ശ്രീ ദസം ഗ്രന്ഥ്

പേജ് - 225

ਸੂਲ ਸਹੋਂ ਤਨ ਸੂਕ ਰਹੋਂ ਪਰ ਸੀ ਨ ਕਹੋਂ ਸਿਰ ਸੂਲ ਸਹੋਂਗੀ ॥

sool sahon tan sook rahon par see na kahon sir sool sahongee |

മുള്ളുകൾ കുത്തുകയും ശരീരം ചിതറുകയും ചെയ്താൽ, എൻ്റെ തലയിലെ മുള്ളിൻ്റെ പ്രയാസം ഞാൻ സഹിക്കും.

ਬਾਘ ਬੁਕਾਰ ਫਨੀਨ ਫੁਕਾਰ ਸੁ ਸੀਸ ਗਿਰੋ ਪਰ ਸੀ ਨ ਕਹੋਂਗੀ ॥

baagh bukaar faneen fukaar su sees giro par see na kahongee |

കടുവകളും സർപ്പങ്ങളും എൻ്റെ തലയിൽ വീണാൽ പിന്നെയും ഞാൻ അയ്യോ അയ്യോ എന്നൊന്നും പറയില്ല.

ਬਾਸ ਕਹਾ ਬਨਬਾਸ ਭਲੋ ਨਹੀ ਪਾਸ ਤਜੋ ਪੀਯ ਪਾਇ ਗਹੋਂਗੀ ॥

baas kahaa banabaas bhalo nahee paas tajo peey paae gahongee |

എനിക്ക് കൊട്ടാരത്തേക്കാൾ നല്ലത് കാട്ടിലെ പ്രവാസമാണ് പ്രിയനേ നിൻ്റെ കാൽക്കൽ വണങ്ങുക.

ਹਾਸ ਕਹਾ ਇਹ ਉਦਾਸ ਸਮੈ ਗ੍ਰਿਹ ਆਸ ਰਹੋ ਪਰ ਮੈ ਨ ਰਹੋਂਗੀ ॥੨੪੯॥

haas kahaa ih udaas samai grih aas raho par mai na rahongee |249|

ഈ ദുഃഖസമയത്ത് എന്നോട് തമാശ പറയരുത്, ഞാൻ നിങ്ങളോടൊപ്പമുണ്ടെങ്കിൽ എനിക്ക് പ്രതീക്ഷയുണ്ട്, ഞങ്ങളുടെ വീട്ടിലേക്ക് മടങ്ങും, പക്ഷേ നീയില്ലാതെ ഞാൻ ഇവിടെ ജീവിക്കില്ല.

ਰਾਮ ਬਾਚ ਸੀਤਾ ਪ੍ਰਤਿ ॥

raam baach seetaa prat |

സീതയെ അഭിസംബോധന ചെയ്ത ആട്ടുകൊറ്റൻ്റെ പ്രസംഗം:

ਰਾਸ ਕਹੋ ਤੁਹਿ ਬਾਸ ਕਰੋ ਗ੍ਰਿਹ ਸਾਸੁ ਕੀ ਸੇਵ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਕੀਜੈ ॥

raas kaho tuhi baas karo grih saas kee sev bhalee bidh keejai |

ഓ സീത! നിങ്ങളുടെ വീട്ടിൽ താമസിക്കുമ്പോൾ നിങ്ങളുടെ അമ്മായിയമ്മയെ ഭംഗിയായി സേവിക്കാൻ നിങ്ങൾക്ക് കഴിയും എന്ന സത്യം ഞാൻ നിങ്ങളോട് പറയുന്നു.

ਕਾਲ ਹੀ ਬਾਸ ਬਨੈ ਮ੍ਰਿਗ ਲੋਚਨਿ ਰਾਜ ਕਰੋਂ ਤੁਮ ਸੋ ਸੁਨ ਲੀਜੈ ॥

kaal hee baas banai mrig lochan raaj karon tum so sun leejai |

… കാലം വേഗം കടന്നുപോകും, ഞാൻ നിന്നോടുകൂടെ വാഴും.

