શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 363


ਸੋਰਠਿ ਸੁਧ ਮਲਾਰ ਬਿਲਾਵਲ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਨੰਦ ਲਾਲ ਰਿਝਾਵੈ ॥
soratth sudh malaar bilaaval sayaam kahai nand laal rijhaavai |

સોરઠ, શુદ્ધ મલ્હાર અને બિલાવલના સંગીતમય મોડ પર વગાડીને કૃષ્ણ સૌને પ્રસન્ન કરી રહ્યા છે.

ਅਉਰ ਕੀ ਬਾਤ ਕਹਾ ਕਹੀਯੇ ਸੁਰ ਤ੍ਯਾਗਿ ਸਭੈ ਸੁਰ ਮੰਡਲ ਆਵੈ ॥੬੮੬॥
aaur kee baat kahaa kaheeye sur tayaag sabhai sur manddal aavai |686|

બીજાઓનું તો શું કહેવું, દેવતાઓ પણ પોતાનો ગોળો છોડીને ત્યાં આવી રહ્યા છે.���686.

ਰਾਧੇ ਬਾਚ ਪ੍ਰਤਿ ਉਤਰ ॥
raadhe baach prat utar |

જવાબ માટે રાધિકાનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

સ્વય્યા

ਮੈ ਨ ਚਲੋ ਸਜਨੀ ਹਰਿ ਪੈ ਜੁ ਚਲੋ ਤਬ ਮੋਹਿ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਦੁਹਾਈ ॥
mai na chalo sajanee har pai ju chalo tab mohi brijanaath duhaaee |

���હે મિત્ર! હું બ્રજના ભગવાનની શપથ લેઉ છું, હું કૃષ્ણ પાસે નહીં જઈશ

ਮੋ ਸੰਗ ਪ੍ਰੀਤਿ ਤਜੀ ਜਦੁਨੰਦਨ ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਸੰਗਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗਾਈ ॥
mo sang preet tajee jadunandan chandrabhagaa sang preet lagaaee |

કૃષ્ણે મારી સાથેનો તેમનો પ્રેમ છોડી દીધો છે અને ચંદ્રભાગાના પ્રેમમાં લીન થઈ ગયો છે

ਸ੍ਯਾਮ ਕੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਮਹਾ ਤੁਮ ਸੌ ਤਜਿ ਮਾਨ ਹਹਾ ਰੀ ਚਲੋ ਦੁਚਿਤਾਈ ॥
sayaam kee preet mahaa tum sau taj maan hahaa ree chalo duchitaaee |

ત્યારે વિદ્યુચ્છતા નામના મિત્રે રાધાને કહ્યું, હે રાધા! તમે તમારા દ્વૈતભાવનો ત્યાગ કરીને ત્યાં જાઓ

ਤੇਰੇ ਬਿਨਾ ਨਹੀ ਖੇਲਤ ਹੈ ਕਹਿਯੋ ਖੇਲਹੁ ਜਾਹੂੰ ਸੋ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗਾਈ ॥੬੮੭॥
tere binaa nahee khelat hai kahiyo khelahu jaahoon so preet lagaaee |687|

કૃષ્ણ તમને બીજા કોઈ કરતા વધારે પ્રેમ કરતા હતા, તેમને તમારા વિના રમવાનું ગમતું નથી, કારણ કે જુસ્સાદાર રમત ફક્ત એક જ સાથે હોઈ શકે છે, જેને કોઈ પ્રેમ કરે છે.���687.

ਦੂਤੀ ਵਾਚ ॥
dootee vaach |

સંદેશવાહકનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

સ્વય્યા

ਪਾਇ ਪਰੋ ਤੁਮਰੇ ਸਜਨੀ ਅਤਿ ਹੀ ਮਨ ਭੀਤਰ ਮਾਨੁ ਨ ਕਈਯੈ ॥
paae paro tumare sajanee at hee man bheetar maan na keeyai |

���હે મિત્ર! હું તમારા ચરણોમાં પડું છું, તમારા મનમાં આવો ઘમંડ ન રાખો

ਸ੍ਯਾਮ ਬੁਲਾਵਤ ਹੈ ਸੁ ਜਹਾ ਉਠ ਕੈ ਤਿਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ਚਲਿ ਜਈਯੈ ॥
sayaam bulaavat hai su jahaa utth kai tih tthaur bikhai chal jeeyai |

તમે એ જગ્યાએ જાઓ, જ્યાં કૃષ્ણ તમને બોલાવે છે

ਨਾਚਤ ਹੈ ਜਿਮ ਗ੍ਵਾਰਨਿਆ ਨਚੀਯੈ ਤਿਮ ਅਉ ਤਿਹ ਭਾਤਿ ਹੀ ਗਈਯੈ ॥
naachat hai jim gvaaraniaa nacheeyai tim aau tih bhaat hee geeyai |

