श्री दसाम ग्रंथ

पान - 363


ਸੋਰਠਿ ਸੁਧ ਮਲਾਰ ਬਿਲਾਵਲ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਨੰਦ ਲਾਲ ਰਿਝਾਵੈ ॥
सोरठि सुध मलार बिलावल स्याम कहै नंद लाल रिझावै ॥

सोरथ, शुध्द मल्हार आणि बिलावल या संगीताच्या तालावर वाजवून कृष्ण सर्वांना प्रसन्न करतो.

ਅਉਰ ਕੀ ਬਾਤ ਕਹਾ ਕਹੀਯੇ ਸੁਰ ਤ੍ਯਾਗਿ ਸਭੈ ਸੁਰ ਮੰਡਲ ਆਵੈ ॥੬੮੬॥
अउर की बात कहा कहीये सुर त्यागि सभै सुर मंडल आवै ॥६८६॥

इतरांचे काय म्हणायचे, अगदी आपले गोलाकार सोडून देवही तिथे येत आहेत.���686.

ਰਾਧੇ ਬਾਚ ਪ੍ਰਤਿ ਉਤਰ ॥
राधे बाच प्रति उतर ॥

उत्तरासाठी राधिकाचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਮੈ ਨ ਚਲੋ ਸਜਨੀ ਹਰਿ ਪੈ ਜੁ ਚਲੋ ਤਬ ਮੋਹਿ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਦੁਹਾਈ ॥
मै न चलो सजनी हरि पै जु चलो तब मोहि ब्रिजनाथ दुहाई ॥

���हे मित्रा! मी ब्रजदेवाची शपथ घेतो, मी कृष्णाकडे जाणार नाही

ਮੋ ਸੰਗ ਪ੍ਰੀਤਿ ਤਜੀ ਜਦੁਨੰਦਨ ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਸੰਗਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗਾਈ ॥
मो संग प्रीति तजी जदुनंदन चंद्रभगा संगि प्रीति लगाई ॥

कृष्णाने माझ्यावरील प्रेमाचा त्याग केला आहे आणि चंद्रभागेच्या प्रेमात लीन झाला आहे

ਸ੍ਯਾਮ ਕੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਮਹਾ ਤੁਮ ਸੌ ਤਜਿ ਮਾਨ ਹਹਾ ਰੀ ਚਲੋ ਦੁਚਿਤਾਈ ॥
स्याम की प्रीति महा तुम सौ तजि मान हहा री चलो दुचिताई ॥

तेव्हा विदुच्छता नावाचा मित्र राधाला म्हणाला, हे राधा! द्वैत सोडून तू तेथे जा

ਤੇਰੇ ਬਿਨਾ ਨਹੀ ਖੇਲਤ ਹੈ ਕਹਿਯੋ ਖੇਲਹੁ ਜਾਹੂੰ ਸੋ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗਾਈ ॥੬੮੭॥
तेरे बिना नही खेलत है कहियो खेलहु जाहूं सो प्रीति लगाई ॥६८७॥

कृष्णाने तुझ्यावर इतर कोणापेक्षा जास्त प्रेम केले, त्याला तुझ्याशिवाय खेळणे आवडत नाही, कारण उत्कट खेळ फक्त एकच असू शकतो, ज्याच्यावर प्रेम आहे.���687.

ਦੂਤੀ ਵਾਚ ॥
दूती वाच ॥

दूताचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਪਾਇ ਪਰੋ ਤੁਮਰੇ ਸਜਨੀ ਅਤਿ ਹੀ ਮਨ ਭੀਤਰ ਮਾਨੁ ਨ ਕਈਯੈ ॥
पाइ परो तुमरे सजनी अति ही मन भीतर मानु न कईयै ॥

���हे मित्रा! मी तुझ्या पाया पडतो, तुझ्या मनात असा अहंकार नको

ਸ੍ਯਾਮ ਬੁਲਾਵਤ ਹੈ ਸੁ ਜਹਾ ਉਠ ਕੈ ਤਿਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ਚਲਿ ਜਈਯੈ ॥
स्याम बुलावत है सु जहा उठ कै तिह ठउर बिखै चलि जईयै ॥

तू त्या ठिकाणी जा, जिथे कृष्ण तुला बोलावत आहे

ਨਾਚਤ ਹੈ ਜਿਮ ਗ੍ਵਾਰਨਿਆ ਨਚੀਯੈ ਤਿਮ ਅਉ ਤਿਹ ਭਾਤਿ ਹੀ ਗਈਯੈ ॥
नाचत है जिम ग्वारनिआ नचीयै तिम अउ तिह भाति ही गईयै ॥

