شري دسم گرنتھ

صفحو - 475


ਜਦੁਬੀਰ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਬਲ ਕੈ ਅਰਿ ਬੀਰ ਲੀਏ ਸਬ ਹੀ ਬਸਿ ਕੈ ॥੧੭੭੭॥
jadubeer ayodhan mai bal kai ar beer lee sab hee bas kai |1777|

1777ع ۾ گهوڙي جي ڌمڪي سان گھڻا ئي ڦاٽي پيا ۽ ڪرشن پنهنجي طاقت سان جنگ جي ميدان ۾ سڀني ويڙهاڪن کي مات ڏئي ڇڏيو.

ਬਲਭਦ੍ਰ ਇਤੇ ਬਹੁ ਬੀਰ ਹਨੇ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਉਤੈ ਬਹੁ ਸੂਰ ਸੰਘਾਰੇ ॥
balabhadr ite bahu beer hane brijanaath utai bahu soor sanghaare |

هن پاسي بلرام ۽ ٻئي طرف ڪرشن ڪيترن ئي جنگين کي ماري ڇڏيو

ਜੋ ਸਭ ਜੀਤ ਫਿਰੇ ਜਗ ਕਉ ਅਰੁ ਗਾਢ ਪਰੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕਾਮ ਸਵਾਰੇ ॥
jo sabh jeet fire jag kau ar gaadt paree nrip kaam savaare |

ويڙهاڪن، جيڪي دنيا جا فاتح هئا ۽ مصيبت جي ڏينهن ۾ بادشاهه لاء تمام گهڻو مفيد هئا،

ਤੇ ਘਨਿ ਸ੍ਯਾਮ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਕੀਏ ਅਰਿ ਭੂ ਪਰ ਡਾਰੇ ॥
te ghan sayaam ayodhan mai bin praan kee ar bhoo par ddaare |

سري ڪرشن کين جنگ جي ميدان ۾ ماري ڇڏيو ۽ زمين تي اڇلائي ڇڏيو.

ਇਉ ਉਪਮਾ ਉਪਜੀ ਜੀਯ ਮੈ ਕਦਲੀ ਮਨੋ ਪਉਨ ਪ੍ਰਚੰਡ ਉਖਾਰੇ ॥੧੭੭੮॥
eiau upamaa upajee jeey mai kadalee mano paun prachandd ukhaare |1778|

ڪرشن انهن کي بي جان ڪري ڇڏيو ۽ انهن کي زمين تي لتاڙي ڇڏيو، جيئن ته واءُ جي زوردار ڦوڪ سان ڪيلي جي وڻن جي ڪري.

ਜੋ ਰਨ ਮੰਡਨ ਸ੍ਯਾਮ ਕੇ ਸੰਗਿ ਭਲੇ ਨ੍ਰਿਪ ਧਾਮਨ ਕਉ ਤਜਿ ਧਾਏ ॥
jo ran manddan sayaam ke sang bhale nrip dhaaman kau taj dhaae |

جيڪو سٺو بادشاهه شري ڪرشن سان وڙهڻ لاءِ گهر ڇڏي ويو هو.

ਏਕ ਰਥੈ ਗਜ ਰਾਜ ਚਢੇ ਇਕ ਬਾਜਨ ਕੇ ਅਸਵਾਰ ਸੁਹਾਏ ॥
ek rathai gaj raaj chadte ik baajan ke asavaar suhaae |

جن بادشاهن پنهنجا گهر ڇڏيا هئا ۽ ڪرشن سان وڙهڻ لاءِ آيا هئا ۽ جيڪي پنهنجن گهوڙن، هاٿين ۽ رٿن تي سوار ٿي شاندار نظر اچي رهيا هئا.

ਤੇ ਘਨਿ ਜਿਉ ਬ੍ਰਿਜ ਰਾਜ ਕੇ ਪਉਰਖ ਪਉਨ ਬਹੈ ਛਿਨ ਮਾਝ ਉਡਾਏ ॥
te ghan jiau brij raaj ke paurakh paun bahai chhin maajh uddaae |

اهي ڪرشنا جي طاقت سان ائين ناس ٿي ويا جيئن ڪڪرن کي هوا سان هڪدم ناس ڪري ڇڏيو.

ਕਾਇਰ ਭਾਜਤ ਐਸੇ ਕਹੈ ਅਬ ਪ੍ਰਾਨ ਰਹੈ ਮਨੋ ਲਾਖਨ ਪਾਇ ॥੧੭੭੯॥
kaaeir bhaajat aaise kahai ab praan rahai mano laakhan paae |1779|

بزدل ڀڄڻ ۽ پنهنجي جان بچائڻ ۾ پاڻ کي خوش نصيب سمجهي رهيا هئا.1779.

