શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1193


ਹੋ ਦਾਤਨ ਲੇਤ ਉਠਾਇ ਸਿਵਹਿ ਬਿਸਰਾਇ ਕੈ ॥੧੮॥
ho daatan let utthaae siveh bisaraae kai |18|

તો તમે શિવને ભૂલી જાઓ અને તેને તમારા દાંત વડે ઉપાડો. 18.

ਕਬਿਤੁ ॥
kabit |

કમ્પાર્ટમેન્ટ:

ਔਰਨੁਪਦੇਸ ਕਰੈ ਆਪੁ ਧ੍ਯਾਨ ਕੌ ਨ ਧਰੈ ਲੋਗਨ ਕੌ ਸਦਾ ਤ੍ਯਾਗ ਧਨ ਕੋ ਦ੍ਰਿੜਾਤ ਹੈ ॥
aauaranupades karai aap dhayaan kau na dharai logan kau sadaa tayaag dhan ko drirraat hai |

તે બીજાઓને ઉપદેશ આપે છે, પરંતુ તે પોતાની જાત પર ધ્યાન આપતો નથી અને હંમેશા લોકોને સંપત્તિ છોડી દેવા માટે મક્કમ બનાવે છે.

ਤੇਹੀ ਧਨ ਲੋਭ ਊਚ ਨੀਚਨ ਕੇ ਦ੍ਵਾਰ ਦ੍ਵਾਰ ਲਾਜ ਕੌ ਤ੍ਯਾਗ ਜੇਹੀ ਤੇਹੀ ਪੈ ਘਿਘਾਤ ਹੈ ॥
tehee dhan lobh aooch neechan ke dvaar dvaar laaj kau tayaag jehee tehee pai ghighaat hai |

તે ધનના લોભમાં તે પોતાની શરમ ત્યજીને બધાની સામે ઉંચા અને નીચાથી ઉંચા અને નીચા તરફ જાય છે.

ਕਹਤ ਪਵਿਤ੍ਰ ਹਮ ਰਹਤ ਅਪਵਿਤ੍ਰ ਖਰੇ ਚਾਕਰੀ ਮਲੇਛਨ ਕੀ ਕੈ ਕੈ ਟੂਕ ਖਾਤ ਹੈ ॥
kahat pavitr ham rahat apavitr khare chaakaree malechhan kee kai kai ttook khaat hai |

તે કહે છે કે હું શુદ્ધ રહું છું, (પણ હું) ખૂબ જ અશુદ્ધ છું (કારણ કે) હું સુથારનું કામ કરીને ભંગાર ખાઉં છું.

ਬਡੇ ਅਸੰਤੋਖੀ ਹੈਂ ਕਹਾਵਤ ਸੰਤੋਖੀ ਮਹਾ ਏਕ ਦ੍ਵਾਰ ਛਾਡਿ ਮਾਗਿ ਦ੍ਵਾਰੇ ਦ੍ਵਾਰ ਜਾਤ ਹੈ ॥੧੯॥
badde asantokhee hain kahaavat santokhee mahaa ek dvaar chhaadd maag dvaare dvaar jaat hai |19|

(તમે) ખૂબ જ અસંતુષ્ટ છો, (પણ તમે તમારી જાતને કહો છો) ખૂબ જ સંતુષ્ટ છો (કારણ કે તમે) ભગવાનનો એક દરવાજો છોડીને ઘરે-ઘરે ભીખ માંગવા ફરો છો. 19.

ਮਾਟੀ ਕੇ ਸਿਵ ਬਨਾਏ ਪੂਜਿ ਕੈ ਬਹਾਇ ਆਏ ਆਇ ਕੈ ਬਨਾਏ ਫੇਰਿ ਮਾਟੀ ਕੇ ਸੁਧਾਰਿ ਕੈ ॥
maattee ke siv banaae pooj kai bahaae aae aae kai banaae fer maattee ke sudhaar kai |

(તમે) આવો અને માટીના શિવ બનાવીને પૂજા કરો અને પછી આવીને માટી ભેળવીને (વધુ) બનાવો.

