શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 939


ਰਾਝਨ ਹੀਰ ਪ੍ਰੇਮ ਮੈ ਰਹੈ ਏਕ ਹੀ ਹੋਇ ॥
raajhan heer prem mai rahai ek hee hoe |

રાંઝા અને હીરનો પ્રેમ એકતાનો પર્યાય બની ગયો.

ਕਹਿਬੇ ਕੌ ਤਨ ਏਕ ਹੀ ਲਹਿਬੇ ਕੋ ਤਨ ਦੋਇ ॥੨੬॥
kahibe kau tan ek hee lahibe ko tan doe |26|

તેઓ બે શરીર હોવા છતાં, તેઓ એક હતા (આત્મામાં).(26)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਐਸੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਿਯਾ ਕੀ ਭਈ ॥
aaisee preet priyaa kee bhee |

પ્રિયા (હીર) નો પ્રેમ આવો બની ગયો

ਸਿਗਰੀ ਬਿਸਰਿ ਤਾਹਿ ਸੁਧਿ ਗਈ ॥
sigaree bisar taeh sudh gee |

પ્રેમમાં ડૂબી ગયેલી, તેણી તેના પ્રેમિકા માટેના જુસ્સામાં સંપૂર્ણપણે મગ્ન હતી.

ਰਾਝਾ ਜੂ ਕੇ ਰੂਪ ਉਰਝਾਨੀ ॥
raajhaa joo ke roop urajhaanee |

તે રાંઝે તરીકે મૂંઝાઈ ગઈ

ਲੋਕ ਲਾਜ ਤਜਿ ਭਈ ਦਿਵਾਨੀ ॥੨੭॥
lok laaj taj bhee divaanee |27|

રાંઝાની શરમમાં ફસાઈને તેણે સામાન્ય સામાજિક શિષ્ટાચારની અવગણના કરવાનું શરૂ કર્યું.(27)

ਤਬ ਚੂਚਕ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਚਾਰੀ ॥
tab choochak ih bhaat bichaaree |

પછી ચુચકે આવું વિચાર્યું

ਯਹ ਕੰਨ੍ਯਾ ਨਹਿ ਜਿਯਤ ਹਮਾਰੀ ॥
yah kanayaa neh jiyat hamaaree |

(પછી) ચૂચાક (પિતા)એ વિચાર્યું કે તેની પુત્રી બચશે નહીં.

ਅਬ ਹੀ ਯਹ ਖੇਰਾ ਕੋ ਦੀਜੈ ॥
ab hee yah kheraa ko deejai |

હવે ચાલો તેને રમતો આપીએ.

ਯਾ ਮੈ ਤਨਿਕ ਢੀਲ ਨਹਿ ਕੀਜੈ ॥੨੮॥
yaa mai tanik dteel neh keejai |28|

તેણીને કોઈપણ વિલંબ કર્યા વિના તરત જ ખેરે (સાસરા)ને સંપન્ન કરી દેવી જોઈએ.(28)

ਖੇਰਹਿ ਬੋਲ ਤੁਰਤੁ ਤਿਹ ਦਯੋ ॥
khereh bol turat tih dayo |

તેઓએ તરત જ ખેડાઓને બોલાવ્યા (અને હીર સાથે લગ્ન કર્યા).

ਰਾਝਾ ਅਤਿਥ ਹੋਇ ਸੰਗ ਗਯੋ ॥
raajhaa atith hoe sang gayo |

તરત જ, એક સંદેશવાહક મોકલવામાં આવ્યો અને રાંઝા સંન્યાસીના વેશમાં તેની સાથે આવ્યો.

ਮਾਗਤ ਭੀਖ ਘਾਤ ਜਬ ਪਾਯੋ ॥
maagat bheekh ghaat jab paayo |

જ્યારે ભિખારીનો દાવ ઊંચકાયો હતો

ਲੈ ਤਾ ਕੋ ਸੁਰ ਲੋਕ ਸਿਧਾਯੋ ॥੨੯॥
lai taa ko sur lok sidhaayo |29|

તેની ભીખ માંગતી વખતે, જ્યારે તેને તક મળી, ત્યારે તેણે હીરને લીધો અને મૃત્યુના ક્ષેત્રમાં પ્રયાણ કર્યું.(29)

ਰਾਝਾ ਹੀਰ ਮਿਲਤ ਜਬ ਭਏ ॥
raajhaa heer milat jab bhe |

જ્યારે હીર અને રાંઝા મળ્યા

ਚਿਤ ਕੇ ਸਕਲ ਸੋਕ ਮਿਟਿ ਗਏ ॥
chit ke sakal sok mitt ge |

જ્યારે રાંઝા અને હીર મળ્યા હતા, ત્યારે તેઓને આનંદ મળ્યો હતો.

