શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 543

ਐਸੇ ਕਹਿਓ ਬ੍ਰਿਜ ਕਉ ਤੁਮ ਤਿਆਗਿ ਗਏ ਮਥੁਰਾ ਜੀਅ ਐਸੋ ਹੀ ਭਾਯੋ ॥

aaise kahio brij kau tum tiaag ge mathuraa jeea aaiso hee bhaayo |

અહીં આવ્યા, એવું લાગે છે કે માતુરા તમને વધુ પ્રિય છે

ਕਾ ਭਯੋ ਜੋ ਤੁਮ ਮਾਰਿ ਚੰਡੂਰ ਪ੍ਰਹਾਰਿ ਕੈ ਸੰਗਹਿ ਕੰਸਹਿ ਘਾਯੋ ॥

kaa bhayo jo tum maar chanddoor prahaar kai sangeh kanseh ghaayo |

પછી શું તમે ચંદુરને મારી નાખ્યો અને નીચે પછાડીને કંસને વાળમાંથી પકડીને મારી નાખ્યો

ਹਉ ਨਿਰਮੋਹ ਨਿਹਾਰ ਦਸਾ ਹਮਰੀ ਤੁਮਰੇ ਮਨ ਮੋਹ ਨ ਆਯੋ ॥੨੪੧੭॥

hau niramoh nihaar dasaa hamaree tumare man moh na aayo |2417|

ઓ નિર્દય! અમારી હાલત જોઈને તને સહેજ પણ સ્નેહ ન થયો?” 2417.

ਜਸੋਧਾ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਸੋ ॥

jasodhaa baach kaanrah joo so |

કૃષ્ણને યશોદાનું ભાષણ

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਢਾਇ ਜਸੋਮਤਿ ਯੌ ਬ੍ਰਿਜਭੂਖਨ ਸੋ ਇਕ ਬੈਨ ਉਚਾਰੋ ॥

preet badtaae jasomat yau brijabhookhan so ik bain uchaaro |

પ્રેમથી જસોધાએ કૃષ્ણને આ રીતે એક શબ્દ કહ્યો,

ਪਾਲ ਕੀਏ ਜਬ ਪੂਤ ਬਡੇ ਤੁਮ ਦੇਖਿਯੋ ਤਬੈ ਹਮ ਹੇਤ ਤੁਹਾਰੋ ॥

paal kee jab poot badde tum dekhiyo tabai ham het tuhaaro |

ત્યારે યશોદાએ કૃષ્ણને પ્રેમથી કહ્યું, “હે પુત્ર! મેં તમને ઉછેર્યા છે, અને તમે પોતે જ સાક્ષી છો કે તમને મારા માટે કેટલો પ્રેમ છે.

ਤੋ ਕਹ ਦੋਸ ਲਗਾਉ ਹਉ ਕਿਉ ਹਰਿ ਹੈ ਸਭ ਫੁਨਿ ਦੋਸ ਹਮਾਰੋ ॥

to kah dos lagaau hau kiau har hai sabh fun dos hamaaro |

“પણ તારી ભૂલ નથી, બધી ભૂલ મારી છે, એવું લાગે છે કે તને મોર્ટાર સાથે બાંધીને,

ਊਖਲ ਸੋ ਤੁਹਿ ਬਾਧ ਕੈ ਮਾਰਿਯੋ ਹੈ ਜਾਨਤ ਹੋ ਸੋਊ ਬੈਰ ਚਿਤਾਰੋ ॥੨੪੧੮॥

aookhal so tuhi baadh kai maariyo hai jaanat ho soaoo bair chitaaro |2418|

એકવાર મેં તને માર્યો, એ વેદનાને યાદ કરીને તું આ વેર લે છે.2418.

