શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1152


ਸਿਰ ਮੋ ਖਾਇ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਜੁ ਤਿਹ ਕਟੁ ਬਚ ਕਹੈ ॥
sir mo khaae kripaan ju tih katt bach kahai |

જે તેમને કડવું બોલે છે, તે પોતાના માથા પર કૃપાણનો પ્રહાર કરે છે.

ਨਿੰਬੂਆ ਟਿਕ ਕਹਿ ਰਹੈ ਮੂੰਛਿ ਐਸੇ ਕੀਏ ॥
ninbooaa ttik keh rahai moonchh aaise kee |

તેઓ મૂછોને એવી રીતે રાખે છે (વટ ચરાધઈ) જેથી લીંબુ તેમને ચોંટી જાય.

ਹੋ ਤੇ ਨਰ ਪੀਵਹਿ ਭਾਗ ਕਹਾ ਪਸੁ ਤੈਂ ਪੀਏ ॥੧੪॥
ho te nar peeveh bhaag kahaa pas tain pee |14|

એ માણસો તો ભાંગ જ પીવે છે, તમારા જેવા પ્રાણીઓ ક્યાં પીવે છે. 14.

ਅਗੰਜਾਨ ਜੋ ਗੰਜਤ ਸਦਾ ਅਗੰਜ ਨਰ ॥
aganjaan jo ganjat sadaa aganj nar |

જેઓ ટાલ પડે છે તેઓ હંમેશા ટાલવાળા માણસો હોય છે.

ਤ੍ਰਸਤ ਤਾਪ ਤੁਟਿ ਜਾਇ ਨਿਰਖਿ ਜਿਹ ਖੜਗ ਕਰ ॥
trasat taap tutt jaae nirakh jih kharrag kar |

તેમના હાથમાં તલવાર જોઈને ડરનારાઓનું દુ:ખ દૂર થઈ જાય છે.

ਤੇ ਪੀਵਤ ਹੈ ਭਾਗ ਅਧਿਕ ਜਿਨ ਜਸ ਲਏ ॥
te peevat hai bhaag adhik jin jas le |

તેઓ ભાંગ પીવે છે જેમને (દુનિયામાં) વધુ જસ લેવાનું હોય છે.

ਹੋ ਦਾਨ ਖਾਡ ਕੈ ਪ੍ਰਥਮ ਬਹੁਰਿ ਜਗ ਤੇ ਗਏ ॥੧੫॥
ho daan khaadd kai pratham bahur jag te ge |15|

તેઓ પહેલા દુનિયાને તલવારો દાન કરે છે, પછી તેઓ દુનિયા છોડી દે છે. 15.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਤੇ ਨਰ ਕੈਫਨ ਕੋ ਪਿਯਤ ਤੈ ਕ੍ਯਾ ਪਿਯਹਿ ਅਜਾਨ ॥
te nar kaifan ko piyat tai kayaa piyeh ajaan |

પેલા માણસો માત્ર માદક દ્રવ્યોનું સેવન કરે છે, ઓ અજાન! તમે કઈ દવા કરશો?

ਕਰ ਤਕਰੀ ਪਕਰਤ ਰਹਿਯੋ ਕਸੀ ਨ ਕਮਰ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ॥੧੬॥
kar takaree pakarat rahiyo kasee na kamar kripaan |16|

તેણે હંમેશા હાથમાં તલવાર પકડી રાખી છે, (ક્યારેય) તેણે ધનુષ્ય વડે કિરપાન નથી કાપી. 16.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਯੌ ਸੁਨਿ ਬੈਨ ਸਾਹੁ ਰਿਸਿ ਭਰਿਯੋ ॥
yau sun bain saahu ris bhariyo |

આ શબ્દો સાંભળીને શાહ ગુસ્સાથી ભરાઈ ગયા

ਨਿਜੁ ਤ੍ਰਿਯ ਕਹ ਕਟੁ ਬਚਨ ਉਚਰਿਯੋ ॥
nij triy kah katt bachan uchariyo |

અને પત્નીને કડવા શબ્દો બોલ્યા હતા.

ਲਾਤ ਮੁਸਟ ਭੇ ਕੀਏ ਪ੍ਰਹਾਰਾ ॥
laat musatt bhe kee prahaaraa |

લાત મારી અને મુક્કો માર્યો (તેને).

ਤੈ ਕ੍ਯੋਨ ਐਸੀ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਾ ॥੧੭॥
tai kayon aaisee bhaat uchaaraa |17|

(અને કહ્યું કે) તમે આવું કેમ બોલો છો. 17.

