��جيڪڏھن ڪانڊيرا ٽٽي پون ۽ بدن سڙي وڃي ته مان پنھنجي سر تي ڪانڊي جي سختي برداشت ڪندس.
جيڪڏهن منهنجي مٿي تي شينهن ۽ نانگ اچي وڃن ته به مان اُهو يا الاس نه چوندس.
مون لاءِ جنگل ۾ جلاوطني مون لاءِ محلات کان وڌيڪ سٺي آهي، اي محبوب! توهان جي پيرن تي رکو.
هن ڏک جي گهڙيءَ ۾ مون سان مذاق نه ڪر، مون کي اميد آهي ۽ پنهنجي گهر موٽي ايندس جيڪڏهن مان توهان سان گڏ هجان، پر مان توهان کان سواءِ هتي نه رهندس.
سيتا کي رام جو خطاب:
اي سيتا! مان توکي سچ ٿو ٻڌايان ته تون پنھنجي گھر ۾ رھندي پنھنجي مادريءَ جي چڱيءَ طرح خدمت ڪندين.
���اي اکين وارا! وقت جلدي گذري ويندو، مان توسان گڏ حڪومت ڪندس.
”جيڪڏهن سچ پچ ته اوڌ ۾ تنهنجو دماغ نه ٿو لڳي، اي دلير منهن! تون وڃي پيءُ جي گهر.
منهنجي ذهن ۾ منهنجي پيءُ جي هدايت برقرار آهي، تنهن ڪري توهان مون کي ٻيلي وڃڻ جي اجازت ڏيو.
لکشمن جو ڪلام:
اها ڳالهه ٻڌي، ڀاءُ تير ۽ تير کڻي آيو (هٿ ۾ لڇمڻ).
اها ڳالهه ٻولهه هلي رهي هئي ته اهو ٻڌي لکشمن پنهنجي ڪمان هٿ ۾ کڻي آيو ۽ چوڻ لڳو ته ”اسان جي قبيلي ۾ اهو بيوقوف پٽ ڪير ٿي سگهي ٿو، جنهن رام کان جلاوطنيءَ جو مطالبو ڪيو هجي؟
شهوت جي تير سان سوراخ ٿيل ۽ هڪ عورت (بادشاهه) جي هٿان ڪوڙو، بد اخلاق ۽ تمام گهڻو خيالي آهي.
هي بيوقوف (بادشاهه) عشق جي ديوتا جي تيرن ۾ ڦاٿل، ظالمانه ڪم ۾ ڦاسجي، بيوقوف عورت جي اثر هيٺ، لٺ جي نشاني سمجهي بندر وانگر ناچ ڪري رهيو آهي. 251.
هوس جي لٺ، هٿ ۾ بندر وانگر، بادشاهه دشارٿ کي ناچ ڪري ٿو.
ڪاڪيئي پنهنجي هٿ ۾ هوس جي لٺ کڻي راجا کي بندر وانگر نچڻ تي مجبور ڪري رهي آهي، جنهن مهل عورت بادشاهه کي پڪڙي ورتو آهي ۽ وٽس ويٺي هن کي طوطي وانگر سبق سيکاري رهي آهي.
ربن جي پالڻهار هجڻ جي ڪري، هوءَ طلسم کي ڪنهن بادشاهه وانگر ساڻين جي مٿي تي رکي ٿي.
هيءَ عورت پنهنجي همعصر زالن جي مٿي تي هوڊس جي ديوتا وانگر سوار آهي ۽ ٿوري دير لاءِ بادشاهه وانگر چمڙي جا سڪا ٺاهي رهي آهي (يعني هوءَ پنهنجي مرضيءَ سان سلوڪ ڪندي آهي). هن ظالم، بي عزتي، بي ضابطگي واري ۽ بد زبان عورت نه رڳو.
ماڻهو انهن (بادشاهه ۽ راڻي ٻنهي) کي ملامت ڪرڻ ۾ مصروف آهن، جن کي رام چندر برطرف نظر اچي ٿو، ته پوءِ مان (گهر ۾ ويهي) ڪيئن ٿيان؟
ماڻهن راجا ۽ راڻيءَ کي بڇڙو چوڻ شروع ڪيو آهي ته مان رام جي پيرن کي ڇڏي ڪيئن جيئرو رهندس، تنهن ڪري مان به جهنگن ۾ وڃان.
وقت گذري ويندو ته سڀاڻي ئي سڀاڻي چوندا، هي ’وقت‘ سڀني کي اونڌو ڪري ڇڏيندو.
سمورو وقت رام جي خدمت ڪرڻ جو موقعو ڳولڻ ۾ گذري ويو ۽ اهڙيءَ طرح وقت سڀني کي ڌوڪو ڏيندو. مان سچ ٿو چوان ته مان گھر ۾ نه رھندس ۽ جيڪڏھن خدمت جو اھو موقعو وڃائجي ته پوءِ مان ان مان فائدو وٺي نه سگھندس.
ھڪ ھٿ ۾ ڪمان ۽ ٻئي ھٿ ۾ ڪمان (تالي سان) جھلي، ٻئي جنگجو پنھنجو شان ڏيکاري رھيا آھن.
