો કરવા માટે તેને કાપી નાખીશું.' (24)

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સવૈયા

ਹਿੰਮਤ ਸਿੰਘ ਕਹੀ ਹਸਿ ਕੈ ਚਿਤ ਮੈ ਅਤਿ ਰੋਸ ਕੋ ਮਾਰਿ ਮਰੂਰੋ ॥

hinmat singh kahee has kai chit mai at ros ko maar marooro |

આંતરિક રીતે ગુસ્સાથી ભરેલો, પણ, હસતાં હસતાં, બિક્રમ સિંહે મોટેથી કહ્યું,

ਏਕ ਧਨੀ ਨਵ ਜੋਬਨ ਦੂਸਰ ਤੀਸਰੇ ਹੋ ਪੁਰਸੋਤਮ ਪੂਰੋ ॥

ek dhanee nav joban doosar teesare ho purasotam pooro |

'તે પરોપકારી અને યુવાન છે અને ત્રીજું, તે શ્રેષ્ઠ માનવ છે,

ਆਖਿਨ ਮੂੰਦਿ ਹਨ੍ਯੋ ਕੁਪਿਯਾ ਕਹ ਯਾ ਪਰ ਕੋਪ ਕਿਯੋ ਸਭ ਕੂਰੋ ॥

aakhin moond hanayo kupiyaa kah yaa par kop kiyo sabh kooro |

'તેની એક આંખ બંધ રાખીને, તેણે નાળિયે પ્રહાર કર્યો છે, હું શા માટે તેની સાથે બદલો લઈશ.

ਕੈਸੇ ਕੈ ਆਜੁ ਹਨੋ ਇਹ ਕੋ ਜੁ ਹੈ ਰਾਵ ਬਡੋ ਅਰੁ ਸੁੰਦਰ ਸੂਰੋ ॥੨੫॥

kaise kai aaj hano ih ko ju hai raav baddo ar sundar sooro |25|

'તે બહાદુર અને સુંદર રાજા છે, તેને કેવી રીતે ખતમ કરી શકાય.'(25)

ਚੌਪਈ ॥

chauapee |

ચોપાઈ

ਕਹਿ ਐਸੀ ਨ੍ਰਿਪ ਸੀਸ ਢੁਰਾਯੋ ॥

keh aaisee nrip sees dturaayo |

આટલું કહી રાજાએ માથું હલાવ્યું.

ਤਾ ਸੁੰਦਰਿ ਪਰ ਕਛੁ ਨ ਬਸਾਯੋ ॥

taa sundar par kachh na basaayo |

આમ જાહેર કરીને તેણે માથું લટકાવ્યું પણ રાણીને ઠપકો આપ્યો નહીં.

ਗ੍ਰਿਹ ਤੇ ਕਾਢਿ ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਪੁਨਿ ਦੀਨੀ ॥

grih te kaadt triyeh pun deenee |

(તેણે) સ્ત્રીને ઘરમાંથી લીધી અને પછી તેને (તેને) આપી.

ਇਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸੇਤੀ ਹਰਿ ਲੀਨੀ ॥੨੬॥

eih charitr setee har leenee |26|

મહિલાને તેના મહેલમાંથી બહાર લાવીને તેણે તેને આપી દીધી અને આ કપટ દ્વારા તેણે (પરમ સિંહ) મહિલા પર જીત મેળવી.(26)

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહીરા

ਤਿਹ ਰਾਨੀ ਪਾਵਤ ਭਈ ਐਸੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਬਨਾਇ ॥

tih raanee paavat bhee aaiso charitr banaae |

આવા દાવપેચ દ્વારા રાનીએ તેને પણ હાંસલ કર્યો,

ਲੈ ਤਾ ਕੋ ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਗਯੋ ਅਧਿਕ ਹ੍ਰਿਦੈ ਸੁਖ ਪਾਇ ॥੨੭॥

lai taa ko grih ko gayo adhik hridai sukh paae |27|

અને, સંપૂર્ણ સંતુષ્ટ થઈને, તેને ઘરે લઈ આવ્યો.(27)

