അവരെ കാണുമ്പോൾ ചന്ദ്രൻ തൻ്റെ ചന്ദ്രക്കലയുടെ യൗവനം ബലികഴിക്കുന്നതായി തോന്നുന്നു.547.
രാധയെ അഭിസംബോധന ചെയ്ത ചന്ദർഭാഗയുടെ പ്രസംഗം:
സ്വയ്യ
അപ്പോൾ ചന്ദ്രഭാഗം (തൻ്റെ) മുഖത്ത് നിന്ന് രാധയോട് ഇപ്രകാരം സംസാരിച്ചു. (ഹേ രാധ!)
ചന്ദർഭാഗം രാധയോട് ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞു, "നീ ആരോടാണോ കാമുകീ കളിയിൽ ഫലമില്ലാതെ മുഴുകിയിരിക്കുന്നത്! വരൂ, നമുക്ക് കൃഷ്ണനോടൊപ്പം കളിക്കാം
കവി ശ്യാം പറയുന്നു, അവൻ്റെ സൗന്ദര്യം എൻ്റെ മനസ്സിൽ ഉദിച്ചതാണ്.
രാധയുടെ അമാനുഷിക ശക്തിയുടെ വെളിച്ചത്തിൽ ഗോപികമാരെപ്പോലെ മൺവിളക്കിൻ്റെ പ്രകാശം സ്വയം മറഞ്ഞതായി കവി കണ്ണടയുടെ ഭംഗി വിവരിച്ചിട്ടുണ്ട്.548.
രാധയുടെ പ്രസംഗം:
സ്വയ്യ
ചന്ദ്രഭാഗൻ്റെ വാക്കുകളെല്ലാം കേട്ട് രാധ ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞു, ഹേ സഖീ! കേൾക്കുക,
ചന്ദർഭാഗയുടെ വാക്കുകൾ കേട്ട് രാധ അവളോട് പറഞ്ഞു, "ഹേ സുഹൃത്തേ! ഈ ലക്ഷ്യത്തിനായി ഞാൻ ജനങ്ങളുടെ പരിഹാസങ്ങൾ സഹിച്ചു
(എപ്പോൾ) ഞങ്ങൾ ചെവികൊണ്ട് രസത്തിൻ്റെ കഥ കേട്ടു, അന്നുമുതൽ ഞങ്ങൾ (അത്) മനസ്സിൽ ഉറപ്പിച്ചു.
കാമുകീകമായ നാടകത്തെപ്പറ്റി കേട്ടപ്പോൾ, എൻ്റെ ശ്രദ്ധ ഇങ്ങോട്ട് തിരിച്ചുപോയി, കൃഷ്ണനെ എൻ്റെ സ്വന്തം കണ്ണുകൊണ്ട് കാണുമ്പോൾ, എൻ്റെ മനസ്സ് ആകർഷിച്ചു.549.
ചന്ദ്രഭാഗ ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞു, ഹേ സഖീ! ഞാൻ പറയുന്നത് ശ്രദ്ധിക്കുക (ശ്രദ്ധയോടെ).
അപ്പോൾ ചന്ദർബ്ജഗ പറഞ്ഞു: ഹേ സുഹൃത്തേ! ഞാൻ പറയുന്നത് കേട്ട് നോക്കൂ, കൃഷ്ണൻ അവിടെ ഇരിപ്പുണ്ട്, അവനെ കണ്ടിട്ട് ഞങ്ങൾ എല്ലാവരും ജീവിച്ചിരിക്കുന്നു
(കൂടുതൽ) കേൾക്കുക, ഏത് (ജോലി) ഒരു സുഹൃത്തിനെ സന്തോഷിപ്പിക്കുന്നുവോ, ഒരാൾ ആ ജോലി ഏറ്റെടുത്ത് (വേഗത്തിൽ) ചെയ്യണം.
സുഹൃത്ത് പ്രസാദിക്കുന്ന പ്രവൃത്തി ചെയ്തുകൊണ്ട് ആ ജോലി ചെയ്യണം, അതിനാൽ ഹേ രാധാ! ഞാൻ നിങ്ങളോട് പറയുന്നു, ഇപ്പോൾ നിങ്ങൾ ഈ പാത സ്വീകരിക്കുമ്പോൾ, നിങ്ങളുടെ മനസ്സിൽ മറ്റ് ചിന്തകൾ ഉണ്ടാകരുത് 550.
കവിയുടെ പ്രസംഗം:
സ്വയ്യ
ചന്ദ്രഭാഗൻ്റെ വാക്കുകൾ കേട്ട്, (രാധ) എങ്ങനെ ശ്രീകൃഷ്ണൻ്റെ പാദങ്ങൾ പൂജിക്കാൻ പോയി.
കൃഷ്ണപ്രാപ്തിക്കായി ചന്ദർഭാഗയുടെ വാക്കുകൾ കേൾക്കാൻ തുടങ്ങിയ രാധ, വീടുവിട്ടിറങ്ങുന്ന നാഗപത്നിയായി അവതരിച്ചു.
കവി ശ്യാം പറയുന്നു, ഗോപികമാർ വീടുവിട്ടിറങ്ങുന്നതിൻ്റെ ഉപമ ഇങ്ങനെ പറയാം.
