श्री दसाम ग्रंथ

पान - 943


ਪਰੀ ਦੇਵ ਦਾਵਾਨ ਕੀ ਮਾਰਿ ਭਾਰੀ ॥
परी देव दावान की मारि भारी ॥

देव आणि दानवांमध्ये वारंवार युद्ध झाले.

ਹਠਿਯੋ ਏਕ ਹਾਠੇ ਤਹਾ ਛਤ੍ਰਧਾਰੀ ॥
हठियो एक हाठे तहा छत्रधारी ॥

तिथे एक योद्धा उभा होता.

ਅਜ੍ਰਯਾਨੰਦ ਜੂ ਕੌ ਸਤੇ ਲੋਕ ਜਾਨੈ ॥
अज्रयानंद जू कौ सते लोक जानै ॥

अजचा मुलगा (तो) सात लोक ओळखत होते.

ਪਰੇ ਆਨਿ ਸੋਊ ਮਹਾ ਰੋਸ ਠਾਨੈ ॥੧੧॥
परे आनि सोऊ महा रोस ठानै ॥११॥

(विशाल) योद्धे त्याच्यावर रागावले. 11.

ਮਹਾ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਹਠੀ ਦੈਤ ਢੂਕੇ ॥
महा कोप कै कै हठी दैत ढूके ॥

हट्टी दैत्यांना खूप राग आला आणि ते जवळ आले

ਫਿਰੇ ਆਨਿ ਚਾਰੋ ਦਿਸਾ ਰਾਵ ਜੂ ਕੇ ॥
फिरे आनि चारो दिसा राव जू के ॥

आणि राजाला (दशरथ) चारही बाजूंनी घेरले.

ਮਹਾ ਬਜ੍ਰ ਬਾਨਾਨ ਕੈ ਘਾਇ ਮਾਰੈ ॥
महा बज्र बानान कै घाइ मारै ॥

ते मेघगर्जनासारखे बाण सोडत होते

ਬਲੀ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰਿ ਐਸੇ ਪੁਕਾਰੈ ॥੧੨॥
बली मार ही मारि ऐसे पुकारै ॥१२॥

आणि बळी (राक्षस) असे ओरडत होता की 'मार-मार'. 12.

ਹਟੇ ਨ ਹਠੀਲੇ ਹਠੇ ਐਠਿਯਾਰੇ ॥
हटे न हठीले हठे ऐठियारे ॥

जिद्दी योद्धे मागे हटत नाहीत

ਮੰਡੇ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਮਹਾਬੀਰ ਮਾਰੇ ॥
मंडे कोप कै कै महाबीर मारे ॥

आणि महान संतप्त योद्धे मारले जाऊ लागले.

ਚਹੁੰ ਓਰ ਬਾਦਿਤ੍ਰ ਆਨੇਕ ਬਾਜੈ ॥
चहुं ओर बादित्र आनेक बाजै ॥

चारही बाजूंनी युद्धाच्या अनेक घंटा वाजू लागल्या.

ਉਠਿਯੋ ਰਾਗ ਮਾਰੂ ਮਹਾ ਸੂਰ ਗਾਜੈ ॥੧੩॥
उठियो राग मारू महा सूर गाजै ॥१३॥

प्राणघातक सूर वाजू लागले आणि महान योद्धे गर्जना करू लागले. 13.

ਕਿਤੇ ਹਾਕ ਮਾਰੇ ਕਿਤੇ ਬਾਕ ਦਾਬੇ ॥
किते हाक मारे किते बाक दाबे ॥

किती मारले गेले आणि किती भीतीने दाबले गेले ('बाक'),

ਕਿਤੇ ਢਾਲ ਢਾਹੇ ਕਿਤੇ ਦਾੜ ਚਾਬੇ ॥
किते ढाल ढाहे किते दाड़ चाबे ॥

काहींना ढालीने खाली पाडण्यात आले तर काहींना चाकूने चावले गेले.

