श्री दसाम ग्रंथ

पान - 386


ਹੋਇ ਬਿਦਾ ਤਬ ਹੀ ਗੁਰ ਤੇ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਅਪੁਨੇ ਪੁਰਿ ਆਯੋ ॥੮੯੧॥
होइ बिदा तब ही गुर ते कबि स्याम कहै अपुने पुरि आयो ॥८९१॥

गुरूच्या मुलाला घेऊन कृष्णाने गुरूंच्या चरणी डोके टेकवले आणि त्यांचा निरोप घेऊन तो आपल्या नगरात परतला.891.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਮਿਲੇ ਆਇ ਕੈ ਕੁਟੰਬ ਕੇ ਅਤਿ ਹੀ ਹਰਖ ਬਢਾਇ ॥
मिले आइ कै कुटंब के अति ही हरख बढाइ ॥

ते त्यांच्या कुटुंबीयांना भेटायला आले, सर्वांच्या आनंदात वाढ झाली

ਸੁਖ ਤਿਹ ਕੋ ਪ੍ਰਾਪਤਿ ਭਯੋ ਚਿਤਵਨ ਗਈ ਪਰਾਇ ॥੮੯੨॥
सुख तिह को प्रापति भयो चितवन गई पराइ ॥८९२॥

सर्वांना आराम वाटला आणि अनिश्चितता नष्ट झाली.892.

ਇਤਿ ਸਸਤ੍ਰ ਬਿਦਿਆ ਸੀਖ ਕੈ ਸੰਦੀਪਨ ਕੋ ਪੁਤ੍ਰ ਆਨਿ ਦੇ ਕਰਿ ਬਿਦਾ ਹੋਇ ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਆਵਤ ਭਏ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤੰ ॥
इति ससत्र बिदिआ सीख कै संदीपन को पुत्र आनि दे करि बिदा होइ ग्रिह को आवत भए धिआइ समापतं ॥

"धनुर्विद्या शिकल्यानंतर, गुरूचा मृत पुत्र यमाच्या जगातून परत आणला गेला आणि त्याच्या वडिलांना धार्मिक भेट म्हणून परत देण्यात आला."

ਅਥ ਊਧੋ ਬ੍ਰਿਜ ਭੇਜਾ ॥
अथ ऊधो ब्रिज भेजा ॥

आता उद्धवाला ब्रजाकडे पाठवण्याचे वर्णन सुरू होते

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਸੋਵਤ ਹੀ ਇਹ ਚਿੰਤ ਕਰੀ ਬ੍ਰਿਜ ਬਾਸਨ ਸਿਉ ਇਹ ਕਾਰਜ ਕਈਯੈ ॥
सोवत ही इह चिंत करी ब्रिज बासन सिउ इह कारज कईयै ॥

झोपेच्या वेळी कृष्णाच्या मनात विचार आला की आपण ब्रजच्या रहिवाशांसाठी काहीतरी करावे

ਪ੍ਰਾਤ ਭਏ ਤੇ ਬੁਲਾਇ ਕੈ ਊਧਵ ਭੇਜ ਕਹਿਯੋ ਤਿਹ ਠਉਰਹਿ ਦਈਯੈ ॥
प्रात भए ते बुलाइ कै ऊधव भेज कहियो तिह ठउरहि दईयै ॥

उध्दवाला पहाटे बोलावून ब्रजाला पाठवावे.

ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਜਾਇ ਸੰਤੋਖ ਕਰੈ ਸੁ ਸੰਤੋਖ ਕਰੈ ਹਮਰੀ ਧਰਮ ਮਈਯੈ ॥
ग्वारनि जाइ संतोख करै सु संतोख करै हमरी धरम मईयै ॥

जेणेकरून तो आपल्या देवी-माता आणि गोपी आणि गोपांना सांत्वनाचे शब्द सांगू शकेल

ਯਾ ਤੇ ਨ ਬਾਤ ਭਲੀ ਕਛੁ ਅਉਰ ਹੈ ਮੋਹਿ ਬਿਬੇਕਹਿ ਕੋ ਝਗਰਈਯੈ ॥੮੯੩॥
या ते न बात भली कछु अउर है मोहि बिबेकहि को झगरईयै ॥८९३॥

आणि मग प्रेम आणि ज्ञानाचा संघर्ष सोडवण्यासाठी दुसरा कोणताही मार्ग नाही.893.