ਸੋਰਠਾ ॥

soratthaa |

સોરઠા

ਸਕਿਯੋ ਨ ਭੇਦ ਪਛਾਨਿ ਇਹ ਛਲ ਸੋ ਛੈਲੀ ਛਲ੍ਯੋ ॥

sakiyo na bhed pachhaan ih chhal so chhailee chhalayo |

તેને (હિંમત સિંહ) સમજ્યા વગર એક ચતુરાઈથી અંદર લઈ જવામાં આવ્યો હતો.

ਰਹਿਯੋ ਮੋਨਿ ਮੁਖਿ ਠਾਨਿ ਨਾਰ ਰਹਿਯੋ ਨਿਹੁਰਾਇ ਕੈ ॥੨੮॥

rahiyo mon mukh tthaan naar rahiyo nihuraae kai |28|

અને તે ત્યાં જ રહ્યો અને માથું નમાવીને બેઠો રહ્યો.(28)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਤੇਤੀਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੩੩॥੨੬੫੨॥ਅਫਜੂੰ॥

eit sree charitr pakhayaane triyaa charitre mantree bhoop sanbaade ik sau teteesavo charitr samaapatam sat subham sat |133|2652|afajoon|

રાજા અને મંત્રીની શુભ ચરિત્રની વાર્તાલાપની 133મી ઉપમા, આશીર્વાદ સાથે પૂર્ણ.(133)(2650)

ਚੌਪਈ ॥

chauapee |

ચોપાઈ

ਸਬਕ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਇਕ ਭਾਰੀ ॥

sabak singh raajaa ik bhaaree |

સબક સિંહ નામનો એક મહાન રાજા હતો.

ਬਾਜ ਮਤੀ ਤਾ ਕੀ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥

baaj matee taa kee bar naaree |

સભાક સિંહ એક મહાન રાજા હતા અને બાજ માટી તેમની સુંદર પત્ની હતી.

ਕਾਹੂ ਸੋ ਨਹਿ ਰਾਵ ਲਜਾਵੈ ॥

kaahoo so neh raav lajaavai |

રાજાને કોઈ (સ્ત્રી)ની શરમ ન હતી.

ਸਭ ਇਸਤ੍ਰਿਨ ਸੋ ਕੇਲ ਕਮਾਵੈ ॥੧॥

sabh isatrin so kel kamaavai |1|

રાજા શરમાયા નહિ; બધી સ્ત્રીઓ સાથે તે પ્રેમની રમતો રમી.(1)

ਜੋ ਇਸਤ੍ਰੀ ਤਿਹ ਕਹੇ ਨ ਆਵੈ ॥

jo isatree tih kahe na aavai |

જે સ્ત્રી તેનું પાલન કરતી નથી,

ਤਾ ਕੀ ਖਾਟ ਉਠਾਇ ਮੰਗਾਵੈ ॥

taa kee khaatt utthaae mangaavai |

જે પણ મહિલા સંમતિ ન આપતી, તે તેનું અપહરણ કરી લેતો હતો.

ਅਧਿਕ ਭੋਗ ਤਾ ਸੋ ਨ੍ਰਿਪ ਕਰਈ ॥

adhik bhog taa so nrip karee |

રાજાને તેના પર ખૂબ પ્રેમ હતો

ਰਾਨੀ ਤੇ ਜਿਯ ਨੈਕ ਨ ਡਰਈ ॥੨॥

raanee te jiy naik na ddaree |2|

તેની પાસે પુષ્કળ રમત હશે અને તેણે ક્યારેય તેની રાનીની પરવા કરી ન હતી.(2)

ਬਾਜ ਮਤੀ ਜਿਯ ਅਧਿਕ ਰਿਸਾਵੈ ॥

baaj matee jiy adhik risaavai |

બાજ મતી (રાણી) મનમાં ખૂબ ગુસ્સે હતી,

ਸਬਕ ਸਿੰਘ ਪਰ ਕਛੁ ਨ ਬਸਾਵੈ ॥

sabak singh par kachh na basaavai |

બાજ માટીને હંમેશા ખૂબ પસ્તાવો થતો હતો પણ સભાક સિંહ બેદરકાર રહ્યા હતા.

