شري دسم گرنتھ

صفحو - 635


ਦਸ ਅਸਟ ਸਾਸਤ੍ਰ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥
das asatt saasatr pramaan |

هو اٺن شاسترن جو مستند عالم آهي.

ਕਲਿ ਜੁਗਿਯ ਲਾਗ ਨਿਹਾਰਿ ॥
kal jugiy laag nihaar |

ڪالي يوگ بابت سوچڻ سان

ਭਏ ਕਾਲਿਦਾਸ ਅਬਿਚਾਰ ॥੧॥
bhe kaalidaas abichaar |1|

هي برهما، ويد جو ساگر، جيڪو اٺن پراڻن ۽ شاسترن جو مستند ڄاڻو هو، هن لوهه جي دور ۾ ڪاليداس نالي پنهنجي اوتار ۾ سڄي دنيا کي لڪائڻ شروع ڪيو.

ਲਖਿ ਰੀਝ ਬਿਕ੍ਰਮਜੀਤ ॥
lakh reejh bikramajeet |

(هن کي ڏسي) بڪرمجيت خوش ٿيندو هو

ਅਤਿ ਗਰਬਵੰਤ ਅਜੀਤ ॥
at garabavant ajeet |

جيڪو (آپ) ڏاڍو مغرور ۽ ناقابل تسخير هو.

ਅਤਿ ਗਿਆਨ ਮਾਨ ਗੁਨੈਨ ॥
at giaan maan gunain |

(هو) وڏي علم جو مالڪ، نيڪين جو گهر،

ਸੁਭ ਕ੍ਰਾਤਿ ਸੁੰਦਰ ਨੈਨ ॥੨॥
subh kraat sundar nain |2|

راجا وڪرمادتيه، جيڪو پاڻ به شاندار، ناقابل فتح، عالم، خوبين سان ڀرپور هو، جنهن جي روشني ۽ دلڪش اکين سان هو، ڪاليداس کي ڏسي خوش ٿيو.

ਰਘੁ ਕਾਬਿ ਕੀਨ ਸੁਧਾਰਿ ॥
ragh kaab keen sudhaar |

(هن) هڪ نظم (نالي) ’رگھوبن‘ ڏاڍي سهڻي انداز ۾ ترتيب ڏني.

ਕਰਿ ਕਾਲਿਦਾਸ ਵਤਾਰ ॥
kar kaalidaas vataar |

سندس ظهور کان پوءِ، ڪاليداس، سندس نظم ”رگھوونش“ جي صورت ۾ ترتيب ڏني.

ਕਹ ਲੌ ਬਖਾਨੋ ਤਉਨ ॥
kah lau bakhaano taun |

مان ڪيتري حد تائين انهن جي ساراهه ڪري سگهان ٿو؟

ਜੋ ਕਾਬਿ ਕੀਨੋ ਜਉਨ ॥੩॥
jo kaab keeno jaun |3|

هن جي نظم ڪيل نظمن جو تعداد ڪهڙي حد تائين بيان ڪريان؟

ਧਰਿ ਸਪਤ ਬ੍ਰਹਮ ਵਤਾਰ ॥
dhar sapat braham vataar |

(اهڙيءَ طرح) برهما ست اوتار ٺاهيا،

ਤਬ ਭਇਓ ਤਾਸੁ ਉਧਾਰ ॥
tab bheio taas udhaar |

پوءِ هو ويو ۽ پنهنجو قرض کڻي ويو.

