श्री दसाम ग्रंथ

पान - 441


ਕਾਨ ਪ੍ਰਮਾਨ ਲਉ ਤਾਨ ਕਮਾਨਨ ਯੌ ਨ੍ਰਿਪ ਊਪਰਿ ਬਾਨ ਚਲਾਏ ॥
कान प्रमान लउ तान कमानन यौ न्रिप ऊपरि बान चलाए ॥

ते धनुष्य कानापर्यंत ओढून राजावर बाण सोडतात.

ਮਾਨਹੁ ਪਾਵਸ ਕੀ ਰਿਤੁ ਮੈ ਘਨ ਬੂੰਦਨ ਜਿਉ ਸਰ ਤਿਉ ਬਰਖਾਏ ॥੧੪੪੦॥
मानहु पावस की रितु मै घन बूंदन जिउ सर तिउ बरखाए ॥१४४०॥

त्यांनी आपले धनुष्य कानापर्यंत खेचले आणि पावसाळ्यातील पावसाच्या थेंबाप्रमाणे राजावर बाणांचा वर्षाव केला.1440.

ਕਾਟਿ ਕੈ ਬਾਨ ਸਬੈ ਤਿਨ ਕੇ ਅਪੁਨੇ ਸਰ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਕੇ ਤਨ ਘਾਏ ॥
काटि कै बान सबै तिन के अपुने सर स्री हरि के तन घाए ॥

त्याने (खरगसिंग) त्यांचे सर्व बाण रोखले, त्याने कृष्णाच्या शरीरावर अनेक जखमा केल्या.

ਘਾਇਨ ਤੇ ਬਹੁ ਸ੍ਰਉਨ ਬਹਿਓ ਤਬ ਸ੍ਰੀਪਤਿ ਕੇ ਪਗ ਨ ਠਹਰਾਏ ॥
घाइन ते बहु स्रउन बहिओ तब स्रीपति के पग न ठहराए ॥

त्या जखमांमधून इतके रक्त वाहू लागले की कृष्ण रणांगणात राहू शकला नाही

ਅਉਰ ਜਿਤੇ ਬਰਬੀਰ ਹੁਤੇ ਰਨ ਦੇਖਿ ਕੈ ਭੂਪਤਿ ਕੋ ਬਿਸਮਾਏ ॥
अउर जिते बरबीर हुते रन देखि कै भूपति को बिसमाए ॥

खरगसिंगला पाहून इतर सर्व राजे आश्चर्यचकित झाले

ਧੀਰ ਨ ਕਾਹੂੰ ਸਰੀਰ ਰਹਿਓ ਜਦੁਬੀਰ ਤੇ ਆਦਿਕ ਬੀਰ ਪਰਾਏ ॥੧੪੪੧॥
धीर न काहूं सरीर रहिओ जदुबीर ते आदिक बीर पराए ॥१४४१॥

कोणाच्याही अंगात धीर राहिला नाही आणि सर्व यादव योद्धे पळून गेले.1441.

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੇ ਭਾਜਤ ਹੀ ਛੁਟ ਧੀਰ ਗਯੋ ਬਰ ਬੀਰਨ ਕੋ ॥
स्री जदुबीर के भाजत ही छुट धीर गयो बर बीरन को ॥

भगवान श्रीकृष्णाच्या नामजपाने सर्व प्रसिद्ध वीरांचा संयम संपला आहे.

ਅਤਿ ਬਿਆਕੁਲ ਬੁਧਿ ਨਿਰਾਕੁਲ ਹ੍ਵੈ ਲਖਿ ਲਾਗੇ ਹੈ ਘਾਇ ਸਰੀਰਨ ਕੋ ॥
अति बिआकुल बुधि निराकुल ह्वै लखि लागे है घाइ सरीरन को ॥

कृष्णाच्या तडकाफडकी निघून गेल्यावर सर्व योद्ध्यांचा धीर सुटला आणि त्यांच्या अंगावरील जखमा पाहून ते फारच चिडले आणि चिंताग्रस्त झाले.

