श्री दसाम ग्रंथ

पान - 218


ਕਹੂੰ ਬੀਨ ਬਾਜੈ ਕੋਊ ਬਾਸੁਰੀ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਸਾਜੈ ਦੇਖੇ ਕਾਮ ਲਾਜੈ ਰਹੇ ਭਿਛਕ ਅਘਾਇ ਕੈ ॥
कहूं बीन बाजै कोऊ बासुरी म्रिदंग साजै देखे काम लाजै रहे भिछक अघाइ कै ॥

कुठे वीणा वाजवली जाते, तर कुठे बासरी, ढोलकी आणि इतर वाद्ये. हे सर्व पाहून प्रेमदेवतेला लाज वाटू लागली आणि इतके मूषक दान केले की भिकाऱ्यांना समाधान वाटते.

ਰੰਕ ਤੇ ਸੁ ਰਾਜਾ ਭਏ ਆਸਿਖ ਅਸੇਖ ਦਏ ਮਾਗਤ ਨ ਭਏ ਫੇਰ ਐਸੋ ਦਾਨ ਪਾਇ ਕੈ ॥੧੭੫॥
रंक ते सु राजा भए आसिख असेख दए मागत न भए फेर ऐसो दान पाइ कै ॥१७५॥

दरिद्री राजासमान झाले आणि भिक्षा घेऊन आशीर्वाद देऊ लागले, भिक्षा मागण्याची प्रवृत्ती उरली नाही.175.

ਆਨ ਕੈ ਜਨਕ ਲੀਨੋ ਕੰਠ ਸੋ ਲਗਾਇ ਤਿਹੂੰ ਆਦਰ ਦੁਰੰਤ ਕੈ ਅਨੰਤ ਭਾਤਿ ਲਏ ਹੈਂ ॥
आन कै जनक लीनो कंठ सो लगाइ तिहूं आदर दुरंत कै अनंत भाति लए हैं ॥

जनकाने येऊन तिघांनाही आपल्या मिठीत घेतले आणि त्यांचा विविध प्रकारे सन्मान केला.

ਬੇਦ ਕੇ ਬਿਧਾਨ ਕੈ ਕੈ ਬਯਾਸ ਤੇ ਬਧਾਈ ਬੇਦ ਏਕ ਏਕ ਬਿਪ੍ਰ ਕਉ ਬਿਸੇਖ ਸ੍ਵਰਨ ਦਏ ਹੈਂ ॥
बेद के बिधान कै कै बयास ते बधाई बेद एक एक बिप्र कउ बिसेख स्वरन दए हैं ॥

वैदिक शिस्त पाळली गेली आणि ब्राह्मणांनी अभिनंदनपर वैदिक मंत्रांचे पठण केले.

ਰਾਜਕੁਆਰ ਸਭੈ ਪਹਿਰਾਇ ਸਿਰਪਾਇਨ ਤੇ ਮੋਤੀਮਾਨ ਕਰਕੇ ਬਰਖ ਮੇਘ ਗਏ ਹੈਂ ॥
राजकुआर सभै पहिराइ सिरपाइन ते मोतीमान करके बरख मेघ गए हैं ॥

राजाने प्रत्येक ब्राह्मणाला सोन्याची भेट दिली, राजपुत्रांना भेटवस्तू दिल्या आणि रत्नांचा वर्षाव झाला.

ਦੰਤੀ ਸ੍ਵੇਤ ਦੀਨੇ ਕੇਤੇ ਸਿੰਧਲੀ ਤੁਰੇ ਨਵੀਨੇ ਰਾਜਾ ਕੇ ਕੁਮਾਰ ਤੀਨੋ ਬਯਾਹ ਕੈ ਪਠਏ ਹੈਂ ॥੧੭੬॥
दंती स्वेत दीने केते सिंधली तुरे नवीने राजा के कुमार तीनो बयाह कै पठए हैं ॥१७६॥

पांढरे हत्ती आणि सिंधूचे तेजस्वी घोडे राजपुत्रांना सादर केले गेले, अशा प्रकारे तिन्ही राजपुत्र त्यांच्या लग्नानंतर काळे झाले.176.

