શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1089


ਰੂਮ ਸਹਿਰ ਕੇ ਸਾਹ ਕੀ ਸੁਤਾ ਜਲੀਖਾ ਨਾਮ ॥
room sahir ke saah kee sutaa jaleekhaa naam |

રમ શહેરના રાજાને ઝુલાઈખાન નામની પુત્રી હતી.

ਕਿਧੌ ਕਾਮ ਕੀ ਕਾਮਨੀ ਕਿਧੌ ਆਪ ਹੀ ਕਾਮ ॥੧॥
kidhau kaam kee kaamanee kidhau aap hee kaam |1|

કાં તો તે કામદેવની પત્ની (રતિ) હતી અથવા કામદેવ પોતે. 1.

ਅਤਿ ਜੋਬਨ ਤਾ ਕੈ ਦਿਪੈ ਸਭ ਅੰਗਨ ਕੇ ਸਾਥ ॥
at joban taa kai dipai sabh angan ke saath |

તેની વધુ પડતી ઉર્જા તમામ અંગોને અસર કરતી હતી.

ਦਿਨ ਆਸਿਕ ਦਿਨਪਤਿ ਰਹੈ ਨਿਸੁ ਆਸਿਕ ਨਿਸਨਾਥ ॥੨॥
din aasik dinapat rahai nis aasik nisanaath |2|

દિવસ દરમિયાન સૂર્ય તેનો પ્રેમી હતો અને રાત્રે ચંદ્ર તેનો પ્રેમી હતો. 2.

ਸਹਸਾਨਨ ਸੋਭਾ ਭਨੈ ਲਿਖਤ ਸਹਸ ਭੁਜ ਜਾਹਿ ॥
sahasaanan sobhaa bhanai likhat sahas bhuj jaeh |

(J) શેષનાગ ('સહસનન') એ તેની સુંદરતાની પ્રશંસા કરવી જોઈએ અને સહસ્રબાહુ લખવી જોઈએ.

ਤਦਿਪ ਜਲੀਖਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾ ਬਰਨਿ ਨ ਆਵਤ ਤਾਹਿ ॥੩॥
tadip jaleekhaa kee prabhaa baran na aavat taeh |3|

તેમ છતાં, ઝુલેખાની સુંદરતા તેમનાથી વર્ણવી શકાતી નથી. 3.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਮਿਸਰ ਸਾਹ ਕੋ ਪੂਤ ਭਣਿਜੈ ॥
misar saah ko poot bhanijai |

તે ઇજિપ્તના રાજાનો પુત્ર હોવાનું કહેવાય છે.

ਯੂਸਫ ਖਾ ਤਿਹ ਨਾਮ ਕਹਿਜੈ ॥
yoosaf khaa tih naam kahijai |

તેનું નામ યુસુફ ખાન હતું.

ਜੋ ਅਬਲਾ ਤਿਹ ਨੈਕੁ ਨਿਹਾਰੈ ॥
jo abalaa tih naik nihaarai |

જે સ્ત્રીએ તેને એક ક્ષણ માટે જોયો,

ਚਟ ਦੈ ਲਾਜ ਬਸਤ੍ਰ ਕੌ ਫਾਰੈ ॥੪॥
chatt dai laaj basatr kau faarai |4|

તે લોજના આકારના બખ્તરને ઝડપથી ફાડી નાખશે. 4.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਤਾ ਕੇ ਤਨ ਮੈ ਅਤਿ ਪ੍ਰਭਾ ਆਪਿ ਕਰੀ ਕਰਤਾਰ ॥
taa ke tan mai at prabhaa aap karee karataar |

તેના શરીરની આત્યંતિક સુંદરતા ભગવાન દ્વારા બનાવવામાં આવી હતી.

ਪੈਗੰਬਰ ਅੰਬਰ ਤਿਸੈ ਕਹਤ ਸੁ ਬੁਧਿ ਬਿਚਾਰਿ ॥੫॥
paiganbar anbar tisai kahat su budh bichaar |5|

વિચારશીલ અને બુદ્ધિશાળી લોકો તેમને પ્રોફેટના બખ્તર (શરીર) નો વાહક કહેતા હતા. (એટલે કે તેઓ તેમને પ્રબોધક માનતા હતા) 5.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਤਾ ਕੇ ਭ੍ਰਾਤ ਸਕਲ ਰਿਸਿ ਧਾਰੈ ॥
taa ke bhraat sakal ris dhaarai |

તેના બધા ભાઈઓ (તેની સાથે) દુશ્મની ધરાવતા હતા.

ਹਮ ਕ੍ਯੋਨ ਹੂੰ ਯੂਸਫ ਕੌ ਮਾਰੈ ॥
ham kayon hoon yoosaf kau maarai |

(અને વિચાર્યું કે) આપણે કોઈક રીતે યુસુફને મારી નાખીએ.