ਪ੍ਰਾਤ ਭਏ ਤੇ ਬੁਲਾਇ ਕੈ ਊਧਵ ਪੈ ਬ੍ਰਿਜ ਭੂਮਹਿ ਭੇਜ ਦਯੋ ਹੈ ॥
प्रात भए ते बुलाइ कै ऊधव पै ब्रिज भूमहि भेज दयो है ॥

जेव्हा दिवस उजाडला तेव्हा कृष्णाने उद्धवाला बोलावून ब्रजाकडे पाठवले

ਸੋ ਚਲਿ ਨੰਦ ਕੇ ਧਾਮ ਗਯੋ ਬਤੀਯਾ ਕਹਿ ਸੋਕ ਅਸੋਕ ਭਯੋ ਹੈ ॥
सो चलि नंद के धाम गयो बतीया कहि सोक असोक भयो है ॥

सर्वांचे दु:ख दूर होऊन तो नंदांच्या घरी पोहोचला

ਨੰਦ ਕਹਿਯੋ ਸੰਗਿ ਊਧਵ ਕੇ ਕਬਹੂੰ ਹਰਿ ਜੀ ਮੁਹਿ ਚਿਤ ਕਯੋ ਹੈ ॥
नंद कहियो संगि ऊधव के कबहूं हरि जी मुहि चित कयो है ॥

नंदने उद्धवाला विचारले की कृष्णाला त्याची कधी आठवण आली आहे का?

ਯੌ ਕਹਿ ਕੈ ਸੁਧਿ ਸ੍ਯਾਮਹਿ ਕੈ ਧਰਨੀ ਪਰ ਸੋ ਮੁਰਝਾਇ ਪਯੋ ਹੈ ॥੮੯੪॥
यौ कहि कै सुधि स्यामहि कै धरनी पर सो मुरझाइ पयो है ॥८९४॥

एवढेच बोलून ते कृष्णाचे स्मरण करून बेशुद्ध होऊन पृथ्वीवर पडले.894.

ਜਬ ਨੰਦ ਪਰਿਯੋ ਗਿਰ ਭੂਮਿ ਬਿਖੈ ਤਬ ਯਾਹਿ ਕਹਿਯੋ ਜਦੁਬੀਰ ਅਏ ॥
जब नंद परियो गिर भूमि बिखै तब याहि कहियो जदुबीर अए ॥

जेव्हा नंद पृथ्वीवर पडला तेव्हा उद्धव म्हणाला की यादवांचा वीर आला आहे

ਸੁਨਿ ਕੈ ਬਤੀਯਾ ਉਠਿ ਠਾਢ ਭਯੋ ਮਨ ਕੇ ਸਭ ਸੋਕ ਪਰਾਇ ਗਏ ॥
सुनि कै बतीया उठि ठाढ भयो मन के सभ सोक पराइ गए ॥

हे शब्द ऐकून, दु:ख त्यागून,

ਉਠ ਕੈ ਸੁਧਿ ਸੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਹਮ ਜਾਨਤ ਊਧਵ ਪੇਚ ਕਏ ॥
उठ कै सुधि सो इह भाति कहियो हम जानत ऊधव पेच कए ॥

(जेव्हा) उठून सावध होऊन (नंदाने कृष्णाला पाहिले नाही,) असे म्हटले, मला कळते की उद्धवाने फसवणूक केली आहे.

ਤਜ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜ ਕੋ ਪੁਰ ਬੀਚ ਗਏ ਫਿਰਿ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜ ਮੈ ਨਹੀ ਸ੍ਯਾਮ ਅਏ ॥੮੯੫॥
तज कै ब्रिज को पुर बीच गए फिरि कै ब्रिज मै नही स्याम अए ॥८९५॥

नंद उभा राहिला आणि म्हणाला, हे उडवा! मला माहित आहे की तू आणि कृष्णाने आम्हाला फसवले आहे कारण ब्रजाचा त्याग करून नगरात गेल्यावर कृष्ण कधीच परतला नव्हता.

