શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 349

ਮਨਿ ਯੌ ਉਪਜੀ ਉਪਮਾ ਨਹਿ ਚੰਦ ਕੀ ਚਾਦਨੀ ਜੋਬਨ ਵਾਰਨ ਮੈ ॥੫੪੭॥

man yau upajee upamaa neh chand kee chaadanee joban vaaran mai |547|

એમને જોઈને એવું લાગે છે કે ચંદ્ર પોતાની ચાંદનીની યુવાનીનું બલિદાન આપી રહ્યો છે.547.

ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਬਾਚ ਰਾਧੇ ਪ੍ਰਤਿ ॥

chandrabhagaa baach raadhe prat |

રાધાને સંબોધિત ચંદ્રભાગાનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਬਤੀਯਾ ਫੁਨਿ ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਮੁਖ ਤੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹੀ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਸੋ ॥

bateeyaa fun chandrabhagaa mukh te ih bhaat kahee brikhabhaan sutaa so |

પછી ચંદ્રભાગાએ (તેમના) ચહેરા પરથી રાધા સાથે આ રીતે વાત કરી. (ઓ રાધા!)

ਆਵਹੁ ਖੇਲ ਕਰੇ ਹਰਿ ਸੋ ਹਮ ਨਾਹਕ ਖੇਲ ਕਰੋ ਤੁਮ ਕਾ ਸੋ ॥

aavahu khel kare har so ham naahak khel karo tum kaa so |

ચન્દરભાગાએ રાધાને કહ્યું, ‘જેની સાથે તું નિરર્થક મનોરંજક રમતમાં લીન છે! આવો, આપણે કૃષ્ણ સાથે રમીએ

ਤਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਉਪਜੀ ਹੈ ਜੋਊ ਅਪਨੇ ਮਨੂਆ ਸੋ ॥

taa kee prabhaa kab sayaam kahai upajee hai joaoo apane manooaa so |

કવિ શ્યામ કહે છે, એમનું સૌંદર્ય મારા મનમાં ઊભું થયું છે.

ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਜੋਤਿ ਤਰਈਯਨ ਕੀ ਛਪਗੀ ਦੁਤਿ ਰਾਧਿਕਾ ਚੰਦ੍ਰਕਲਾ ਸੋ ॥੫੪੮॥

gvaarin jot tareeyan kee chhapagee dut raadhikaa chandrakalaa so |548|

તમાશાની સુંદરતાનું વર્ણન કરતાં કવિએ કહ્યું છે કે રાધાની અલૌકિક શક્તિના પ્રકાશમાં ગોપીઓ જેવા માટીના દીવાનો પ્રકાશ સંતાઈ ગયો.548.

ਰਾਧੇ ਬਾਚ ॥

raadhe baach |

રાધાની વાણી:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਸੁਨਿ ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਕੀ ਸਭੈ ਬਤੀਯਾ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਤਬ ਐਸੇ ਕਹਿਯੋ ਹੈ ॥

sun chandrabhagaa kee sabhai bateeyaa brikhabhaan sutaa tab aaise kahiyo hai |

ચંદ્રભાગાની બધી વાતો સાંભળીને રાધાએ આમ કહ્યું, હે સખી! સાંભળો

ਯਾਹੀ ਕੇ ਹੇਤ ਸੁਨੋ ਸਜਨੀ ਹਮ ਲੋਕਨ ਕੋ ਉਪਹਾਸ ਸਹਿਯੋ ਹੈ ॥

yaahee ke het suno sajanee ham lokan ko upahaas sahiyo hai |

ચંદ્રભાગાના શબ્દો સાંભળીને રાધાએ તેને કહ્યું, ઓ મિત્ર! આ હેતુ માટે, મેં લોકોની ઉપહાસ સહન કરી છે

ਸ੍ਰਉਨਨ ਮੈ ਸੁਨਿ ਰਾਸ ਕਥਾ ਤਬ ਹੀ ਮਨ ਮੈ ਹਮ ਧ੍ਯਾਨ ਗਹਿਯੋ ਹੈ ॥

sraunan mai sun raas kathaa tab hee man mai ham dhayaan gahiyo hai |

(જ્યારે) આપણે આપણા કાનથી રસની વાર્તા સાંભળી છે, ત્યારથી આપણે આપણા મનમાં (તે) સ્થિર કરી છે.

ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਅਖੀਆ ਪਿਖ ਕੈ ਹਮਰੇ ਮਨ ਕੋ ਤਨ ਮੋਹਿ ਰਹਿਯੋ ਹੈ ॥੫੪੯॥

sayaam kahai akheea pikh kai hamare man ko tan mohi rahiyo hai |549|

રમૂજી નાટક વિશે સાંભળીને મારું ધ્યાન આ તરફ ગયું અને કૃષ્ણને મારી પોતાની આંખોથી જોઈને મારું મન મોહ પામ્યું.549.

ਤਬ ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਸਜਨੀ ਹਮਰੀ ਬਤੀਆ ਸੁਨਿ ਲੀਜੈ ॥

tab chandrabhagaa ih bhaat kahiyo sajanee hamaree bateea sun leejai |

ચંદ્રભાગાએ આમ કહ્યું, હે સખી! મારી વાત સાંભળો (ધ્યાનપૂર્વક).

ਦੇਖਹੁ ਸ੍ਯਾਮ ਬਿਰਾਜਤ ਹੈ ਜਿਹ ਕੇ ਮੁਖ ਕੇ ਪਿਖਏ ਫੁਨਿ ਜੀਜੈ ॥

dekhahu sayaam biraajat hai jih ke mukh ke pikhe fun jeejai |

ત્યારે ચંદ્રભજગાએ કહ્યું, ઓ મિત્ર! મારી વાત સાંભળો અને જુઓ, કૃષ્ણ ત્યાં બેઠા છે અને આપણે બધા તેમને જોઈને જીવિત છીએ

ਜਾ ਕੇ ਕਰੇ ਮਿਤ ਹੋਇ ਖੁਸੀ ਸੁਨੀਐ ਉਠ ਕੈ ਸੋਊ ਕਾਜ ਕਰੀਜੈ ॥

jaa ke kare mit hoe khusee suneeai utth kai soaoo kaaj kareejai |

(વધુ) સાંભળો, જે (કામ) મિત્રને ખુશ કરે છે, તે કામ હાથમાં લેવું જોઈએ અને (ઝડપથી) કરવું જોઈએ.

ਤਾਹੀ ਤੇ ਰਾਧੇ ਕਹੋ ਤੁਮ ਸੋ ਅਬ ਚਾਰ ਭਈ ਤੁ ਬਿਚਾਰ ਨ ਕੀਜੈ ॥੫੫੦॥

taahee te raadhe kaho tum so ab chaar bhee tu bichaar na keejai |550|

જે કામ કરવાથી મિત્ર પ્રસન્ન થાય, તે કામ કરવું જોઈએ, માટે હે રાધા! હું તમને કહું છું કે હવે જ્યારે તમે આ માર્ગ અપનાવ્યો છે ત્યારે તમારા મનમાં બીજા વિચારો ન રાખો.550.

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ॥

kabiyo baach |

કવિનું વક્તવ્ય:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕੇ ਭੇਟਨ ਪਾਇ ਚਲੀ ਬਤੀਯਾ ਸੁਨਿ ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਫੁਨਿ ਕੈਸੇ ॥

kaanrah ke bhettan paae chalee bateeyaa sun chandrabhagaa fun kaise |

ચંદ્રભાગાના શબ્દો સાંભળીને કેવી રીતે (રાધા) શ્રીકૃષ્ણના ચરણોમાં પૂજા કરવા ગઈ.

ਮਾਨਹੁ ਨਾਗ ਸੁਤਾ ਇਹ ਸੁੰਦਰਿ ਤਿਆਗਿ ਚਲੀ ਗ੍ਰਿਹਿ ਪਤ੍ਰ ਧਰੈ ਸੇ ॥

maanahu naag sutaa ih sundar tiaag chalee grihi patr dharai se |

રાધાએ કૃષ્ણની પ્રાપ્તિ માટે ચંદ્રભાગાના શબ્દો સાંભળવાનું શરૂ કર્યું અને તે ઘર છોડીને નીકળતી નાગા-કન્યાની જેમ દેખાઈ.

ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਮੰਦਰਿ ਤੇ ਨਿਕਸੀ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਉਪਮਾ ਤਿਹ ਐਸੇ ॥

gvaaran mandar te nikasee kab sayaam kahai upamaa tih aaise |

કવિ શ્યામ કહે છે કે, ગોપીઓનું ઘર છોડવાનું દૃષ્ટાંત આ રીતે કહી શકાય,

ਮਾਨਹੁ ਸ੍ਯਾਮ ਘਨੈ ਤਜਿ ਕੈ ਪ੍ਰਗਟੀ ਹੈ ਸੋਊ ਬਿਜਲੀ ਦੁਤਿ ਜੈਸੇ ॥੫੫੧॥

maanahu sayaam ghanai taj kai pragattee hai soaoo bijalee dut jaise |551|

મંદિરમાંથી નીકળતી ગોપીઓની ઉપમા આપતાં કવિએ કહ્યું છે કે તેઓ વાદળોને છોડીને વિજળીના લતાઓના સ્વરૂપ જેવા દેખાય છે.551.

ਰਾਸਹਿ ਕੀ ਰਚਨਾ ਭਗਵਾਨ ਕਹੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਬਚਿਤ੍ਰ ਕਰੀ ਹੈ ॥

raaseh kee rachanaa bhagavaan kahai kab sayaam bachitr karee hai |

ભગવાન કૃષ્ણે રમણીય નાટકનો અખાડો અદ્ભુત રીતે રચ્યો છે

ਰਾਜਤ ਹੈ ਤਰਏ ਜਮੁਨਾ ਅਤਿ ਹੀ ਤਹ ਚਾਦਨੀ ਚੰਦ ਕਰੀ ਹੈ ॥

raajat hai tare jamunaa at hee tah chaadanee chand karee hai |

નીચે યમુના ચંદ્રપ્રકાશની જેમ પ્રવાહો સાથે વહી રહી છે

ਸੇਤ ਪਟੈ ਸੰਗ ਰਾਜਤ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਤਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾ ਕਬਿ ਨੇ ਸੁ ਕਰੀ ਹੈ ॥

set pattai sang raajat gvaarin taa kee prabhaa kab ne su karee hai |

ગોપીઓ સફેદ વસ્ત્રોથી શોભી રહી છે. તેમની તેજસ્વીતાનું વર્ણન કવિએ આ રીતે કર્યું છે,

ਮਾਨਹੁ ਰਾਸ ਬਗੀਚਨ ਮੈ ਇਹ ਫੂਲਨ ਕੀ ਫੁਲਵਾਰਿ ਜਰੀ ਹੈ ॥੫੫੨॥

maanahu raas bageechan mai ih foolan kee fulavaar jaree hai |552|

ગોપીઓ સફેદ વસ્ત્રોમાં ભવ્ય દેખાય છે અને તેઓ રમણીય રમતના જંગલમાં ફૂલ-બગીચાની જેમ દેખાય છે.552.

ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਹੂੰ ਕੋ ਮਾਨਿ ਕਹਿਯੋ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਹਰਿ ਪਾਇਨ ਲਾਗੀ ॥

chandrabhagaa hoon ko maan kahiyo brikhabhaan sutaa har paaein laagee |

ચંદ્રભાગાનું પાલન કરીને, રાધાએ કૃષ્ણના ચરણ સ્પર્શ કર્યા

ਮੈਨ ਸੀ ਸੁੰਦਰ ਮੂਰਤਿ ਪੇਖਿ ਕੈ ਤਾਹੀ ਕੇ ਦੇਖਿਬੇ ਕੋ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥

main see sundar moorat pekh kai taahee ke dekhibe ko anuraagee |

તેને જોઈને તે કૃષ્ણમાં મોહક પોટ્રેટની જેમ ભળી ગઈ

ਸੋਵਤ ਥੀ ਜਨੁ ਲਾਜ ਕੀ ਨੀਦ ਮੈ ਲਾਜ ਕੀ ਨੀਦ ਤਜੀ ਅਬ ਜਾਗੀ ॥

sovat thee jan laaj kee need mai laaj kee need tajee ab jaagee |

અત્યાર સુધી તે સંકોચની ઊંઘમાં લીન હતી, પણ એ સંકોચ પણ ઊંઘ છોડીને જાગી ગયો.