જે રીતે ગોપીઓ નાચતી અને ગાતી હોય છે, તે રીતે તમે પણ નાચતા-ગાતા હશો

ਅਉਰ ਅਨੇਕਿਕ ਬਾਤ ਕਰੋ ਪਰ ਰਾਧੇ ਬਲਾਇ ਲਿਉ ਸਉਹ ਨ ਖਈਯੈ ॥੬੮੮॥
aaur anekik baat karo par raadhe balaae liau sauh na kheeyai |688|

ઓ રાધા! તમે ન જવા અંગેના તમારા શપથ સિવાય અન્ય કંઈપણ વિશે વાત કરી શકો છો.���688.

ਰਾਧੇ ਬਾਚ ॥
raadhe baach |

રાધાની વાણી:

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

સ્વય્યા

ਜੈਹਉ ਨ ਹਉ ਸੁਨ ਰੀ ਸਜਨੀ ਤੁਹਿ ਸੀ ਹਰਿ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਕੋਟਿ ਪਠਾਵੈ ॥
jaihau na hau sun ree sajanee tuhi see har gvaaran kott patthaavai |

���હે મિત્ર! જો કૃષ્ણ તમારા જેવી લાખો ગોપીઓ મોકલે તો પણ હું નહિ જાઉં

ਬੰਸੀ ਬਜਾਵੈ ਤਹਾ ਤੁ ਕਹਾ ਅਰੁ ਆਪ ਕਹਾ ਭਯੋ ਮੰਗਲ ਗਾਵੈ ॥
bansee bajaavai tahaa tu kahaa ar aap kahaa bhayo mangal gaavai |

જ્યાં પણ તે તેની વાંસળી વગાડે છે અને પ્રશંસાના ગીતો ગાતો હોય છે,

ਮੈ ਨ ਚਲੋ ਤਿਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਹਮ ਕੋ ਕਹਿਯੋ ਆਨਿ ਸੁਨਾਵੈ ॥
mai na chalo tih tthaur bikhai brahamaa ham ko kahiyo aan sunaavai |

જો બ્રહ્મા આવીને મને પૂછે તો પણ હું ત્યાં જઈશ નહિ

ਅਉਰ ਸਖੀ ਕੀ ਕਹਾ ਗਨਤੀ ਨਹੀ ਜਾਉ ਰੀ ਜਉ ਹਰਿ ਆਪਨ ਆਵੈ ॥੬੮੯॥
aaur sakhee kee kahaa ganatee nahee jaau ree jau har aapan aavai |689|

હું કોઈને કોઈ ખાતાનો મિત્ર ગણતો નથી, તમે બધા જાઓ અને કૃષ્ણ ઈચ્છે તો પોતે આવી શકે છે.���689.

ਦੂਤੀ ਬਾਚ ਰਾਧੇ ਸੋ ॥
dootee baach raadhe so |

રાધાને સંબોધિત દૂતનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

સ્વય્યા

ਕਾਹੇ ਕੋ ਮਾਨ ਕਰੈ ਸੁਨ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਉਠ ਕੈ ਕਰ ਸੋਊ ॥
kaahe ko maan karai sun gvaarin sayaam kahai utth kai kar soaoo |

ઓ ગોપી ! શા માટે તમે અભિમાનમાં લીન છો?

ਜਾ ਕੇ ਕੀਏ ਹਰਿ ਹੋਇ ਖੁਸੀ ਸੁਨਿਯੈ ਬਲ ਕਾਜ ਕਰੋ ਅਬ ਜੋਊ ॥
jaa ke kee har hoe khusee suniyai bal kaaj karo ab joaoo |

કૃષ્ણએ જે કહ્યું છે તે કરો, કૃષ્ણને પ્રસન્ન કરે તે કામ કરો.

ਤਉ ਤੁਹਿ ਬੋਲਿ ਪਠਾਵਤ ਹੈ ਜਬ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗੀ ਤੁਮ ਸੋ ਤਬ ਓਊ ॥
tau tuhi bol patthaavat hai jab preet lagee tum so tab oaoo |

ત્યારે જ (તે) તમારા માટે (ફરીથી અને ફરીથી) મોકલે છે, જ્યારે તે તમારા પ્રેમમાં હોય છે.