गोपी ज्या पद्धतीने नाचत आणि गात आहेत, त्याच पद्धतीने तुम्हीही नाच आणि गाता

ਅਉਰ ਅਨੇਕਿਕ ਬਾਤ ਕਰੋ ਪਰ ਰਾਧੇ ਬਲਾਇ ਲਿਉ ਸਉਹ ਨ ਖਈਯੈ ॥੬੮੮॥
अउर अनेकिक बात करो पर राधे बलाइ लिउ सउह न खईयै ॥६८८॥

हे राधा! न जाण्याबाबत शपथेशिवाय तुम्ही इतर कोणत्याही गोष्टीबद्दल बोलू शकता.���688.

ਰਾਧੇ ਬਾਚ ॥
राधे बाच ॥

राधाचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਜੈਹਉ ਨ ਹਉ ਸੁਨ ਰੀ ਸਜਨੀ ਤੁਹਿ ਸੀ ਹਰਿ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਕੋਟਿ ਪਠਾਵੈ ॥
जैहउ न हउ सुन री सजनी तुहि सी हरि ग्वारनि कोटि पठावै ॥

���हे मित्रा! कृष्णाने तुझ्यासारख्या लाखो गोपींना पाठवले तरी मी जाणार नाही

ਬੰਸੀ ਬਜਾਵੈ ਤਹਾ ਤੁ ਕਹਾ ਅਰੁ ਆਪ ਕਹਾ ਭਯੋ ਮੰਗਲ ਗਾਵੈ ॥
बंसी बजावै तहा तु कहा अरु आप कहा भयो मंगल गावै ॥

जिथे जिथे तो आपल्या बासरी वाजवत आहे आणि स्तुतीची गाणी गात आहे,

ਮੈ ਨ ਚਲੋ ਤਿਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਹਮ ਕੋ ਕਹਿਯੋ ਆਨਿ ਸੁਨਾਵੈ ॥
मै न चलो तिह ठउर बिखै ब्रहमा हम को कहियो आनि सुनावै ॥

ब्रह्मदेवाने येऊन मला विचारले तरी मी तेथे जाणार नाही

ਅਉਰ ਸਖੀ ਕੀ ਕਹਾ ਗਨਤੀ ਨਹੀ ਜਾਉ ਰੀ ਜਉ ਹਰਿ ਆਪਨ ਆਵੈ ॥੬੮੯॥
अउर सखी की कहा गनती नही जाउ री जउ हरि आपन आवै ॥६८९॥

मी कोणत्याही खात्याचा मित्र मानत नाही, तुम्ही सर्वजण जा आणि कृष्णाची इच्छा असेल तर तो स्वतः येऊ शकतो.���689.

ਦੂਤੀ ਬਾਚ ਰਾਧੇ ਸੋ ॥
दूती बाच राधे सो ॥

राधाला उद्देशून दूताचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕਾਹੇ ਕੋ ਮਾਨ ਕਰੈ ਸੁਨ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਉਠ ਕੈ ਕਰ ਸੋਊ ॥
काहे को मान करै सुन ग्वारिन स्याम कहै उठ कै कर सोऊ ॥

���हे गोपी! तू गर्विष्ठ का आहेस?

ਜਾ ਕੇ ਕੀਏ ਹਰਿ ਹੋਇ ਖੁਸੀ ਸੁਨਿਯੈ ਬਲ ਕਾਜ ਕਰੋ ਅਬ ਜੋਊ ॥
जा के कीए हरि होइ खुसी सुनियै बल काज करो अब जोऊ ॥

कृष्णाने जे सांगितले ते करा, कृष्णाला प्रसन्न करणारे काम करा.

ਤਉ ਤੁਹਿ ਬੋਲਿ ਪਠਾਵਤ ਹੈ ਜਬ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗੀ ਤੁਮ ਸੋ ਤਬ ਓਊ ॥
तउ तुहि बोलि पठावत है जब प्रीति लगी तुम सो तब ओऊ ॥

तेव्हाच (तो) तुमच्यासाठी (पुन्हा पुन्हा) पाठवतो, जेव्हा तो तुमच्यावर प्रेम करतो.

