شري دسم گرنتھ

صفحو - 411


ਤਉ ਮਸਲੀ ਕਰਿ ਚਰਮ ਲੀਯੋ ਧਰਿ ਯੌ ਅਰਿ ਕਉ ਬਲਿ ਘਾਉ ਬਚਾਯੋ ॥
tau masalee kar charam leeyo dhar yau ar kau bal ghaau bachaayo |

جڏهن گج سنگهه ڪاوڙ ۾ پنهنجي تلوار سان هڪ ڌڪ هنيو جنهن کان بلرام پنهنجي ڍال سان پاڻ کي بچائي ورتو.

ਢਾਲ ਕੇ ਫੂਲ ਪੈ ਧਾਰ ਬਹੀ ਚਿਨਗਾਰ ਉਠੀ ਕਬਿ ਯੌ ਗੁਨ ਗਾਯੋ ॥
dtaal ke fool pai dhaar bahee chinagaar utthee kab yau gun gaayo |

تلوار جي داڻي ڍال جي ميوي تي لڳي (جنهن مان هڪ چمڪ پيدا ٿي) جنهن کي شاعر هن طرح تشبيهه ڏني آهي.

ਮਾਨਹੁ ਪਾਵਸ ਕੀ ਨਿਸਿ ਮੈ ਬਿਜੁਰੀ ਦੁਤਿ ਤਾਰਨ ਕੋ ਪ੍ਰਗਟਾਯੋ ॥੧੧੩੩॥
maanahu paavas kee nis mai bijuree dut taaran ko pragattaayo |1133|

ڍال مان چمڪاٽ نڪرندا هئا، جيڪي رات جي وقت چمڪندڙ بجليءَ وانگر نظر اينديون هيون، جيڪي برسات ۾ ستارن کي ڏيکارينديون هيون. 1133.

ਘਾਇ ਹਲੀ ਸਹਿ ਕੈ ਰਿਪੁ ਕੋ ਗਹਿ ਕੈ ਕਰਵਾਰ ਸੁ ਬਾਰ ਕਰਿਯੋ ਹੈ ॥
ghaae halee seh kai rip ko geh kai karavaar su baar kariyo hai |

دشمن جي زخم کي برداشت ڪندي، بلرام پنهنجي تلوار سان هڪ ڌڪ هنيو

ਧਾਰ ਬਹੀ ਅਰਿ ਕੰਠਿ ਬਿਖੈ ਕਟਿ ਕੈ ਤਿਹ ਕੋ ਸਿਰੁ ਭੂਮਿ ਝਰਿਯੋ ਹੈ ॥
dhaar bahee ar kantth bikhai katt kai tih ko sir bhoom jhariyo hai |

تلوار جي دھار دشمن جي ڳلي ۾ لڳي ۽ سندس مٿو ڪٽي، زمين تي ڪري پيو.

ਬਜ੍ਰ ਜਰੇ ਰਥ ਤੇ ਗਿਰਿਯੋ ਤਿਹ ਕੋ ਜਸੁ ਯੌ ਕਬਿ ਨੈ ਉਚਰਿਯੋ ਹੈ ॥
bajr jare rath te giriyo tih ko jas yau kab nai uchariyo hai |

هو هيرن سان جڙيل رٿ تان ڪري پيو، سندس قسمت هن طرح شاعر ٻڌائي آهي.

ਮਾਨਹੁ ਤਾਰਨ ਲੋਕ ਹੂੰ ਤੇ ਸੁਰ ਭਾਨੁ ਹਨ੍ਯੋ ਸਿਰ ਭੂਮਿ ਪਰਿਯੋ ਹੈ ॥੧੧੩੪॥
maanahu taaran lok hoon te sur bhaan hanayo sir bhoom pariyo hai |1134|

وجرا (هٿيار) جو ڌڪ لڳڻ کان پوءِ هو پنهنجي رٿ تان ڪري پيو ۽ شاعر چوي ٿو ته ان تماشي کي بيان ڪندي هن کي اهو معلوم ٿيو ته ماڻهن جي ڀلائي لاءِ وشنو راهوءَ جو مٿو ڪپي ڇڏيو هو. زمين. 1134.

