شري دسم گرنتھ

صفحو - 721


ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਮਾਲਾ ਪੁਰਾਣੇ ਚਕ੍ਰ ਨਾਮ ਦੁਤੀਯ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨॥
eit sree naam maalaa puraane chakr naam duteey dhiaae samaapatam sat subham sat |2|

ٻئي باب جي پڄاڻي، جنهن جو عنوان آهي ”چڪر جو نالو“ نالي مالا پراڻ ۾.

ਅਥ ਸ੍ਰੀ ਬਾਣ ਕੇ ਨਾਮ ॥
ath sree baan ke naam |

ھاڻي شروع ٿئي ٿو سري بان جو بيان (تير)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

DOHRA

ਬਿਸਿਖ ਬਾਣ ਸਰ ਧਨੁਜ ਭਨ ਕਵਚਾਤਕ ਕੇ ਨਾਮ ॥
bisikh baan sar dhanuj bhan kavachaatak ke naam |

بِسِخ (تير) بان، سر، دونوج (ڪمان، تير مان پيدا ٿيل) کي ’ڪواچانتڪ‘ جي نالن سان سڏيو وڃي ٿو.

ਸਦਾ ਹਮਾਰੀ ਜੈ ਕਰੋ ਸਕਲ ਕਰੋ ਮਮ ਕਾਮ ॥੭੫॥
sadaa hamaaree jai karo sakal karo mam kaam |75|

اي اهم بان (تير)، ڪمان جو پٽ ۽ هٿيارن کي تباهه ڪندڙ! ايستائين جو اسان کي فتح ڏيو ۽ اسان جا ڪم پورا ڪريو.

ਧਨੁਖ ਸਬਦ ਪ੍ਰਿਥਮੈ ਉਚਰਿ ਅਗ੍ਰਜ ਬਹੁਰਿ ਉਚਾਰ ॥
dhanukh sabad prithamai uchar agraj bahur uchaar |

پھريائين لفظ ’ڌنُخ‘ اُچارو ۽ پوءِ لفظ ’آگرجا‘ چئو (ڪم مان ايندڙ تير).

ਨਾਮ ਸਿਲੀਮੁਖ ਕੇ ਸਭੈ ਲੀਜਹੁ ਚਤੁਰ ਸੁਧਾਰ ॥੭੬॥
naam sileemukh ke sabhai leejahu chatur sudhaar |76|

پهرين لفظ ”ڌنوش“ ۽ پوءِ لفظ ”اگراج“ چوڻ سان بان جا سڀئي نالا صحيح سمجهي سگهجن ٿا.

ਪਨਚ ਸਬਦ ਪ੍ਰਿਥਮੈ ਉਚਰਿ ਅਗ੍ਰਜ ਬਹੁਰਿ ਉਚਾਰ ॥
panach sabad prithamai uchar agraj bahur uchaar |

پھريائين لفظ ’پنچ‘ (ڪم) اُچارو ۽ پوءِ ’آگرجا‘ لفظ چئو.

ਨਾਮ ਸਿਲੀਮੁਖ ਕੇ ਸਭੈ ਨਿਕਸਤ ਚਲੈ ਅਪਾਰ ॥੭੭॥
naam sileemukh ke sabhai nikasat chalai apaar |77|

پھريائين لفظ ”پنچ“ ۽ پوءِ لفظ ”اڄراج“، ھن بان جا سڀ نالا ورتا ويندا آھن.

ਨਾਮ ਉਚਾਰਿ ਨਿਖੰਗ ਕੇ ਬਾਸੀ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨ ॥
naam uchaar nikhang ke baasee bahur bakhaan |

(پهريون) ’نِڪَنگ‘ (ڀٿ) جو نالو اُچار، پوءِ ’باسي‘ (رهائشي) جو اُچار.

ਨਾਮ ਸਿਲੀਮੁਖ ਕੇ ਸਭੈ ਲੀਜਹੁ ਹ੍ਰਿਦੈ ਪਛਾਨ ॥੭੮॥
naam sileemukh ke sabhai leejahu hridai pachhaan |78|

نخنگ جا نالا چوڻ ۽ پوءِ ”ونشي“ بيان ڪرڻ سان بان جا سڀ نالا معلوم ٿي سگهن ٿا.

ਸਭ ਮ੍ਰਿਗਯਨ ਕੇ ਨਾਮ ਕਹਿ ਹਾ ਪਦ ਬਹੁਰਿ ਉਚਾਰ ॥
sabh mrigayan ke naam keh haa pad bahur uchaar |

سڀني ’مريگين‘ (جانورن) جا نالا چئو ۽ پوءِ لفظ ’ه‘ چئو.