ਨਾਤਰ ਰਾਸ ਬਿਖੈ ਸੁਨ ਰੀ ਤੁਹਿ ਸੀ ਨਹਿ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਸੁੰਦਰ ਕੋਊ ॥੬੯੦॥
नातर रास बिखै सुन री तुहि सी नहि ग्वारिन सुंदर कोऊ ॥६९०॥

���तो तुझ्यावर प्रेम करतो, म्हणून त्याने मला तुला बोलावायला पाठवले आहे, नाहीतर संपूर्ण रसिक नाटकात इतकी सुंदर गोपी दुसरी का नाही?

ਸੰਗ ਤੇਰੇ ਹੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਘਨੀ ਹਰਿ ਕੀ ਸਭ ਜਾਨਤ ਹੈ ਕਛੂ ਨਾਹਿ ਨਈ ॥
संग तेरे ही प्रीति घनी हरि की सभ जानत है कछू नाहि नई ॥

���त्याचे तुमच्यावर नितांत प्रेम आहे, हे सर्वांना माहीत आहे आणि ही काही नवीन गोष्ट नाही

ਜਿਹ ਕੀ ਮੁਖ ਉਪਮ ਚੰਦ੍ਰ ਪ੍ਰਭਾ ਜਿਹ ਕੀ ਤਨ ਭਾ ਮਨੋ ਰੂਪਮਈ ॥
जिह की मुख उपम चंद्र प्रभा जिह की तन भा मनो रूपमई ॥

ज्याचा चेहरा चंद्रासारखा तेजस्वी आहे आणि ज्याचे शरीर सौंदर्य-अवतार आहे,

ਤਿਹ ਸੰਗ ਕੋ ਤ੍ਯਾਗਿ ਸੁਨੋ ਸਜਨੀ ਗ੍ਰਿਹ ਕੀ ਉਠ ਕੈ ਤੁਹਿ ਬਾਟ ਲਈ ॥
तिह संग को त्यागि सुनो सजनी ग्रिह की उठ कै तुहि बाट लई ॥

त्याचा सहवास सोडून, हे मित्रा! तुम्ही तुमच्या घराकडे जाणारा मार्ग स्वीकारला आहे

ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕੇ ਸੰਗ ਸਖੀ ਬਹੁ ਤੇਰੀ ਰੀ ਤੋ ਸੀ ਗੁਵਾਰਿ ਭਈ ਨ ਭਈ ॥੬੯੧॥
ब्रिजनाथ के संग सखी बहु तेरी री तो सी गुवारि भई न भई ॥६९१॥

ब्रजाचा स्वामी कृष्णाच्या सहवासात तरुण मुली असतील, पण तुझ्यासारखा असंस्कृत कोणी नाही.���691.

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ॥
कबियो बाच ॥

कवीचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਸੁਨ ਕੈ ਇਹ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਕੀ ਬਤੀਯਾ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਮਨਿ ਕੋਪ ਭਈ ਹੈ ॥
सुन कै इह ग्वारिन की बतीया ब्रिखभान सुता मनि कोप भई है ॥

गोपीकडून (बिजछटा) हे ऐकून राधाच्या मनात राग आला. (म्हणू लागला) नी टिवियन!

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਿਨਾ ਪਠਏ ਰੀ ਤ੍ਰੀਯਾ ਹਮਰੇ ਉਨ ਕੇ ਉਠਿ ਬੀਚ ਪਈ ਹੈ ॥
कान्रह बिना पठए री त्रीया हमरे उन के उठि बीच पई है ॥

गोपींचे हे बोलणे ऐकून राधा चिडली आणि म्हणाली, कृष्णाने न पाठवता, तू माझ्या आणि कृष्णाच्या मध्ये आला आहेस.

ਆਈ ਮਨਾਵਨ ਹੈ ਹਮ ਕੋ ਸੁ ਕਹੀ ਬਤੀਯਾ ਜੁ ਨਹੀ ਰੁਚਈ ਹੈ ॥
आई मनावन है हम को सु कही बतीया जु नही रुचई है ॥

���तुम्ही माझे मन वळवायला आलात, पण जे काही बोलले ते मला आवडले नाही

ਕੋਪ ਕੈ ਉਤਰ ਦੇਤ ਭਈ ਚਲ ਰੀ ਚਲ ਤੂ ਕਿਨਿ ਬੀਚ ਦਈ ਹੈ ॥੬੯੨॥
कोप कै उतर देत भई चल री चल तू किनि बीच दई है ॥६९२॥

मोठ्या रागाने राधा म्हणाली, "तू या ठिकाणाहून निघून जा आणि आमच्यामध्ये व्यर्थ हस्तक्षेप करू नकोस."