ਮਾਰਿ ਲਯੋ ਗਜ ਸਿੰਘ ਜਬੈ ਤਜਿ ਕੈ ਰਨ ਕੋ ਸਭ ਹੀ ਭਟ ਭਾਗੇ ॥
maar layo gaj singh jabai taj kai ran ko sabh hee bhatt bhaage |

جڏهن گج سنگهه کي قتل ڪيو ويو، تڏهن سڀئي جنگجو، جنگ جي ميدان مان ڀڄي ويا

ਸ੍ਰਉਨ ਭਰੇ ਲਖਿ ਲੋਥ ਡਰੇ ਨਹਿ ਧੀਰ ਧਰੇ ਨਿਸ ਕੇ ਜਨੁ ਜਾਗੇ ॥
sraun bhare lakh loth ddare neh dheer dhare nis ke jan jaage |

سندس لاش کي رت سان لت پت ڏسي، سڀني جي برداشت جي طاقت ختم ٿي وئي ۽ ائين حيران ٿي ويا، ڄڻ ڪيترن ئي راتين کان ننڊ نه ڪئي هجي.

ਮਾਰਿ ਲਏ ਨ੍ਰਿਪ ਪੰਚ ਭਗੇ ਤਿਨ ਯੌ ਕਹਿਯੋ ਜਾ ਅਪਨੇ ਪ੍ਰਭਿ ਆਗੇ ॥
maar le nrip panch bhage tin yau kahiyo jaa apane prabh aage |

دشمن جي لشڪر جا ويڙهاڪ پنهنجي آقا جاراسند وٽ آيا ۽ چيائون ته، ”سڀئي سردار راجا جنگ جي ميدان ۾ مارجي ويا آهن.

ਯੌ ਸੁਨਿ ਕੈ ਦਲਿ ਧੀਰ ਛੁਟਿਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਹੀਯੋ ਫਟਿਯੋ ਰਿਸ ਮੈ ਅਨੁਰਾਗੇ ॥੧੧੩੫॥
yau sun kai dal dheer chhuttiyo nrip heeyo fattiyo ris mai anuraage |1135|

اهي ڳالهيون ٻڌي نصيحت ڏيندڙ لشڪر جي برداشت ختم ٿي وئي ۽ وڏي ڪاوڙ ۾ بادشاهه کي ناقابل برداشت ڏک ٿيو.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਜੁਧ ਪ੍ਰਬੰਧੇ ਗਜ ਸਿੰਘ ਬਧਹ ਧਯਾਇ ਸਮਾਪਤੰ ॥
eit sree bachitr naattak granthe krisanaavataare judh prabandhe gaj singh badhah dhayaae samaapatan |

باب جي آخر ۾ ڪرشناوتار ۾ جنگ جي شروعات ۾ گج سنگهه جو قتل، هاڻي شروع ٿئي ٿو اميت سنگهه جي فوج سان مارجڻ جو بيان.

ਅਥ ਅਮਿਤ ਸਿੰਘ ਸੈਨਾ ਸਹਿਤ ਬਧਹਿ ਕਥਨੰ ॥
ath amit singh sainaa sahit badheh kathanan |

هاڻي اميت سنگهه جو فوج جو بيان.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

DOHRA

ਅਣਗ ਸਿੰਘ ਅਉ ਅਚਲ ਸੀ ਅਮਿਤ ਸਿੰਘ ਨ੍ਰਿਪ ਤੀਰ ॥
anag singh aau achal see amit singh nrip teer |

راجا (جراسند) اُنگ سنگهه، اچل سنگهه، اميت سنگهه،

ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਅਰ ਅਨਘ ਸੀ ਮਹਾਰਥੀ ਰਨਧੀਰ ॥੧੧੩੬॥
amar singh ar anagh see mahaarathee ranadheer |1136|

اناگ سنگهه، اچل سنگهه، اميت سنگهه، امر سنگهه ۽ اناگ سنگهه جهڙا زبردست ويڙهاڪ راجا جراسند سان گڏ ويٺا هئا.