ਕਿਤੇ ਬਾਕ ਸੌ ਹਲ ਹਲੇ ਬੀਰ ਭਾਰੀ ॥
किते बाक सौ हल हले बीर भारी ॥

किती योद्धे शब्दांनी ओरडत राहिले

ਕਿਤੇ ਜੂਝਿ ਜੋਧਾ ਗਏ ਛਤ੍ਰਧਾਰੀ ॥੧੪॥
किते जूझि जोधा गए छत्रधारी ॥१४॥

आणि किती छत्री परिधान केलेले योद्धे (रणांगणात) लढताना मरण पावले. 14.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਅਸੁਰਨ ਕੀ ਸੈਨਾ ਹੁਤੇ ਅਸੁਰ ਨਿਕਸਿਯੋ ਏਕ ॥
असुरन की सैना हुते असुर निकसियो एक ॥

भूतांच्या सैन्यातून, एक भूत बाहेर आला,

ਸੂਤ ਸੰਘਾਰਿ ਅਜ ਨੰਦ ਕੌ ਮਾਰੇ ਬਿਸਿਖ ਅਨੇਕ ॥੧੫॥
सूत संघारि अज नंद कौ मारे बिसिख अनेक ॥१५॥

ज्याने दशरथाच्या रथाचा नाश केला आणि त्याच्यावर असंख्य बाण फेकले.(15)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਭਰਥ ਮਾਤ ਐਸੇ ਸੁਨਿ ਪਾਯੋ ॥
भरथ मात ऐसे सुनि पायो ॥

जेव्हा भरताच्या आईने (काकई) हे ऐकले

ਕਾਮ ਸੂਤਿ ਅਜਿ ਸੁਤ ਕੌ ਆਯੋ ॥
काम सूति अजि सुत कौ आयो ॥

भरताच्या आईने (कैकेयी) जेव्हा ऐकले की राजाचा रथ नष्ट झाला आहे.

ਆਪਨ ਭੇਖ ਸੁਭਟ ਕੋ ਧਰਿਯੋ ॥
आपन भेख सुभट को धरियो ॥

म्हणून त्याने योद्ध्याचा वेश धारण केला

ਜਾਇ ਸੂਤਪਨ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਕਰਿਯੋ ॥੧੬॥
जाइ सूतपन न्रिप को करियो ॥१६॥

तिने स्वतःचा वेश धारण केला, स्वतःला राजाच्या रथ चालकाचा वेष घातला आणि पदभार स्वीकारला.(16)

ਸ੍ਯੰਦਨ ਐਸੀ ਭਾਤਿ ਧਵਾਵੈ ॥
स्यंदन ऐसी भाति धवावै ॥

अशा पद्धतीने त्यांनी रथ चालवला

ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਬਾਨ ਨ ਲਾਗਨ ਪਾਵੈ ॥
न्रिप को बान न लागन पावै ॥

शत्रूचा बाण राजाला लागू देणार नाही अशा पद्धतीने तिने रथ चालवला.

ਜਾਯੋ ਚਾਹਤ ਅਜਿ ਸੁਤ ਜਹਾ ॥
जायो चाहत अजि सुत जहा ॥

दशरथाला जिकडे जायचे होते,

ਲੈ ਅਬਲਾ ਪਹੁਚਾਵੈ ਤਹਾ ॥੧੭॥
लै अबला पहुचावै तहा ॥१७॥

राजाला जिथे जायचे होते तिथे बाई त्याला घेऊन गेली.(१७)

ਐਸੇ ਅਬਲਾ ਰਥਹਿ ਧਵਾਵੈ ॥
ऐसे अबला रथहि धवावै ॥

कैकयी याप्रमाणे रथ चालवत असे

ਜਹੁ ਪਹੁਚੈ ਤਾ ਕੌ ਨ੍ਰਿਪ ਘਾਵੈ ॥
जहु पहुचै ता कौ न्रिप घावै ॥

तिने घोड्यांना एवढ्या बळजबरीने शिक्षा केली की तिच्या वाटेवर आलेल्या कोणत्याही राजाला तिने मारले.

ਉਡੀ ਧੂਰਿ ਲਗੀ ਅਸਮਾਨਾ ॥
उडी धूरि लगी असमाना ॥

(रणभूमीची) धूळ उडून आकाशाला भिडत होती

ਅਸਿ ਚਮਕੈ ਬਿਜੁਰੀ ਪਰਮਾਨਾ ॥੧੮॥
असि चमकै बिजुरी परमाना ॥१८॥

धूळ निर्माण झाली-वादळ घट्ट झाले तरी राजाची तलवार विजेसारखी पसरली.(18)

ਤਿਲੁ ਤਿਲੁ ਟੂਕ ਏਕ ਕਰਿ ਮਾਰੇ ॥
तिलु तिलु टूक एक करि मारे ॥

(राजाने) त्यांचे तुकडे करून त्यांना ठार मारले

ਏਕ ਬੀਰ ਕਟਿ ਤੈ ਕਟਿ ਡਾਰੇ ॥
एक बीर कटि तै कटि डारे ॥

हे एक भयंकर युद्ध होते कारण सर्व बाजूंनी शूर योद्धे थैमान घालत होते.