ਤ੍ਰਿਯੋ ਬਾਚ ॥
triyo baach |

સ્ત્રીએ કહ્યું:

ਕਹੋ ਸਾਹੁ ਤੌ ਸਾਚ ਉਚਰਊਾਂ ॥
kaho saahu tau saach uchraooaan |

અરે શાહ! જો તમે કહો તો હું તમને સત્ય કહીશ.

ਤੁਮ ਤੇ ਤਊ ਅਧਿਕ ਜਿਯ ਡਰਊਾਂ ॥
tum te taoo adhik jiy ddraooaan |

તેમ છતાં (હું) મારા હૃદયમાં તમારાથી ખૂબ ડરું છું.

ਜੋ ਕੁਲ ਰੀਤਿ ਬਡਨ ਚਲਿ ਆਈ ॥
jo kul reet baddan chal aaee |

જે વડીલોની પરંપરા છે,

ਸੋ ਮੈ ਤੁਹਿ ਪ੍ਰਤਿ ਕਹਤ ਸੁਨਾਈ ॥੧੮॥
so mai tuhi prat kahat sunaaee |18|

હું તમને તે કહું છું. 18.

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥
chhapai chhand |

મુદ્રિત શ્લોક:

ਦਿਜਨ ਦਾਨ ਦੀਬੋ ਦ੍ਰੁਜਾਨ ਸਿਰ ਖੜਗ ਬਜੈਬੋ ॥
dijan daan deebo drujaan sir kharrag bajaibo |

બ્રાહ્મણોને ભિક્ષા આપવી, દુર્જનના માથે પછાડી,

ਮਹਾ ਦੁਸਟ ਕਹ ਦੰਡਿ ਦਾਰਿਦ ਦੀਨਾਨ ਗਵੈਬੋ ॥
mahaa dusatt kah dandd daarid deenaan gavaibo |

દુષ્ટોને શિક્ષા કરવા, ગરીબોના દુઃખ દૂર કરવા,

ਨਿਜੁ ਨਾਰਿਨ ਕੇ ਸਾਥ ਕੇਲ ਚਿਰ ਲੌ ਮਚਿ ਮੰਡਬ ॥
nij naarin ke saath kel chir lau mach manddab |

લાંબા સમય સુધી તેમની પત્નીઓ સાથે રમતા,

ਖੰਡ ਖੰਡ ਰਨ ਖੇਤ ਖਲਨ ਖੰਡਨ ਸੌ ਖੰਡਬ ॥
khandd khandd ran khet khalan khanddan sau khanddab |

યુદ્ધના મેદાનમાં દુશ્મનોને ફાડી નાખવું (વગેરે કુશળ ક્રિયાઓ છે).

ਅਮਲ ਨ ਪੀ ਏਤੀ ਕਰੈ ਕ੍ਯੋ ਆਯੋ ਮਹਿ ਲੋਕ ਮਹਿ ॥
amal na pee etee karai kayo aayo meh lok meh |

શા માટે તેઓ આ લોકો પાસે આવ્યા છે જેઓ દારૂ પીને આ કામો કરતા નથી?

ਸੁਰ ਅਸੁਰ ਜਛ ਗੰਧ੍ਰਬ ਸਭੈ ਤਿਹ ਨਰ ਕੌ ਹਸਿ ਹਸਿ ਕਹਹਿ ॥੧੯॥
sur asur jachh gandhrab sabhai tih nar kau has has kaheh |19|

દેવો, દૈત્યો, યક્ષો, ગાંધારો હસે છે અને તે માણસને આ કહે છે. 19.

ਛੰਦ ॥
chhand |

શ્લોક:

ਸੋ ਨਰ ਪਿਯਤ ਨ ਭਾਗ ਰਹੈ ਕੌਡੀ ਮਹਿ ਜਿਹ ਚਿਤ ॥
so nar piyat na bhaag rahai kauaddee meh jih chit |

જે વ્યક્તિ ભાંગનું ધૂમ્રપાન કરતી નથી અને જેનું મન ભ્રમ (માયા) પર સ્થિર છે.

ਸੋ ਨਰ ਅਮਲ ਨ ਪਿਯੈ ਦਾਨ ਭੇ ਨਹਿ ਜਾ ਕੋ ਹਿਤ ॥
so nar amal na piyai daan bhe neh jaa ko hit |

જે વ્યક્તિ દારૂ પીતી નથી અને દાન કરવામાં રસ નથી.