ਹਮਰੋ ਰੂਪ ਕਰਿਯੋ ਘਟ ਕਰਤਾ ॥
hamaro roop kariyo ghatt karataa |

(તેઓએ એમ પણ વિચાર્યું કે) ભગવાને આપણું સ્વરૂપ તેના કરતાં ઓછું (સુંદર) બનાવ્યું છે.

ਯਾ ਕੋ ਰੂਪ ਦੁਖਨ ਕੋ ਹਰਤਾ ॥੬॥
yaa ko roop dukhan ko harataa |6|

તેનું સ્વરૂપ દુઃખનો નાશ કરનાર છે. 6.

ਤਾ ਕੋ ਲੈ ਅਖੇਟ ਕਹਿ ਗਏ ॥
taa ko lai akhett keh ge |

(પછી તેઓ) તેને લઈ ગયા અને શિકાર કરવા ગયા

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਮ੍ਰਿਗਨ ਸੰਘਾਰਤ ਭਏ ॥
bahu bidh mrigan sanghaarat bhe |

અને હરણ (અથવા જંગલી પ્રાણીઓ) ને ખૂબ જ સારી રીતે મારવાનું ચાલુ રાખ્યું.

ਅਧਿਕ ਪ੍ਯਾਸ ਜਬ ਤਾਹਿ ਸਤਾਯੋ ॥
adhik payaas jab taeh sataayo |

જ્યારે તે (યુસુફ) તરસથી ત્રાસી ગયો હતો,

ਏਕ ਕੂਪ ਭ੍ਰਾਤਾਨ ਤਕਾਯੋ ॥੭॥
ek koop bhraataan takaayo |7|

તેથી (તેને) ભાઈઓએ એક કૂવો બતાવ્યો. 7.

ਤਹ ਹਮ ਜਾਇ ਪਾਨਿ ਸਭ ਪੀਯੈ ॥
tah ham jaae paan sabh peeyai |

(તેઓએ કહ્યું) આપણે બધા ત્યાં જઈને પાણી પીએ છીએ

ਸੋਕ ਨਿਵਾਰਿ ਸੁਖੀ ਹ੍ਵੈ ਜੀਯੈ ॥
sok nivaar sukhee hvai jeeyai |

અને પીડા (તરસને કારણે) દૂર કરીને આપણે સુખી થઈએ છીએ.

ਯੂਸਫ ਬਾਤ ਨ ਪਾਵਤ ਭਯੋ ॥
yoosaf baat na paavat bhayo |

યુસુફ (તેમને) સમજી શક્યો નહીં.

ਜਹ ਵਹ ਕੂਪ ਹੁਤੋ ਤਹ ਗਯੋ ॥੮॥
jah vah koop huto tah gayo |8|

અને જ્યાં તે કૂવો હતો, તે ત્યાં ગયો. 8.

ਚਲਿ ਬਨ ਮੈ ਜਬ ਕੂਪ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥
chal ban mai jab koop nihaariyo |

જ્યારે મેં જંગલમાં ફરતી વખતે કૂવો જોયો

ਗਹਿ ਭਇਯਨ ਤਾ ਮੈ ਤਿਹ ਡਾਰਿਯੋ ॥
geh bheiyan taa mai tih ddaariyo |

તેથી ભાઈઓએ તેને પકડીને કૂવામાં ફેંકી દીધો.

ਘਰ ਯੌ ਆਨਿ ਸੰਦੇਸੋ ਦਯੋ ॥
ghar yau aan sandeso dayo |

તેણે ઘરે આવીને આ સંદેશો આપ્યો

ਯੂਸਫ ਆਜੁ ਸਿੰਘ ਭਖਿ ਲਯੋ ॥੯॥
yoosaf aaj singh bhakh layo |9|

કે યુસુફને આજે સિંહે ઉઠાવી લીધો છે. 9.

ਖੋਜਿ ਸਕਲ ਯੂਸਫ ਕੋ ਹਾਰੇ ॥
khoj sakal yoosaf ko haare |

બધા યુસુફને શોધતા શોધતા થાકી ગયા

ਅਸੁਖ ਭਏ ਸੁਖ ਸਭੈ ਬਿਸਾਰੇ ॥
asukh bhe sukh sabhai bisaare |

અને દુઃખી થયા, (તેમના) સુખનો અંત આવ્યો.

ਤਹਾ ਏਕ ਸੌਦਾਗਰ ਆਯੋ ॥
tahaa ek sauadaagar aayo |

ત્યાં એક વેપારી આવ્યો

ਕੂਪ ਬਿਖੈ ਤੇ ਤਾ ਕਹ ਪਾਯੋ ॥੧੦॥
koop bikhai te taa kah paayo |10|

અને તેણે યુસુફને કૂવામાં જોયો. 10.