ਹਿਯਾ ਕੀ ਅਵਧਿ ਬੀਤਿ ਜਬ ਗਈ ॥
hiyaa kee avadh beet jab gee |

જ્યારે અહીંનો સમયગાળો પૂર્ણ થાય છે

ਬਾਟਿ ਦੁਹੂੰ ਸੁਰ ਪੁਰ ਕੀ ਲਈ ॥੩੦॥
baatt duhoon sur pur kee lee |30|

તેઓની બધી તકલીફો દૂર થઈ ગઈ અને તેઓ સ્વર્ગ તરફ પ્રયાણ કરી ગયા.(30)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਰਾਝਾ ਭਯੋ ਸੁਰੇਸ ਤਹ ਭਈ ਮੈਨਕਾ ਹੀਰ ॥
raajhaa bhayo sures tah bhee mainakaa heer |

રાંઝા ઇન્દ્ર દેવમાં ફેરવાઈ ગયો અને હીર મેનકા બની.

ਯਾ ਜਗ ਮੈ ਗਾਵਤ ਸਦਾ ਸਭ ਕਬਿ ਕੁਲ ਜਸ ਧੀਰ ॥੩੧॥
yaa jag mai gaavat sadaa sabh kab kul jas dheer |31|

અને બધા આદરણીય કવિઓએ તેમની પ્રશંસામાં ગીતો ગાયા.(31)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਅਠਾਨਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੯੮॥੧੮੨੮॥ਅਫਜੂੰ॥
eit sree charitr pakhayaane triyaa charitre mantree bhoop sanbaade atthaanavo charitr samaapatam sat subham sat |98|1828|afajoon|

રાજા અને મંત્રીના શુભ ચરિત્ર સંવાદની 98મી ઉપમા, આશીર્વાદ સાથે પૂર્ણ. (98)(1828)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਪੋਠੋਹਾਰਿ ਨਾਰਿ ਇਕ ਰਹੈ ॥
potthohaar naar ik rahai |

પોથોહરમાં એક સ્ત્રી રહેતી હતી.

ਰੁਦ੍ਰ ਕਲਾ ਤਾ ਕੋ ਜਗ ਕਹੈ ॥
rudr kalaa taa ko jag kahai |

પુથોહર દેશમાં એક સ્ત્રી રહેતી હતી, જે રૂદર કલા તરીકે જાણીતી હતી.

ਤਿਹ ਗ੍ਰਿਹ ਰੋਜ ਖੁਦਾਈ ਆਵੈ ॥
tih grih roj khudaaee aavai |

મુલાને ('ખુદાઈ') રોજ તેના ઘરે આવતો હતો

ਧਨ ਡਰ ਪਾਇ ਤਾਹਿ ਲੈ ਜਾਵੈ ॥੧॥
dhan ddar paae taeh lai jaavai |1|

દરરોજ કેટલાક (મુસ્લિમ) પાદરીઓ તેની પાસે આવતા હતા અને તેને ધમકી આપીને તેની સંપત્તિ લઈ જતા હતા.(1)

ਇਕ ਦਿਨ ਇਨ ਕਛੁ ਧਨੁ ਨਹਿ ਦਯੋ ॥
eik din in kachh dhan neh dayo |

(તેણે) એક દિવસ તેમને કોઈ પૈસા આપ્યા નહીં,

ਕੋਪ ਖਦਾਇਨ ਕੇ ਮਨ ਭਯੋ ॥
kop khadaaein ke man bhayo |

એકવાર, જ્યારે તેણી પાસે પૈસા ન હતા, ત્યારે મૌલાના પાદરીઓ ગુસ્સે થઈ ગયા.

ਸਭ ਹੀ ਹਾਥ ਕੁਰਾਨ ਉਠਾਏ ॥
sabh hee haath kuraan utthaae |

બધાએ પોતાના હાથમાં કુરાન ઉઠાવ્યું

ਮਿਲਿ ਗਿਲਿ ਭਵਨ ਤਵਨ ਕੇ ਆਏ ॥੨॥
mil gil bhavan tavan ke aae |2|

તેઓ ભેગા થયા અને તેના ઘરે આવ્યા.(2)

ਹਾਨਤ ਕਹਿਯੋ ਨਬੀ ਕੀ ਕਰੀ ॥
haanat kahiyo nabee kee karee |

અને કહ્યું, તમે પયગંબર ('હનત')ની નિંદા કરી છે.