ਤਾ ਕੇ ਪਾਇ ਪਰਿਯੋ ਮਾਥੋ ਘਰੀ ਦ੍ਵੈ ਰਗਰਿਯੋ ਐ ਰੇ ਤਾ ਮੈ ਕਹਾ ਹੈ ਰੇ ਦੈ ਹੈ ਤੋਹਿ ਕੌ ਬਿਚਾਰਿ ਕੈ ॥
taa ke paae pariyo maatho gharee dvai ragariyo aai re taa mai kahaa hai re dai hai tohi kau bichaar kai |

તે તે (મૂર્તિ)ના પગે પડે છે અને તેના કપાળને બે કલાક સુધી રગડે છે, ઓ (મૂર્ખ!) વિચાર કરો કે તેમનામાં શું છે જે તમને આપશે.

ਲਿੰਗ ਕੀ ਤੂ ਪੂਜਾ ਕਰੈ ਸੰਭੁ ਜਾਨਿ ਪਾਇ ਪਰੈ ਸੋਈ ਅੰਤ ਦੈ ਹੈ ਤੇਰੇ ਕਰ ਮੈ ਨਿਕਾਰਿ ਕੈ ॥
ling kee too poojaa karai sanbh jaan paae parai soee ant dai hai tere kar mai nikaar kai |

તમે (તેમના) લિંગની પૂજા કરો અને શિવ તરીકે તમારા પગ પર પડો. (પછી) તે આખરે તે કાઢી લેશે અને તમને આપશે.

ਦੁਹਿਤਾ ਕੌ ਦੈ ਹੈ ਕੀ ਤੂ ਆਪਨ ਖਬੈ ਹੈ ਤਾ ਕੌ ਯੌ ਹੀ ਤੋਹਿ ਮਾਰਿ ਹੈ ਰੇ ਸਦਾ ਸਿਵ ਖ੍ਵਾਰਿ ਕੈ ॥੨੦॥
duhitaa kau dai hai kee too aapan khabai hai taa kau yau hee tohi maar hai re sadaa siv khvaar kai |20|

શું તમે તે (લિંગ) પુત્રીને આપશો, કે તમે જાતે જ ખાશો? આ રીતે, શિવ (ભગવાન) હંમેશા તમને મારી નાખશે. 20.

ਬਿਜੈ ਛੰਦ ॥
bijai chhand |

બિજય ચંદ:

ਪਾਹਨ ਕੌ ਸਿਵ ਤੂ ਜੋ ਕਹੈ ਪਸੁ ਯਾ ਤੇ ਕਛੂ ਤੁਹਿ ਹਾਥ ਨ ਐ ਹੈ ॥
paahan kau siv too jo kahai pas yaa te kachhoo tuhi haath na aai hai |

ઓ મૂર્ખ! તમે જે પથ્થરને શિવ કહો છો, પણ તમને એમાંથી કશું લાગતું નથી.

ਤ੍ਰੈਯਕ ਜੋਨਿ ਜੁ ਆਪੁ ਪਰਾ ਹਸਿ ਕੈ ਤੁਹਿ ਕੋ ਕਹੁ ਕਾ ਬਰੁ ਦੈ ਹੈ ॥
traiyak jon ju aap paraa has kai tuhi ko kahu kaa bar dai hai |

જે કુટિલ જૂનમાં પડેલો છે, તે ખુશ થશે અને તમને આશીર્વાદ આપશે.

ਆਪਨ ਸੋ ਕਰਿ ਹੈ ਕਬਹੂੰ ਤੁਹਿ ਪਾਹਨ ਕੀ ਪਦਵੀ ਤਬ ਪੈ ਹੈ ॥
aapan so kar hai kabahoon tuhi paahan kee padavee tab pai hai |

તે તમને પોતાના જેવો બનાવશે, પછી (તમે) પથ્થરની સ્થિતિ પામશો.