ਜੌ ਨ ਲਗੈ ਜੀਯ ਅਉਧ ਸੁਭਾਨਨਿ ਜਾਹਿ ਪਿਤਾ ਗ੍ਰਿਹ ਸਾਚ ਭਨੀਜੈ ॥

jau na lagai jeey aaudh subhaanan jaeh pitaa grih saach bhaneejai |

യഥാർത്ഥത്തിൽ, നിങ്ങളുടെ മനസ്സ് ഔദിൽ വീട്ടിലിരിക്കുന്നതായി തോന്നുന്നില്ലെങ്കിൽ, ഹേ വിനയമുള്ള മുഖമേ! നീ നിൻ്റെ അച്ഛൻ്റെ വീട്ടിലേക്ക് പൊയ്ക്കോ.

ਤਾਤ ਕੀ ਬਾਤ ਗਡੀ ਜੀਯ ਜਾਤ ਸਿਧਾਤ ਬਨੈ ਮੁਹਿ ਆਇਸ ਦੀਜੈ ॥੨੫੦॥

taat kee baat gaddee jeey jaat sidhaat banai muhi aaeis deejai |250|

എൻ്റെ മനസ്സിൽ എൻ്റെ പിതാവിൻ്റെ നിർദ്ദേശം നിലനിൽക്കുന്നു, അതിനാൽ നിങ്ങൾ എന്നെ കാട്ടിലേക്ക് പോകാൻ അനുവദിക്കൂ.

ਲਛਮਣ ਬਾਚ ॥

lachhaman baach |

ലക്ഷ്മണൻ്റെ പ്രസംഗം:

ਬਾਤ ਇਤੈ ਇਹੁ ਭਾਤ ਭਈ ਸੁਨਿ ਆਇਗੇ ਭ੍ਰਾਤ ਸਰਾਸਨ ਲੀਨੇ ॥

baat itai ihu bhaat bhee sun aaeige bhraat saraasan leene |

ഇത്തരമൊരു കാര്യം കേട്ട് സഹോദരൻ വില്ലും അമ്പും (കയ്യിൽ ലക്ഷമണൻ) കൊണ്ട് വന്നു.

ਕਉਨ ਕੁਪੂਤ ਭਯੋ ਕੁਲ ਮੈ ਜਿਨ ਰਾਮਹਿ ਬਾਸ ਬਨੈ ਕਹੁ ਦੀਨੇ ॥

kaun kupoot bhayo kul mai jin raameh baas banai kahu deene |

ഈ സംസാരം നടന്നുകൊണ്ടിരുന്നപ്പോൾ, ലക്ഷ്മണൻ തൻ്റെ കൈയിൽ വില്ലുമായി വന്നു പറഞ്ഞു: "രാമനോട് വനവാസം ആവശ്യപ്പെട്ട നമ്മുടെ വംശത്തിലെ ആ അവിഹിത പുത്രൻ ആരായിരിക്കും?

ਕਾਮ ਕੇ ਬਾਨ ਬਧਿਯੋ ਬਸ ਕਾਮਨਿ ਕੂਰ ਕੁਚਾਲ ਮਹਾ ਮਤਿ ਹੀਨੇ ॥

kaam ke baan badhiyo bas kaaman koor kuchaal mahaa mat heene |

കാമത്തിൻ്റെ അസ്ത്രത്താൽ തുളച്ചുകയറുകയും ഒരു സ്ത്രീ (രാജാവ്) കൈവശപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നത് വ്യാജവും മോശമായ പെരുമാറ്റവും വളരെ അഭിപ്രായപ്രകടനവുമാണ്.