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

سويا

ਦੇਖਿ ਤਿਨੈ ਨ੍ਰਿਪ ਸੰਧਿ ਜਰਾ ਹਥੀਆਰ ਧਰੇ ਲਖਿ ਬੀਰ ਪਚਾਰੇ ॥
dekh tinai nrip sandh jaraa hatheeaar dhare lakh beer pachaare |

انهن (پنجن) کي ڏسي، راجا جاراسنڊه پنهنجا هٿيار هٿ ڪيا ۽ ويڙهاڪن کي سلام ڪيو.

ਪੇਖਹੁ ਆਜ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਨ੍ਰਿਪ ਪੰਚ ਬਲੀ ਜਦੁਬੀਰ ਸੰਘਾਰੇ ॥
pekhahu aaj ayodhan mai nrip panch balee jadubeer sanghaare |

انهن کي پاڻ سان گڏ ڏسي راجا جاراسند، هٿيارن ۽ انهن ويڙهاڪن کي ڏسندي چيو ته، ’ڏسو، اڄ جنگ جي ميدان ۾ ڪرشن پنجن وڏن بادشاهن کي ماريو آهي.

ਤਾ ਸੰਗਿ ਜਾਇ ਭਿਰੋ ਤੁਮ ਹੂੰ ਤਜਿ ਸੰਕ ਨਿਸੰਕ ਬਜਾਇ ਨਗਾਰੇ ॥
taa sang jaae bhiro tum hoon taj sank nisank bajaae nagaare |

ھاڻي تون وڃي سگھين ٿو ھن سان وڙھي، پنھنجا صور وڄائي، بي خوف

ਯੌ ਸੁਨਿ ਕੈ ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਬਤੀਯਾ ਅਤਿ ਕੋਪ ਭਰੇ ਰਨ ਓਰਿ ਪਧਾਰੇ ॥੧੧੩੭॥
yau sun kai prabh kee bateeyaa at kop bhare ran or padhaare |1137|

بادشاھه جا اھي لفظ ٻڌي سڀيئي سخت غصي ۾ ميدان جنگ ڏانھن روانا ٿيا.

ਆਵਤ ਹੀ ਜਦੁਬੀਰ ਤਿਨੋ ਰਨ ਭੂਮਿ ਬਿਖੈ ਜਮ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥
aavat hee jadubeer tino ran bhoom bikhai jam roop nihaariyo |

جڏهن اهي آيا ته ڪرشن کين جنگ جي ميدان ۾، يما جي مظهر وانگر ڀڄندي ڏٺو

ਪਾਨਿ ਗਹੇ ਧਨੁ ਬਾਨ ਸੋਊ ਰਨ ਬੀਚ ਤਿਨੋ ਬਲਿਦੇਵ ਹਕਾਰਿਯੋ ॥
paan gahe dhan baan soaoo ran beech tino balidev hakaariyo |

هنن پنهنجن هٿن ۾ تير ۽ تير جهليا هئا ۽ بلرام کي چيلينج ڪري رهيا هئا

ਖਗ ਕਸੇ ਕਟਿ ਮੈ ਅੰਗ ਕੌਚ ਲੀਏ ਬਰਛਾ ਅਣਗੇਸ ਪੁਕਾਰਿਯੋ ॥
khag kase katt mai ang kauach lee barachhaa anages pukaariyo |

انھن جي ھٿن ۾ نيلا ھوا ۽ ھٿن ۾ ھٿن تي ھٿيار جڪڙيل ھئا

ਆਇ ਭਿਰੋ ਹਰਿ ਜੂ ਹਮ ਸਿਉ ਅਬ ਠਾਢੋ ਕਹਾ ਇਹ ਭਾਤ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥੧੧੩੮॥
aae bhiro har joo ham siau ab tthaadto kahaa ih bhaat uchaariyo |1138|

اناگ سنگهه پنهنجي لٺ کي هٿ ۾ کڻي وڏي آواز ۾ چيو، ”اي ڪرشن! ھاڻي ڇو بيٺو آھيو، اچو ته اسان سان وڙھو.���1138.