ਜਾਨੁ ਰੇ ਜਾਨੁ ਅਜਾਨ ਮਹਾ ਫਿਰਿ ਜਾਨ ਗਈ ਕਛੁ ਜਾਨਿ ਨ ਜੈ ਹੈ ॥੨੧॥
jaan re jaan ajaan mahaa fir jaan gee kachh jaan na jai hai |21|

મહાન મૂર્ખ! સમજો જો આત્મા ગયો, તો તમે કંઈપણ જાણી શકશો નહીં. 21.

ਬੈਸ ਗਈ ਲਰਿਕਾਪਨ ਮੋ ਤਰੁਨਾਪਨ ਮੈ ਨਹਿ ਨਾਮ ਲਯੋ ਰੇ ॥
bais gee larikaapan mo tarunaapan mai neh naam layo re |

ધિક્કાર! (પ્રથમ તારી) ઉંમર બાળપણમાં જ વીતી ગઈ, અને યુવાનીમાં (તમે) તેનું નામ લીધું નહિ.

ਔਰਨ ਦਾਨ ਕਰਾਤ ਰਹਾ ਕਰ ਆਪ ਉਠਾਇ ਨ ਦਾਨ ਦਯੋ ਰੇ ॥
aauaran daan karaat rahaa kar aap utthaae na daan dayo re |

(તમે) બીજાઓ પાસેથી દાન મેળવતા હતા, પરંતુ તમે હાથ ઊંચો કરીને કોઈને દાન આપતા ન હતા.

ਪਾਹਨ ਕੋ ਸਿਰ ਨ੍ਰਯਾਤਨ ਤੈ ਪਰਮੇਸ੍ਵਰ ਕੌ ਸਿਰ ਨ੍ਰਯਾਤ ਭਯੋ ਰੇ ॥
paahan ko sir nrayaatan tai paramesvar kau sir nrayaat bhayo re |

તમે પથ્થર આગળ માથું નમાવ્યું અને ભગવાનનું માથું નીચું કર્યું.

ਕਾਮਹਿ ਕਾਮ ਫਸਾ ਘਰ ਕੇ ਜੜ ਕਾਲਹਿ ਕਾਲ ਕੈ ਕਾਲ ਗਯੋ ਰੇ ॥੨੨॥
kaameh kaam fasaa ghar ke jarr kaaleh kaal kai kaal gayo re |22|

ઓ મૂર્ખ! (તમે) ઘરના કામોમાં અટવાયેલા રહ્યા અને રોજિંદા કામકાજ કરવામાં સમય પસાર કર્યો. 22.

ਦ੍ਵੈਕ ਪੁਰਾਨਨ ਕੌ ਪੜਿ ਕੈ ਤੁਮ ਫੂਲਿ ਗਏ ਦਿਜ ਜੂ ਜਿਯ ਮਾਹੀ ॥
dvaik puraanan kau parr kai tum fool ge dij joo jiy maahee |

બ્રાહ્મણ! બે પુરાણો વાંચ્યા પછી તમે તમારા મનમાં ભરાઈ ગયા છો.

ਸੋ ਨ ਪੁਰਾਨ ਪੜਾ ਜਿਹ ਕੇ ਇਹ ਠੌਰ ਪੜੇ ਸਭ ਪਾਪ ਪਰਾਹੀ ॥
so na puraan parraa jih ke ih tthauar parre sabh paap paraahee |

પરંતુ તેણે પુરાણ વાંચ્યું નહીં, જેના વાંચનથી આ સંસારના તમામ પાપો દૂર થઈ જાય છે.

ਡਿੰਭ ਦਿਖਾਇ ਕਰੋ ਤਪਸਾ ਦਿਨ ਰੈਨਿ ਬਸੈ ਜਿਯਰਾ ਧਨ ਮਾਹੀ ॥
ddinbh dikhaae karo tapasaa din rain basai jiyaraa dhan maahee |

તમે દંભ બતાવો છો અને તપસ્યા કરો છો, (પણ તમારું) મન રાતદિવસ ધનમાં વાસ કરે છે.