ਰਾਡ ਕੁਭਾਡ ਕੇ ਹਾਥ ਬਿਕਿਯੋ ਕਪਿ ਨਾਚਤ ਨਾਚ ਛਰੀ ਜਿਮ ਚੀਨੇ ॥੨੫੧॥

raadd kubhaadd ke haath bikiyo kap naachat naach chharee jim cheene |251|

സ്നേഹദേവൻ്റെ അസ്ത്രങ്ങളാൽ തുളച്ചുകയറുന്ന ഈ വിഡ്ഢി (രാജാവ്) ക്രൂരമായ ദുഷ്പ്രവൃത്തിയിൽ കുടുങ്ങി, ഒരു വിഡ്ഢിയായ സ്ത്രീയുടെ ആഘാതത്തിൽ വടിയുടെ അടയാളം മനസ്സിലാക്കിയ കുരങ്ങിനെപ്പോലെ നൃത്തം ചെയ്യുന്നു.251.

ਕਾਮ ਕੋ ਡੰਡ ਲੀਏ ਕਰ ਕੇਕਈ ਬਾਨਰ ਜਿਉ ਨ੍ਰਿਪ ਨਾਚ ਨਚਾਵੈ ॥

kaam ko ddandd lee kar kekee baanar jiau nrip naach nachaavai |

കാമത്തിൻ്റെ ദണ്ഡ്, ഒരു കുരങ്ങനെപ്പോലെ, ദശരഥ രാജാവിനെ നൃത്തം ചെയ്യുന്നു.

ਐਠਨ ਐਠ ਅਮੈਠ ਲੀਏ ਢਿਗ ਬੈਠ ਸੂਆ ਜਿਮ ਪਾਠ ਪੜਾਵੈ ॥

aaitthan aaitth amaitth lee dtig baitth sooaa jim paatth parraavai |

കൈകേയി കാമത്തിൻ്റെ വടി കയ്യിൽ പിടിച്ച് രാജാവിനെ കുരങ്ങിനെപ്പോലെ നൃത്തം ചെയ്യാൻ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നു, അഹങ്കാരിയായ സ്ത്രീ രാജാവിനെ പിടികൂടി അവനോടൊപ്പം ഇരുന്നു തത്തയെപ്പോലെ അവനെ പാഠങ്ങൾ പഠിപ്പിക്കുന്നു.

ਸਉਤਨ ਸੀਸ ਹ੍ਵੈ ਈਸਕ ਈਸ ਪ੍ਰਿਥੀਸ ਜਿਉ ਚਾਮ ਕੇ ਦਾਮ ਚਲਾਵੈ ॥

sautan sees hvai eesak ees prithees jiau chaam ke daam chalaavai |

യജമാനന്മാരുടെ നാഥയായതിനാൽ, അവൾ ഒരു രാജാവിനെപ്പോലെ സുബോധമുള്ളവരുടെ തലയിൽ താലികെട്ടുന്നു.

ਕੂਰ ਕੁਜਾਤ ਕੁਪੰਥ ਦੁਰਾਨਨ ਲੋਗ ਗਏ ਪਰਲੋਕ ਗਵਾਵੈ ॥੨੫੨॥

koor kujaat kupanth duraanan log ge paralok gavaavai |252|

ഈ സ്ത്രീ തൻ്റെ സഹഭാര്യമാരുടെ തലയ്ക്ക് മുകളിലൂടെ ഒരു ദൈവത്തെപ്പോലെ സവാരി ചെയ്യുന്നു, കുറച്ച് സമയത്തേക്ക് രാജാവിനെപ്പോലെ തുകൽ നാണയങ്ങൾ കറൻ്റ് ചെയ്യുന്നു (അതായത് അവൾ അവളുടെ ഇഷ്ടത്തിനനുസരിച്ച് പെരുമാറുന്നു). ഈ ക്രൂരതയും താഴ്ന്നവളും മോശം അച്ചടക്കവും മോശമായ വായും ഉള്ള സ്ത്രീക്ക് മാത്രമല്ല

ਲੋਗ ਕੁਟੇਵ ਲਗੇ ਉਨ ਕੀ ਪ੍ਰਭ ਪਾਵ ਤਜੇ ਮੁਹਿ ਕਯੋ ਬਨ ਐਹੈ ॥

log kuttev lage un kee prabh paav taje muhi kayo ban aaihai |

രാമചന്ദ്രനെ ഭ്രഷ്ടനാക്കിയതായി കണ്ടെത്തുന്ന അവരെ (രാജാവിനെയും രാജ്ഞിയെയും) അപലപിക്കുന്നതിൽ ആളുകൾ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു, അപ്പോൾ ഞാൻ എങ്ങനെ (വീട്ടിൽ ഇരിക്കും) ആകും?