ਸ੍ਯਾਮ ਕੇ ਛੂਟਤ ਬਾਨਨ ਚਕ੍ਰ ਸੁ ਚਕ੍ਰਿਤ ਹੁਇ ਰਥ ਚਕ੍ਰ ਭ੍ਰਮਾਵਤ ॥
sayaam ke chhoottat baanan chakr su chakrit hue rath chakr bhramaavat |

ڪرشن جا تير ۽ ٽڪنڊا نڪرندي ڏسي رٿن جا ڦيٿا به عجيب انداز ۾ گھمڻ لڳا.

ਏਕ ਬਲੀ ਕੁਲ ਲਾਜ ਲੀਏ ਦ੍ਰਿੜ ਹੁਇ ਹਰਿ ਕੇ ਸੰਗਿ ਜੂਝ ਮਚਾਵਤ ॥
ek balee kul laaj lee drirr hue har ke sang joojh machaavat |

بادشاهن، پنهنجي قبيلن جي عزت ۽ رواج کي نظر ۾ رکندي، ڪرشن سان وڙهندا رهيا.

ਅਉਰ ਬਡੇ ਨ੍ਰਿਪ ਲੈ ਨ੍ਰਿਪ ਆਇਸ ਆਵਤ ਹੈ ਚਲੇ ਗਾਲ ਬਜਾਵਤ ॥
aaur badde nrip lai nrip aaeis aavat hai chale gaal bajaavat |

۽ ٻيا ڪيترائي راجا، جن کي جراسند کان حڪم ملي، فخر سان لڙائي ۽ جنگ لاءِ وڃڻ لڳا

ਬੀਰ ਬਡੇ ਜਦੁਬੀਰ ਕਉ ਦੇਖਨ ਚਉਪ ਚੜੇ ਲਰਬੇ ਕਹੁ ਧਾਵਤ ॥੧੭੮੦॥
beer badde jadubeer kau dekhan chaup charre larabe kahu dhaavat |1780|

1780ع ۾ ڪرشن کي ڏسڻ لاءِ وڏي شوق سان وڏي ويڙهاڪ، وڙهڻ لاءِ اچي رهيا آهن.

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਤਬੈ ਤਿਨ ਹੀ ਧਨੁ ਤਾਨ ਕੈ ਬਾਨ ਸਮੂਹ ਚਲਾਵਤ ॥
sree brijanaath tabai tin hee dhan taan kai baan samooh chalaavat |

ڪرشن پوءِ پنهنجو ڪمان ڪڍيو ۽ تيرن جو هڪ مجموعو ڪڍي ڇڏيو

ਆਇ ਲਗੈ ਭਟ ਏਕਨ ਕਉ ਨਟ ਸਾਲ ਭਏ ਮਨ ਮੈ ਦੁਖੁ ਪਾਵਤ ॥
aae lagai bhatt ekan kau natt saal bhe man mai dukh paavat |

سندس پاران جيڪي ويڙهاڪ هئا، سي وڏي مصيبت ۾ ڦاٿل هئا

ਏਕ ਤੁਰੰਗਨ ਕੀ ਭੁਜ ਬਾਨ ਲਗੈ ਅਤਿ ਰਾਮ ਮਹਾ ਛਬਿ ਪਾਵਤ ॥
ek turangan kee bhuj baan lagai at raam mahaa chhab paavat |

تير گهوڙن جي ٽنگن ۾ داخل ٿي ويا آهن

ਸਾਲ ਮੁਨੀਸ੍ਵਰ ਕਾਟੇ ਹੁਤੇ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਮਨੋ ਤਿਹ ਪੰਖ ਬਨਾਵਤ ॥੧੭੮੧॥
saal muneesvar kaatte hute brijaraaj mano tih pankh banaavat |1781|

گھوڙن جي جسمن تي ڪرشن پاران ڇڏيل اُھي پنن وارا تير ائين نظر اچن ٿا، جيئن اڳ ۾ ساج شالي ھوٽر (1781) جا نوان پر ڪٽيا ھئا.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