ਦੋਧਕ ਛੰਦ ॥
दोधक छंद ॥

दोधक श्लोक

ਬਿਯਾਹ ਸੁਤਾ ਨ੍ਰਿਪ ਕੀ ਨ੍ਰਿਪਬਾਲੰ ॥
बियाह सुता न्रिप की न्रिपबालं ॥

राज-कुमार यांचा विवाह राज-कुमार यांच्याशी झाला

ਮਾਗ ਬਿਦਾ ਮੁਖਿ ਲੀਨ ਉਤਾਲੰ ॥
माग बिदा मुखि लीन उतालं ॥

राजा जनकाच्या मुलीशी लग्न केल्यानंतर, राजकुमारांनी लवकरच जाण्याची परवानगी मागितली.

ਸਾਜਨ ਬਾਜ ਚਲੇ ਗਜ ਸੰਜੁਤ ॥
साजन बाज चले गज संजुत ॥

घोड्यांना हत्तींनी सजवून

ਏਸਨਏਸ ਨਰੇਸਨ ਕੇ ਜੁਤ ॥੧੭੭॥
एसनएस नरेसन के जुत ॥१७७॥

हत्ती आणि घोड्यांच्या सोबत असलेला हा राजांचा समूह, ज्यांच्या मनात अनेक इच्छा होती, त्यांनी (परत प्रवासासाठी) सुरुवात केली.177.

ਦਾਜ ਸੁਮਾਰ ਸਕੈ ਕਰ ਕਉਨੈ ॥
दाज सुमार सकै कर कउनै ॥

(राजा जनक) दिलेला हुंडा कोण मोजू शकेल?

ਬੀਨ ਸਕੈ ਬਿਧਨਾ ਨਹੀ ਤਉਨੈ ॥
बीन सकै बिधना नही तउनै ॥

हुंडा एवढ्या मोठ्या प्रमाणात दिला गेला की ब्राह्मणांनाही तो एकत्रितपणे ठेवता आला नाही.

ਬੇਸਨ ਬੇਸਨ ਬਾਜ ਮਹਾ ਮਤ ॥
बेसन बेसन बाज महा मत ॥

मोठे, रंगीबेरंगी घोडे होते,

ਭੇਸਨ ਭੇਸ ਚਲੇ ਗਜ ਗਜਤ ॥੧੭੮॥
भेसन भेस चले गज गजत ॥१७८॥

अनेक प्रकारचे घोडे आणि गर्जना करणारे हत्ती अनेक वेषात फिरू लागले.178.

ਬਾਜਤ ਨਾਦ ਨਫੀਰਨ ਕੇ ਗਨ ॥
बाजत नाद नफीरन के गन ॥

कर्णे आणि कर्णे वाजवले,

ਗਾਜਤ ਸੂਰ ਪ੍ਰਮਾਥ ਮਹਾ ਮਨ ॥
गाजत सूर प्रमाथ महा मन ॥

मुरलींचा आवाज घुमला आणि पराक्रमी योद्धे गर्जना करू लागले.

ਅਉਧ ਪੁਰੀ ਨੀਅਰਾਨ ਰਹੀ ਜਬ ॥
अउध पुरी नीअरान रही जब ॥

जेव्हा बारात अयोध्येजवळ आली

ਪ੍ਰਾਪਤ ਭਏ ਰਘੁਨੰਦ ਤਹੀ ਤਬ ॥੧੭੯॥
प्रापत भए रघुनंद तही तब ॥१७९॥

औधपुरी जवळ आल्यावर रामाने सर्वांचे स्वागत केले.१७९.

ਮਾਤਨ ਵਾਰਿ ਪੀਯੋ ਜਲ ਪਾਨੰ ॥
मातन वारि पीयो जल पानं ॥

मातांनी आपल्या मुलाच्या डोक्यावरून हाताने पाणी ओतले आणि ते प्याले.