ਜਉ ਹਟ ਬੈਠ ਰਹੋ ਘਰਿ ਮੋ ਜਸ ਕਯੋ ਚਲਿਹੈ ਰਘੁਬੰਸ ਲਜੈਹੈ ॥

jau hatt baitth raho ghar mo jas kayo chalihai raghubans lajaihai |

രാജാവിനെയും രാജ്ഞിയെയും കുറിച്ച് ആളുകൾ മോശമായി സംസാരിക്കാൻ തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു, രാമൻ്റെ പാദങ്ങൾ ഉപേക്ഷിച്ച് ഞാൻ എങ്ങനെ ജീവിക്കും, അതിനാൽ ഞാനും വനത്തിലേക്ക് പോകും.

ਕਾਲ ਹੀ ਕਾਲ ਉਚਾਰਤ ਕਾਲ ਗਯੋ ਇਹ ਕਾਲ ਸਭੋ ਛਲ ਜੈਹੈ ॥

kaal hee kaal uchaarat kaal gayo ih kaal sabho chhal jaihai |

നാളെ മാത്രം നാളെ എന്ന് പറഞ്ഞ് സമയം കടന്നുപോകും, ഈ 'സമയം' എല്ലാവരെയും മറികടക്കും.

ਧਾਮ ਰਹੋ ਨਹੀ ਸਾਚ ਕਹੋਂ ਇਹ ਘਾਤ ਗਈ ਫਿਰ ਹਾਥਿ ਨ ਐਹੈ ॥੨੫੩॥

dhaam raho nahee saach kahon ih ghaat gee fir haath na aaihai |253|

ആട്ടുകൊറ്റനെ സേവിക്കാനുള്ള അവസരം തേടി സമയം മുഴുവൻ കടന്നുപോയി, അങ്ങനെ സമയം എല്ലാവരെയും വഞ്ചിക്കും. ഞാൻ വീട്ടിലിരിക്കില്ലെന്നും ഈ സേവന അവസരം നഷ്ടപ്പെട്ടാൽ എനിക്ക് അത് പ്രയോജനപ്പെടുത്താനാവില്ലെന്നും ഞാൻ സത്യമാണ് പറയുന്നത്.

ਚਾਪ ਧਰੈ ਕਰ ਚਾਰ ਕੁ ਤੀਰ ਤੁਨੀਰ ਕਸੇ ਦੋਊ ਬੀਰ ਸੁਹਾਏ ॥

chaap dharai kar chaar ku teer tuneer kase doaoo beer suhaae |

ഒരു കൈയിൽ വില്ലും മറുകൈയിൽ വില്ലും (പൂട്ടുള്ള) പിടിച്ച് രണ്ട് യോദ്ധാക്കളും തങ്ങളുടെ പ്രതാപം കാണിക്കുന്നു.

ਆਵਧ ਰਾਜ ਤ੍ਰੀਯਾ ਜਿਹ ਸੋਭਤ ਹੋਨ ਬਿਦਾ ਤਿਹ ਤੀਰ ਸਿਧਾਏ ॥

aavadh raaj treeyaa jih sobhat hon bidaa tih teer sidhaae |

ഒരു കൈയിൽ വില്ലും മുറുക്കിയും ആവനാഴി മുറുക്കിയും മറുകൈയിൽ മൂന്ന്-നാല് അമ്പുകളും പിടിച്ച് രണ്ട് സഹോദരന്മാരും ആ വശം മനോഹരമായി നോക്കുന്നു.