ਦੂਤੀ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਸੋ ॥
दूती बाच कान्रह सो ॥

कृष्णाला उद्देशून दूताचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕੋਪ ਕੈ ਉਤਰ ਦੇਤ ਭਈ ਇਨ ਆਇ ਕਹਿਯੋ ਫਿਰਿ ਸੰਗ ਸੁਜਾਨੈ ॥
कोप कै उतर देत भई इन आइ कहियो फिरि संग सुजानै ॥

दूत रागाने कृष्णाला म्हणाला की राधा तिला रागाने उत्तर देत आहे

ਬੈਠ ਰਹੀ ਹਠ ਮਾਨਿ ਤ੍ਰੀਯਾ ਹਉ ਮਨਾਇ ਰਹੀ ਜੜ ਕਿਉ ਹੂੰ ਨ ਮਾਨੈ ॥
बैठ रही हठ मानि त्रीया हउ मनाइ रही जड़ किउ हूं न मानै ॥

ती तिच्या स्त्री चिकाटीवर दृढ दिसते आणि ती तिच्या मूर्ख बुद्धीने कोणत्याही प्रकारे सहमत नाही

ਸਾਮ ਦੀਏ ਨ ਮਨੈ ਨਹੀ ਦੰਡ ਮਨੈ ਨਹੀ ਭੇਦ ਦੀਏ ਅਰੁ ਦਾਨੈ ॥
साम दीए न मनै नही दंड मनै नही भेद दीए अरु दानै ॥

शांतता, संयम, दंड आणि भेद या चारपैकी कोणत्याही बाबतीत तिने सहमती दर्शवली नाही

ਐਸੀ ਗੁਵਾਰਿ ਸੋ ਹੇਤ ਕਹਾ ਤੁਮਰੀ ਜੋਊ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕੋ ਰੰਗ ਨ ਜਾਨੈ ॥੬੯੩॥
ऐसी गुवारि सो हेत कहा तुमरी जोऊ प्रीति को रंग न जानै ॥६९३॥

तुझ्या प्रेमाचा पैलूही तिला कळत नाही, अशा असंस्कृत गोपीवर प्रेम करून काय उपयोग? ६९३.

ਮੈਨਪ੍ਰਭਾ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਸੋ ॥
मैनप्रभा बाच कान्रह जू सो ॥

कृष्णाला उद्देशून मेनप्रभाचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਮੈਨਪ੍ਰਭਾ ਹਰਿ ਪਾਸ ਹੁਤੀ ਸੁਨ ਕੈ ਬਤੀਯਾ ਤਬ ਬੋਲਿ ਉਠੀ ਹੈ ॥
मैनप्रभा हरि पास हुती सुन कै बतीया तब बोलि उठी है ॥

कृष्णाजवळ असलेली मनप्रभा (जो नावाची गोपी) हिने (बिजछताचे) भाषण ऐकले आणि लगेच बोलली.

ਲਿਆਇ ਹੋ ਹਉ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਤੁਮ ਤੇ ਹਰਿ ਜੂ ਜੋਊ ਗ੍ਵਾਰ ਰੁਠੀ ਹੈ ॥
लिआइ हो हउ इह भाति कहियो तुम ते हरि जू जोऊ ग्वार रुठी है ॥

मैनप्रभा नावाची गोपी, जी कृष्णाजवळ उभी होती, ती दूत ऐकून म्हणाली, हे कृष्णा! जी गोपी तुझ्यावर रागावली होती, तिला मी घेऊन येतो

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕੇ ਪਾਇਨ ਪੈ ਤਬ ਹੀ ਸੁ ਲਿਯਾਵਨ ਤਾਹੀ ਕੇ ਕਾਜ ਉਠੀ ਹੈ ॥
कान्रह के पाइन पै तब ही सु लियावन ताही के काज उठी है ॥

तिला कृष्णाकडे आणण्यासाठी ती गोपी उठली

ਸੁੰਦਰਤਾ ਮੁਖ ਊਪਰ ਤੇ ਮਨੋ ਕੰਜ ਪ੍ਰਭਾ ਸਭ ਵਾਰ ਸੁਟੀ ਹੈ ॥੬੯੪॥
सुंदरता मुख ऊपर ते मनो कंज प्रभा सभ वार सुटी है ॥६९४॥

तिचे सौंदर्य पाहून असे वाटते की कमळाने आपले सर्व सौंदर्य तिच्यावर अर्पण केले आहे.694.