چوپي

ਤਬ ਸਭ ਸਤ੍ਰ ਕੋਪ ਮਨਿ ਭਰੇ ॥
tab sabh satr kop man bhare |

پوءِ سڀني دشمنن جي ذهن ۾ ڪاوڙ ڀرجي ويندي آهي

ਘੇਰ ਲਯੋ ਹਰਿ ਨੈਕੁ ਨ ਡਰੇ ॥
gher layo har naik na ddare |

پوءِ سڀئي دشمن ڪاوڙ ۾ ڀرجي ويا ۽ بي خوفيءَ سان ڪرشن کي گھيري ويا

ਬਿਬਿਧਾਯੁਧ ਲੈ ਆਹਵ ਕਰੈ ॥
bibidhaayudh lai aahav karai |

اهي مختلف قسم جي هٿيارن سان وڙهندا آهن

ਮਾਰ ਮਾਰ ਮੁਖ ਤੇ ਉਚਰੈ ॥੧੭੮੨॥
maar maar mukh te ucharai |1782|

”مارو، مارو“ جو نعرو هڻي، مختلف قسم جا هٿيار کڻي وڙهڻ لڳا.

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

سويا

ਕ੍ਰੁਧਤ ਸਿੰਘ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਸੰਭਾਰ ਕੈ ਸ੍ਯਾਮ ਕੈ ਸਾਮੁਹੇ ਟੇਰਿ ਉਚਾਰਿਓ ॥
krudhat singh kripaan sanbhaar kai sayaam kai saamuhe tter uchaario |

ڪردت سنگهه ڪرپان هٿ ڪري شري ڪرشن جي سامهون بيٺو ۽ چيائين:

ਕੇਸ ਗਹੇ ਖੜਗੇਸ ਬਲੀ ਜਬ ਛਾਡਿ ਦਯੋ ਤਬ ਚਕ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿਓ ॥
kes gahe kharrages balee jab chhaadd dayo tab chakr sanbhaario |

ڪروڌت سنگهه تلوار ڪڍي ڪرشن جي سامهون آيو ۽ چيائين، ”جڏهن کھرگ سنگهه توکي وارن کان پڪڙي پوءِ آزاد ڪيو هو، تڏهن تون پنهنجي حفاظت جو خيال ڪري، پري پري کان پنهنجي ٽڪنڊي کي کنيو هو.

ਗੋਰਸ ਖਾਤ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਵੈ ਦਿਨ ਭੂਲ ਗਏ ਅਬ ਜੁਧ ਬਿਚਾਰਿਓ ॥
goras khaat gvaarin vai din bhool ge ab judh bichaario |

”توهان کير نوڪرن جي گهرن ۾ پيئندا هئا، اهي ڏينهن وساري ويٺا آهيو؟ ۽ هاڻي تو وڙهڻ جو ارادو ڪيو آهي“

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਜਦੁਬੀਰ ਕਉ ਮਾਨਹੁ ਬੈਨਨ ਬਾਨਨ ਕੈ ਸੰਗਿ ਮਾਰਿਓ ॥੧੭੮੩॥
sayaam bhanai jadubeer kau maanahu bainan baanan kai sang maario |1783|

شاعر چوي ٿو ته ڪروڌت سنگهه پنهنجي لفظن جي تيرن سان ڪرشن کي ماريندو نظر آيو.

ਇਉ ਸੁਨ ਕੈ ਬਤੀਯਾ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਕੋਪ ਕੀਓ ਕਰਿ ਚਕ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥
eiau sun kai bateeyaa brij naaeik kop keeo kar chakr sanbhaariyo |

اهڙيون ڳالهيون ٻڌي شري ڪرشن ناراض ٿي ويو ۽ سدرشن چڪر پنهنجي هٿ ۾ کنيو.

ਨੈਕੁ ਭ੍ਰਮਾਇ ਕੈ ਪਾਨ ਬਿਖੈ ਬਲਿ ਕੈ ਅਰਿ ਗ੍ਰੀਵ ਕੇ ਊਪਰ ਡਾਰਿਯੋ ॥
naik bhramaae kai paan bikhai bal kai ar greev ke aoopar ddaariyo |

اهي ڳالهيون ٻڌي، ڪرشنا، ڪاوڙ ۾ اچي، پنهنجي سڪ کي هٿ ۾ کڻي، پنهنجي ڪاوڙ کي پنهنجي اکين سان ڏيکاري، دشمن جي ڳچيءَ تي اڇلائي ڇڏيو.