ਸ੍ਯਾਮ ਗਏ ਤਜਿ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜ ਕੋ ਬ੍ਰਿਜ ਲੋਗਨ ਕੋ ਅਤਿ ਹੀ ਦੁਖੁ ਦੀਨੋ ॥
स्याम गए तजि कै ब्रिज को ब्रिज लोगन को अति ही दुखु दीनो ॥

ब्रजाचा त्याग करून कृष्णाने सर्व लोकांना अत्यंत दुःख दिले आहे

ਊਧਵ ਬਾਤ ਸੁਨੋ ਹਮਰੀ ਤਿਹ ਕੈ ਬਿਨੁ ਭਯੋ ਹਮਰੋ ਪੁਰ ਹੀਨੋ ॥
ऊधव बात सुनो हमरी तिह कै बिनु भयो हमरो पुर हीनो ॥

हे उद्धवा! त्याच्याशिवाय ब्रजा गरीब झाला आहे

ਦੈ ਬਿਧਿ ਨੈ ਹਮਰੇ ਗ੍ਰਿਹ ਬਾਲਕ ਪਾਪ ਬਿਨਾ ਹਮ ਤੇ ਫਿਰਿ ਛੀਨੋ ॥
दै बिधि नै हमरे ग्रिह बालक पाप बिना हम ते फिरि छीनो ॥

आमच्या घरच्या नवऱ्याने कोणतेही पाप न करता आम्हाला मूल दिले आहे आणि ते आमच्याकडून काढून घेतले आहे.

ਯੌ ਕਹਿ ਸੀਸ ਝੁਕਾਇ ਰਹਿਯੋ ਬਹੁ ਸੋਕ ਬਢਿਯੋ ਅਤਿ ਰੋਦਨ ਕੀਨੋ ॥੮੯੬॥
यौ कहि सीस झुकाइ रहियो बहु सोक बढियो अति रोदन कीनो ॥८९६॥

Last लॉर्ड-देवाने आमच्या घरात एक मुलगा दिला, परंतु आम्हाला माहित नाही की त्याने आपल्याकडून कोणत्या पापाने त्याला आपल्याकडून काढून टाकले आहे?-असे म्हणत नंदने डोके टेकले आणि रडायला सुरुवात केली.

ਕਹਿ ਕੈ ਇਹ ਬਾਤ ਪਰਿਯੋ ਧਰਿ ਪੈ ਉਠਿ ਫੇਰਿ ਕਹਿਯੋ ਸੰਗ ਊਧਵ ਇਉ ॥
कहि कै इह बात परियो धरि पै उठि फेरि कहियो संग ऊधव इउ ॥

असे म्हणत नंदा जमिनीवर पडली (आणि शुद्धीवर आल्यावर) मग उठून उद्धवाला उद्देशून म्हणाली.

ਤਜਿ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜ ਸ੍ਯਾਮ ਗਏ ਮਥੁਰਾ ਹਮ ਸੰਗ ਕਹੋ ਕਬ ਕਾਰਨਿ ਕਿਉ ॥
तजि कै ब्रिज स्याम गए मथुरा हम संग कहो कब कारनि किउ ॥

असे म्हणत तो पृथ्वीवर पडला आणि पुन्हा उठून उद्धवाला म्हणाला, हे उद्धवा! कृष्ण ब्रज सोडून मातुरा का गेला याचे कारण सांग?

ਤੁਮਰੇ ਅਬ ਪਾਇ ਲਗੋ ਉਠ ਕੈ ਸੁ ਭਈ ਬਿਰਥਾ ਸੁ ਕਹੋ ਸਭ ਜਿਉ ॥
तुमरे अब पाइ लगो उठ कै सु भई बिरथा सु कहो सभ जिउ ॥

मी तुझ्या पाया पडतो, तू मला सर्व तपशील द्या

ਤਿਹ ਤੇ ਨਹੀ ਲੇਤ ਕਛੂ ਸੁਧਿ ਹੈ ਮੁਹਿ ਪਾਪਿ ਪਛਾਨਿ ਕਛੂ ਰਿਸ ਸਿਉ ॥੮੯੭॥
तिह ते नही लेत कछू सुधि है मुहि पापि पछानि कछू रिस सिउ ॥८९७॥

माझ्या कोणत्या पापासाठी कृष्ण माझ्याशी संवाद साधत नाही?���897.

ਸੁਨਿ ਕੈ ਤਿਨ ਊਧਵ ਯੌ ਬਤੀਯਾ ਇਹ ਭਾਤਨਿ ਸਿਉ ਤਿਹ ਉਤਰ ਦੀਨੋ ॥
सुनि कै तिन ऊधव यौ बतीया इह भातनि सिउ तिह उतर दीनो ॥

त्यांचे असे बोलणे ऐकून त्यांनी (नंदा) असे उत्तर दिले. तो बासुदेवाचा पुत्र होता.

ਥੋ ਸੁਤ ਸੋ ਬਸੁਦੇਵਹਿ ਕੋ ਤੁਮ ਤੇ ਸਭ ਪੈ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਨਹੀ ਛੀਨੋ ॥
थो सुत सो बसुदेवहि को तुम ते सभ पै प्रभ जू नही छीनो ॥

हे शब्द ऐकून उद्धवाने उत्तर दिले, �� तो वासुदेवाचा पुत्र होता, त्याला भगवंतांनी तुमच्यापासून हिरावून घेतले नाही.