ਸੁ ਧਵਾਇ ਕੈ ਸ੍ਯੰਦਨ ਭਾਜਿ ਚਲੇ ਡਰੁ ਮਾਨਿ ਘਨੋ ਅਰਿ ਤੀਰਨ ਕੋ ॥
सु धवाइ कै स्यंदन भाजि चले डरु मानि घनो अरि तीरन को ॥

शत्रूच्या बाणांना खूप घाबरून ते रथांचा पाठलाग करून (रणांगणातून) निसटले.

ਮਨ ਆਪਨੇ ਕੋ ਸਮਝਾਵਤ ਸਿਆਮ ਤੈ ਕੀਨੋ ਹੈ ਕਾਮੁ ਅਹੀਰਨ ਕੋ ॥੧੪੪੨॥
मन आपने को समझावत सिआम तै कीनो है कामु अहीरन को ॥१४४२॥

त्यांनी आपले रथ चालवले आणि बाणांच्या वर्षावाच्या भीतीने ते पळून गेले आणि त्यांनी त्यांच्या मनात विचार केला की कृष्णाने खरगसिंगाशी युद्ध करण्यास बुद्धीने वागले नाही.1442.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਨਿਜ ਮਨ ਕੋ ਸਮਝਾਇ ਕੈ ਬਹੁਰਿ ਫਿਰੇ ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ॥
निज मन को समझाइ कै बहुरि फिरे घन स्याम ॥

मनाचा ठाव घेऊन श्रीकृष्ण पुन्हा परत गेले

ਜਾਦਵ ਸੈਨਾ ਸੰਗਿ ਲੈ ਪੁਨਿ ਆਏ ਰਨ ਧਾਮ ॥੧੪੪੩॥
जादव सैना संगि लै पुनि आए रन धाम ॥१४४३॥

आपल्या मनात विचार करून, कृष्ण यादव सैन्यासह पुन्हा रणांगणावर परतला.1443.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਬਾਚ ॥
कान्रह जू बाच ॥

कृष्णाचे भाषण:

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਕੋ ਹਰਿ ਕਹਿਓ ਅਬ ਤੂ ਖੜਗ ਸੰਭਾਰੁ ॥
खड़ग सिंघ को हरि कहिओ अब तू खड़ग संभारु ॥

श्रीकृष्णाने खरगसिंगला सांगितले की आता तू तलवार सांभाळ.

ਜਾਮ ਦਿਵਸ ਕੇ ਰਹਤ ਹੀ ਡਾਰੋ ਤੋਹਿ ਸੰਘਾਰਿ ॥੧੪੪੪॥
जाम दिवस के रहत ही डारो तोहि संघारि ॥१४४४॥

कृष्ण खरगसिंगला म्हणाला, "आता तू तलवार धर, कारण दिवसाचा एक चतुर्थांश बाकी आहे तोपर्यंत मी तुला मारीन.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕੋਪ ਕੈ ਬੈਨ ਕਹੈ ਖੜਗੇਸ ਕੋ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਜੂ ਧਨੁ ਬਾਨਨ ਲੈ ਕੈ ॥
कोप कै बैन कहै खड़गेस को स्री हरि जू धनु बानन लै कै ॥

श्रीकृष्ण धनुष्यबाण घेऊन रागाने म्हणाले,

ਚਾਮ ਕੇ ਦਾਮ ਚਲਾਇ ਲਏ ਤੁਮ ਹੂੰ ਰਨ ਮੈ ਮਨ ਕੋ ਨਿਰਭੈ ਕੈ ॥
चाम के दाम चलाइ लए तुम हूं रन मै मन को निरभै कै ॥

धनुष्यबाण हातात घेऊन आणि प्रचंड क्रोधाने कृष्ण खरगसिंगला म्हणाला, तू निर्भयपणे रणांगणावर थोडयाच काळासाठी बाजी मारलीस.

ਮਤਿ ਕਰੀ ਗਰਬੈ ਤਬ ਲਉ ਜਬ ਲਉ ਮ੍ਰਿਗਰਾਜ ਗਹਿਓ ਨ ਰਿਸੈ ਕੈ ॥
मति करी गरबै तब लउ जब लउ म्रिगराज गहिओ न रिसै कै ॥

नशा झालेल्या हत्तीला तेव्हाच अभिमान वाटू शकतो जोपर्यंत रागाचा सिंह त्याच्यावर हल्ला करत नाही.