ਨਾਮ ਸਭੈ ਸ੍ਰੀ ਬਾਨ ਕੇ ਜਾਣੁ ਹ੍ਰਿਦੈ ਨਿਰਧਾਰ ॥੭੯॥
naam sabhai sree baan ke jaan hridai niradhaar |79|

سڀني هرڻ جا نالا رکڻ ۽ پوءِ لفظ ”ها“ چوڻ سان بان جا سڀئي نالا ذهن ۾ اچي وڃن ٿا.

ਸਕਲ ਕਵਚ ਕੇ ਨਾਮ ਕਹਿ ਭੇਦਕ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨ ॥
sakal kavach ke naam keh bhedak bahur bakhaan |

ڪَوچ جا سڀئي نالا کڻي پوءِ لفظ ’ڀدڪ‘ چئو.

ਨਾਮ ਸਕਲ ਸ੍ਰੀ ਬਾਨ ਕੇ ਨਿਕਸਤ ਚਲੈ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥੮੦॥
naam sakal sree baan ke nikasat chalai pramaan |80|

”ڪَوَچ“ جا سڀ نالا چوڻ ۽ پوءِ اُنهن سان ”بيدڪ“ جو لفظ شامل ڪرڻ کان پوءِ بان جا سڀئي نالا ٺهي ويندا آهن.

ਨਾਮ ਚਰਮ ਕੇ ਪ੍ਰਿਥਮ ਕਹਿ ਛੇਦਕ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨ ॥
naam charam ke pritham keh chhedak bahur bakhaan |

پهرين ’چارم‘ (ڍال) جا نالا چئو ۽ پوءِ لفظ ’چدڪ‘ چئو.

ਨਾਮ ਸਬੈ ਹੀ ਬਾਨ ਕੇ ਚਤੁਰ ਚਿਤ ਮੈ ਜਾਨੁ ॥੮੧॥
naam sabai hee baan ke chatur chit mai jaan |81|

”چرم“ جا نالا ٻڌائڻ ۽ ”چهدڪ“ جو لفظ شامل ڪرڻ کان پوءِ، عقلمند ماڻهن جي ذهن ۾ بان جا سڀئي نالا اچي وڃن ٿا.

ਸੁਭਟ ਨਾਮ ਉਚਾਰਿ ਕੈ ਹਾ ਪਦ ਬਹੁਰਿ ਸੁਨਾਇ ॥
subhatt naam uchaar kai haa pad bahur sunaae |

پهريون نالو ’سُبَت‘ (سُرما) اُچار پوءِ ’ها‘ لفظ پڙهو.

ਨਾਮ ਸਿਲੀਮੁਖ ਕੇ ਸਬੈ ਲੀਜਹੁ ਚਤੁਰ ਬਨਾਇ ॥੮੨॥
naam sileemukh ke sabai leejahu chatur banaae |82|

”سببت“ جو نالو چوڻ ۽ پوءِ ”ها“ جو لفظ شامل ڪرڻ کان پوءِ، عقلمند ماڻهو سڀني بيتن جا نالا ٻڌائيندا آهن.

ਸਭ ਪਛਨ ਕੇ ਨਾਮ ਕਹਿ ਪਰ ਪਦ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨ ॥
sabh pachhan ke naam keh par pad bahur bakhaan |

سڀني پکين جا نالا چئو ۽ پوءِ لفظ ’پار‘ (واري) چئو.

ਨਾਮ ਸਿਲੀਮੁਖ ਕੇ ਸਬੈ ਚਿਤ ਮੈ ਚਤੁਰਿ ਪਛਾਨ ॥੮੩॥
naam sileemukh ke sabai chit mai chatur pachhaan |83|

سڀني پکين جا نالا چوڻ ۽ پوءِ انهن سان ”پار“ جو لفظ شامل ڪرڻ سان عقلمند ماڻهو بان جا نالا سڃاڻن ٿا.83.

ਪੰਛੀ ਪਰੀ ਸਪੰਖ ਧਰ ਪਛਿ ਅੰਤਕ ਪੁਨਿ ਭਾਖੁ ॥
panchhee paree sapankh dhar pachh antak pun bhaakh |

پکي، پاري (پرن سان) سپنڪا (پرن سان) پچيدار (پرن وارو) (چوڻ) پوءِ ’انتڪ‘ لفظ چئجي.