ਲਾਗਤ ਸੀਸੁ ਕਟਿਯੋ ਤਿਹ ਕੋ ਗਿਰ ਭੂਮਿ ਪਰਿਯੋ ਜਸੁ ਸਿਆਮ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥
laagat sees kattiyo tih ko gir bhoom pariyo jas siaam uchaariyo |

هڪدم هن جو مٿو کٽي ويو ۽ زمين تي ڪري پيو. (سندس) مثال (شاعر) شيام هن طرح چيو آهي ته:

ਤਾਰ ਕੁੰਭਾਰ ਲੈ ਹਾਥ ਬਿਖੈ ਮਨੋ ਚਾਕ ਕੇ ਕੁੰਭ ਤੁਰੰਤ ਉਤਾਰਿਯੋ ॥੧੭੮੪॥
taar kunbhaar lai haath bikhai mano chaak ke kunbh turant utaariyo |1784|

1784ع ۾ ٽڪر لڳڻ تي، سندس مٿو زمين تي ائين ڪري پيو، جيئن ڪو ڪنڀار ٿلهي تان ڪڪڙ لاهي، تار سان ڪٽيندو هو.

ਜੁਧ ਕੀਓ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕੈ ਸਾਥ ਸੁ ਸਤ੍ਰੁ ਬਿਦਾਰ ਕਹੈ ਜਗ ਜਾ ਕਉ ॥
judh keeo brijanaath kai saath su satru bidaar kahai jag jaa kau |

شترو هينتا (دشمنن جو قاتل) جي نالي سان مشهور، ڪرودت سنگهه ڪرشن سان جنگ ڪئي، جنهن هن ويڙهاڪ کي بي جان ڪري ڇڏيو.

ਜਾ ਦਸ ਹੂੰ ਦਿਸ ਜੀਤ ਲਈ ਛਿਨ ਮੈ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਕੀਓ ਹਰਿ ਤਾ ਕਉ ॥
jaa das hoon dis jeet lee chhin mai bin praan keeo har taa kau |

هي جنگجو اڳ ۾ سڀني ڏهن طرفن جو فاتح هو

ਜੋਤਿ ਮਿਲੀ ਤਿਹ ਕੀ ਪ੍ਰਭੁ ਸਿਉ ਜਿਮ ਦੀਪਕ ਕ੍ਰਾਤਿ ਮਿਲੈ ਰਵਿ ਭਾ ਕਉ ॥
jot milee tih kee prabh siau jim deepak kraat milai rav bhaa kau |

سندس روح رب ۾ ضم ٿي ويو، جيئن سج جي روشنيءَ سان زمين جي چراغ جي روشني

ਸੂਰਜ ਮੰਡਲ ਛੇਦ ਕੈ ਭੇਦ ਕੈ ਪ੍ਰਾਨ ਗਏ ਹਰਿ ਧਾਮ ਦਸਾ ਕਉ ॥੧੭੮੫॥
sooraj manddal chhed kai bhed kai praan ge har dhaam dasaa kau |1785|

سج جي دائري کي ڇهندي، سندس روح 1785ع تائين پهچي ويو.

ਸਤ੍ਰੁ ਬਿਦਾਰ ਹਨਿਓ ਜਬ ਹੀ ਤਬ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਭੂਖਨ ਕੋਪ ਭਰਿਯੋ ਹੈ ॥
satru bidaar hanio jab hee tab sree brijabhookhan kop bhariyo hai |

جڏهن سترو بيدر کي قتل ڪيو ويو ته ڪرشن جو ذهن ڪاوڙ سان ڀرجي ويو.

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੇ ਤਜਿ ਕੈ ਸਬ ਸੰਕ ਨਿਸੰਕ ਹੁਇ ਬੈਰਨ ਮਾਝ ਪਰਿਯੋ ਹੈ ॥
sayaam bhane taj kai sab sank nisank hue bairan maajh pariyo hai |

هن دشمن کي مارڻ ڪري، ڪرشن سخت ناراض ٿي، سڀ ڪجهه وساري دشمن جي لشڪر ۾ داخل ٿيو.

ਭੈਰਵ ਭੂਪ ਸਿਉ ਜੁਧ ਕੀਓ ਸੁ ਵਹੈ ਛਿਨ ਮੈ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਕਰਿਯੋ ਹੈ ॥
bhairav bhoop siau judh keeo su vahai chhin mai bin praan kariyo hai |

ڀائرو (نالي) راجا سان وڙهندي ۽ اکين جي جھلڪ ۾ کيس بي جان ڪري ڇڏيو.

ਭੂਮਿ ਗਿਰਿਯੋ ਰਥ ਤੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਮਨੋ ਨਭ ਤੇ ਗ੍ਰਹ ਟੂਟਿ ਪਰਿਯੋ ਹੈ ॥੧੭੮੬॥
bhoom giriyo rath te ih bhaat mano nabh te grah ttoott pariyo hai |1786|

هن راجا ڀير سنگهه سان جنگ ڪئي ۽ ان کي به هڪدم قتل ڪري ڇڏيو ۽ هو پنهنجي رٿ تان زمين تي ائين ڪري پيو، جيئن ڌرتي ٽٽندي ۽ آسمان مان هيٺ ڪري پئي.