ਤਬ ਧਰਾ ਬ੍ਰਹਮ ਸਰੂਪ ॥
tab dharaa braham saroop |

پوءِ (هن) برهما جو روپ اختيار ڪيو

ਮੁਖਚਾਰ ਰੂਪ ਅਨੂਪ ॥੪॥
mukhachaar roop anoop |4|

هو برهما جو ستين اوتار هو ۽ جڏهن کيس آزاد ڪيو ويو ته پوءِ هن چار مٿا واري برهما جو روپ اختيار ڪيو يعني پاڻ کي برهما ۾ ضم ڪيو.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਸਪਤਮੋ ਅਵਤਾਰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਕਾਲਿਦਾਸ ਸਮਾਪਤਮ ॥੭॥
eit sree bachitr naattak granthe sapatamo avataar brahamaa kaalidaas samaapatam |7|

ڪاليداس جي بيان جي پڄاڻي، هڪ بچتر ناٽڪ ۾ برهما جي ستين اوتار.7.

ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ik oankaar satigur prasaad |

رب هڪ آهي ۽ هو سچي گرو جي فضل سان حاصل ڪري سگهجي ٿو.

ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਸਹਾਇ ॥
sree bhgautee jee sahaae |

رب هڪ آهي ۽ هن کي سچو گرو جي فضل سان محسوس ڪري سگهجي ٿو.

ਅਥ ਰੁਦ੍ਰ ਅਵਤਾਰ ਕਥਨੰ ॥
ath rudr avataar kathanan |

هاڻي رودر اوتار جو بيان شروع ٿئي ٿو

ਤੋਮਰ ਛੰਦ ॥
tomar chhand |

تومر اسٽينزا

ਅਬ ਕਹੋ ਤਉਨ ਸੁਧਾਰਿ ॥
ab kaho taun sudhaar |

هاڻي هن کي درست ڪريو ۽ چئو ها

ਜੇ ਧਰੇ ਰੁਦ੍ਰ ਅਵਤਾਰ ॥
je dhare rudr avataar |

ھاڻي مان انھن اوتارن کي چٽي صورت ۾ بيان ڪريان ٿو، جن کي رودر پاران فرض ڪيو ويو آھي

ਅਤਿ ਜੋਗ ਸਾਧਨ ਕੀਨ ॥
at jog saadhan keen |

وڏو ڪم ڪيائين،

ਤਬ ਗਰਬ ਕੇ ਰਸਿ ਭੀਨ ॥੧॥
tab garab ke ras bheen |1|

انتهائي تپسيا ڪرڻ سان رودر خود غرض ٿي ويو.1.

ਸਰਿ ਆਪ ਜਾਨ ਨ ਅਉਰ ॥
sar aap jaan na aaur |

هن پنهنجي برابر ڪنهن کي به نه ڄاتو

ਸਬ ਦੇਸ ਮੋ ਸਬ ਠੌਰ ॥
sab des mo sab tthauar |

هن سڀني هنڌن ۽ ملڪن ۾ ڪنهن کي به پنهنجي برابر نه سمجهيو، تڏهن مهاڪل (عظيم موت) کيس ڪاوڙ ۾ چيو.

ਤਬ ਕੋਪਿ ਕੈ ਇਮ ਕਾਲ ॥
tab kop kai im kaal |

پوءِ ڪال (ماڻهو) ناراض ٿيو ۽ جلدي (رودر ڏانهن).

ਇਮ ਭਾਖਿ ਬੈਣ ਉਤਾਲ ॥੨॥
eim bhaakh bain utaal |2|

هن اهڙي طرح ڳالهايو. 2.

ਜੇ ਗਰਬ ਲੋਕ ਕਰੰਤ ॥
je garab lok karant |

وڏائي ڪندڙ ماڻهو ('گرب')،

ਤੇ ਜਾਨ ਕੂਪ ਪਰੰਤ ॥
te jaan koop parant |

”جيڪي وڏائي ڪن ٿا، سي ڄاڻي واڻي کوهه ۾ ڪرڻ جو ڪم ڪن ٿا

ਮੁਰ ਨਾਮ ਗਰਬ ਪ੍ਰਹਾਰ ॥
mur naam garab prahaar |

منهنجو نالو گرب پرهرڪ آهي

ਸੁਨ ਲੇਹੁ ਰੁਦ੍ਰ ਬਿਚਾਰ ॥੩॥
sun lehu rudr bichaar |3|

اي رودرا! منهنجي ڳالهه غور سان ٻڌ ته منهنجو نالو به انا جو ناس ڪندڙ آهي.