ਮਾਇ ਹ੍ਵੈ ਬਾਤ ਕਹੋ ਤੁਮ ਸੌ ਸੁ ਤੋ ਮੋ ਬਤੀਆ ਸੁਨਿ ਸਾਚ ਪਤੀਜੈ ॥

maae hvai baat kaho tum sau su to mo bateea sun saach pateejai |

“ઓ મા! હું તમને જે પણ કહું છું, તેને સાચું માનો અને

ਅਉਰਨ ਕੀ ਸਿਖ ਲੈ ਤਬ ਜਿਉ ਤੈਸੋ ਕਾਜ ਕਰੋ ਜਿਨਿ ਯੌ ਸੁਨਿ ਲੀਜੈ ॥

aauran kee sikh lai tab jiau taiso kaaj karo jin yau sun leejai |

બીજા કોઈના કહેવાથી કંઈપણ નિષ્કર્ષ પર ન લો

ਨੈਕ ਬਿਛੋਹ ਭਏ ਤੁਮਰੇ ਮਰੀਐ ਤੁਮਰੇ ਪਲ ਹੇਰਤ ਜੀਜੈ ॥

naik bichhoh bhe tumare mareeai tumare pal herat jeejai |

“તમારાથી અલગ થવા પર મને મૃત્યુની સ્થિતિનો અનુભવ થાય છે, અને હું તમને જોઈને જ જીવિત રહી શકું છું

ਬਾਲ ਬਲਾਇ ਲਿਉ ਹਉ ਬਹੁਰੋ ਬ੍ਰਿਜ ਕੋ ਬ੍ਰਿਜਭੂਖਨ ਭੂਖਿਤ ਕੀਜੈ ॥੨੪੧੯॥

baal balaae liau hau bahuro brij ko brijabhookhan bhookhit keejai |2419|

ઓ માતા! મારા બાળપણમાં તમે મારાં બધાં દુઃખો પોતાનાં માથે લીધાં હતાં, હવે મને ફરીથી બ્રજનું આભૂષણ બનાવવાનું સન્માન આપો.” 2419.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਨੰਦ ਜਸੋਦਹਿ ਕ੍ਰਿਸਨ ਮਿਲਿ ਅਤਿ ਚਿਤ ਮੈ ਸੁਖ ਪਾਇ ॥

nand jasodeh krisan mil at chit mai sukh paae |

કૃષ્ણને મળીને નંદ અને જસોધાને ચિત્તમાં ખૂબ આનંદ મળ્યો.

ਸਭੈ ਗੋਪਿਕਾ ਜਹਿ ਹੁਤੀ ਤਹ ਹੀ ਪਹੁਚੇ ਜਾਇ ॥੨੪੨੦॥

sabhai gopikaa jeh hutee tah hee pahuche jaae |2420|

નંદ, યશોદા અને કૃષ્ણ, તેમના મનમાં અતિશય પ્રસન્નતા પ્રાપ્ત કરીને, તે સ્થાને પહોંચ્યા, જ્યાં બધી ગોપીઓ ઊભી હતી.2420.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥਹ ਕੋ ਜਬ ਹੀ ਲਖਿ ਕੈ ਤਿਹ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਆਗਮ ਪਾਯੋ ॥

sree brijanaathah ko jab hee lakh kai tih gvaaran aagam paayo |

જ્યારે તે ગોપીઓને ખબર પડી કે શ્રી કૃષ્ણ ત્યાં શિબિરમાં આવ્યા છે.

ਆਗੇ ਹੀ ਏਕ ਚਲੀ ਉਠ ਕੈ ਨਹਿ ਏਕਨ ਕੇ ਉਰਿ ਆਨੰਦ ਮਾਯੋ ॥

aage hee ek chalee utth kai neh ekan ke ur aanand maayo |

જ્યારે ગોપીઓએ કૃષ્ણને આવતા જોયા અને તેમાંથી એક ઊભો થઈને આગળ ગયો અને ઘણાના મનમાં આનંદ છવાઈ ગયો.

ਭੇਖ ਮਲੀਨ ਜੇ ਗੁਆਰਿ ਹੁਤੀ ਤਿਨ ਭੇਖ ਨਵੀਨ ਸਜੇ ਕਬਿ ਗਾਯੋ ॥

bhekh maleen je guaar hutee tin bhekh naveen saje kab gaayo |

કવિઓ કહે છે કે, જે ગોપીઓ મેલા વસ્ત્રોમાં ફરતી હતી, તેમણે નવાં વસ્ત્રો ધારણ કર્યાં છે.