ਨਾਮ ਸਿਲੀਮੁਖ ਕੇ ਸਭੈ ਜਾਨ ਹ੍ਰਿਦੈ ਮੈ ਰਾਖੁ ॥੮੪॥
naam sileemukh ke sabhai jaan hridai mai raakh |84|

”انتڪ“ لفظ کي ”پکشي، پريش ۽ پنکدھر“ سان شامل ڪرڻ کان پوءِ بان جا سڀئي نالا ذهن ۾ اچي وڃن ٿا.

ਸਭ ਅਕਾਸ ਕੇ ਨਾਮ ਕਹਿ ਚਰ ਪਦ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨ ॥
sabh akaas ke naam keh char pad bahur bakhaan |

آسمان جا سڀ نالا چئو ۽ پوءِ چئو ’چار‘ (منتشر) پادا.

ਨਾਮ ਸਿਲੀਮੁਖ ਕੇ ਸਭੈ ਲੀਜੈ ਚਤੁਰ ਪਛਾਨ ॥੮੫॥
naam sileemukh ke sabhai leejai chatur pachhaan |85|

”آڪاش“ جا سڀ نالا چوڻ ۽ پوءِ ”چار“ چوڻ سان عقلمند ماڻهو بان جا سڀئي نالا سڃاڻي وٺندا آهن.

ਖੰ ਅਕਾਸ ਨਭਿ ਗਗਨ ਕਹਿ ਚਰ ਪਦ ਬਹੁਰਿ ਉਚਾਰੁ ॥
khan akaas nabh gagan keh char pad bahur uchaar |

ڪ، آڪاش، ناڀ ۽ گگن (لفظ) چئو ۽ پوءِ لفظ ’چار‘ (هلندڙ) چئو.

ਨਾਮ ਸਕਲ ਸ੍ਰੀ ਬਾਨ ਕੇ ਲੀਜਹੁ ਚਤੁਰ ਸੁ ਧਾਰ ॥੮੬॥
naam sakal sree baan ke leejahu chatur su dhaar |86|

”ڪي، آڪاش، ناڀ ۽ گگن“ چوڻ ۽ پوءِ ”چار“ لفظ چوڻ سان عقلمند ماڻهو بان جا سڀئي نالا صحيح سمجهي سگهندا.

ਅਸਮਾਨ ਸਿਪਿਹਰ ਸੁ ਦਿਵ ਗਰਦੂੰ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨੁ ॥
asamaan sipihar su div garadoon bahur bakhaan |

چئو آسمان، سپهر، ديو ۽ پوءِ گردون (گھمندڙ آسمان) (لفظ).

ਪੁਨਿ ਚਰ ਸਬਦ ਬਖਾਨੀਐ ਨਾਮ ਬਾਨ ਕੇ ਜਾਨ ॥੮੭॥
pun char sabad bakhaaneeai naam baan ke jaan |87|

”آسمان، سپهر، ديو، گردون وغيره“ لفظ چوڻ کان پوءِ. ۽ پوءِ لفظ ”چار“ چوڻ سان بان جا نالا سڃاتا وڃن ٿا.

ਪ੍ਰਿਥਮ ਨਾਮ ਕਹਿ ਚੰਦ੍ਰ ਕੇ ਧਰ ਪਦ ਬਹੁਰੋ ਦੇਹੁ ॥
pritham naam keh chandr ke dhar pad bahuro dehu |

پهرين چنڊن جا نالا چئو، پوءِ لفظ ’ڌار‘ جو اضافو ڪريو.

ਪੁਨਿ ਚਰ ਸਬਦ ਉਚਾਰੀਐ ਨਾਮ ਬਾਨ ਲਖਿ ਲੇਹੁ ॥੮੮॥
pun char sabad uchaareeai naam baan lakh lehu |88|

شروع ۾ ”چندر“ جو نالو چوڻ ۽ پوءِ ”ديھ“ لفظ شامل ڪرڻ ۽ پوءِ ”چار“ لفظ چوڻ سان بان جا نالا ٺھي ويندا آھن.

ਗੋ ਮਰੀਚ ਕਿਰਨੰ ਛਟਾ ਧਰ ਧਰ ਕਹਿ ਮਨ ਮਾਹਿ ॥
go mareech kiranan chhattaa dhar dhar keh man maeh |

وڃ، ماريچ، ڪرن، ڇٽاڌر (چنڊ جيڪو روشني رکي ٿو) (پوءِ) دل ۾ لفظ ’ڌر‘ چئو.