ਦੇਖ ਨਰੇਸ ਰਹੇ ਛਬਿ ਮਾਨੰ ॥
देख नरेस रहे छबि मानं ॥

राजपुत्रांना प्रायश्चित्त अर्पण केल्यावर आईने पाणी प्यायले आणि हे शोभा पाहून दशरथ राजाला खूप आनंद झाला.

ਭੂਪ ਬਿਲੋਕਤ ਲਾਇ ਲਏ ਉਰ ॥
भूप बिलोकत लाइ लए उर ॥

राजा दशरथाने त्यांना पाहून मिठी मारली

ਨਾਚਤ ਗਾਵਤ ਗੀਤ ਭਏ ਪੁਰਿ ॥੧੮੦॥
नाचत गावत गीत भए पुरि ॥१८०॥

राजकुमारांना पाहताच राजाने त्यांना आपल्या मिठीत घेतले आणि सर्व लोक नाचत आणि गात नगरात दाखल झाले.180.

ਭੂਪਜ ਬਯਾਹ ਜਬੈ ਗ੍ਰਹ ਆਏ ॥
भूपज बयाह जबै ग्रह आए ॥

राज-कुमार लग्न करून घरी आले

ਬਾਜਤ ਭਾਤਿ ਅਨੇਕ ਬਧਾਏ ॥
बाजत भाति अनेक बधाए ॥

जेव्हा राजपुत्र त्यांच्या लग्नानंतर घरी आले तेव्हा अनेक प्रकारची अभिनंदनाची गाणी गायली गेली.

ਤਾਤ ਬਸਿਸਟ ਸੁਮਿਤ੍ਰ ਬੁਲਾਏ ॥
तात बसिसट सुमित्र बुलाए ॥

वडिलांनी वसिष्ठ आणि विश्वामित्रांना बोलावले

ਅਉਰ ਅਨੇਕ ਤਹਾ ਰਿਖਿ ਆਏ ॥੧੮੧॥
अउर अनेक तहा रिखि आए ॥१८१॥

दशरथाने वसिष्ठ आणि सुमंत्रांना बोलावले आणि त्यांच्याबरोबर इतर अनेक ऋषी आले.181.

ਘੋਰ ਉਠੀ ਘਹਰਾਇ ਘਟਾ ਤਬ ॥
घोर उठी घहराइ घटा तब ॥

मग एक भयंकर गर्जना सुरू झाली

ਚਾਰੋ ਦਿਸ ਦਿਗ ਦਾਹ ਲਖਿਯੋ ਸਭ ॥
चारो दिस दिग दाह लखियो सभ ॥

त्यावेळी चारही बाजूंनी ढग जमा झाले आणि सर्वांना चारही दिशांना आगीच्या ज्वाळा दिसत होत्या.

ਮੰਤ੍ਰੀ ਮਿਤ੍ਰ ਸਭੈ ਅਕੁਲਾਨੇ ॥
मंत्री मित्र सभै अकुलाने ॥

सगळे मंत्री आणि मित्र बघून थक्क झाले

ਭੂਪਤਿ ਸੋ ਇਹ ਭਾਤ ਬਖਾਨੇ ॥੧੮੨॥
भूपति सो इह भात बखाने ॥१८२॥

हे पाहून सर्व मंत्री आणि मित्र काळजीत पडले आणि त्यांनी राजाला पुढील प्रकारे विनंती केली.182.

ਹੋਤ ਉਤਪਾਤ ਬਡੇ ਸੁਣ ਰਾਜਨ ॥
होत उतपात बडे सुण राजन ॥

हे राजन! ऐका, मोठा गोंधळ सुरू आहे.

ਮੰਤ੍ਰ ਕਰੋ ਰਿਖ ਜੋਰ ਸਮਾਜਨ ॥
मंत्र करो रिख जोर समाजन ॥

�हे राजा! चारही बाजूंनी दैवी क्रोध, गोंधळाची अनेक प्रकरणे आहेत, म्हणून सर्व ऋषी आणि सल्लागारांना बोलावून त्यांचा विचार करा.