ਸੁਨਿ ਕੈ ਪੁਰਿ ਕੋ ਪਤਿ ਯੌ ਬਤੀਯਾ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਉਸਾਸ ਕਹੈ ਤਿਨ ਲੀਨੋ ॥
सुनि कै पुरि को पति यौ बतीया कबि स्याम उसास कहै तिन लीनो ॥

हे ऐकून नंदने एक थंड सुस्कारा सोडला आणि धीर सुटला

ਧੀਰ ਗਯੋ ਛੁਟਿ ਰੋਵਤ ਭਯੋ ਇਨ ਹੂੰ ਤਿਹ ਦੇਖਤ ਰੋਦਨ ਕੀਨੋ ॥੮੯੮॥
धीर गयो छुटि रोवत भयो इन हूं तिह देखत रोदन कीनो ॥८९८॥

आणि उद्धवाकडे पाहून तो रडू लागला.898.

ਹਠਿ ਊਧਵ ਕੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਪੁਰ ਕੇ ਪਤਿ ਸੋ ਕਛੁ ਸੋਕ ਨ ਕੀਜੈ ॥
हठि ऊधव कै इह भाति कहियो पुर के पति सो कछु सोक न कीजै ॥

उद्धव चिकाटीने म्हणाले, हे ब्रजाचे स्वामी! दु: खी होऊ नका

ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੀ ਮੁਹਿ ਜੋ ਬਤੀਯਾ ਤਿਹ ਕੀ ਬਿਰਥਾ ਸਭ ਹੀ ਸੁਨਿ ਲੀਜੈ ॥
स्याम कही मुहि जो बतीया तिह की बिरथा सभ ही सुनि लीजै ॥

कृष्णाने जे काही मला तुमच्यापर्यंत पोहोचवायला सांगितले आहे ते तुम्ही सर्वजण ऐका

ਜਾ ਕੀ ਕਥਾ ਸੁਨਿ ਹੋਤ ਖੁਸੀ ਮਨ ਦੇਖਤ ਹੀ ਜਿਸ ਕੋ ਮੁਖ ਜੀਜੈ ॥
जा की कथा सुनि होत खुसी मन देखत ही जिस को मुख जीजै ॥

ज्याच्या बोलण्याने मन प्रसन्न होते आणि ज्याचे मुख पाहून सर्वांना जीवनशक्ती प्राप्त होते,

ਵਾਹਿ ਕਹਿਯੋ ਨਹਿ ਚਿੰਤ ਕਰੋ ਨ ਕਛੂ ਇਹ ਤੇ ਤੁਮਰੋ ਫੁਨਿ ਛੀਜੈ ॥੮੯੯॥
वाहि कहियो नहि चिंत करो न कछू इह ते तुमरो फुनि छीजै ॥८९९॥

त्या कृष्णाने तुला सर्व चिंता सोडून देण्यास सांगितले आहे, तू काहीही गमावणार नाहीस.���899.

ਸੁਨਿ ਕੈ ਇਮ ਊਧਵ ਤੇ ਬਤੀਯਾ ਫਿਰਿ ਊਧਵ ਕੋ ਸੋਊ ਪੂਛਨ ਲਾਗਿਯੋ ॥
सुनि कै इम ऊधव ते बतीया फिरि ऊधव को सोऊ पूछन लागियो ॥

अशाप्रकारे उद्धवाचे बोलणे ऐकून नंदांनी पुढे उद्धवाला प्रश्न केला आणि कृष्णाची कथा ऐकली

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਥਾ ਸੁਨਿ ਚਿਤ ਕੇ ਬੀਚ ਹੁਲਾਸ ਬਢਿਓ ਸਭ ਹੀ ਦੁਖ ਭਾਗਿਯੋ ॥
कान्रह कथा सुनि चित के बीच हुलास बढिओ सभ ही दुख भागियो ॥

त्याचे सर्व दु:ख दूर झाले आणि त्याच्या मनात आनंद वाढला

ਅਉਰ ਦਈ ਸਭ ਛੋਰਿ ਕਥਾ ਹਰਿ ਬਾਤ ਸੁਨੈਬੇ ਬਿਖੈ ਅਨੁਰਾਗਿਯੋ ॥
अउर दई सभ छोरि कथा हरि बात सुनैबे बिखै अनुरागियो ॥