ਮਾਨਹੁ ਮ੍ਰਿਤਕ ਜਾਗ ਉਠਿਯੋ ਤਿਨ ਕੇ ਤਨ ਮੈ ਬਹੁਰੋ ਜੀਅ ਆਯੋ ॥੨੪੨੧॥

maanahu mritak jaag utthiyo tin ke tan mai bahuro jeea aayo |2421|

અશુદ્ધ વસ્ત્રો પહેરેલી ગોપીઓમાં નવીનતા આવી ગઈ જાણે કોઈ મૃતક ફરી સજીવન થયો હોય અને જીવનનો બીજો પટ્ટો મળ્યો હોય.2421.

ਗ੍ਵਾਰਿਨਿ ਬਾਚ ॥

gvaarin baach |

ગોપીની વાણી:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਯੌ ਇਕ ਭਾਖਤ ਹੈ ਮੁਖ ਤੇ ਮਿਲਿ ਗ੍ਵਾਰਿਨਿ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਚਿਤੈ ਕੈ ॥

yau ik bhaakhat hai mukh te mil gvaarin sree brijanaath chitai kai |

ગોપીઓએ સાથે મળીને શ્રી કૃષ્ણને જોયા અને તેમાંથી એક આ રીતે બોલ્યો,

ਜਿਉ ਅਕ੍ਰੂਰ ਕੇ ਸੰਗ ਗਏ ਚੜਿ ਸ੍ਯੰਦਨ ਨਾਥ ਹੁਲਾਸ ਬਢੈ ਕੈ ॥

jiau akraoor ke sang ge charr sayandan naath hulaas badtai kai |

કૃષ્ણને જોઈને એક ગોપીએ કહ્યું, “જ્યારથી કૃષ્ણ આનંદથી અક્રૂર સાથે તેમના રથ પર બેસીને ગયા હતા,

ਦੂਰ ਹੁਲਾਸ ਕੀਯੋ ਬ੍ਰਿਜ ਤੇ ਕਛੁ ਗੁਆਰਿਨ ਕੀ ਕਰੁਨਾ ਨਹਿ ਕੈ ਕੈ ॥

door hulaas keeyo brij te kachh guaarin kee karunaa neh kai kai |

ત્યારથી તેણે ગોપીઓ પ્રત્યેની દયા છોડી દીધી અને

ਏਕ ਕਹੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸਖੀ ਮੁਖ ਜੋਵਤ ਏਕ ਰਹੀ ਚੁਪ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ॥੨੪੨੨॥

ek kahai ih bhaat sakhee mukh jovat ek rahee chup hvai kai |2422|

આમ બ્રજનો આનંદ પૂરો થયો, કોઈ આવી રીતે વાત કરી રહ્યું છે અને કોઈ ચૂપચાપ ઊભું છે.2422.

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਗਯੋ ਮਥੁਰਾ ਕਛੁ ਚਿਤ ਬਿਖੈ ਸਖੀ ਹੇਤ ਨ ਧਾਰਿਯੋ ॥

sree brijanaath gayo mathuraa kachh chit bikhai sakhee het na dhaariyo |

“ઓ મિત્ર! કૃષ્ણ માતુરા ગયા છે, તેમણે ક્યારેય અમારા વિશે પ્રેમથી વિચાર્યું નથી

ਨੈਕ ਨ ਮੋਹ ਕੀਯੋ ਚਿਤ ਮੈ ਨਿਰਮੋਹ ਹੀ ਆਪਨ ਚਿਤ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

naik na moh keeyo chit mai niramoh hee aapan chit bichaariyo |

તેને અમારા માટે સહેજ પણ આસક્તિ ન હતી અને તે મનમાં નિર્દય બની ગયો

ਯੌ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਗ੍ਵਾਰਿ ਤਜੀ ਜਸੁ ਤਾ ਛਬਿ ਕੋ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