ਕਾਹੇ ਕਉ ਪ੍ਰਾਨਨ ਸੋ ਧਨ ਖੋਵਤ ਜਾਹੁ ਭਲੇ ਹਥਿਯਾਰਨ ਦੈ ਕੈ ॥੧੪੪੫॥
काहे कउ प्रानन सो धन खोवत जाहु भले हथियारन दै कै ॥१४४५॥

जीव का गमवायचा? पळून जा आणि तुझी शस्त्रे आम्हाला द्या.���1445.

ਯੌ ਸੁਨਿ ਕੈ ਹਰਿ ਕੀ ਬਤੀਆ ਤਬ ਹੀ ਨ੍ਰਿਪ ਉਤਰ ਦੇਤ ਭਯੋ ਹੈ ॥
यौ सुनि कै हरि की बतीआ तब ही न्रिप उतर देत भयो है ॥

श्रीकृष्णाचे असे शब्द ऐकून राजा (खड़गसिंग) लगेच उत्तर देऊ लागला.

ਕਾਹੇ ਕਉ ਸੋਰ ਕਰੈ ਰਨ ਮੈ ਬਨ ਮੈ ਜਨੁ ਕਾਹੂ ਨੇ ਲੂਟਿ ਲਯੋ ਹੈ ॥
काहे कउ सोर करै रन मै बन मै जनु काहू ने लूटि लयो है ॥

कृष्णाचे म्हणणे ऐकून राजाने उत्तर दिले की, ‘तुम्ही रणांगणात जंगलात लुटल्यासारखे का ओरडत आहात?

ਬੋਲਤ ਹੋ ਹਠਿ ਕੈ ਸਠਿ ਜਿਉ ਹਮ ਤੇ ਕਈ ਬਾਰਨ ਭਾਜ ਗਯੋ ਹੈ ॥
बोलत हो हठि कै सठि जिउ हम ते कई बारन भाज गयो है ॥

माझ्यापुढे अनेक वेळा मैदानातून पळून गेला असला तरी तुम्ही मूर्खांसारखे चिकाटीचे आहात

ਨਾਮ ਪਰਿਓ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਬ੍ਰਿਥਾ ਬਿਨ ਲਾਜ ਸਮਾਜ ਮੈ ਆਜੁ ਖਯੋ ਹੈ ॥੧੪੪੬॥
नाम परिओ ब्रिजराज ब्रिथा बिन लाज समाज मै आजु खयो है ॥१४४६॥

जरी तुम्हाला ब्रजाचा स्वामी म्हटले जाते, परंतु तुमचा आदर गमावूनही, तुम्ही तुमच्या समाजात तुमचे स्थान राखत आहात.1446.

ਖੜਗੇਸ ਬਾਚ ॥
खड़गेस बाच ॥

खरग सिंग यांचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕਾਹੇ ਕਉ ਕ੍ਰੋਧ ਸੋ ਜੁਧੁ ਕਰੋ ਹਰਿ ਜਾਹੁ ਭਲੇ ਦਿਨ ਕੋ ਇਕੁ ਜੀਜੈ ॥
काहे कउ क्रोध सो जुधु करो हरि जाहु भले दिन को इकु जीजै ॥

हे कृष्णा, तू क्रोधाने युद्ध का करतोस! या आणि आणखी काही दिवस आरामात राहा

ਬੈਸ ਕਿਸੋਰ ਮਨੋਹਰਿ ਮੂਰਤਿ ਆਨਨ ਮੈ ਅਬ ਹੀ ਮਸ ਭੀਜੈ ॥
बैस किसोर मनोहरि मूरति आनन मै अब ही मस भीजै ॥

तू अजून तरुण आहेस सुंदर चेहरा, तू अजून तारुण्यातच आहेस

ਜਾਈਐ ਧਾਮਿ ਸੁਨੋ ਘਨਿ ਸ੍ਯਾਮ ਬਿਸ੍ਰਾਮ ਕਰੋ ਸੁਖ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪੀਜੈ ॥
जाईऐ धामि सुनो घनि स्याम बिस्राम करो सुख अंम्रित पीजै ॥

