શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 475

ਜਦੁਬੀਰ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਬਲ ਕੈ ਅਰਿ ਬੀਰ ਲੀਏ ਸਬ ਹੀ ਬਸਿ ਕੈ ॥੧੭੭੭॥

jadubeer ayodhan mai bal kai ar beer lee sab hee bas kai |1777|

ઘણા લોકો ગદાના પ્રહારોથી ક્ષીણ થઈ ગયા હતા અને તેમની શક્તિથી કૃષ્ણે યુદ્ધના મેદાનમાં તમામ યોદ્ધાઓને વશ કર્યા હતા.1777.

ਬਲਭਦ੍ਰ ਇਤੇ ਬਹੁ ਬੀਰ ਹਨੇ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਉਤੈ ਬਹੁ ਸੂਰ ਸੰਘਾਰੇ ॥

balabhadr ite bahu beer hane brijanaath utai bahu soor sanghaare |

આ બાજુ બલરામ અને બીજી બાજુ કૃષ્ણએ ઘણા યોદ્ધાઓને મારી નાખ્યા

ਜੋ ਸਭ ਜੀਤ ਫਿਰੇ ਜਗ ਕਉ ਅਰੁ ਗਾਢ ਪਰੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕਾਮ ਸਵਾਰੇ ॥

jo sabh jeet fire jag kau ar gaadt paree nrip kaam savaare |

યોદ્ધાઓ, જેઓ વિશ્વના વિજેતા હતા અને દુઃખના દિવસોમાં રાજાને ખૂબ ઉપયોગી થવાના હતા,

ਤੇ ਘਨਿ ਸ੍ਯਾਮ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਕੀਏ ਅਰਿ ਭੂ ਪਰ ਡਾਰੇ ॥

te ghan sayaam ayodhan mai bin praan kee ar bhoo par ddaare |

શ્રીકૃષ્ણે તેમને યુદ્ધના મેદાનમાં મારીને પૃથ્વી પર ફેંકી દીધા છે.

ਇਉ ਉਪਮਾ ਉਪਜੀ ਜੀਯ ਮੈ ਕਦਲੀ ਮਨੋ ਪਉਨ ਪ੍ਰਚੰਡ ਉਖਾਰੇ ॥੧੭੭੮॥

eiau upamaa upajee jeey mai kadalee mano paun prachandd ukhaare |1778|

કૃષ્ણે તેમને નિર્જીવ બનાવી દીધા અને પવનના પ્રચંડ ફૂંકાવાથી ઉખડી ગયેલા કેળાના ઝાડની જેમ જમીન પર સુવડાવી દીધા.1778.

ਜੋ ਰਨ ਮੰਡਨ ਸ੍ਯਾਮ ਕੇ ਸੰਗਿ ਭਲੇ ਨ੍ਰਿਪ ਧਾਮਨ ਕਉ ਤਜਿ ਧਾਏ ॥

jo ran manddan sayaam ke sang bhale nrip dhaaman kau taj dhaae |

જેઓ સારા રાજા શ્રી કૃષ્ણ સાથે યુદ્ધ કરવા ઘર છોડી ગયા હતા;

ਏਕ ਰਥੈ ਗਜ ਰਾਜ ਚਢੇ ਇਕ ਬਾਜਨ ਕੇ ਅਸਵਾਰ ਸੁਹਾਏ ॥

ek rathai gaj raaj chadte ik baajan ke asavaar suhaae |

જે રાજાઓ ઘર છોડીને કૃષ્ણ સાથે યુદ્ધ કરવા આવ્યા હતા અને જેઓ પોતાના ઘોડા, હાથી અને રથ પર સવાર થઈને ભવ્ય દેખાતા હતા,

ਤੇ ਘਨਿ ਜਿਉ ਬ੍ਰਿਜ ਰਾਜ ਕੇ ਪਉਰਖ ਪਉਨ ਬਹੈ ਛਿਨ ਮਾਝ ਉਡਾਏ ॥

te ghan jiau brij raaj ke paurakh paun bahai chhin maajh uddaae |

તેઓ કૃષ્ણની શક્તિથી ક્ષણવારમાં પવનથી નાશ પામેલા વાદળોની જેમ નાશ પામ્યા.

ਕਾਇਰ ਭਾਜਤ ਐਸੇ ਕਹੈ ਅਬ ਪ੍ਰਾਨ ਰਹੈ ਮਨੋ ਲਾਖਨ ਪਾਇ ॥੧੭੭੯॥

kaaeir bhaajat aaise kahai ab praan rahai mano laakhan paae |1779|

ડરપોક ભાગી રહેલા અને પોતાના જીવની રક્ષા કરતા પોતાને ખૂબ જ ભાગ્યશાળી માની રહ્યા હતા.1779.