ਮੂਰਖ ਲੋਗ ਪ੍ਰਮਾਨ ਕਰੈ ਇਨ ਬਾਤਨ ਕੌ ਹਮ ਮਾਨਤ ਨਾਹੀ ॥੨੩॥
moorakh log pramaan karai in baatan kau ham maanat naahee |23|

મૂર્ખ લોકો (તમારી વાતને) અધિકૃત માને છે, પણ અમે આ વાતો માનતા નથી. 23.

ਕਾਹੇ ਕੋ ਕਾਜ ਕਰੋ ਇਤਨੀ ਤੁਮ ਪਾਹਨ ਕੋ ਕਿਹ ਕਾਜ ਪੁਜਾਵੋ ॥
kaahe ko kaaj karo itanee tum paahan ko kih kaaj pujaavo |

તમે કયા કામ માટે આટલી બધી (પૂજા) કરો છો અને પથ્થરની પૂજા શા માટે કરો છો.

ਕਾਹੇ ਕੋ ਡਿੰਭ ਕਰੋ ਜਗ ਮੈ ਇਹ ਲੋਕ ਗਯੋ ਪਰਲੋਕ ਗਵਾਵੋ ॥
kaahe ko ddinbh karo jag mai ih lok gayo paralok gavaavo |

દુનિયામાં તમે શેના માટે દંભ કરો છો? (તમારા) લોકો નાશ પામ્યા (હવે) પરલોક પણ નાશ પામશે.

ਝੂਠੇ ਨ ਮੰਤ੍ਰ ਉਪਦੇਸ ਕਰੋ ਜੋਊ ਚਾਹਤ ਹੋ ਧਨ ਲੌ ਹਰਖਾਵੋ ॥
jhootthe na mantr upades karo joaoo chaahat ho dhan lau harakhaavo |

(મને) ખોટા મંત્રો ન શીખવો. તમે ઈચ્છો તેટલા પૈસાથી ખુશ રહો.

ਰਾਜ ਕੁਮਾਰਨ ਮੰਤ੍ਰ ਦਿਯੋ ਸੁ ਦਿਯੋ ਬਹੁਰੌ ਹਮ ਕੌ ਨ ਸਿਖਾਵੋ ॥੨੪॥
raaj kumaaran mantr diyo su diyo bahurau ham kau na sikhaavo |24|

રાજકુમારોને જે મંત્ર આપવામાં આવ્યો હતો તે આપવામાં આવ્યો હતો, પણ પછી અમને કોઈ (મંત્ર) શીખવશો નહીં. 24.

ਦਿਜ ਬਾਚ ॥
dij baach |

બ્રાહ્મણે કહ્યું:

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਕਹਾ ਬਿਪ੍ਰ ਸੁਨੁ ਰਾਜ ਦੁਲਾਰੀ ॥
kahaa bipr sun raaj dulaaree |

બ્રાહ્મણે કહ્યું, હે રાજકુમારી! સાંભળો

ਤੈ ਸਿਵ ਕੀ ਮਹਿਮਾ ਨ ਬਿਚਾਰੀ ॥
tai siv kee mahimaa na bichaaree |

તમે શિવનો મહિમા નથી ગણ્યો.

ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਿਸਨ ਰੁਦ੍ਰ ਜੂ ਦੇਵਾ ॥
brahamaa bisan rudr joo devaa |

બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને શિવ વગેરે જે દેવતાઓ છે,

ਇਨ ਕੀ ਸਦਾ ਕੀਜਿਯੈ ਸੇਵਾ ॥੨੫॥
ein kee sadaa keejiyai sevaa |25|

આ (દેવતાઓની) હંમેશા સેવા કરવી જોઈએ. 25.