ਕੀਅ ਗਰਬ ਕੋ ਮੁਖ ਚਾਰ ॥
keea garab ko mukh chaar |

برهما کي فخر هو

ਕਛੁ ਚਿਤ ਮੋ ਅਬਿਚਾਰਿ ॥
kachh chit mo abichaar |

۽ چٽ ۾ غير منصفاڻي راءِ قائم ڪئي هئي.

ਜਬ ਧਰੇ ਤਿਨ ਤਨ ਸਾਤ ॥
jab dhare tin tan saat |

جڏهن هن ست روپ اختيار ڪيو،

ਤਬ ਬਨੀ ਤਾ ਕੀ ਬਾਤ ॥੪॥
tab banee taa kee baat |4|

”برهما به هن جي دماغ ۾ انا پرست ٿي چڪي هئي ۽ اتي بڇڙا خيال پيدا ٿيا، پر جڏهن هن ست ڀيرا جنم ورتو ته پوءِ کيس نجات ملي.

ਤਿਮ ਜਨਮੁ ਧਰੁ ਤੈ ਜਾਇ ॥
tim janam dhar tai jaae |

اي مني راج! غور سان ٻڌو

ਚਿਤ ਦੇ ਸੁਨੋ ਮੁਨਿ ਰਾਇ ॥
chit de suno mun raae |

”اي عالمن جا بادشاهه! مان جيڪي چوان ٿو سو ٻڌ ۽ ساڳيءَ طرح تون به وڃ ۽ ڌرتيءَ تي جنم وٺ

ਨਹੀ ਐਸ ਹੋਇ ਉਧਾਰ ॥
nahee aais hoe udhaar |

ان کان سواءِ ڪو به قرض (ڪنهن به طريقي سان) ناهي،

ਸੁਨ ਲੇਹੁ ਰੁਦ੍ਰ ਬਿਚਾਰ ॥੫॥
sun lehu rudr bichaar |5|

ٻي صورت ۾ اي رودرا! توهان کي ڪنهن ٻئي طريقي سان واپس نه ڪيو ويندو." 5.

ਸੁਨਿ ਸ੍ਰਵਨ ਏ ਸਿਵ ਬੈਨ ॥
sun sravan e siv bain |

شيو اهي ڳالهيون پنهنجن ڪنن سان ٻڌيون

ਹਠ ਛਾਡਿ ਸੁੰਦਰ ਨੈਨ ॥
hatth chhaadd sundar nain |

۽ (اھو) ھڪڙو خوبصورت نين سان گڏ رھيو.

ਤਿਹ ਜਾਨਿ ਗਰਬ ਪ੍ਰਹਾਰ ॥
tih jaan garab prahaar |

هن کي (ڪال پرخ) هڪ عظيم جنگجو ڄاڻائڻ سان

ਛਿਤਿ ਲੀਨ ਆਨਿ ਵਤਾਰ ॥੬॥
chhit leen aan vataar |6|

اهو ٻڌي، شيو، رب کي انا کي ختم ڪرڻ وارو سمجهي، ۽ پنهنجي مستقل مزاجي کي ڇڏي، ڌرتيءَ تي اوتار ٿيو.

ਪਾਧਰੀ ਛੰਦ ॥
paadharee chhand |

پادري اسٽينزا

ਜਿਮ ਕਥੇ ਸਰਬ ਰਾਜਾਨ ਰਾਜ ॥
jim kathe sarab raajaan raaj |

جيئن (پوءِ) سڀني بادشاهن جي حالت بيان ڪئي وئي آهي،

ਤਿਮ ਕਹੇ ਰਿਖਿਨ ਸਬ ਹੀ ਸਮਾਜ ॥
tim kahe rikhin sab hee samaaj |

اهڙيءَ طرح مان چوان ٿو (هاڻي) سڀني ساجن جو سماج.