�हे कृष्णा! आपल्या घरी जा, विश्रांती घ्या आणि शांततेत जगा

ਨਾਹਕ ਪ੍ਰਾਨ ਤਜੋ ਰਨ ਮੈ ਅਪੁਨੇ ਪਿਤ ਮਾਤ ਅਨਾਥ ਨ ਕੀਜੈ ॥੧੪੪੭॥
नाहक प्रान तजो रन मै अपुने पित मात अनाथ न कीजै ॥१४४७॥

युद्धात आपला जीव गमावून आपल्या पालकांना आपल्या आधारापासून वंचित ठेवू नका.1447.

ਕਾਹੇ ਕਉ ਕਾਨ੍ਰਹ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਹਠ ਕੈ ਹਮ ਸੋ ਰਨ ਦੁੰਦ ਮਚੈ ਹੋ ॥
काहे कउ कान्रह अयोधन मै हठ कै हम सो रन दुंद मचै हो ॥

���तुम्ही माझ्याशी चिकाटीने युद्ध का करत आहात? हे कृष्णा ! निरुपयोगीपणे

ਜੁਧ ਕੀ ਬਾਤ ਬੁਰੀ ਸਬ ਤੇ ਹਰਿ ਕ੍ਰੁਧ ਕੀਏ ਨ ਕਛੂ ਫਲੁ ਪੈ ਹੋ ॥
जुध की बात बुरी सब ते हरि क्रुध कीए न कछू फलु पै हो ॥

युद्ध ही खूप वाईट गोष्ट आहे आणि तुम्हाला राग आणून काहीही मिळणार नाही

ਜਾਨਤ ਹੋ ਅਬ ਯਾ ਰਨ ਮੈ ਹਮ ਸੋ ਲਰਿ ਕੈ ਤੁਮ ਜੀਤ ਨ ਜੈਹੋ ॥
जानत हो अब या रन मै हम सो लरि कै तुम जीत न जैहो ॥

तुला माहित आहे की तू माझ्यावर हे युद्ध जिंकू शकत नाहीस, म्हणून लगेच पळून जा.

ਜਾਹੁ ਤੋ ਭਾਜ ਕੈ ਜਾਹੁ ਅਬੈ ਨਹੀ ਅੰਤ ਕੋ ਅੰਤ ਕੇ ਧਾਮਿ ਸਿਧੈ ਹੋ ॥੧੪੪੮॥
जाहु तो भाज कै जाहु अबै नही अंत को अंत के धामि सिधै हो ॥१४४८॥

नाहीतर शेवटी तुला यमाच्या घरी जावे लागेल.���1448.

ਯੌ ਸੁਨਿ ਕੈ ਹਰਿ ਚਾਪ ਲਯੋ ਕਰਿ ਤਾਨ ਕੈ ਬਾਨ ਕਉ ਖੈਚ ਚਲਾਯੋ ॥
यौ सुनि कै हरि चाप लयो करि तान कै बान कउ खैच चलायो ॥

हे शब्द ऐकून कृष्णाने धनुष्य हातात घेतले आणि ते खेचून बाण सोडला

ਭੂਪਤਿ ਕਉ ਹਰਿ ਘਾਇਲ ਕੀਨੋ ਹੈ ਸ੍ਰੀਪਤ ਕਉ ਨ੍ਰਿਪ ਘਾਇ ਲਗਾਯੋ ॥
भूपति कउ हरि घाइल कीनो है स्रीपत कउ न्रिप घाइ लगायो ॥

कृष्णाने राजाला आणि राजाने कृष्णावर घाव घातला

ਬੀਰ ਦੁਹੂੰ ਤਿਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ਕਬਿ ਰਾਮ ਭਨੈ ਅਤਿ ਜੁਧੁ ਮਚਾਯੋ ॥
बीर दुहूं तिह ठउर बिखै कबि राम भनै अति जुधु मचायो ॥

योद्धे किंवा दोन्ही बाजूंनी एक भयानक युद्ध केले

ਬਾਨ ਅਪਾਰ ਚਲੇ ਦੁਹੂੰ ਓਰ ਤੇ ਅਭ੍ਰਨ ਜਿਉ ਦਿਵ ਮੰਡਲ ਛਾਯੋ ॥੧੪੪੯॥
बान अपार चले दुहूं ओर ते अभ्रन जिउ दिव मंडल छायो ॥१४४९॥

दोन्ही बाजूंनी बाणांचा प्रचंड वर्षाव झाला आणि आकाशात ढग पसरल्याचे दिसून आले.1449.