ਸ੍ਯਾਮ ਕੇ ਛੂਟਤ ਬਾਨਨ ਚਕ੍ਰ ਸੁ ਚਕ੍ਰਿਤ ਹੁਇ ਰਥ ਚਕ੍ਰ ਭ੍ਰਮਾਵਤ ॥

sayaam ke chhoottat baanan chakr su chakrit hue rath chakr bhramaavat |

વિસર્જિત થતા કૃષ્ણના તીર અને ડિસ્કસ જોઈને રથના પૈડા પણ અદભૂત રીતે ફરવા લાગ્યા

ਏਕ ਬਲੀ ਕੁਲ ਲਾਜ ਲੀਏ ਦ੍ਰਿੜ ਹੁਇ ਹਰਿ ਕੇ ਸੰਗਿ ਜੂਝ ਮਚਾਵਤ ॥

ek balee kul laaj lee drirr hue har ke sang joojh machaavat |

રાજાઓ, તેમના કુળના સન્માન અને પરંપરાને ધ્યાનમાં રાખીને, કૃષ્ણ સાથે લડતા હોય છે,

ਅਉਰ ਬਡੇ ਨ੍ਰਿਪ ਲੈ ਨ੍ਰਿਪ ਆਇਸ ਆਵਤ ਹੈ ਚਲੇ ਗਾਲ ਬਜਾਵਤ ॥

aaur badde nrip lai nrip aaeis aavat hai chale gaal bajaavat |

અને બીજા કેટલાય રાજાઓ, જરાસંધ પાસેથી હુકમ મેળવીને ગર્વથી બૂમો પાડી રહ્યા છે અને યુદ્ધ માટે જઈ રહ્યા છે

ਬੀਰ ਬਡੇ ਜਦੁਬੀਰ ਕਉ ਦੇਖਨ ਚਉਪ ਚੜੇ ਲਰਬੇ ਕਹੁ ਧਾਵਤ ॥੧੭੮੦॥

beer badde jadubeer kau dekhan chaup charre larabe kahu dhaavat |1780|

કૃષ્ણના દર્શનની આતુરતા ધરાવતા મહાન યોદ્ધાઓ યુદ્ધ માટે આવી રહ્યા છે.1780.

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਤਬੈ ਤਿਨ ਹੀ ਧਨੁ ਤਾਨ ਕੈ ਬਾਨ ਸਮੂਹ ਚਲਾਵਤ ॥

sree brijanaath tabai tin hee dhan taan kai baan samooh chalaavat |

પછી કૃષ્ણએ પોતાનું ધનુષ્ય ખેંચ્યું અને તીરોનું ઝુંડ છોડ્યું અને

ਆਇ ਲਗੈ ਭਟ ਏਕਨ ਕਉ ਨਟ ਸਾਲ ਭਏ ਮਨ ਮੈ ਦੁਖੁ ਪਾਵਤ ॥

aae lagai bhatt ekan kau natt saal bhe man mai dukh paavat |

યોદ્ધાઓ કે જેઓ તેમના દ્વારા તેમના હતા, તેઓ ભારે વેદનામાં સરી પડ્યા

ਏਕ ਤੁਰੰਗਨ ਕੀ ਭੁਜ ਬਾਨ ਲਗੈ ਅਤਿ ਰਾਮ ਮਹਾ ਛਬਿ ਪਾਵਤ ॥

ek turangan kee bhuj baan lagai at raam mahaa chhab paavat |

ઘોડાઓના પગમાં તીર ઘૂસી ગયા છે

ਸਾਲ ਮੁਨੀਸ੍ਵਰ ਕਾਟੇ ਹੁਤੇ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਮਨੋ ਤਿਹ ਪੰਖ ਬਨਾਵਤ ॥੧੭੮੧॥

saal muneesvar kaatte hute brijaraaj mano tih pankh banaavat |1781|

કૃષ્ણ દ્વારા ઘોડાઓના શરીર પર છોડવામાં આવેલા આ પાંખવાળા તીરો શાલિહોટર ઋષિ દ્વારા અગાઉ કાપવામાં આવેલી નવી પાંખોની જેમ દેખાય છે.1781.