त्याने इतर सर्व बोलणे सोडून दिले आणि कृष्णाबद्दल जाणून घेण्यात मग्न झाले

ਧ੍ਯਾਨ ਲਗਾਵਤ ਜਿਉ ਜੁਗੀਯਾ ਇਹ ਤਿਉ ਹਰਿ ਧ੍ਯਾਨ ਕੇ ਭੀਤਰ ਪਾਗਿਯੋ ॥੯੦੦॥
ध्यान लगावत जिउ जुगीया इह तिउ हरि ध्यान के भीतर पागियो ॥९००॥

ज्या पद्धतीने योगी ध्यान करतात, त्याप्रमाणे त्यांनी फक्त कृष्णावर लक्ष केंद्रित केले.900.

ਯੌ ਕਹਿ ਊਧਵ ਜਾਤ ਭਯੋ ਬ੍ਰਿਜ ਮੈ ਜਹ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਕੀ ਸੁਧਿ ਪਾਈ ॥
यौ कहि ऊधव जात भयो ब्रिज मै जह ग्वारनि की सुधि पाई ॥

असे सांगून गोपींची अवस्था जाणून घेण्यासाठी उद्धव गावी गेला

ਮਾਨਹੁ ਸੋਕ ਕੋ ਧਾਮ ਹੁਤੋ ਦ੍ਰੁਮ ਠਉਰ ਰਹੇ ਸੁ ਤਹਾ ਮੁਰਝਾਈ ॥
मानहु सोक को धाम हुतो द्रुम ठउर रहे सु तहा मुरझाई ॥

सर्व ब्रजा त्याला दु:खाचे निवासस्थान म्हणून दिसले, तेथे झाडे आणि झाडे शोकाने सुकून गेली होती.

ਮੋਨ ਰਹੀ ਗ੍ਰਿਹ ਬੈਠਿ ਤ੍ਰੀਯਾ ਮਨੋ ਯੌ ਉਪਜੀ ਇਹ ਤੇ ਦੁਚਿਤਾਈ ॥
मोन रही ग्रिह बैठि त्रीया मनो यौ उपजी इह ते दुचिताई ॥

स्त्रिया आपापल्या घरात शांत बसल्या होत्या

ਸ੍ਯਾਮ ਸੁਨੇ ਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨ੍ਯ ਭਈ ਨਹਿ ਆਇ ਸੁਨੇ ਫਿਰਿ ਭੀ ਦੁਖਦਾਈ ॥੯੦੧॥
स्याम सुने ते प्रसंन्य भई नहि आइ सुने फिरि भी दुखदाई ॥९०१॥

ते एका मोठ्या अनिश्चिततेत अडकलेले दिसले, कृष्णाबद्दल ऐकून ते प्रसन्न झाले, परंतु जेव्हा त्यांना हे कळले की तो आला नाही, तेव्हा त्यांना दुःख झाले.901.

ਊਧਵ ਬਾਚ ॥
ऊधव बाच ॥

उद्धव यांचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਊਧਵ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਸੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਹਰਿ ਕੀ ਬਤੀਯਾ ਸੁਨਿ ਲੀਜੈ ॥
ऊधव ग्वारनि सो इह भाति कहियो हरि की बतीया सुनि लीजै ॥

उद्धव गोपींना म्हणाला, कृष्णाविषयी सर्व काही ऐका

ਮਾਰਗ ਜਾਹਿ ਕਹਿਯੋ ਚਲੀਯੈ ਜੋਊ ਕਾਜ ਕਹਿਯੋ ਸੋਊ ਕਾਰਜ ਕੀਜੈ ॥
मारग जाहि कहियो चलीयै जोऊ काज कहियो सोऊ कारज कीजै ॥

त्याने तुम्हाला ज्या मार्गावर चालण्यास सांगितले आहे, त्यावर चालण्यास सांगितले आहे आणि जे काही काम करण्यास सांगितले आहे ते तुम्ही करू शकता.

ਜੋਗਿਨ ਫਾਰਿ ਸਭੈ ਪਟ ਹੋਵਹੁ ਯੌ ਤੁਮ ਸੋ ਕਹਿਯੋ ਸੋਊ ਕਰੀਜੈ ॥
जोगिन फारि सभै पट होवहु यौ तुम सो कहियो सोऊ करीजै ॥

*आमची वस्त्रे फाडून योगी व्हा आणि जे काही तुम्हाला सांगितले जात आहे ते तुम्ही करू शकता