ਚਰ ਪਦ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨੀਐ ਨਾਮ ਬਾਨ ਹੁਇ ਜਾਹਿ ॥੮੯॥
char pad bahur bakhaaneeai naam baan hue jaeh |89|

89. ”وڃ، ماريچ، ڪرن، ڇٽاڌر وغيره“ جي آخر ۾ ”چار“ لفظ شامل ڪرڻ سان بان جا نالا ٺهن ٿا.

ਰਜਨੀਸਰ ਦਿਨਹਾ ਉਚਰਿ ਧਰ ਧਰ ਪਦ ਕਹਿ ਅੰਤਿ ॥
rajaneesar dinahaa uchar dhar dhar pad keh ant |

چئو (پهريون) ’رجنيسر‘ (چنڊ) ’دينه‘ (ڏينهن جو ناس ڪندڙ) (لفظ)، پوءِ (ٻه ڀيرا) لفظ ’دَر دَر‘ چئو.

ਨਾਮ ਸਕਲ ਸ੍ਰੀ ਬਾਨ ਕੇ ਨਿਕਰਤ ਜਾਹਿ ਅਨੰਤ ॥੯੦॥
naam sakal sree baan ke nikarat jaeh anant |90|

”رجنيشور ۽ دينھا“ لفظ چوڻ ۽ آخر ۾ لفظ ”ڌرنڌر“ شامل ڪرڻ کان پوءِ بان جا نالا اڀريا.90.

ਰਾਤ੍ਰਿ ਨਿਸਾ ਦਿਨ ਘਾਤਨੀ ਚਰ ਧਰ ਸਬਦ ਬਖਾਨ ॥
raatr nisaa din ghaatanee char dhar sabad bakhaan |

رتي، نيس، دين گهاٽني چوڻ کان پوءِ ’چار‘ ۽ ’در‘ پد چوندا آهن.

ਨਾਮ ਸਕਲ ਸ੍ਰੀ ਬਾਨ ਕੇ ਕਰੀਅਹੁ ਚਤੁਰ ਬਖਿਆਨ ॥੯੧॥
naam sakal sree baan ke kareeahu chatur bakhiaan |91|

”چرڌر“ لفظ سان گڏ ”راتري، نيشا ۽ دين گهاٽني“ چوڻ سان بان جا سڀئي نالا اڀريا.91.

ਸਸਿ ਉਪਰਾਜਨਿ ਰਵਿ ਹਰਨਿ ਚਰ ਕੋ ਲੈ ਕੈ ਨਾਮ ॥
sas uparaajan rav haran char ko lai kai naam |

سسي اپراجاڻي (چنڊ جو خالق) ۽ روي هارني (سج کي ناس ڪندڙ) (اهي لفظ پهرين چئو، پوءِ) لفظ ’چار‘ استعمال ڪريو.

ਧਰ ਕਹਿ ਨਾਮ ਏ ਬਾਨ ਕੇ ਜਪੋ ਆਠਹੂੰ ਜਾਮ ॥੯੨॥
dhar keh naam e baan ke japo aatthahoon jaam |92|

”راتري“ جو نالو چوڻ کان پوءِ ”چار“ چوڻ ۽ ان کان پوءِ ”ڌر“ چوڻ سان بان جا سڀئي نالا ياد اچي وڃن ٿا.

ਰੈਨ ਅੰਧਪਤਿ ਮਹਾ ਨਿਸਿ ਨਿਸਿ ਈਸਰ ਨਿਸਿ ਰਾਜ ॥
rain andhapat mahaa nis nis eesar nis raaj |

رن انڌپتي، ’مها نسپتي‘، ’نسي-اسار‘، ’نيسي راج‘ ۽ ’چندر‘،

ਚੰਦ੍ਰ ਬਾਨ ਚੰਦ੍ਰਹਿ ਧਰ੍ਯੋ ਚਿਤ੍ਰਨ ਕੇ ਬਧ ਕਾਜ ॥੯੩॥
chandr baan chandreh dharayo chitran ke badh kaaj |93|

”راتري، انڌڪارپتي، نسپتي“ وغيره لفظ چندر بان جي نالي سان مشهور آهن، جيڪي ”چندرما“ (چنڊ) جي صورت ۾ اونداهيءَ ۾ لڪل صورتن کي ماري ڇڏيندا آهن.

ਸਭ ਕਿਰਨਨ ਕੇ ਨਾਮ ਕਹਿ ਧਰ ਪਦ ਬਹੁਰਿ ਉਚਾਰ ॥
sabh kiranan ke naam keh dhar pad bahur uchaar |

ڪرن جا سڀئي نالا چئو ۽ پوءِ لفظ ’دَر‘ چئو.