ਦੇਖਿ ਤਬੈ ਤਿਨ ਕੋ ਹਰਿ ਜੂ ਤਬ ਹੀ ਰਨ ਮੈ ਪੰਚ ਬੀਰ ਹਕਾਰੇ ॥
dekh tabai tin ko har joo tab hee ran mai panch beer hakaare |

ڪرشن انهن پنجن ويڙهاڪن کي ڏسي کين چيلينج ڪيو

ਸ੍ਯਾਮ ਸੁ ਸੈਨ ਚਲਿਯੋ ਇਤ ਤੇ ਉਤ ਤੇਊ ਚਲੇ ਸੁ ਬਜਾਇ ਨਗਾਰੇ ॥
sayaam su sain chaliyo it te ut teaoo chale su bajaae nagaare |

هن پاسي کان ڪرشن پنهنجن هٿن سان هليا ويا ۽ ٻئي پاسي کان اهي به پنهنجا صور ڦڙڪي رهيا هئا.

ਪਟਸਿ ਲੋਹ ਹਥੀ ਪਰਸੇ ਅਗਨਾਯੁਧ ਲੈ ਕਰਿ ਕੋਪ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥
pattas loh hathee parase aganaayudh lai kar kop prahaare |

هنن پنهنجا فولادي هٿيار ۽ باهه وارا هٿيار کڻي وڏي غضب ۾ گوليون هڻڻ شروع ڪيون

ਜੂਝਿ ਗਿਰੇ ਇਤ ਕੇ ਉਤ ਕੇ ਭਟ ਭੂਮਿ ਗਿਰੇ ਸੁ ਮਨੋ ਮਤਵਾਰੇ ॥੧੧੩੯॥
joojh gire it ke ut ke bhatt bhoom gire su mano matavaare |1139|

ٻنهي طرفن جا جنگي ڏاڍا سخت وڙهندا رهيا ۽ نشئي ٿي زمين تي ڪري پيا.

ਜੁਧ ਭਯੋ ਤਿਹ ਠਉਰ ਬਡੋ ਚਢਿ ਕੈ ਸਭ ਦੇਵ ਬਿਵਾਨਨਿ ਆਏ ॥
judh bhayo tih tthaur baddo chadt kai sabh dev bivaanan aae |

هڪ خوفناڪ جنگ وڙهي وئي

ਕਉਤਕ ਦੇਖਨ ਕਉ ਰਨ ਕੋ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਮਨ ਮੋਦ ਬਢਾਏ ॥
kautak dekhan kau ran ko kab sayaam kahai man mod badtaae |

ديوتائن اهو ڏٺو، پنهنجي هوائي گاڏين ۾ ويٺي، سندن ذهن جنگ جي راند کي ڏسڻ لاءِ پرجوش ٿي ويا.

ਲਾਗਤ ਸਾਗਨ ਕੇ ਭਟ ਯੌ ਗਿਰ ਅਸਵਨ ਤੇ ਧਰਨੀ ਪਰ ਆਏ ॥
laagat saagan ke bhatt yau gir asavan te dharanee par aae |

لشڪر جي مارجڻ تي، ويڙهاڪ پنهنجن گھوڙن تان ڪري زمين تي ڪري پيا.

ਸੋ ਫਿਰ ਕੈ ਉਠਿ ਜੁਧ ਕਰੈ ਤਿਹ ਕੇ ਗੁਨ ਕਿੰਨ ਗੰਧ੍ਰਬ ਗਾਏ ॥੧੧੪੦॥
so fir kai utth judh karai tih ke gun kin gandhrab gaae |1140|

ڪَبِت، مري ويل ويڙهاڪ، اُٿي اُٿي ٻيهر وڙهڻ لڳا ۽ گنڌارا ۽ ڪنارن سندن ساراهه ڳايا.1140.