ਏਕ ਭਰੇ ਭਟ ਸ੍ਰੌਨਤ ਸੋ ਭਭਕਾਰਤ ਘਾਇ ਫਿਰੈ ਰਨਿ ਡੋਲਤ ॥
ek bhare bhatt srauanat so bhabhakaarat ghaae firai ran ddolat |

ويڙهاڪ ميدان جنگ ۾ رت سان ڀريل ۽ پيپ جي زخمن سان رنڱيل آهن

ਏਕ ਪਰੇ ਗਿਰ ਕੈ ਧਰਨੀ ਤਿਨ ਕੇ ਤਨ ਜੰਬੁਕ ਗੀਧ ਕਢੋਲਤ ॥
ek pare gir kai dharanee tin ke tan janbuk geedh kadtolat |

ڪي ته زمين تي ڪري پيا آهن ۽ انهن جا لاش گدڙ ۽ گدڙ ڇڪي رهيا آهن

ਏਕਨ ਕੇ ਮੁਖਿ ਓਠਨ ਆਂਖਨ ਕਾਗ ਸੁ ਚੋਚਨ ਸਿਉ ਟਕ ਟੋਲਤ ॥
ekan ke mukh otthan aankhan kaag su chochan siau ttak ttolat |

۽ ڪيترن ئي ماڻهن جا وات، چپ، اکيون، وغيره ڀاڄين سان ڇنڊيا پيا وڃن.

ਏਕਨ ਕੀ ਉਰਿ ਆਂਤਨ ਕੋ ਕਢਿ ਜੋਗਨਿ ਹਾਥਨ ਸਿਉ ਝਕਝੋਲਤ ॥੧੭੮੭॥
ekan kee ur aantan ko kadt jogan haathan siau jhakajholat |1787|

ڪُوڙا زور سان گھڻن جي اکين ۽ منهن کي ڇڪي رهيا آهن ۽ يوگيني ڪيترن ئي ماڻهن جي آنڊن کي هٿن ۾ ڌڪي رهيا آهن.

ਮਾਨ ਭਰੇ ਅਸਿ ਪਾਨਿ ਧਰੇ ਚਹੂੰ ਓਰਨ ਤੇ ਬਹੁਰੋ ਅਰਿ ਆਏ ॥
maan bhare as paan dhare chahoon oran te bahuro ar aae |

دشمن پنهنجن هٿن ۾ تلوارون کڻي ڪرشن جي لشڪر تي چئني طرفن کان فخر سان ڪري پيا.

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੇ ਬੀਰ ਜਿਤੇ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਇਤ ਤੇ ਤੇਊ ਧਾਏ ॥
sree jadubeer ke beer jite kab sayaam kahai it te teaoo dhaae |

هن پاسي کان ڪرشن جا ويڙهاڪ اڳتي وڌيا،

ਬਾਨਨ ਸੈਥਿਨ ਅਉ ਕਰਵਾਰਿ ਹਕਾਰਿ ਹਕਾਰਿ ਪ੍ਰਹਾਰ ਲਗਾਏ ॥
baanan saithin aau karavaar hakaar hakaar prahaar lagaae |

۽ دشمن کي للڪارڻ لاءِ پنهنجن تيرن، تلوارن ۽ خنجرن سان وار ڪرڻ لڳا

ਆਇ ਖਏ ਇਕ ਜੀਤ ਲਏ ਇਕ ਭਾਜਿ ਗਏ ਇਕ ਮਾਰਿ ਗਿਰਾਏ ॥੧੭੮੮॥
aae khe ik jeet le ik bhaaj ge ik maar giraae |1788|

جيڪي وڙھڻ لاءِ اچن ٿا، سي فتح ٿي وڃن ٿا، پر گھڻا ڀڄي ويا آھن ۽ گھڻا ڪٺا ٿي پيا آھن. 1788.

ਜੇ ਭਟ ਆਹਵ ਮੈ ਕਬਹੂੰ ਅਰਿ ਕੈ ਲਰਿ ਕੈ ਪਗੁ ਏਕ ਨ ਟਾਰੇ ॥
je bhatt aahav mai kabahoon ar kai lar kai pag ek na ttaare |

اهي ويڙهاڪ جن وڙهندي هڪ قدم به پوئتي نه هٽيا