ਤਾ ਕਹ ਸੰਗ ਅਪੁਨੇ ਕਰਿ ਲਯੋ ॥
taa kah sang apune kar layo |

તે તેને પોતાની સાથે લઈ ગયો (કુવામાંથી બહાર કાઢીને).

ਬੇਚਨ ਸਾਹ ਰੂਮ ਕੇ ਗਯੋ ॥
bechan saah room ke gayo |

અને ઓરડો દેશના રાજાને વેચવા ગયો.

ਅਧਿਕ ਮੋਲ ਕੋਊ ਨਹਿ ਲੇਵੈ ॥
adhik mol koaoo neh levai |

(તે યુસુફ વેપારી પાસેથી એટલો ચાર્જ લેતો હતો) કે કોઈ તેને લેતું ન હતું.

ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਕਾਢਿ ਸਕਲ ਧਨੁ ਦੇਵੈ ॥੧੧॥
grih ko kaadt sakal dhan devai |11|

(ભલે) કોઈ ઘરની બધી સંપત્તિ લઈને શા માટે આપી દે? 11.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਜਬੈ ਜਲੀਖਾ ਯੂਸਫਹਿ ਰੂਪ ਬਿਲੋਕ੍ਯੋ ਜਾਇ ॥
jabai jaleekhaa yoosafeh roop bilokayo jaae |

જ્યારે ઝુલેખાઓએ જઈને યુસુફનું સ્વરૂપ જોયું

ਬਸੁ ਅਸੁ ਦੈ ਤਾ ਕੋ ਤੁਰਤ ਲਿਯੋ ਸੁ ਮੋਲ ਬਨਾਇ ॥੧੨॥
bas as dai taa ko turat liyo su mol banaae |12|

અને કોઈક રીતે કિંમત નક્કી કરીને લઈ ગયો. 12.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਮੁਖ ਮਾਗ੍ਯੋ ਤਾ ਕੋ ਧਨੁ ਦਿਯੋ ॥
mukh maagayo taa ko dhan diyo |

તેણે (વેપારીએ) માંગેલા પૈસા આપ્યા

ਯੂਸਫ ਮੋਲ ਅਮੋਲਕ ਲਿਯੋ ॥
yoosaf mol amolak liyo |

અને અમોલકે યુસુફને પોતાના પુત્ર તરીકે લીધો.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਸੇਤੀ ਤਿਹ ਪਾਰਿਯੋ ॥
bhaat bhaat setee tih paariyo |

તેનો ઉછેર ઘણી રીતે (હૂંફ સહિત) થયો હતો.

ਬਡੋ ਭਯੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥੧੩॥
baddo bhayo ih bhaat uchaariyo |13|

જ્યારે તે મોટો થયો ત્યારે તેણે આ રીતે કહ્યું. 13.

ਚਿਤ੍ਰਸਾਲ ਤਾ ਕੌ ਲੈ ਗਈ ॥
chitrasaal taa kau lai gee |

તેણીને ચિત્રશાળામાં લઈ ગયા

ਨਾਨਾ ਚਿਤ੍ਰ ਦਿਖਾਵਤ ਭਈ ॥
naanaa chitr dikhaavat bhee |

અને અનેક પ્રકારના ચિત્રો દેખાવા લાગ્યા.

ਅਧਿਕ ਯੂਸਫਹਿ ਜਬੈ ਰਿਝਾਯੋ ॥
adhik yoosafeh jabai rijhaayo |

જ્યારે (તેણે) યુસુફને ખૂબ સારી રીતે લીધો

ਤਬ ਤਾ ਸੋ ਯੌ ਬਚਨ ਸੁਨਾਯੋ ॥੧੪॥
tab taa so yau bachan sunaayo |14|

પછી તેની સાથે શબ્દો શેર કર્યા. 14.

ਹਮ ਤੁਮ ਆਜੁ ਕਰੈ ਰਤਿ ਦੋਊ ॥
ham tum aaj karai rat doaoo |

(કહેવા લાગ્યો) મને અને તમે બંનેને સાથે રહેવા દો.

ਹੈ ਨ ਇਹਾ ਠਾਢੋ ਜਨ ਕੋਊ ॥
hai na ihaa tthaadto jan koaoo |

અહીં કોઈ ઊભું નથી.

ਕਵਨ ਲਖੇ ਕਾ ਸੋ ਕੋਊ ਕਹਿ ਹੈ ॥
kavan lakhe kaa so koaoo keh hai |

કોણ જોશે અને કોને કહેશે?