ਨਾਤਰ ਰਾਸ ਬਿਖੈ ਸੁਨ ਰੀ ਤੁਹਿ ਸੀ ਨਹਿ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਸੁੰਦਰ ਕੋਊ ॥੬੯੦॥
naatar raas bikhai sun ree tuhi see neh gvaarin sundar koaoo |690|

તે તને પ્રેમ કરે છે, તેથી તેણે મને તને બોલાવવા મોકલ્યો છે, નહીંતર આખી રમણીય નાટકમાં આટલી સુંદર ગોપી બીજી કોઈ કેમ નથી?690.

ਸੰਗ ਤੇਰੇ ਹੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਘਨੀ ਹਰਿ ਕੀ ਸਭ ਜਾਨਤ ਹੈ ਕਛੂ ਨਾਹਿ ਨਈ ॥
sang tere hee preet ghanee har kee sabh jaanat hai kachhoo naeh nee |

તેને તમારી સાથે ગાઢ પ્રેમ છે, તે બધા જાણે છે અને આ કોઈ નવી વાત નથી

ਜਿਹ ਕੀ ਮੁਖ ਉਪਮ ਚੰਦ੍ਰ ਪ੍ਰਭਾ ਜਿਹ ਕੀ ਤਨ ਭਾ ਮਨੋ ਰੂਪਮਈ ॥
jih kee mukh upam chandr prabhaa jih kee tan bhaa mano roopamee |

જેનું મુખ ચંદ્ર જેવું ભવ્ય છે અને જેનું શરીર સૌંદર્ય-અવતાર છે,

ਤਿਹ ਸੰਗ ਕੋ ਤ੍ਯਾਗਿ ਸੁਨੋ ਸਜਨੀ ਗ੍ਰਿਹ ਕੀ ਉਠ ਕੈ ਤੁਹਿ ਬਾਟ ਲਈ ॥
tih sang ko tayaag suno sajanee grih kee utth kai tuhi baatt lee |

તેનો સંગ છોડીને, હે મિત્ર! તમે તમારા ઘર તરફ જવાનો રસ્તો લીધો છે

ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕੇ ਸੰਗ ਸਖੀ ਬਹੁ ਤੇਰੀ ਰੀ ਤੋ ਸੀ ਗੁਵਾਰਿ ਭਈ ਨ ਭਈ ॥੬੯੧॥
brijanaath ke sang sakhee bahu teree ree to see guvaar bhee na bhee |691|

બ્રજના સ્વામી કૃષ્ણના સંગાથે ભલે નાની નાની યુવતીઓ હોય, પણ તમારા જેવો અસંસ્કારી કોઈ નથી.���691.

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ॥
kabiyo baach |

કવિનું વક્તવ્ય:

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

સ્વય્યા

ਸੁਨ ਕੈ ਇਹ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਕੀ ਬਤੀਯਾ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਮਨਿ ਕੋਪ ਭਈ ਹੈ ॥
sun kai ih gvaarin kee bateeyaa brikhabhaan sutaa man kop bhee hai |

ગોપી (બીજછતા)ની આ વાત સાંભળીને રાધાના મનમાં ગુસ્સો આવી ગયો. (કહેવાનું શરૂ કર્યું) ની તિવીન!

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਿਨਾ ਪਠਏ ਰੀ ਤ੍ਰੀਯਾ ਹਮਰੇ ਉਨ ਕੇ ਉਠਿ ਬੀਚ ਪਈ ਹੈ ॥
kaanrah binaa patthe ree treeyaa hamare un ke utth beech pee hai |

ગોપીના આ શબ્દો સાંભળીને રાધા ગુસ્સે થઈ ગઈ અને કહ્યું, કૃષ્ણના મોકલ્યા વિના તું મારી અને કૃષ્ણની વચ્ચે આવી ગયો છે.

ਆਈ ਮਨਾਵਨ ਹੈ ਹਮ ਕੋ ਸੁ ਕਹੀ ਬਤੀਯਾ ਜੁ ਨਹੀ ਰੁਚਈ ਹੈ ॥
aaee manaavan hai ham ko su kahee bateeyaa ju nahee ruchee hai |

���તું મને મનાવવા આવ્યો છે, પણ તેં જે પણ વાત કરી છે તે મને ગમ્યું નથી

ਕੋਪ ਕੈ ਉਤਰ ਦੇਤ ਭਈ ਚਲ ਰੀ ਚਲ ਤੂ ਕਿਨਿ ਬੀਚ ਦਈ ਹੈ ॥੬੯੨॥
kop kai utar det bhee chal ree chal too kin beech dee hai |692|

રાધાએ ભારે ગુસ્સામાં કહ્યું, "તમે આ જગ્યાએથી દૂર જાઓ અને અમારી વચ્ચે નકામી રીતે દખલ ન કરો." 692.