ਪਾਇ ਪਰੇ ਭਰ ਨੈਨ ਰਹੇ ਭਰ ਮਾਤ ਭਲੀ ਬਿਧ ਕੰਠ ਲਗਾਏ ॥

paae pare bhar nain rahe bhar maat bhalee bidh kantth lagaae |

അവർ പോയി കാലിൽ വീണു, അവരുടെ കണ്ണുകൾ നിറഞ്ഞിരിക്കുന്നു (വെള്ളം കൊണ്ട്). അമ്മമാർ (ആലിംഗനങ്ങളിൽ നിറഞ്ഞു) അവരെ നന്നായി ആലിംഗനം ചെയ്തു

ਬੋਲੇ ਤੇ ਪੂਤ ਨ ਆਵਤ ਧਾਮਿ ਬੁਲਾਇ ਲਿਉ ਆਪਨ ਤੇ ਕਿਮੁ ਆਏ ॥੨੫੪॥

bole te poot na aavat dhaam bulaae liau aapan te kim aae |254|

തങ്ങളെ നെഞ്ചോടു ചേർത്തുപിടിച്ച അമ്മമാരുടെ മുന്നിൽ അവർ തലകുനിച്ചു പറഞ്ഞു, "അയ്യോ മകനേ! നിങ്ങളെ വിളിക്കുമ്പോൾ വളരെ മടിയോടെയാണ് നിങ്ങൾ വരുന്നത്, എന്നാൽ നിങ്ങൾ ഇന്ന് എങ്ങനെ വന്നു.

ਰਾਮ ਬਾਚ ਮਾਤਾ ਪ੍ਰਤਿ ॥

raam baach maataa prat |

അമ്മയെ അഭിസംബോധന ചെയ്ത രാമൻ്റെ പ്രസംഗം:

ਤਾਤ ਦਯੋ ਬਨਬਾਸ ਹਮੈ ਤੁਮ ਦੇਹ ਰਜਾਇ ਅਬੈ ਤਹ ਜਾਊ ॥

taat dayo banabaas hamai tum deh rajaae abai tah jaaoo |

എൻ്റെ പിതാവ് എന്നെ നാടുകടത്തി, ഇപ്പോൾ അങ്ങോട്ട് പോകാൻ നിങ്ങൾ എന്നെ അനുവദിക്കൂ.

ਕੰਟਕ ਕਾਨ ਬੇਹੜ ਗਾਹਿ ਤ੍ਰਿਯੋਦਸ ਬਰਖ ਬਿਤੇ ਫਿਰ ਆਊ ॥

kanttak kaan beharr gaeh triyodas barakh bite fir aaoo |

"അച്ഛൻ എന്നെ നാടുകടത്തി, ഇപ്പോൾ നിങ്ങൾ ഞങ്ങളെ കാട്ടിലേക്ക് പോകാൻ അനുവദിച്ചു, പതിമൂന്ന് വർഷം മുള്ളുകൾ നിറഞ്ഞ കാട്ടിൽ അലഞ്ഞുനടന്ന ഞാൻ പതിനാലാം വർഷത്തിൽ മടങ്ങിവരും.

ਜੀਤ ਰਹੇ ਤੁ ਮਿਲੋ ਫਿਰਿ ਮਾਤ ਮਰੇ ਗਏ ਭੂਲਿ ਪਰੀ ਬਖਸਾਊ ॥

jeet rahe tu milo fir maat mare ge bhool paree bakhasaaoo |

അപ്പോൾ ജീവിക്കൂ, അമ്മേ! ഞാൻ വീണ്ടും വന്ന് കാണാം. അവൻ മരിച്ചാൽ (അങ്ങനെ) മറന്നുപോയാൽ, (അവൻ) ക്ഷമിക്കുന്നു.