ਤਬ ਤ੍ਰਿਯ ਏਕ ਚਰਿਤ੍ਰ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

tab triy ek charitr bichaariyo |

પછી રાણીએ એક પાત્ર બનાવ્યું

ਰਾਜਾ ਕੋ ਦੁਰਮਤਿ ਤੇ ਟਾਰਿਯੋ ॥੩॥

raajaa ko duramat te ttaariyo |3|

એકવાર રાણીએ એક યુક્તિ રમી અને રાજાને તેના અશુભ કાર્યોથી અટકાવ્યો.(3)

ਰੂਪਵਤੀ ਜੋ ਤ੍ਰਿਯ ਲਖਿ ਪਾਵੈ ॥

roopavatee jo triy lakh paavai |

એક સુંદર સ્ત્રી રાણીને જોશે,

ਸਬਕ ਸਿੰਘ ਸੋ ਜਾਇ ਸੁਨਾਵੈ ॥

sabak singh so jaae sunaavai |

જ્યારે પણ તે કોઈ સુંદર સ્ત્રીને જોતી ત્યારે તે સભાક સિંહ પાસે જતી અને તેને કહેતી,

ਤੁਮ ਰਾਜਾ ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯਾ ਬੁਲਾਵੋ ॥

tum raajaa tih triyaa bulaavo |

ઓ રાજન! તમે એ સ્ત્રીને બોલાવો

ਕਾਮ ਕੇਲ ਤਿਹ ਸਾਥ ਕਮਾਵੋ ॥੪॥

kaam kel tih saath kamaavo |4|

'તમે, રાજા, તે સ્ત્રીને બોલાવો અને તેની સાથે પ્રેમ કરો.' (4)

ਜਬ ਯੌ ਬਚਨ ਰਾਵ ਸੁਨਿ ਪਾਵੈ ॥

jab yau bachan raav sun paavai |

જ્યારે રાજાએ આ સાંભળ્યું

ਤੌਨ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੋ ਬੋਲਿ ਪਠਾਵੈ ॥

tauan triyaa ko bol patthaavai |

આ રાજાને સ્વીકારવાથી તે સ્ત્રી પ્રાપ્ત થશે,

ਜਾ ਕੀ ਰਾਨੀ ਪ੍ਰਭਾ ਉਚਾਰੈ ॥

jaa kee raanee prabhaa uchaarai |

જેની (સ્ત્રી) રાણી સુંદરતા કહે છે,

ਤਾ ਕੇ ਰਾਜਾ ਸੰਗ ਬਿਹਾਰੈ ॥੫॥

taa ke raajaa sang bihaarai |5|

અને રાણી જેની પ્રશંસા કરે છે, રાજા તેની સાથે રમશે.(5)

ਯਾ ਮੈ ਕਹੋ ਕਹਾ ਘਟ ਗਈ ॥

yaa mai kaho kahaa ghatt gee |

(રાણી વિચારે છે) મારા માટે આનો અર્થ શું છે?

ਜਾਨੁਕ ਹੋਹੂੰ ਭਿਟੋਅਨਿ ਭਈ ॥

jaanuk hohoon bhittoan bhee |

'આમાં હું શું ગુમાવું છું (સ્ત્રીઓ મેળવવાની ક્રિયા)? હું કલ્પના કરું છું કે હું મારી જાતને રાજા સાથે જોડું છું.

ਜਾ ਤੇ ਮੋਰ ਰਾਵ ਸੁਖ ਪਾਵੈ ॥

jaa te mor raav sukh paavai |

જેના પર મારા રાજાને ખુશી મળે છે,

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428