ਦੂਤੀ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਸੋ ॥
dootee baach kaanrah so |

કૃષ્ણને સંબોધિત સંદેશવાહકનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

સ્વય્યા

ਕੋਪ ਕੈ ਉਤਰ ਦੇਤ ਭਈ ਇਨ ਆਇ ਕਹਿਯੋ ਫਿਰਿ ਸੰਗ ਸੁਜਾਨੈ ॥
kop kai utar det bhee in aae kahiyo fir sang sujaanai |

સંદેશવાહકે ગુસ્સામાં કૃષ્ણને કહ્યું કે રાધા ગુસ્સામાં તેનો જવાબ આપી રહી છે

ਬੈਠ ਰਹੀ ਹਠ ਮਾਨਿ ਤ੍ਰੀਯਾ ਹਉ ਮਨਾਇ ਰਹੀ ਜੜ ਕਿਉ ਹੂੰ ਨ ਮਾਨੈ ॥
baitth rahee hatth maan treeyaa hau manaae rahee jarr kiau hoon na maanai |

તેણી તેની સ્ત્રી દ્રઢતા પર મક્કમ લાગે છે અને તેણી તેની મૂર્ખામીભરી બુદ્ધિ સાથે કોઈપણ રીતે સંમત નથી.

ਸਾਮ ਦੀਏ ਨ ਮਨੈ ਨਹੀ ਦੰਡ ਮਨੈ ਨਹੀ ਭੇਦ ਦੀਏ ਅਰੁ ਦਾਨੈ ॥
saam dee na manai nahee dandd manai nahee bhed dee ar daanai |

તેણી ચારમાંથી કોઈપણમાં સંમત નથી: શાંતિ, સંયમ, દંડ અને તફાવત

ਐਸੀ ਗੁਵਾਰਿ ਸੋ ਹੇਤ ਕਹਾ ਤੁਮਰੀ ਜੋਊ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕੋ ਰੰਗ ਨ ਜਾਨੈ ॥੬੯੩॥
aaisee guvaar so het kahaa tumaree joaoo preet ko rang na jaanai |693|

તે તારા પ્રેમનું પાસું પણ નથી સમજતી, આવી અસંસ્કારી ગોપીને પ્રેમ કરવાનો શો ફાયદો? 693.

ਮੈਨਪ੍ਰਭਾ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਸੋ ॥
mainaprabhaa baach kaanrah joo so |

કૃષ્ણને સંબોધિત મૈનપ્રભાનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

સ્વય્યા

ਮੈਨਪ੍ਰਭਾ ਹਰਿ ਪਾਸ ਹੁਤੀ ਸੁਨ ਕੈ ਬਤੀਯਾ ਤਬ ਬੋਲਿ ਉਠੀ ਹੈ ॥
mainaprabhaa har paas hutee sun kai bateeyaa tab bol utthee hai |

મનપ્રભા (જો નામની ગોપી) જે કૃષ્ણની નજીક હતી, તેણે (બિજછતાનું) ભાષણ સાંભળ્યું અને તરત બોલી.

ਲਿਆਇ ਹੋ ਹਉ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਤੁਮ ਤੇ ਹਰਿ ਜੂ ਜੋਊ ਗ੍ਵਾਰ ਰੁਠੀ ਹੈ ॥
liaae ho hau ih bhaat kahiyo tum te har joo joaoo gvaar rutthee hai |

મૈનપ્રભા નામની ગોપી, જે કૃષ્ણની પાસે ઉભી હતી, દૂતની વાત સાંભળતી હતી, તેણે કહ્યું, હે કૃષ્ણ! જે ગોપી તમારાથી નારાજ થઈ ગઈ હતી, હું તેને લઈ આવીશ.���

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕੇ ਪਾਇਨ ਪੈ ਤਬ ਹੀ ਸੁ ਲਿਯਾਵਨ ਤਾਹੀ ਕੇ ਕਾਜ ਉਠੀ ਹੈ ॥
kaanrah ke paaein pai tab hee su liyaavan taahee ke kaaj utthee hai |

તેણીને કૃષ્ણ પાસે લાવવા માટે, તે ગોપી ઊભી થઈ

ਸੁੰਦਰਤਾ ਮੁਖ ਊਪਰ ਤੇ ਮਨੋ ਕੰਜ ਪ੍ਰਭਾ ਸਭ ਵਾਰ ਸੁਟੀ ਹੈ ॥੬੯੪॥
sundarataa mukh aoopar te mano kanj prabhaa sabh vaar suttee hai |694|

તેણીની સુંદરતા જોઈને એવું લાગે છે કે કમળએ તેની તમામ સુંદરતા તેના પર બલિદાન આપી દીધી છે.694.