ਜਾ ਕੋ ਮੁਨੀ ਨਹਿ ਅੰਤੁ ਲਹੈ ਇਹ ਤਾਹੀ ਸੋ ਖੇਲ ਕਰੈ ਬਡਭਾਗੀ ॥੫੫੩॥

jaa ko munee neh ant lahai ih taahee so khel karai baddabhaagee |553|

તે, જેનું રહસ્ય ઋષિઓ દ્વારા સમજાયું નથી, ભાગ્યશાળી રાધિકા તેની સાથે રમવામાં લીન છે.553.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਾਚ ਰਾਧਾ ਸੋ ॥

kaanrah baach raadhaa so |

રાધાને સંબોધિત કૃષ્ણનું ભાષણ:

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਕ੍ਰਿਸਨ ਰਾਧਿਕਾ ਸੰਗ ਕਹਿਯੋ ਅਤਿ ਹੀ ਬਿਹਸਿ ਕੈ ਬਾਤ ॥

krisan raadhikaa sang kahiyo at hee bihas kai baat |

કૃષ્ણએ હસીને (આ) રાધાને કહ્યું,

ਖੇਲਹੁ ਗਾਵਹੁ ਪ੍ਰੇਮ ਸੋ ਸੁਨਿ ਸਮ ਕੰਚਨ ਗਾਤ ॥੫੫੪॥

khelahu gaavahu prem so sun sam kanchan gaat |554|

કૃષ્ણે હસતાં હસતાં રાધાને કહ્યું, હે સોનાના દેહની વહાલી! તમે હસતા હસતા રમતા રહો.��554.

ਕ੍ਰਿਸਨ ਬਾਤ ਸੁਨਿ ਰਾਧਿਕਾ ਅਤਿ ਹੀ ਬਿਹਸਿ ਕੈ ਚੀਤ ॥

krisan baat sun raadhikaa at hee bihas kai cheet |

કૃષ્ણની વાત સાંભળીને રાધા મનમાં હસી પડી (તે ખૂબ જ ખુશ થઈ ગઈ).

ਰਾਸ ਬਿਖੈ ਗਾਵਨ ਲਗੀ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਸੋ ਮਿਲਿ ਗੀਤ ॥੫੫੫॥

raas bikhai gaavan lagee gvaarin so mil geet |555|

કૃષ્ણના શબ્દો સાંભળીને, રાધા, મનમાં હસતી, મનોરંજક નાટકમાં ગોપીઓ સાથે ગાવા લાગી.555.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਅਰੁ ਚੰਦ੍ਰਮੁਖੀ ਮਿਲ ਕੈ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨੁ ਸੁਤਾ ਸੰਗ ਗਾਵੈ ॥

chandrabhagaa ar chandramukhee mil kai brikhabhaan sutaa sang gaavai |

ચંદ્રભાગા અને ચંદ્રમુખી (એટલે કે સખીઓ) રાધા સાથે ગીતો ગાવા લાગ્યા.

ਸੋਰਠਿ ਸਾਰੰਗ ਸੁਧ ਮਲਾਰ ਬਿਲਾਵਲ ਭੀਤਰ ਤਾਨ ਬਸਾਵੈ ॥

soratth saarang sudh malaar bilaaval bheetar taan basaavai |

ચંદ્રભાગા અને ચંદ્રમુખીએ રાધા સાથે ગાવાનું શરૂ કર્યું અને સોરઠ, સારંગ, શુદ્ધ મલ્હાર અને બિલાવલની ધૂન ઉચ્ચારી.