yau brij naaeik gvaar tajee jas taa chhab ko kab sayaam uchaariyo |

કવિ શ્યામ આ દ્રશ્યને શ્રી કૃષ્ણે ગોપીઓને બરતરફ કરતા આ રીતે સરખાવ્યા છે,

ਆਪੁਨੀ ਚਉਪਹਿ ਤੇ ਅਪੁਨੀ ਮਾਨੋ ਕੁੰਜਹਿ ਤਿਆਗ ਭੁਜੰਗ ਸਿਧਾਰਿਯੋ ॥੨੪੨੩॥

aapunee chaupeh te apunee maano kunjeh tiaag bhujang sidhaariyo |2423|

કૃષ્ણે ગોપીઓનો ત્યાગ કર્યો છે જેમ કે સાપ પોતાની ઘોડી પાછળ છોડીને જતા રહે છે.”2423.

ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨੁ ਸੁਤਾ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਕਉ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੁਨਾਈ ॥

chandrabhagaa brikhabhaan sutaa brij naaeik kau ih bhaat sunaaee |

ચંદ્રભાગા અને રાધાએ કૃષ્ણને આ રીતે કહ્યું.

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਗਏ ਮਥੁਰਾ ਤਜਿ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਭੈ ਬਿਸਰਾਈ ॥

sree brijanaath ge mathuraa taj kai brij preet sabhai bisaraaee |

ચંદ્રભાગા અને રાધાએ કૃષ્ણને આ કહ્યું, “કૃષ્ણ, બ્રજ પ્રત્યેની તેમની આસક્તિ છોડીને, મથુરા ગયા છે.

ਰਾਧਿਕਾ ਜਾ ਬਿਧਿ ਮਾਨ ਕੀਯੋ ਹਰਿ ਤੈਸੇ ਹੀ ਮਾਨ ਕੀਯੋ ਜੀਅ ਆਈ ॥

raadhikaa jaa bidh maan keeyo har taise hee maan keeyo jeea aaee |

“જે રીતે રાધાએ પોતાનું ગૌરવ દર્શાવ્યું હતું, કૃષ્ણને પણ લાગ્યું કે તેણે પણ તે જ કરવું જોઈએ

ਤਾ ਦਿਨ ਕੇ ਬਿਛੁਰੇ ਬਿਛੁਰੇ ਸੁ ਦਈ ਹਮ ਕਉ ਅਬ ਆਨਿ ਦਿਖਾਈ ॥੨੪੨੪॥

taa din ke bichhure bichhure su dee ham kau ab aan dikhaaee |2424|

લાંબા સમય સુધી અલગ રહ્યા બાદ હવે અમે એકબીજાને જોઈ રહ્યા છીએ.”2424.

ਏਕ ਮਿਲੀ ਕਹਿ ਯੌ ਬਤੀਯਾ ਜੁ ਹੁਤੀ ਬ੍ਰਿਜਭੂਖਨ ਕਉ ਅਤਿ ਪਿਆਰੀ ॥

ek milee keh yau bateeyaa ju hutee brijabhookhan kau at piaaree |

ગોપીઓ આ રીતે બોલતા મળ્યા જે શ્રી કૃષ્ણને અતિ પ્રિય હતી.

ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨੁ ਸੁਤਾ ਜੁ ਧਰੇ ਤਨ ਬੀਚ ਕੁਸੁੰਭਨ ਸਾਰੀ ॥

chandrabhagaa brikhabhaan sutaa ju dhare tan beech kusunbhan saaree |

આમ કહીને, ચંદ્રભાગા અને રાધા, તેમની લાલ સાડીઓમાં મોહક દેખાતા, કૃષ્ણને મળ્યા.

ਕੇਲ ਕਥਾ ਦਈ ਛੋਰਿ ਰਹੀ ਚਕਿ ਚਿਤ੍ਰਹ ਕੀ ਪੁਤਰੀ ਸੀ ਸਵਾਰੀ ॥

kel kathaa dee chhor rahee chak chitrah kee putaree see savaaree |

(તેઓએ) રમતગમતની વાત છોડી દીધી છે, (કૃષ્ણને જોઈને) આંખો ઝાંખી પડી રહી છે અને ચિત્રના વિદ્યાર્થીઓ જેવા દેખાય છે.