ਦਸਰਥ ਅਧਿਕ ਕੋਪ ਕਰਿ ਗਾਜਿਯੋ ॥
दसरथ अधिक कोप करि गाजियो ॥

राजा दशरथ खूप क्रोधित झाला आणि गर्जना करू लागला

ਰਨ ਮੈ ਰਾਗ ਮਾਰੂਆ ਬਾਜਿਯੋ ॥੧੯॥
रन मै राग मारूआ बाजियो ॥१९॥

प्रचलित मारामारीत, धार्मिक लोक देखील कापले गेले आणि फक्त (कवी) (19)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਸੰਖ ਨਫੀਰੀ ਕਾਨ੍ਰਹਰੇ ਤੁਰਹੀ ਭੇਰ ਅਪਾਰ ॥
संख नफीरी कान्रहरे तुरही भेर अपार ॥

रणांगणात असंख्य कर्णे, कर्णे, कर्णे, कर्णे (वाजत होते).

ਮੁਚੰਗ ਸਨਾਈ ਡੁਗਡੁਗੀ ਡਵਰੂ ਢੋਲ ਹਜਾਰ ॥੨੦॥
मुचंग सनाई डुगडुगी डवरू ढोल हजार ॥२०॥

आणि हजारो मुचंग, सनई, डुगडुगी, दोरू आणि ढोल (सूर बनवत होते) 20.

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥
भुजंग छंद ॥

भुजंग छंद

ਚਲੇ ਭਾਜਿ ਲੇਾਂਡੀ ਸੁ ਜੋਧਾ ਗਰਜੈ ॥
चले भाजि लेांडी सु जोधा गरजै ॥

शूरवीरांची गर्जना ऐकून भ्याड पळून जात आहेत

ਮਹਾ ਭੇਰ ਭਾਰੀਨ ਸੌ ਨਾਦ ਬਜੈ ॥
महा भेर भारीन सौ नाद बजै ॥

आणि भयभीत आवाजात मोठ्या घंटा वाजत आहेत.

ਪਰੀ ਆਨਿ ਭੂਤਾਨ ਕੀ ਭੀਰ ਭਾਰੀ ॥
परी आनि भूतान की भीर भारी ॥

तेथे भूतांचा वावर आहे

ਮੰਡੇ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਬਡੇ ਛਤ੍ਰ ਧਾਰੀ ॥੨੧॥
मंडे कोप कै कै बडे छत्र धारी ॥२१॥

आणि मोठ्या छत्र्या रागाने भरलेल्या उभ्या आहेत. २१.

ਦਿਪੈ ਹਾਥ ਮੈ ਕੋਟਿ ਕਾਢੀ ਕ੍ਰਿਪਾਨੈ ॥
दिपै हाथ मै कोटि काढी क्रिपानै ॥

हातात कोट्यावधी किरपाणांची नक्षी दिसते

ਗਿਰੈ ਭੂਮਿ ਮੈ ਝੂਮਿ ਜੋਧਾ ਜੁਆਨੈ ॥
गिरै भूमि मै झूमि जोधा जुआनै ॥

आणि महान तरुण योद्धे रणांगणावर पडत आहेत.

ਪਰੀ ਆਨਿ ਬੀਰਾਨ ਕੀ ਭੀਰ ਭਾਰੀ ॥
परी आनि बीरान की भीर भारी ॥

वीरांवर प्रचंड गर्दी झाली आहे

ਬਹੈ ਸਸਤ੍ਰ ਔਰ ਅਸਤ੍ਰ ਕਾਤੀ ਕਟਾਰੀ ॥੨੨॥
बहै ससत्र और असत्र काती कटारी ॥२२॥

आणि शस्त्रे, शस्त्रे, तलवारी, तलवारी फिरत आहेत. 22.