ਜਿਹ ਜਿਹ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤਿਹ ਕਰਮ ਕੀਨ ॥
jih jih prakaar tih karam keen |

جنهن قسم جا ڪم ڪيا آهن

ਜਿਹ ਭਾਤਿ ਜੇਮਿ ਦਿਜ ਬਰਨ ਲੀਨ ॥੭॥
jih bhaat jem dij baran leen |7|

جنهن طريقي سان سڀني بادشاهن جو ذڪر ڪيو ويو آهي، ساڳيءَ طرح سڀني ساجنن جا ڪارناما به بيان ڪيا ويا آهن ته ڪيئن رودر پنهنجو پاڻ کي ديويءَ جي ذات ۾ ظاهر ڪيو (ٻه ڀيرا ڄائو).

ਜੇ ਜੇ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕਿਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ ॥
je je charitr kine prakaas |

ڪردار جيڪي ظاهر ڪيا ويا آهن،

ਤੇ ਤੇ ਚਰਿਤ੍ਰ ਭਾਖੋ ਸੁ ਬਾਸ ॥
te te charitr bhaakho su baas |

اهي جيڪي به ڪارناما ظاهر ڪيا آهن، انهن کي هتي بيان ڪريان ٿو

ਰਿਖਿ ਪੁਤ੍ਰ ਏਸ ਭਏ ਰੁਦ੍ਰ ਦੇਵ ॥
rikh putr es bhe rudr dev |

اهڙي طرح رودر ديو رشي جي پٽ جي روپ ۾ ظاهر ٿيو

ਮੋਨੀ ਮਹਾਨ ਮਾਨੀ ਅਭੇਵ ॥੮॥
monee mahaan maanee abhev |8|

اهڙيءَ طرح رودر ساجن جا پٽ ٿيا، جن خاموشي اختيار ڪئي ۽ سڃاڻپ حاصل ڪئي.

ਪੁਨਿ ਭਏ ਅਤ੍ਰਿ ਰਿਖਿ ਮੁਨਿ ਮਹਾਨ ॥
pun bhe atr rikh mun mahaan |

ان کان پوءِ وڏو بابا عطري صاحب ٿيو

ਦਸ ਚਾਰ ਚਾਰ ਬਿਦਿਆ ਨਿਧਾਨ ॥
das chaar chaar bidiaa nidhaan |

ان کان پوءِ هن پاڻ کي بابا اٽل جو روپ ڏنو، جيڪو ارڙهن علمن جو ذخيرو هو

ਲਿਨੇ ਸੁ ਜੋਗ ਤਜਿ ਰਾਜ ਆਨਿ ॥
line su jog taj raaj aan |

(هن) بادشاهي ڇڏي يوگا شروع ڪيو

ਸੇਵਿਆ ਰੁਦ੍ਰ ਸੰਪਤਿ ਨਿਧਾਨ ॥੯॥
seviaa rudr sanpat nidhaan |9|

هن باقي سڀ ڪجهه ڇڏي يوگا کي پنهنجي زندگي جو طريقو اختيار ڪيو ۽ رودر جي خدمت ڪئي، جيڪا سموري دولت جو ذخيرو آهي.9.

ਕਿਨੋ ਸੁ ਯੋਗ ਬਹੁ ਦਿਨ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥
kino su yog bahu din pramaan |

(هن) ڪيترن ڏينهن تائين يوگڪ ساڌنا جي مشق ڪئي.

ਰੀਝਿਓ ਰੁਦ੍ਰ ਤਾ ਪਰ ਨਿਦਾਨ ॥
reejhio rudr taa par nidaan |

آخر رودر مٿس راضي ٿي ويو.