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਤਬੈ ਸਬ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਗਿਆਨ ਹੀ ਮੈ ਕਰਿ ਡਾਰੀ ॥੨੪੨੫॥

sayaam bhanai brijanaath tabai sab gvaarin giaan hee mai kar ddaaree |2425|

અદ્ભુત નાટકની વાર્તાનું વર્ણન છોડીને, તેઓ કૃષ્ણને આશ્ચર્યથી જોઈ રહ્યા છે અને કવિ શ્યામ કહે છે કે કૃષ્ણએ ગોપીઓને જ્ઞાન વિશે સૂચના આપી હતી.2425.

ਬਿਸਨਪਦ ਧਨਾਸਰੀ ॥

bisanapad dhanaasaree |

બિશનપદા ધનસારી

ਸੁਨਿ ਪਾਈ ਬ੍ਰਿਜਬਾਲਾ ਮੋਹਨ ਆਏ ਹੈ ਕੁਰੁਖੇਤਿ ॥

sun paaee brijabaalaa mohan aae hai kurukhet |

બ્રજની કુમારિકાઓએ સાંભળ્યું કે કૃષ્ણ કુરુક્ષેત્ર આવ્યા છે તે એ જ કૃષ્ણ છે

ਦਰਸਨ ਦੇਖਿ ਸਭੈ ਦੁਖ ਬਿਸਰੇ ਬੇਦ ਕਹਤ ਜਿਹ ਨੇਤਿ ॥

darasan dekh sabhai dukh bisare bed kahat jih net |

, જેમને જોઈને તમામ કષ્ટોનો અંત આવે છે

ਤਨ ਮਨ ਅਟਕਿਓ ਚਰਨ ਕਵਲ ਸੋ ਧਨ ਨਿਵਛਾਵਰਿ ਦੇਤ ॥

tan man attakio charan kaval so dhan nivachhaavar det |

અને જેને વેદોએ શાશ્વત (નિત્ય) કહ્યા છે, આપણું મન અને શરીર તેના કમળ-ચરણોમાં સમાઈ જાય છે અને આપણું ધન એક કોથળી છે.

ਕ੍ਰਿਸਨ ਇਕਾਤਿ ਕੀਯੋ ਤਿਹ ਹੀ ਛਿਨ ਕਹਿਯੋ ਗਿਆਨ ਸਿਖਿ ਲੇਹੁ ॥

krisan ikaat keeyo tih hee chhin kahiyo giaan sikh lehu |

પછી કૃષ્ણે તે બધાને એકાંતમાં બોલાવ્યા અને જ્ઞાનના ઉપદેશોમાં મગ્ન રહેવા કહ્યું,

ਮਿਲ ਬਿਛੁਰਨ ਦੋਊ ਇਹ ਜਗ ਮੈ ਮਿਥਿਆ ਤਨੁ ਅਸਨੇਹੁ ॥੨੪੨੬॥

mil bichhuran doaoo ih jag mai mithiaa tan asanehu |2426|

તેમણે કહ્યું, "મિલન અને વિચ્છેદ એ આ સંસારની પરંપરા છે અને શરીર પ્રત્યેનો પ્રેમ મિથ્યા છે."2426.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਠਾਢਿ ਭਏ ਉਠ ਕੈ ਸਭ ਗੁਆਰਨਿ ਕਉ ਐਸੇ ਗਿਆਨ ਦ੍ਰਿੜਾਏ ॥

brij naaeik tthaadt bhe utth kai sabh guaaran kau aaise giaan drirraae |

તેમને આ રીતે જ્ઞાનની સૂચના આપીને કૃષ્ણ ઊભા થયા

ਨੰਦ ਜਸੋਮਤਿ ਪੰਡੁ ਕੇ ਪੁਤ੍ਰਨ ਸੰਗਿ ਮਿਲੇ ਅਤਿ ਹੇਤੁ ਬਢਾਏ ॥

nand jasomat pandd ke putran sang mile at het badtaae |

પાંડવોને મળીને નંદ અને યશોદા પણ પ્રસન્ન થયા

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428