ਤੈ ਯਾ ਕੇ ਭੇਵਹਿ ਨ ਪਛਾਨੈ ॥
tai yaa ke bheveh na pachhaanai |

તમે તેમના તફાવતોને ઓળખ્યા નથી

ਮਹਾ ਮੂੜ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਖਾਨੈ ॥
mahaa moorr ih bhaat bakhaanai |

અને તે એક મહાન મૂર્ખની જેમ ડોળ કરે છે.

ਇਨ ਕੋ ਪਰਮ ਪੁਰਾਤਨ ਜਾਨਹੁ ॥
ein ko param puraatan jaanahu |

આ (દેવોને) સૌથી પ્રાચીન તરીકે જાણો

ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਮਨ ਮਹਿ ਪਹਿਚਾਨਹੁ ॥੨੬॥
param purakh man meh pahichaanahu |26|

અને તમારા મનમાં (તેમને) સર્વોચ્ચ પુરુષો ગણો. 26.

ਹਮ ਹੈ ਕੁਅਰਿ ਬਿਪ੍ਰ ਬ੍ਰਤ ਧਾਰੀ ॥
ham hai kuar bipr brat dhaaree |

ઓ રાજ કુમારી! હું બ્રતધારી બ્રાહ્મણ છું

ਊਚ ਨੀਚ ਸਭ ਕੇ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥
aooch neech sabh ke hitakaaree |

અને ઉંચા અને નીચા બધાનો હું કલ્યાણ કરનાર છું.

ਜਿਸੀ ਕਿਸੀ ਕਹ ਮੰਤ੍ਰ ਸਿਖਾਵੈ ॥
jisee kisee kah mantr sikhaavai |

જેમને હું મંત્ર (જ્ઞાન) શીખવીશ,

ਮਹਾ ਕ੍ਰਿਪਨ ਤੇ ਦਾਨ ਕਰਾਵੈ ॥੨੭॥
mahaa kripan te daan karaavai |27|

અને મને મોટા કંજૂસ પાસેથી દાન મળે છે. 27.

ਕੁਅਰਿ ਬਾਚ ॥
kuar baach |

રાજ કુમારીએ કહ્યું:

ਮੰਤ੍ਰ ਦੇਤ ਸਿਖ ਅਪਨ ਕਰਤ ਹਿਤ ॥
mantr det sikh apan karat hit |

તમે તમારા સેવકો બનાવવા માટે મંત્રો આપો

ਜ੍ਯੋਂ ਤ੍ਯੋਂ ਭੇਟ ਲੈਤ ਤਾ ਤੇ ਬਿਤ ॥
jayon tayon bhett lait taa te bit |

અને તમે તેમની પાસેથી દાન કેવી રીતે લેશો.

ਸਤਿ ਬਾਤ ਤਾ ਕਹ ਨ ਸਿਖਾਵਹੁ ॥
sat baat taa kah na sikhaavahu |

તેમને વાસ્તવિક વસ્તુ શીખવવામાં આવતી નથી.

ਤਾਹਿ ਲੋਕ ਪਰਲੋਕ ਗਵਾਵਹੁ ॥੨੮॥
taeh lok paralok gavaavahu |28|

(આ રીતે) તેઓ તેમના લોકો અને મૃત્યુ પછીનું જીવન ગુમાવે છે. 28.

ਸੁਨਹੁ ਬਿਪ ਤੁਮ ਮੰਤ੍ਰ ਦੇਤ ਜਿਹ ॥
sunahu bip tum mantr det jih |

હે બ્રાહ્મણ! તમે જેને મંત્ર આપો છો તેને સાંભળો,

ਲੂਟਿ ਲੇਤ ਤਿਹ ਘਰ ਬਿਧਿ ਜਿਹ ਕਿਹ ॥
loott let tih ghar bidh jih kih |

તમે તેમના ઘરોને એક યા બીજી રીતે લૂંટો છો.