ਯਹ ਸੁਨਿ ਬਚਨ ਨਾਰਿ ਅਤਿ ਡਰੀ ॥
yah sun bachan naar at ddaree |

(તેઓએ કહ્યું) 'તમે પ્રોફેટ મોહમ્મદનું અપમાન કર્યું છે,' આ સાંભળીને તે ગભરાઈ ગઈ.

ਤਿਨ ਕੋ ਸਦਨ ਬੀਚ ਬੈਠਾਯੋ ॥
tin ko sadan beech baitthaayo |

તેમને (બાળકોને) ઘરે બેસાડ્યા

ਖਾਨ ਮੁਹਬਤ ਸਾਥ ਜਤਾਯੋ ॥੩॥
khaan muhabat saath jataayo |3|

તેણીએ તેમને આમંત્રણ આપ્યું અને તેમને બેસવા વિનંતી કરી અને પછી, મોહબત ખાન (જગ્યાના શાસક)ને સંદેશ મોકલ્યો.(3)

ਤਾ ਕੇ ਤੁਰਤ ਪਯਾਦੇ ਆਏ ॥
taa ke turat payaade aae |

તેના પ્યાદાઓ તરત જ આવ્યા

ਇਕ ਗ੍ਰਿਹ ਮੈ ਬੈਠਾਇ ਛਿਪਾਏ ॥
eik grih mai baitthaae chhipaae |

પછી તુર્ક (મુસ્લિમ) જાસૂસો આવ્યા અને તેણીએ તેમને ત્યાં એક રૂમમાં ગુપ્ત રીતે બેસાડી દીધા.

ਖਾਨਾ ਭਲੋ ਤਿਨਾਗੇ ਰਾਖ੍ਯੋ ॥
khaanaa bhalo tinaage raakhayo |

તેઓ (બાળકો) સમક્ષ ભોજન (તૈયાર) સારી રીતે પીરસવામાં આવ્યું હતું.

ਆਪੁ ਖਦਾਇਨ ਸੋ ਯੋ ਭਾਖ੍ਯੋ ॥੪॥
aap khadaaein so yo bhaakhayo |4|

તેઓ (ધાડપાડુઓ) પહેલેથી જ ત્યાં હતા; તેણીએ તેમને સ્વાદિષ્ટ ખોરાક પીરસ્યો હતો. તેણીએ જે કહ્યું તે નીચે મુજબ છે:(4)

ਹਾਨਤ ਮੈ ਨ ਨਬੀ ਕੀ ਕਰੀ ॥
haanat mai na nabee kee karee |

મેં નબીની નિંદા કરી નથી.

ਮੋ ਤੌ ਕਹੋ ਚੂਕ ਕਾ ਪਰੀ ॥
mo tau kaho chook kaa paree |

'મેં પયગંબરનું અપમાન કર્યું નથી. બીજે ક્યાં મારાથી ભૂલ થઈ શકે?

ਤਾ ਕੀ ਜੋ ਨਿੰਦਾ ਮੈ ਕਰੋ ॥
taa kee jo nindaa mai karo |

જો હું તેમની નિંદા કરું

ਅਪਨੇ ਮਾਰਿ ਕਟਾਰੀ ਮਰੋ ॥੫॥
apane maar kattaaree maro |5|

'જો મેં તેમનું અપમાન કર્યું છે, તો હું મારી જાતને ખંજર વડે મારી નાખીશ.(5)

ਜੋ ਕਛੁ ਲੈਨੋ ਹੋਇ ਸੁ ਲੀਜੈ ॥
jo kachh laino hoe su leejai |

જે લેવું હોય તે લો,

ਹਾਨਤ ਕੋ ਮੁਹਿ ਦੋਸੁ ਨ ਦੀਜੈ ॥
haanat ko muhi dos na deejai |

'તમે જે ઇચ્છો તે મારી પાસેથી લઇ લો પણ મારા પર નિંદાનો આરોપ ન લગાવો.'

ਬਿਹਸਿ ਖੁਦਾਇਨ ਬਚਨ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥
bihas khudaaein bachan uchaariyo |

છોકરાઓએ હસીને કહ્યું

ਧਨ ਲਾਲਚ ਹਮ ਚਰਿਤ ਸੁ ਧਾਰਿਯੋ ॥੬॥
dhan laalach ham charit su dhaariyo |6|

પછી તેઓએ આનંદપૂર્વક કહ્યું, 'અમે તમારી પાસેથી પૈસા લૂંટવા માટે આ ઘડી કાઢી હતી.(6)