هڪ هٿ ۾ ڪمان جهليندي ۽ ترڪ کي مضبوط ڪندي ۽ ٻئي هٿ ۾ ٽي-چار تير جهليل ٻئي ڀائر ان پاسي کان متاثر ٿي نظر اچن ٿا، جنهن طرف
اهي هليا ويا ۽ پيرن تي ڪري پيا ۽ سندن اکيون (پاڻيءَ سان) ڀرجي ويون. مائرن (گلن ۾ ڀرجي) کين چڱيءَ طرح ڀاڪر پاتو
انهن مائرن جي اڳيان جهڪيا، جن کين ڀاڪر پائيندي چيو، ”اي پٽ! جڏهن توهان کي سڏيو وڃي ٿو ته توهان وڏي بيچيني سان ايندا آهيو پر توهان اڄ پاڻ ڪيئن آيا آهيو.���254.
ماءُ کي مخاطب ٿيندي رام جو ڪلام:
منهنجي پيءُ مون کي جلاوطني ڏني آهي، توهان مون کي اجازت ڏيو ته هاڻي اتي وڃو.
پيءُ مون کي جلاوطن ڪيو آھي ۽ ھاڻي توھان اسان کي ٻيلي وڃڻ جي اجازت ڏيو، آءٌ تيرھ سال ڪانڊيرن سان ڀريل جنگل ۾ گھمڻ کان پوءِ چوڏھن سال موٽي ايندس.
پوءِ جيئرو، اي ماءُ! مان ايندس ۽ توکي وري ملندس. جيڪڏهن هو مري وڃي (ته پوءِ) ڇا وساريو ويو آهي، (هو رڳو) معاف ڪري ٿو.
� اي ماءُ! جيڪڏهن مان جيئرو رهيس ته ٻيهر ملنداسين ۽ جيڪڏهن مان مري ويو ته ان مقصد لاءِ توکان پنهنجي غلطين جي معافي گهرڻ آيو آهيان. ٻيلي ۾ رهڻ کان پوءِ راجا جي ڏنل نعمتن جي ڪري، مان ٻيهر حڪومت ڪندس. 255.
رام کي مخاطب ٿيندي ماءُ جو ڪلام:
منوهر اسٽينزا
اها ڳالهه ٻڌي ماءُ پنهنجي پٽ کي ڀاڪر پائي روئي.
ماءُ جڏهن اهي ڳالهيون ٻڌيون ته پنهنجي پٽ جي ڳچيءَ ۾ جهڪي وئي ۽ چوڻ لڳي: ”افسوس، اي رام، رگھوءَ جي ڏاڏي! تون مون کي هتي ڇڏي جنگل ۾ ڇو پيو وڃين؟
پاڻيءَ کان سواءِ مڇيءَ جي حالت ڪشالي جي حالت ٿي وئي ۽ (سندس) بُک ختم ٿي وئي.
جيڪا حالت مڇيءَ کي پاڻي ڇڏڻ تي محسوس ٿئي ٿي، جيڪا ساڳي حالت ۾ هئي ۽ هن جي سموري بک ۽ اُڃ ختم ٿي وئي، هوءَ هڪ جھٽڪي سان بي هوش ٿي ڪري پئي ۽ هن جي دل کي ٻرندڙ باهه لڳي وئي. 256.
اي پٽ! تنهنجي منهن کي ڏسي مان جيئرو آهيان. اي سيتا! مان توهان جي روشني ڏسي مطمئن آهيان
� اي پٽ! مان صرف تنهنجو منهن ڏسڻ ۾ ئي رهان ٿو ۽ سيتا به تنهنجي ديوتائن کي ڏسي خوش رهي ٿي، لکشمن جي حسن کي ڏسي سمترا خوش رهي ٿي، پنهنجا سڀ غم وساري ڇڏي ٿي.
ڪيڪئي وغيره کي ڏسڻ کان پوءِ مون کي هميشه فخر ٿيندو آهي.
اهي راڻيون ڪيڪي ۽ ٻين همراهن کي ڏسي، پنهنجي حقارت جو اظهار ڪندي، پنهنجي عزت نفس تي فخر محسوس ڪنديون هيون، پنهنجي عزت نفس تي فخر محسوس ڪنديون هيون، پر ڏس، اڄ انهن جا پُٽ ٻيلي ۾ وڃي روئي رهيا آهن. يتيم وانگر،
ڪروڙين ماڻهو روڪندا رهيا ۽ هٿ ملائي، (مگر رام ڪنهن جي به نه ٻڌي).
ٻيا به ڪيترائي ماڻهو هئا، جن گڏجي زور ڀريو ته رام کي ٻيلي ۾ وڃڻ نه ڏنو وڃي، پر هو ڪنهن سان به راضي نه ٿيو. لکشمن به کيس الوداع ڪرڻ لاءِ پنهنجي ماءُ جي محل ۾ ويو.
اهو ٻڌي هوءَ (سمترا) زمين تي ڪري پئي. اهو موقعو هن ريت بيان ڪري سگهجي ٿو
هن پنهنجي ماءُ کي چيو ته ڌرتي گنهگارن سان ڀريل آهي ۽ اهو ئي وقت آهي رام سان گڏ رهڻ جو. ۽ سمهي ٿو. 258.
هيءَ ڪهڙي ذليل آهي جنهن رام چندر کي اهڙي ڳالهه ڪئي آهي.
”ڪهڙي مطلبي شخص اهو ڪم ڪيو آهي ۽ رام کي اهڙيون ڳالهيون چيو آهي؟ هن دنيا ۽ آخرت ۾ پنهنجي قابليت وڃائي ڇڏي آهي ۽ جنهن بادشاهه کي قتل ڪيو آهي، سو وڏي آرام جي حاصلات لاءِ سوچيو آهي.
سڀ وهم ٽٽي ويندو آهي، ڇاڪاڻ ته هن بڇڙو ڪم ڪيو آهي، مذهب کي ڇڏي بي انصافي قبول ڪئي آهي.