ਭੂਪਹ ਕੈ ਅਰਿਣੀ ਬਰ ਤੇ ਬਸ ਕੇ ਬਲ ਮੋ ਫਿਰਿ ਰਾਜ ਕਮਾਊ ॥੨੫੫॥

bhoopah kai arinee bar te bas ke bal mo fir raaj kamaaoo |255|

��അമ്മേ! ഞാൻ ജീവിച്ചിരിപ്പുണ്ടെങ്കിൽ, നമുക്ക് വീണ്ടും കാണാം, ഞാൻ മരിച്ചാൽ, അതിനായി ഞാൻ നിങ്ങളോട് എൻ്റെ തെറ്റുകൾ ക്ഷമിക്കണമെന്ന് അപേക്ഷിക്കാൻ വന്നതാണ്. വനത്തിൽ താമസിച്ചതിന് ശേഷം രാജാവ് നൽകിയ അനുഗ്രഹത്തിൻ്റെ പേരിൽ ഞാൻ വീണ്ടും ഭരിക്കും.

ਮਾਤਾ ਬਾਚ ਰਾਮ ਸੋਂ ॥

maataa baach raam son |

രാമനെ അഭിസംബോധന ചെയ്ത അമ്മയുടെ പ്രസംഗം:

ਮਨੋਹਰ ਛੰਦ ॥

manohar chhand |

മനോഹർ സ്റ്റാൻസ

ਮਾਤ ਸੁਨੀ ਇਹ ਬਾਤ ਜਬੈ ਤਬ ਰੋਵਤ ਹੀ ਸੁਤ ਕੇ ਉਰ ਲਾਗੀ ॥

maat sunee ih baat jabai tab rovat hee sut ke ur laagee |

ഇത് കേട്ട് അമ്മ കരഞ്ഞുകൊണ്ട് മകനെ കെട്ടിപ്പിടിച്ചു.

ਹਾ ਰਘੁਬੀਰ ਸਿਰੋਮਣ ਰਾਮ ਚਲੇ ਬਨ ਕਉ ਮੁਹਿ ਕਉ ਕਤ ਤਿਆਗੀ ॥

haa raghubeer siroman raam chale ban kau muhi kau kat tiaagee |

ഈ വാക്കുകൾ കേട്ടപ്പോൾ അമ്മ മകൻ്റെ കഴുത്തിൽ മുറുകെപ്പിടിച്ച് പറഞ്ഞു: "അയ്യോ, രഘുകുലത്തിലെ മഹാനായ രാം! എന്നെ ഇവിടെ ഉപേക്ഷിച്ച് നീ എന്തിനാണ് കാട്ടിലേക്ക് പോകുന്നത്?

ਨੀਰ ਬਿਨਾ ਜਿਮ ਮੀਨ ਦਸਾ ਤਿਮ ਭੂਖ ਪਿਆਸ ਗਈ ਸਭ ਭਾਗੀ ॥

neer binaa jim meen dasaa tim bhookh piaas gee sabh bhaagee |

വെള്ളമില്ലാത്ത മത്സ്യത്തിൻ്റെ അവസ്ഥ കുശല്യൻ്റെ അവസ്ഥയായി, എല്ലാ (അവൻ്റെ) വിശപ്പും അവസാനിച്ചു.

ਝੂਮ ਝਰਾਕ ਝਰੀ ਝਟ ਬਾਲ ਬਿਸਾਲ ਦਵਾ ਉਨ ਕੀ ਉਰ ਲਾਗੀ ॥੨੫੬॥

jhoom jharaak jharee jhatt baal bisaal davaa un kee ur laagee |256|

ജലം ഉപേക്ഷിക്കുന്ന മത്സ്യത്തിന് അനുഭവപ്പെടുന്ന സ്ഥാനം, അതേ അവസ്ഥയിൽ, അവളുടെ വിശപ്പും പിരിമുറുക്കവും എല്ലാം അവസാനിച്ചു, അവൾ ഒരു ഞെട്ടലോടെ ബോധരഹിതയായി വീണു, അവളുടെ ഹൃദയം ചുട്ടുപൊള്ളുന്നതായി തോന്നി.256.