ਕਬਿਤੁ ॥
kabit |

ڪمپارٽمينٽ:

ਕੇਤੇ ਬੀਰ ਭਾਜੇ ਕੇਤੇ ਗਾਜੇ ਪੁਨਿ ਆਇ ਆਇ ਧਾਇ ਧਾਇ ਹਰਿ ਜੂ ਸੋ ਜੁਧ ਵੇ ਕਰਤ ਹੈ ॥
kete beer bhaaje kete gaaje pun aae aae dhaae dhaae har joo so judh ve karat hai |

ڪيترائي ويڙهاڪ ڀڄڻ لڳا، انهن مان ڪيترائي گوڙ ٿيا، ٻيا وري ڪرشن سان وڙهڻ لاءِ ڊوڙڻ لڳا

ਕੇਤੇ ਭੂਮਿ ਗਿਰੇ ਕੇਤੇ ਭਿਰੇ ਗਜ ਮਤਨ ਸੋ ਲਰੇ ਤੇਤੋ ਮ੍ਰਿਤਕ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ਛਿਤਿ ਮੈ ਪਰਤ ਹੈ ॥
kete bhoom gire kete bhire gaj matan so lare teto mritak hvai kai chhit mai parat hai |

ڪيترائي زمين تي ڪري پيا، ڪيترائي مري ويا هاٿين سان وڙهندي، ۽ ڪيترائي مري ويا زمين تي.

ਅਉਰ ਦਉਰ ਪਰੇ ਮਾਰ ਮਾਰ ਹੀ ਉਚਰੇ ਹਥਿਯਾਰਨ ਉਘਰੇ ਪਗੁ ਏਕ ਨ ਟਰਤ ਹੈ ॥
aaur daur pare maar maar hee uchare hathiyaaran ughare pag ek na ttarat hai |

ويڙهاڪن جي مرڻ تي ٻيا به ڪيترائي هٿيار کڻي ڊوڙيا ۽ نعرا هڻندا رهيا ته ”مارو، ماريو“ اهي هٿيار کڻي رهيا آهن ۽ هڪ قدم به پوئتي نه ٿا هڻن.

ਸ੍ਰਉਣਤ ਉਦਧਿ ਲੋਹ ਆਂਚ ਬੜਵਾਨਲ ਸੀ ਪਉਨ ਬਾਨ ਚਲੈ ਬੀਰ ਤ੍ਰਿਣ ਜਿਉ ਜਰਤ ਹੈ ॥੧੧੪੧॥
sraunat udadh loh aanch barravaanal see paun baan chalai beer trin jiau jarat hai |1141|

رت جي سمنڊ ۾ باهه ٻري رهي آهي ۽ ويڙهاڪن تيز رفتار تير ڇڏيا آهن.

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

سويا

ਅਣਗੇਸ ਬਲੀ ਤਬ ਕੋਪਿ ਭਰਿਯੋ ਮਨਿ ਜਾਨ ਨਿਦਾਨ ਕੀ ਮਾਰ ਮਚੀ ਜਬ ॥
anages balee tab kop bhariyo man jaan nidaan kee maar machee jab |

بلوان اننگ سنگهه تڏهن ڪاوڙ ۾ ڀرجي ويو، (جڏهن) هن کي پنهنجي ذهن ۾ خبر پئي ته اورڪ کي ڌڪ هنيو آهي.

ਸ੍ਯੰਦਨ ਪੈ ਚਢਿ ਕੈ ਕਢਿ ਕੈ ਕਸਿ ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਤਨਾਇ ਲਈ ਤਬ ॥
sayandan pai chadt kai kadt kai kas baan kamaan tanaae lee tab |

اناگ سنگ، ان کي فيصلو ڪندڙ جنگ سمجهي، ڪاوڙ ۾ اچي پنهنجي رٿ تي چڙهائي، پنهنجي تلوار ڪڍي ۽ پنهنجي ڪمان کي به ڪڍي ڇڏيو.

ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਕੀ ਪ੍ਰਿਤਨਾ ਹੂ ਕੇ ਊਪਰਿ ਆਇ ਪਰਿਯੋ ਤਿਨ ਬੀਰ ਹਨੇ ਸਬ ॥
sree har kee pritanaa hoo ke aoopar aae pariyo tin beer hane sab |

هن ڪرشن جي لشڪر تي حملو ڪري ويڙهاڪن کي تباهه ڪري ڇڏيو

ਭਾਜਿ ਗਏ ਤਮ ਸੇ ਅਰਿ ਯੌ ਨ੍ਰਿਪ ਪਾਵਤ ਭਯੋ ਰਨਿ ਸੂਰਜ ਕੀ ਛਬਿ ॥੧੧੪੨॥
bhaaj ge tam se ar yau nrip paavat bhayo ran sooraj kee chhab |1142|

جيئن اوندهه سج جي اڳيان تيزيءَ سان دور ٿي وڃي ٿي، ساڳيءَ طرح راجا اناگ سنگهه جي اڳيان دشمن جي لشڪر تيزيءَ سان هليو ويو.

ਪ੍ਰੇਰਿ ਤੁਰੰਗ ਸੁ ਆਗੇ ਭਯੋ ਕਰਿ ਲੈ ਅਸਿ ਢਾਰ ਬਡੀ ਧਰ ਕੈ ॥
prer turang su aage bhayo kar lai as dtaar baddee dhar kai |

هو تمام وڏي تلوار ۽ ڍال هٿ ۾ کڻي ۽ گهوڙي تي چڙهي، (سڄي لشڪر جي) اڳتي وڌيو.

ਕਛੁ ਜਾਦਵ ਸੋ ਤਿਨਿ ਜੁਧੁ ਕਰਿਯੋ ਨ ਟਰਿਯੋ ਤਿਨ ਸੋ ਪਗ ਦੁਇ ਡਰ ਕੈ ॥
kachh jaadav so tin judh kariyo na ttariyo tin so pag due ddar kai |

پنهنجي گهوڙي کي اڳتي وڌائيندي ۽ پنهنجي تلوار ۽ ڍال کڻي اڳتي وڌيو ۽ پنهنجا قدم پوئتي هٽڻ کانسواءِ، هن ڪجهه يادن جي ٽولي سان جنگ ڪئي.

ਜਦੁਬੀਰ ਕੇ ਸਾਮੁਹੇ ਆਇ ਅਰਿਯੋ ਬਹੁ ਬੀਰਨ ਪ੍ਰਾਨ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਕੈ ॥
jadubeer ke saamuhe aae ariyo bahu beeran praan bidaa kar kai |

ڪيترن ئي ويڙهاڪن کي قتل ڪري، هو آيو ۽ ڪرشن جي سامهون مضبوطيءَ سان بيٺو ۽ چيائين ته ”مون واعدو ڪيو آهي ته مان پنهنجي گهر نه موٽندس.

ਗ੍ਰਿਹੁ ਕੋ ਨ ਚਲੋ ਇਹ ਮੋ ਪ੍ਰਨ ਹੈ ਕਿਧੋ ਪ੍ਰਾਨ ਤਜਉ ਕਿ ਤ੍ਵੈ ਮਰਿ ਕੈ ॥੧੧੪੩॥
grihu ko na chalo ih mo pran hai kidho praan tjau ki tvai mar kai |1143|

يا ته مان ساهه کڻندس يا توکي ماري ڇڏيندس.���1143.

ਯੌ ਕਹਿ ਕੈ ਅਸਿ ਕੋ ਗਹਿ ਕੈ ਜਦੁਬੀਰ ਚਮੂ ਕਹੁ ਜਾਇ ਹਕਾਰਾ ॥
yau keh kai as ko geh kai jadubeer chamoo kahu jaae hakaaraa |

ائين چئي، تلوار هٿ ۾ کڻي، ڪرشن جي لشڪر کي چيلينج ڪيائين