ਸ੍ਯਾਨੋ ਅਧਿਕ ਕਹਾਇ ਕਾਕ ਕੀ ਉਪਮਾ ਪਾਵਹਿ ॥
sayaano adhik kahaae kaak kee upamaa paaveh |

(તે લોકો) કાગડા સાથે સરખાવીને પોતાને જ્ઞાની કહે છે.

ਅੰਤ ਸ੍ਵਾਨ ਜ੍ਯੋਂ ਮਰੈ ਦੀਨ ਦੁਨਿਯਾ ਪਛੁਤਾਵਹਿ ॥੨੦॥
ant svaan jayon marai deen duniyaa pachhutaaveh |20|

અંતે, તેઓ વિશ્વમાં કૂતરાની જેમ નમ્રતાપૂર્વક મૃત્યુ પામે છે અને પસ્તાવો કરે છે. 20.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਅੰਤ ਕਾਕ ਕੀ ਮ੍ਰਿਤੁ ਮਰੈ ਮਨ ਭੀਤਰ ਪਛੁਤਾਹਿ ॥
ant kaak kee mrit marai man bheetar pachhutaeh |

(તે) આખરે તેના હૃદયમાં કાગડાના મૃત્યુનો અફસોસ કરે છે.

ਖੰਡਾ ਗਹਿਯੋ ਨ ਜਸ ਲਿਯੋ ਕਛੂ ਜਗਤ ਕੇ ਮਾਹਿ ॥੨੧॥
khanddaa gahiyo na jas liyo kachhoo jagat ke maeh |21|

(તેણે) ખંડાને પકડ્યો નથી અને સંસારમાં કશું લીધું નથી. 21.

ਸਾਹ ਬਾਚ ॥
saah baach |

શાહે કહ્યું:

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਸੁਨ ਸਾਹੁਨਿ ਤੈ ਕਛੁ ਨ ਜਾਨਤ ॥
sun saahun tai kachh na jaanat |

હે શાહની! સાંભળો, તને કંઈ ખબર નથી

ਸੋਫਿਨ ਸੌ ਅਮਲਿਨ ਕਹ ਠਾਨਤ ॥
sofin sau amalin kah tthaanat |

અને અમલના સોફીને કહે છે.

ਸੋਫੀ ਰੰਕ ਦਰਬੁ ਉਪਜਾਵੈ ॥
sofee rank darab upajaavai |

નિર્ધન સોફી પણ સંપત્તિ ઉત્પન્ન કરે છે

ਅਮਲੀ ਨ੍ਰਿਪਹੂੰ ਧਾਮ ਲੁਟਾਵੈ ॥੨੨॥
amalee nripahoon dhaam luttaavai |22|

અને વ્યવહારુ રાજા પૈસા પણ લૂંટે છે. 22.

ਤ੍ਰਿਯੋ ਬਾਚ ॥
triyo baach |

મહિલાએ કહ્યું

ਛੰਦ ॥
chhand |

શ્લોક:

ਜੇ ਅਮਲਨ ਕਹ ਖਾਇ ਖਤਾ ਕਬਹੂੰ ਨਹਿ ਖਾਵੈ ॥
je amalan kah khaae khataa kabahoon neh khaavai |

જે લોકો પ્રેક્ટિસનું પાલન કરે છે તેઓ ક્યારેય ભૂલ કરતા નથી.

ਮੂੰਡਿ ਅਵਰਨਹਿ ਜਾਹਿ ਆਪੁ ਕਬਹੂੰ ਨ ਮੁੰਡਾਵੈ ॥
moondd avaraneh jaeh aap kabahoon na munddaavai |

તેઓ બીજાઓને છેતરે છે, પરંતુ તેઓ પોતે છેતરાતા નથી.

ਚੰਚਲਾਨ ਕੋ ਚਿਤ ਚੋਰ ਛਿਨ ਇਕ ਮਹਿ ਲੇਹੀ ॥
chanchalaan ko chit chor chhin ik meh lehee |

(તેઓ) એક જ વારમાં એક મહિલાની છબી ચોરી કરે છે.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਭਾਮਿਨਨਿ ਭੋਗ ਭਾਵਤ ਮਨ ਦੇਹੀ ॥੨੩॥
bhaat bhaat bhaaminan bhog bhaavat man dehee |23|

(તેઓ) સ્ત્રીઓને વિવિધ પ્રકારની ભેટો આપે છે. 23.

ਅੜਿਲ ॥
arril |

અડગ