ਹ੍ਯਾਂ ਕੋ ਆਨਿ ਰਮਤ ਹਮ ਗਹਿ ਹੈ ॥੧੫॥
hayaan ko aan ramat ham geh hai |15|

અહીં કોણ આવીને આપણને માણતા પકડશે? 15.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਮੈ ਤਰੁਨੀ ਤੁਮ ਹੂੰ ਤਰੁਨ ਦੁਹੂੰਅਨ ਰੂਪ ਅਪਾਰ ॥
mai tarunee tum hoon tarun duhoonan roop apaar |

હું જુવાન છું, તું પણ જુવાન છે અને બંનેનો દેખાવ ખુબ જ સુંદર છે.

ਸੰਕ ਤ੍ਯਾਗਿ ਰਤਿ ਕੀਜਿਯੈ ਕਤ ਜਕਿ ਰਹੇ ਕੁਮਾਰ ॥੧੬॥
sank tayaag rat keejiyai kat jak rahe kumaar |16|

હે કુમાર! શરમ છોડો અને રમત રમો, કેમ સંકોચ કરો છો. 16.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਤੈ ਜੁ ਕਹਤ ਨਹਿ ਕੋਊ ਨਿਹਾਰੈ ॥
tai ju kahat neh koaoo nihaarai |

(યુસુફે જવાબ આપ્યો) તમે જે કહો છો કે કોઈ (અમને) જોતું નથી,

ਆਂਧਰ ਜ੍ਯੋਂ ਤੈ ਬਚਨ ਉਚਾਰੈ ॥
aandhar jayon tai bachan uchaarai |

તમે અંધ માણસની જેમ બોલ્યા છો.

ਸਾਖੀ ਸਾਤ ਸੰਗ ਕੇ ਲਹਿ ਹੈ ॥
saakhee saat sang ke leh hai |

(આપણે જેઓ) સાત સખીઓ (પાણી, અગ્નિ, વાયુ, આકાશ, પૃથ્વી, સૂર્ય અને ચંદ્ર) સાથે લેવામાં આવ્યા છે.

ਅਬ ਹੀ ਜਾਇ ਧਰਮ ਤਨ ਕਹਿ ਹੈ ॥੧੭॥
ab hee jaae dharam tan keh hai |17|

તેઓ હવે જઈને ધર્મરાજને કહેશે. 17.

ਅੜਿਲ ॥
arril |

અડગ

ਧਰਮਰਾਇ ਕੀ ਸਭਾ ਜਬੈ ਦੋਊ ਜਾਇ ਹੈਂ ॥
dharamaraae kee sabhaa jabai doaoo jaae hain |

જ્યારે (અમે) બંને ધર્મરાજની સભામાં જઈશું

ਕਹਾ ਬਦਨ ਲੈ ਤਾ ਸੌ ਉਤ੍ਰ ਦਿਯਾਇ ਹੈ ॥
kahaa badan lai taa sau utr diyaae hai |

તો તેઓ તેને કયા ચહેરા સાથે જવાબ આપશે?

ਇਨ ਬਾਤਨ ਕੌ ਤੈ ਤ੍ਰਿਯ ਕਹਾ ਬਿਚਾਰਈ ॥
ein baatan kau tai triy kahaa bichaaree |

આ વસ્તુઓ, ઓ સ્ત્રી! તમે શું વિચારી રહ્યા છો

ਹੋ ਮਹਾ ਨਰਕ ਕੇ ਬੀਚ ਨ ਮੋ ਕੌ ਡਾਰਈ ॥੧੮॥
ho mahaa narak ke beech na mo kau ddaaree |18|

મને મહાન નરકમાં ન નાખો. 18.

ਸਾਲਗ੍ਰਾਮ ਪਰਮੇਸ੍ਰ ਇਹੀ ਗਤਿ ਤੇ ਭਏ ॥
saalagraam paramesr ihee gat te bhe |

એ જ યુક્તિ ('ગતિ') કરીને ભગવાન સાલગ્રામ બન્યા.

ਦਸ ਰਾਵਨ ਕੇ ਸੀਸ ਇਹੀ ਬਾਤਨ ਗਏ ॥
das raavan ke sees ihee baatan ge |

આ વાતો કહ્યા પછી રાવણે દસ મસ્તક ગુમાવ્યા.

ਸਹਸ ਭਗਨ ਬਾਸਵ ਯਾਹੀ ਤੇ ਪਾਇਯੋ ॥
sahas bhagan baasav yaahee te paaeiyo |

આથી ઈન્દ્રને (તેમના શરીર પર) હજાર જન્મચિહ્નો મળ્યા.

ਹੋ ਇਨ ਬਾਤਨ ਤੇ ਮਦਨ ਅਨੰਗ ਕਹਾਇਯੋ ॥੧੯॥
ho in baatan te madan anang kahaaeiyo |19|

આ કાર્યો કર્યા પછી, કામ દેવે અનંગ (અંગ હિન) કહ્યું. 19.