ਰੀਝ ਰਹੀ ਬ੍ਰਿਜ ਹੂੰ ਕੀ ਤ੍ਰੀਯਾ ਸੋਊ ਰੀਝ ਰਹੈ ਧੁਨਿ ਜੋ ਸੁਨਿ ਪਾਵੈ ॥

reejh rahee brij hoon kee treeyaa soaoo reejh rahai dhun jo sun paavai |

બ્રજની સ્ત્રીઓ મોહિત થઈ ગઈ અને જેણે પણ એ ધૂન સાંભળી, તે મોહિત થઈ ગઈ

ਸੋ ਸੁਨ ਕੈ ਇਨ ਪੈ ਹਿਤ ਕੈ ਬਨ ਤਿਆਗਿ ਮ੍ਰਿਗੀ ਮ੍ਰਿਗ ਅਉ ਚਲਿ ਆਵੈ ॥੫੫੬॥

so sun kai in pai hit kai ban tiaag mrigee mrig aau chal aavai |556|

એ અવાજ સાંભળીને જંગલના હરણ અને ડૂસ પણ આ તરફ આગળ વધ્યા.556.

ਤਿਨ ਸੇਾਂਧੁਰ ਮਾਗ ਦਈ ਸਿਰ ਪੈ ਰਸ ਸੋ ਤਿਨ ਕੋ ਅਤਿ ਹੀ ਮਨੁ ਭੀਨੋ ॥

tin seaandhur maag dee sir pai ras so tin ko at hee man bheeno |

ગોપીઓએ તેમના માથાના વાળના ભાગ સિંદૂરથી ભરી દીધા અને તેમનું મન આનંદથી ભરાઈ ગયું.

ਬੇਸਰ ਆਡ ਸੁ ਕੰਠਸਿਰੀ ਅਰੁ ਮੋਤਿਸਿਰੀ ਹੂੰ ਕੋ ਸਾਜ ਨਵੀਨੋ ॥

besar aadd su kantthasiree ar motisiree hoon ko saaj naveeno |

તેઓ નાક-આભૂષણો, હાર અને મોતીની માળાથી સજ્જ થયા

ਭੂਖਨ ਅੰਗ ਸਭੈ ਸਜਿ ਸੁੰਦਰਿ ਆਖਨ ਭੀਤਰ ਕਾਜਰ ਦੀਨੋ ॥

bhookhan ang sabhai saj sundar aakhan bheetar kaajar deeno |

ગોપીઓએ, તેમના તમામ અંગોને આભૂષણોથી શણગારીને, તેમની આંખોમાં એન્ટિમોની લગાવી

ਤਾਹੀ ਸੁ ਤੇ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਭਗਵਾਨ ਕੋ ਚਿਤ ਚੁਰਾਇ ਕੈ ਲੀਨੋ ॥੫੫੭॥

taahee su te kab sayaam kahai bhagavaan ko chit churaae kai leeno |557|

કવિ શ્યામ કહે છે કે આ રીતે તેઓએ ભગવાન કૃષ્ણનું મન ચોરી લીધું.557.

ਚੰਦ ਕੀ ਚਾਦਨੀ ਮੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਜਬੈ ਹਰਿ ਖੇਲਨਿ ਰਾਸ ਲਗਿਯੋ ਹੈ ॥

chand kee chaadanee mai kab sayaam jabai har khelan raas lagiyo hai |

જ્યારે કૃષ્ણ ચંદ્રપ્રકાશમાં રમવા લાગ્યા ત્યારે રાધિકાનો ચહેરો તેમને ચંદ્ર જેવો દેખાયો

ਰਾਧੇ ਕੋ ਆਨਨ ਸੁੰਦਰ ਪੇਖਿ ਕੈ ਚਾਦ ਸੋ ਤਾਹੀ ਕੇ ਬੀਚ ਪਗਿਯੋ ਹੈ ॥

raadhe ko aanan sundar pekh kai chaad so taahee ke beech pagiyo hai |

તેણી કૃષ્ણનું હૃદય સંગ્રહિત કરે છે

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428