ਚੌਪਈ ॥

chauapee |

ચૌપાઈ

ਤਬ ਸਭ ਸਤ੍ਰ ਕੋਪ ਮਨਿ ਭਰੇ ॥

tab sabh satr kop man bhare |

ત્યારે બધા શત્રુઓના મનમાં ક્રોધ ભરાઈ જાય છે

ਘੇਰ ਲਯੋ ਹਰਿ ਨੈਕੁ ਨ ਡਰੇ ॥

gher layo har naik na ddare |

ત્યારે બધા દુશ્મનો ક્રોધથી ભરાઈ ગયા અને તેઓએ નિર્ભયતાથી કૃષ્ણને ઘેરી લીધા

ਬਿਬਿਧਾਯੁਧ ਲੈ ਆਹਵ ਕਰੈ ॥

bibidhaayudh lai aahav karai |

તેઓ વિવિધ પ્રકારના શસ્ત્રો સાથે લડે છે

ਮਾਰ ਮਾਰ ਮੁਖ ਤੇ ਉਚਰੈ ॥੧੭੮੨॥

maar maar mukh te ucharai |1782|

“મારી નાખો, મારી નાખો” એવી બૂમો પાડતા તેઓ વિવિધ પ્રકારના શસ્ત્રો લઈને લડવા લાગ્યા.1782.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਕ੍ਰੁਧਤ ਸਿੰਘ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਸੰਭਾਰ ਕੈ ਸ੍ਯਾਮ ਕੈ ਸਾਮੁਹੇ ਟੇਰਿ ਉਚਾਰਿਓ ॥

krudhat singh kripaan sanbhaar kai sayaam kai saamuhe tter uchaario |

ક્રુધાત સિંહે કિરપાણ પકડીને શ્રી કૃષ્ણની સામે ઊભા રહીને કહ્યું,

ਕੇਸ ਗਹੇ ਖੜਗੇਸ ਬਲੀ ਜਬ ਛਾਡਿ ਦਯੋ ਤਬ ਚਕ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿਓ ॥

kes gahe kharrages balee jab chhaadd dayo tab chakr sanbhaario |

પોતાની તલવાર કાઢીને કરોધિત સિંહ કૃષ્ણની સામે આવ્યો અને કહ્યું, “જ્યારે ખડગ સિંહે તને તારા વાળમાંથી પકડીને છોડાવ્યો હતો, ત્યારે તેં તારી રક્ષાનો વિચાર કરીને તારી ચાસ દૂર દૂરથી ઉપાડી લીધી હતી.

ਗੋਰਸ ਖਾਤ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਵੈ ਦਿਨ ਭੂਲ ਗਏ ਅਬ ਜੁਧ ਬਿਚਾਰਿਓ ॥

goras khaat gvaarin vai din bhool ge ab judh bichaario |

“તમે દૂધવાળાઓના ઘરે દૂધ પીતા હતા, એ દિવસો ભૂલી ગયા છો? અને હવે તમે લડવાનું મન બનાવી લીધું છે”

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਜਦੁਬੀਰ ਕਉ ਮਾਨਹੁ ਬੈਨਨ ਬਾਨਨ ਕੈ ਸੰਗਿ ਮਾਰਿਓ ॥੧੭੮੩॥

sayaam bhanai jadubeer kau maanahu bainan baanan kai sang maario |1783|

કવિ કહે છે કે કરોધિત સિંહ તેમના શબ્દોના તીરોથી કૃષ્ણને મારતો દેખાયો.1783.

ਇਉ ਸੁਨ ਕੈ ਬਤੀਯਾ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਕੋਪ ਕੀਓ ਕਰਿ ਚਕ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥

eiau sun kai bateeyaa brij naaeik kop keeo kar chakr sanbhaariyo |

આવી વાતો સાંભળીને શ્રી કૃષ્ણ ગુસ્સામાં આવી ગયા અને સુદર્શન ચક્ર પોતાના હાથમાં પકડ્યું.

ਨੈਕੁ ਭ੍ਰਮਾਇ ਕੈ ਪਾਨ ਬਿਖੈ ਬਲਿ ਕੈ ਅਰਿ ਗ੍ਰੀਵ ਕੇ ਊਪਰ ਡਾਰਿਯੋ ॥

naik bhramaae kai paan bikhai bal kai ar greev ke aoopar ddaariyo |

આ શબ્દો સાંભળીને, કૃષ્ણ, ક્રોધિત થઈને, તેની ડિસ્કસ પકડીને અને તેની આંખો દ્વારા પોતાનો ક્રોધ પ્રદર્શિત કરીને, તેને દુશ્મનની ગરદન પર ઉતારી દીધો.

ਲਾਗਤ ਸੀਸੁ ਕਟਿਯੋ ਤਿਹ ਕੋ ਗਿਰ ਭੂਮਿ ਪਰਿਯੋ ਜਸੁ ਸਿਆਮ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

laagat sees kattiyo tih ko gir bhoom pariyo jas siaam uchaariyo |

તરત જ તેનું માથું કપાઈ ગયું અને જમીન પર પડી ગયું. (તેની) ઉપમા (કવિ) શ્યામે આમ કહ્યું છે,

ਤਾਰ ਕੁੰਭਾਰ ਲੈ ਹਾਥ ਬਿਖੈ ਮਨੋ ਚਾਕ ਕੇ ਕੁੰਭ ਤੁਰੰਤ ਉਤਾਰਿਯੋ ॥੧੭੮੪॥

taar kunbhaar lai haath bikhai mano chaak ke kunbh turant utaariyo |1784|

ડિસ્કસ સાથે અથડાતાં, તેનું માથું પૃથ્વી પર નીચે પડી ગયું, જેમ કે કુંભાર ચક્રમાંથી ઘડાને નીચે લઈ જાય છે, તેને તેના તારથી કાપી નાખે છે.1784.