ਬੋਲਹੁ ਬਿਪ ਬਿਲੰਬ ਨ ਕੀਜੈ ॥
बोलहु बिप बिलंब न कीजै ॥

उशीर करू नका आणि ब्राह्मणांना आमंत्रित करा.

ਹੈ ਕ੍ਰਿਤ ਜਗ ਅਰੰਭਨ ਕੀਜੈ ॥੧੮੩॥
है क्रित जग अरंभन कीजै ॥१८३॥

���विलंब न लावता ब्राह्मणांना बोलावून कृत यज्ञ सुरू करा.183.

ਆਇਸ ਰਾਜ ਦਯੋ ਤਤਕਾਲਹ ॥
आइस राज दयो ततकालह ॥

राजाने लगेच आदेश दिला.

ਮੰਤ੍ਰ ਸੁ ਮਿਤ੍ਰਹ ਬੁਧ ਬਿਸਾਲਹ ॥
मंत्र सु मित्रह बुध बिसालह ॥

�हे राजा! विलंब न करता कृत यज्ञ सुरू करण्यासाठी त्वरित आदेश द्या,

ਹੈ ਕ੍ਰਿਤ ਜਗ ਅਰੰਭਨ ਕੀਜੈ ॥
है क्रित जग अरंभन कीजै ॥

अश्वमेध याग लवकर सुरू करावा.

ਆਇਸ ਬੇਗ ਨਰੇਸ ਕਰੀਜੈ ॥੧੮੪॥
आइस बेग नरेस करीजै ॥१८४॥

मित्र आणि मंत्री यांच्या महान शहाणपणाच्या दृष्टीने.���184.

ਬੋਲਿ ਬਡੇ ਰਿਖ ਲੀਨ ਮਹਾ ਦਿਜ ॥
बोलि बडे रिख लीन महा दिज ॥

मोठमोठे ऋषी आणि महान पंडित आमंत्रित होते,

ਹੈ ਤਿਨ ਬੋਲ ਲਯੋ ਜੁਤ ਰਿਤਜ ॥
है तिन बोल लयो जुत रितज ॥

राजाने त्याला लवकरच प्रख्यात ऋषी आणि महान मित्र म्हटले.

ਪਾਵਕ ਕੁੰਡ ਖੁਦਿਯੋ ਤਿਹ ਅਉਸਰ ॥
पावक कुंड खुदियो तिह अउसर ॥

अग्निकुंड तत्काळ खोदण्यात आला.

ਗਾਡਿਯ ਖੰਭ ਤਹਾ ਧਰਮੰ ਧਰ ॥੧੮੫॥
गाडिय खंभ तहा धरमं धर ॥१८५॥

तेथे यज्ञाचा खड्डा खणला गेला आणि धार्मिकतेचा स्तंभ स्थापित केला गेला.185.

ਛੋਰਿ ਲਯੋ ਹਯਸਾਰਹ ਤੇ ਹਯ ॥
छोरि लयो हयसारह ते हय ॥

स्टेबलमधून घोडा घेतला (गवत-सार),

ਅਸਿਤ ਕਰਨ ਪ੍ਰਭਾਸਤ ਕੇਕਯ ॥
असित करन प्रभासत केकय ॥

इतर राजाचे वैभव संपुष्टात आणण्यासाठी त्यांना जिंकता यावे म्हणून एक घोडा तबेलातून सोडण्यात आला.

ਦੇਸਨ ਦੇਸ ਨਰੇਸ ਦਏ ਸੰਗਿ ॥
देसन देस नरेस दए संगि ॥

राष्ट्रांच्या राजांनी (त्याच्याशी) केले.

ਸੁੰਦਰ ਸੂਰ ਸੁਰੰਗ ਸੁਭੈ ਅੰਗ ॥੧੮੬॥
सुंदर सूर सुरंग सुभै अंग ॥१८६॥

राजांना घोड्यासह अनेक देश पाठविण्यात आले आणि ते सर्व सुंदर अंगांचे आणि वैभव वाढवणारे होते.186.

ਸਮਾਨਕਾ ਛੰਦ ॥
समानका छंद ॥

सामांक श्लोक