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਸਹਾਇ ਕੇ ਕਾਜ ਜਿਨੋ ਬਰ ਬੀਰਨ ਤੀਰ ਚਲਾਏ ॥
स्री जदुबीर सहाइ के काज जिनो बर बीरन तीर चलाए ॥

श्रीकृष्णाच्या मदतीसाठी बाण सोडणारे शूर योद्धे,

ਭੂਪਤਿ ਏਕ ਨ ਬਾਨ ਲਗਿਯੋ ਲਖਿ ਦੂਰਿ ਤੇ ਬਾਨਨ ਸੋ ਬਹੁ ਘਾਏ ॥
भूपति एक न बान लगियो लखि दूरि ते बानन सो बहु घाए ॥

कृष्णाच्या मदतीसाठी इतर योद्ध्यांनी सोडलेले बाण, त्यापैकी कोणीही राजाला मारले नाही, ते विकत घेतलेले ते स्वतःच दूरच्या बाणांनी मारले गेले.

ਧਾਇ ਪਰੀ ਬਹੁ ਜਾਦਵ ਸੈਨ ਧਵਾਇ ਕੈ ਸ੍ਯੰਦਨ ਚਾਪ ਚਢਾਏ ॥
धाइ परी बहु जादव सैन धवाइ कै स्यंदन चाप चढाए ॥

रथांवर आरूढ झालेले आणि धनुष्य ओढणारे यादव सैन्य केंगावर पडले

ਆਵਤ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਰਿਸ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪ ਸੋ ਪਲ ਮੈ ਦਲ ਪੈਦਲ ਘਾਏ ॥੧੪੫੦॥
आवत स्याम भनै रिस कै न्रिप सो पल मै दल पैदल घाए ॥१४५०॥

कवीच्या म्हणण्यानुसार ते रागाने आले, परंतु राजा एका क्षणात सैन्याच्या पुंजक्यांचा नाश करतो.1450.

ਏਕ ਗਿਰੇ ਤਜਿ ਪ੍ਰਾਨਨ ਕੋ ਰਨ ਕੀ ਛਿਤ ਮੈ ਅਤਿ ਜੁਧੁ ਮਚੈ ਕੈ ॥
एक गिरे तजि प्रानन को रन की छित मै अति जुधु मचै कै ॥

त्यातील काही निर्जीव होऊन रणांगणात पडले तर काही पळून गेले

ਏਕ ਗਏ ਭਜਿ ਕੈ ਇਕ ਘਾਇਲ ਏਕ ਲਰੇ ਮਨਿ ਕੋਪੁ ਬਢੈ ਕੈ ॥
एक गए भजि कै इक घाइल एक लरे मनि कोपु बढै कै ॥

त्यात काही घायाळ झाले तर काही मी रागाच्या भरात लढत राहिले

ਤਉ ਨ੍ਰਿਪ ਲੈ ਕਰ ਮੈ ਕਰਵਾਰ ਦੀਯੋ ਬਹੁ ਖੰਡਨ ਖੰਡਨ ਕੈ ਕੈ ॥
तउ न्रिप लै कर मै करवार दीयो बहु खंडन खंडन कै कै ॥

हातात तलवार घेऊन राजाने सैनिकांचे तुकडे केले

ਭੂਪ ਕੋ ਪਉਰਖ ਹੈ ਮਹਬੂਬ ਨਿਹਾਰ ਰਹੇ ਸਬ ਆਸਿਕ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ॥੧੪੫੧॥
भूप को पउरख है महबूब निहार रहे सब आसिक ह्वै कै ॥१४५१॥

असे दिसून आले की राजाचा धीटपणा प्रेयसीसारखा होता आणि सर्वजण त्याला प्रियकर म्हणून पाहतात.1451.