ਜੁਧ ਕੀਓ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕੈ ਸਾਥ ਸੁ ਸਤ੍ਰੁ ਬਿਦਾਰ ਕਹੈ ਜਗ ਜਾ ਕਉ ॥

judh keeo brijanaath kai saath su satru bidaar kahai jag jaa kau |

શત્રુ-હંતા (શત્રુઓના હત્યારા)ના નામથી પ્રખ્યાત, કરોધિત સિંહે કૃષ્ણ સાથે યુદ્ધ કર્યું, જેણે આ યોદ્ધાને નિર્જીવ બનાવી દીધા.

ਜਾ ਦਸ ਹੂੰ ਦਿਸ ਜੀਤ ਲਈ ਛਿਨ ਮੈ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਕੀਓ ਹਰਿ ਤਾ ਕਉ ॥

jaa das hoon dis jeet lee chhin mai bin praan keeo har taa kau |

આ યોદ્ધા અગાઉ તમામ દશ દિશાઓનો વિજેતા હતો

ਜੋਤਿ ਮਿਲੀ ਤਿਹ ਕੀ ਪ੍ਰਭੁ ਸਿਉ ਜਿਮ ਦੀਪਕ ਕ੍ਰਾਤਿ ਮਿਲੈ ਰਵਿ ਭਾ ਕਉ ॥

jot milee tih kee prabh siau jim deepak kraat milai rav bhaa kau |

તેનો આત્મા સૂર્યના પ્રકાશ સાથે માટીના દીવાના પ્રકાશની જેમ ભગવાનમાં ભળી ગયો

ਸੂਰਜ ਮੰਡਲ ਛੇਦ ਕੈ ਭੇਦ ਕੈ ਪ੍ਰਾਨ ਗਏ ਹਰਿ ਧਾਮ ਦਸਾ ਕਉ ॥੧੭੮੫॥

sooraj manddal chhed kai bhed kai praan ge har dhaam dasaa kau |1785|

સૂર્યના ગોળાને સ્પર્શ કરીને, તેનો આત્મા પરમ ધામમાં પહોંચ્યો.1785.

ਸਤ੍ਰੁ ਬਿਦਾਰ ਹਨਿਓ ਜਬ ਹੀ ਤਬ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਭੂਖਨ ਕੋਪ ਭਰਿਯੋ ਹੈ ॥

satru bidaar hanio jab hee tab sree brijabhookhan kop bhariyo hai |

જ્યારે શત્રુ-બિદરની હત્યા થઈ ત્યારે ભગવાન કૃષ્ણનું મન ક્રોધથી ભરાઈ ગયું.

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੇ ਤਜਿ ਕੈ ਸਬ ਸੰਕ ਨਿਸੰਕ ਹੁਇ ਬੈਰਨ ਮਾਝ ਪਰਿਯੋ ਹੈ ॥

sayaam bhane taj kai sab sank nisank hue bairan maajh pariyo hai |

આ શત્રુને મારીને, કૃષ્ણ અત્યંત ક્રોધિત થઈને, તમામ સંકોચ છોડીને દુશ્મનની સેનામાં કૂદી પડ્યા.

ਭੈਰਵ ਭੂਪ ਸਿਉ ਜੁਧ ਕੀਓ ਸੁ ਵਹੈ ਛਿਨ ਮੈ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਕਰਿਯੋ ਹੈ ॥

bhairav bhoop siau judh keeo su vahai chhin mai bin praan kariyo hai |

ભૈરવ' (નામ) રાજા સાથે લડ્યા અને આંખના પલકારામાં તેને નિર્જીવ બનાવી દીધો.

ਭੂਮਿ ਗਿਰਿਯੋ ਰਥ ਤੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਮਨੋ ਨਭ ਤੇ ਗ੍ਰਹ ਟੂਟਿ ਪਰਿਯੋ ਹੈ ॥੧੭੮੬॥

bhoom giriyo rath te ih bhaat mano nabh te grah ttoott pariyo hai |1786|

તેણે રાજા ભૈરવ સિંહ સાથે યુદ્ધ કર્યું અને તેને પણ એક ક્ષણમાં મારી નાખ્યો અને તે તેના રથ પરથી જમીન પર પડી ગયો જેમ કે ગ્રહ તૂટીને આકાશમાંથી નીચે પડી રહ્યો હતો.1786.