ਪੁਨਿ ਧਰ ਕਹੁ ਸਭ ਬਾਨ ਕੇ ਜਾਨੁ ਨਾਮ ਨਿਰਧਾਰ ॥੯੪॥
pun dhar kahu sabh baan ke jaan naam niradhaar |94|

سڀني شعاعن جا نالا چوڻ، پوءِ لفظ ”ڌر“ چوڻ ۽ وري ”دار“ لفظ ورجائڻ سان سڀ بان جا نالا سڃاتا ويندا.

ਸਭ ਸਮੁੰਦਰ ਕੇ ਨਾਮ ਲੈ ਅੰਤਿ ਸਬਦ ਸੁਤ ਦੇਹੁ ॥
sabh samundar ke naam lai ant sabad sut dehu |

سڀني ساگرن جا نالا وٺو پوءِ آخر ۾ لفظ ’سُت‘ چئو.

ਪੁਨਿ ਧਰ ਸਬਦ ਉਚਾਰੀਐ ਨਾਮ ਬਾਨ ਲਖਿ ਲੇਹੁ ॥੯੫॥
pun dhar sabad uchaareeai naam baan lakh lehu |95|

”سمندر“ (سمنڊ) جي سڀني نالن جي پڇاڙيءَ ۾ ”شتده“ لفظ شامل ڪرڻ ۽ پوءِ ”ڌار“ لفظ چوڻ سان، بان جا سڀئي نالا سامهون اچن ٿا.95.

ਜਲਪਤਿ ਜਲਾਲੈ ਨਦੀ ਪਤਿ ਕਹਿ ਸੁਤ ਪਦ ਕੋ ਦੇਹੁ ॥
jalapat jalaalai nadee pat keh sut pad ko dehu |

(پهريون) ’جلپتي‘، ’جلالائي‘ (پاڻيءَ جي جاءِ) ’نادي پتي‘ (لفظ) چئو ۽ پوءِ ’سُت‘ لفظ شامل ڪريو.

ਪੁਨਿ ਧਰ ਸਬਦ ਬਖਾਨੀਐ ਨਾਮ ਬਾਨ ਲਖਿ ਲੇਹੁ ॥੯੬॥
pun dhar sabad bakhaaneeai naam baan lakh lehu |96|

”سمندرا“ لفظ چوڻ کان پوءِ ”شتده“ لفظ جو اضافو ڪرڻ ۽ ان کان پوءِ لفظ ”ڌر“ چوڻ سان بان جا سڀئي نالا سمجهي سگهجن ٿا.

ਨੀਰਾਲੈ ਸਰਤਾਧਿਪਤਿ ਕਹਿ ਸੁਤ ਪਦ ਕੋ ਦੇਹੁ ॥
neeraalai sarataadhipat keh sut pad ko dehu |

(پهريون) چئو ’نيرالائي‘ ’سرتادپتي‘ (لفظ) ۽ پوءِ ’سُت‘ جو اضافو ڪريو.

ਪੁਨਿ ਧਰ ਸਬਦ ਬਖਾਨੀਐ ਨਾਮ ਬਾਨ ਲਖਿ ਲੇਹੁ ॥੯੭॥
pun dhar sabad bakhaaneeai naam baan lakh lehu |97|

”نيراليا ۽ سريتاڌپتي“ لفظ چوڻ کان پوءِ ”شت“ جو لفظ شامل ڪرڻ ۽ پوءِ ”ڌر“ چوڻ سان بان جا نالا اُچارجن ٿا.97.

ਸਭੈ ਝਖਨ ਕੇ ਨਾਮ ਲੈ ਬਿਰੀਆ ਕਹਿ ਲੇ ਏਕ ॥
sabhai jhakhan ke naam lai bireea keh le ek |

جھانن (مڇين) جا سڀ نالا وٺو ۽ ھڪ ڀيرو ’بريا‘ (خوشيءَ ڏيڻ واري) چئو.

ਸੁਤ ਧਰ ਕਹੁ ਸਭ ਨਾਮ ਸਰ ਨਿਕਸਤ ਜਾਹਿ ਅਨੇਕ ॥੯੮॥
sut dhar kahu sabh naam sar nikasat jaeh anek |98|

سڀني تڪرارن جو هڪ ڀيرو نالو رکڻ ۽ پوءِ لفظ ”شتدار“ چوڻ سان بان جا ڪيترائي نالا اڀري اچن ٿا.98.