ഗോപികമാർ ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് പുറത്തിറങ്ങുന്നതിൻ്റെ സാദൃശ്യം നൽകി, അവർ മേഘങ്ങളെ വിട്ട് മിന്നൽ വള്ളികളുടെ പ്രകടനമായി കാണപ്പെടുന്നുവെന്ന് കവി പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.551.
ശ്രീകൃഷ്ണൻ അതിമനോഹരമായ രീതിയിലാണ് കാമുകീ കളിയുടെ അരങ്ങൊരുക്കിയത്
താഴെ, യമുന ചന്ദ്രപ്രകാശം പോലെ പ്രവാഹങ്ങളോടെ ഒഴുകുന്നു
ഗോപികമാർ വെള്ളവസ്ത്രങ്ങൾ അണിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ പ്രഭയെ കവി ഇങ്ങനെ വിവരിക്കുന്നു.
ഗോപികമാർ വെളുത്ത വസ്ത്രങ്ങൾ ധരിച്ച് അതിമനോഹരമായി കാണപ്പെടുന്നു, അവർ കാമവികാരത്തിൻ്റെ വനത്തിലെ പൂന്തോട്ടം പോലെ കാണപ്പെടുന്നു.552.
ചന്ദ്രഭാഗത്തെ അനുസരിച്ചുകൊണ്ട് രാധ കൃഷ്ണൻ്റെ പാദങ്ങളിൽ തൊട്ടു
അവനെ കണ്ടപ്പോൾ അവൾ കൃഷ്ണനിൽ ഒരു ആകർഷകമായ ഛായാചിത്രം പോലെ ലയിച്ചു
നാണത്തിൻ്റെ നിദ്രയിൽ മുഴുകിയിരിക്കുകയായിരുന്നു അവൾ, എന്നാൽ ആ നാണവും ഉറക്കം ഉപേക്ഷിച്ച് ഉണർന്നു.
ആരുടെ രഹസ്യം ഋഷിമാർ ഗ്രഹിച്ചിട്ടില്ലയോ, ഭാഗ്യവതിയായ രാധിക അവനോടൊപ്പം കളിക്കുന്നതിൽ ലയിച്ചു.553.
രാധയെ അഭിസംബോധന ചെയ്ത കൃഷ്ണൻ്റെ പ്രസംഗം:
ദോഹ്റ
കൃഷ്ണൻ ചിരിച്ചുകൊണ്ട് രാധയോട് പറഞ്ഞു.
കൃഷ്ണൻ രാധയോട് പുഞ്ചിരിയോടെ പറഞ്ഞു, "അല്ലയോ സ്വർണ്ണ ശരീരത്തിൻ്റെ പ്രിയേ! നിങ്ങൾ ചിരിച്ചുകൊണ്ട് കളിക്കുന്നത് തുടരുക.
കൃഷ്ണൻ്റെ വാക്കുകൾ കേട്ട് രാധ മനസ്സിൽ ചിരിച്ചു (അവൾ വളരെ സന്തോഷവതിയായി).
കൃഷ്ണൻ്റെ വാക്കുകൾ കേട്ട് രാധ മനസ്സിൽ ചിരിച്ചുകൊണ്ട് ഗോപികമാരോടൊപ്പം കാമുകീ നാടകത്തിൽ പാടാൻ തുടങ്ങി.555.
സ്വയ്യ
ചന്ദ്രഭാഗയും ചന്ദ്രമുഖിയും (അതായത് സഖികൾ) രാധയോടൊപ്പം പാട്ടുകൾ പാടാൻ തുടങ്ങി.
ചന്ദർഭാഗയും ചന്ദ്രമുഖിയും രാധയ്ക്കൊപ്പം പാടാൻ തുടങ്ങി, സോറത്ത്, സാരംഗ്, ശുദ്ധ് മൽഹാർ, ബിലാവൽ എന്നിവരുടെ രാഗങ്ങൾ ഉയർത്തി.
ബ്രജയിലെ സ്ത്രീകൾ ആകൃഷ്ടരായി, ആ രാഗം ശ്രവിക്കുന്നവരെല്ലാം ആകൃഷ്ടരായി
ആ ശബ്ദം കേട്ട് കാട്ടിലെ മാനുകളും മൃഗങ്ങളും പോലും ഇക്കരെ നീങ്ങി.556.
ഗോപികമാർ ശിരസ്സിലെ മുടിയിഴകളിൽ വെണ്ണീർ കൊണ്ട് നിറച്ചു, അവരുടെ മനസ്സ് ആനന്ദത്താൽ നിറഞ്ഞു
അവർ മൂക്കുത്തികളും മാലകളും മുത്തുമാലകളും കൊണ്ട് സ്വയം അലങ്കരിച്ചു
ഗോപികമാർ, എല്ലാ അവയവങ്ങളും ആഭരണങ്ങളാൽ അലങ്കരിച്ചു, അവരുടെ കണ്ണുകളിൽ ആൻ്റിമണി പ്രയോഗിച്ചു
ഇങ്ങനെ അവർ ശ്രീകൃഷ്ണൻ്റെ മനസ്സ് അപഹരിച്ചുവെന്ന് കവി ശ്യാം പറയുന്നു.557.
കൃഷ്ണൻ ചന്ദ്രക്കലയിൽ കളിക്കാൻ തുടങ്ങിയപ്പോൾ രാധികയുടെ മുഖം ചന്ദ്രനെപ്പോലെ അവനു പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു
അവൾ കൃഷ്ണൻ്റെ ഹൃദയം സംഭരിച്ചു