ਬਰੁ ਮਾਗ ਪੁਤ੍ਰ ਜੋ ਰੁਚੈ ਤੋਹਿ ॥
bar maag putr jo ruchai tohi |

(رودر چيو) اي پٽ! جيڪو توهان چاهيو

ਬਰੁ ਦਾਨੁ ਤਉਨ ਮੈ ਦੇਉ ਤੋਹਿ ॥੧੦॥
bar daan taun mai deo tohi |10|

هن ڪافي دير تپسيا ڪئي، جنهن تي رودر خوش ٿيو ۽ چيائين ته، ”توهان کي جيڪو وڻيو، تنهن لاءِ دعا گهري، مان توکي ڏيندس.

ਕਰਿ ਜੋਰਿ ਅਤ੍ਰਿ ਤਬ ਭਯੋ ਠਾਢ ॥
kar jor atr tab bhayo tthaadt |

پوءِ اتري منگي هٿ ٻڌي بيٺو.

ਉਠਿ ਭਾਗ ਆਨ ਅਨੁਰਾਗ ਬਾਢ ॥
autth bhaag aan anuraag baadt |

پوءِ بابا اتري هٿ ٻڌي اٿي بيٺو ۽ سندس ذهن ۾ رودر لاءِ محبت اڃا به وڌي وئي

ਗਦ ਗਦ ਸੁ ਬੈਣ ਭਭਕੰਤ ਨੈਣ ॥
gad gad su bain bhabhakant nain |

لفظ ڳرڻ لڳا ۽ نينهن مان پاڻي وهڻ لڳو.

ਰੋਮਾਨ ਹਰਖ ਉਚਰੇ ਸੁ ਬੈਣ ॥੧੧॥
romaan harakh uchare su bain |11|

هو ڏاڍو خوش ٿيو، هن جي اکين مان ڳوڙها وهڻ لڳا ۽ هن جي وارن ۾ خوشي جا نشان ظاهر ٿيا، جڏهن هن چيو.

ਜੋ ਦੇਤ ਰੁਦ੍ਰ ਬਰੁ ਰੀਝ ਮੋਹਿ ॥
jo det rudr bar reejh mohi |

اي رودرا! جيڪڏهن تون مون کي لعنت ڪرين،

ਗ੍ਰਿਹ ਹੋਇ ਪੁਤ੍ਰ ਸਮ ਤੁਲਿ ਤੋਹਿ ॥
grih hoe putr sam tul tohi |

”اي رودر! جيڪڏھن تون مون کي ڪا نعمت ڏيڻ چاھين ٿو ته مون کي پنھنجي جھڙو پٽ ڏي

ਕਹਿ ਕੈ ਤਥਾਸਤੁ ਭਏ ਅੰਤ੍ਰ ਧਿਆਨ ॥
keh kai tathaasat bhe antr dhiaan |

('رودر') چيو 'تٿسٽو' (سو ائين ٿئي) ۽ جذب ٿي ويو.

ਗ੍ਰਿਹ ਗਯੋ ਅਤ੍ਰਿ ਮੁਨਿ ਮਨਿ ਮਹਾਨ ॥੧੨॥
grih gayo atr mun man mahaan |12|

“ رودر ”ٿيڻ ڏيو“ چئي غائب ٿي ويو ۽ بابا پنهنجي گهر موٽي آيو.

ਗ੍ਰਿਹਿ ਬਰੀ ਆਨਿ ਅਨਸੂਆ ਨਾਰਿ ॥
grihi baree aan anasooaa naar |

گهر اچي (هن) هڪ عورت (نالي) انسوا سان شادي ڪئي.

ਜਨੁ ਪਠਿਓ ਤਤੁ ਨਿਜ ਸਿਵ ਨਿਕਾਰਿ ॥
jan patthio tat nij siv nikaar |

(ظاهر ٿئي ٿو) ڄڻ ته شيو پنهنجو اصل عنصر ڪڍي ان کي (انسوا جي صورت ۾) موڪليو هو.