ਜੀਵਤ ਪੂਤ ਤਵਾਨਨ ਪੇਖ ਸੀਆ ਤੁਮਰੀ ਦੁਤ ਦੇਖ ਅਘਾਤੀ ॥

jeevat poot tavaanan pekh seea tumaree dut dekh aghaatee |

ഹേ മകനേ! നിൻ്റെ മുഖം കണ്ടാണ് ഞാൻ ജീവിക്കുന്നത്. ഹേ സീത! നിൻ്റെ തെളിച്ചം കണ്ട് ഞാൻ സംതൃപ്തനാണ്

ਚੀਨ ਸੁਮਿਤ੍ਰਜ ਕੀ ਛਬ ਕੋ ਸਭ ਸੋਕ ਬਿਸਾਰ ਹੀਏ ਹਰਖਾਤੀ ॥

cheen sumitraj kee chhab ko sabh sok bisaar hee harakhaatee |

��ഹേ മകനേ! നിൻ്റെ മുഖം കണ്ട് മാത്രമാണ് ഞാൻ ജീവിക്കുന്നത്, സീതയും നിൻ്റെ ദിവ്യത്വത്തെ ദർശിക്കുന്നതിൽ സന്തുഷ്ടയാണ്, ലക്ഷ്മണൻ്റെ സൗന്ദര്യം കണ്ട്, സുമിത്ര തൻ്റെ എല്ലാ സങ്കടങ്ങളും മറന്ന് സന്തുഷ്ടയായി തുടരുന്നു.

ਕੇਕਈ ਆਦਿਕ ਸਉਤਨ ਕਉ ਲਖਿ ਭਉਹ ਚੜਾਇ ਸਦਾ ਗਰਬਾਤੀ ॥

kekee aadik sautan kau lakh bhauh charraae sadaa garabaatee |

കൈകേയേയും മറ്റും കണ്ടിട്ട് ഞാൻ എന്നും അഭിമാനിക്കുന്നു.

ਤਾਕਹੁ ਤਾਤ ਅਨਾਥ ਜਿਉ ਆਜ ਚਲੇ ਬਨ ਕੋ ਤਜਿ ਕੈ ਬਿਲਲਾਤੀ ॥੨੫੭॥

taakahu taat anaath jiau aaj chale ban ko taj kai bilalaatee |257|

ഈ രാജ്ഞിമാർ കൈകേയിയേയും മറ്റ് സഹഭാര്യമാരേയും കണ്ട് അവജ്ഞ പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു, അവരുടെ ആത്മാഭിമാനത്തിൽ അഭിമാനം തോന്നി, അവരുടെ ആത്മാഭിമാനത്തിൽ അഭിമാനം തോന്നി, പക്ഷേ ഇന്ന് അവരുടെ പുത്രന്മാർ അവരെ കരയിപ്പിച്ച് കാട്ടിലേക്ക് പോകുന്നു. അനാഥരെ പോലെ,

ਹੋਰ ਰਹੇ ਜਨ ਕੋਰ ਕਈ ਮਿਲਿ ਜੋਰ ਰਹੇ ਕਰ ਏਕ ਨ ਮਾਨੀ ॥

hor rahe jan kor kee mil jor rahe kar ek na maanee |

കോടിക്കണക്കിന് ആളുകൾ ഒരുമിച്ച് തടയുന്നു (പോകുന്നതിൽ നിന്ന് വിലക്കുക) കൈകോർക്കുന്നു, (എന്നാൽ രാമൻ ആരെയും ചെവിക്കൊണ്ടില്ല).

ਲਛਨ ਮਾਤ ਕੇ ਧਾਮ ਬਿਦਾ ਕਹੁ ਜਾਤ ਭਏ ਜੀਅ ਮੋ ਇਹ ਠਾਨੀ ॥

lachhan maat ke dhaam bidaa kahu jaat bhe jeea mo ih tthaanee |

രാമനെ കാട്ടിലേക്ക് പോകാൻ അനുവദിക്കരുതെന്ന് കൂട്ടായി ഊന്നിപ്പറഞ്ഞ മറ്റ് നിരവധി ആളുകളും ഉണ്ടായിരുന്നു, പക്ഷേ അവൻ ആരോടും യോജിച്ചില്ല. അമ്മയോട് വിടപറയാൻ ലക്ഷ്മണനും അമ്മയുടെ കൊട്ടാരത്തിലേക്ക് പോയി.