श्री दसाम ग्रंथ

पान - 903


ਹਾਥ ਉਚਾਇ ਹਨੀ ਛਤਿਯਾ ਮੁਸਕਾਇ ਲਜਾਇ ਸਖੀ ਚਹੂੰ ਘਾਤੈ ॥
हाथ उचाइ हनी छतिया मुसकाइ लजाइ सखी चहूं घातै ॥

त्यांच्या छातीवर हात ठेवून, दासी नम्रपणे हसल्या.

ਨੈਨਨ ਸੌ ਕਹਿਯੋ ਏ ਜਦੁਨਾਥ ਸੁ ਭੌਹਨ ਸੌ ਕਹਿਯੋ ਜਾਹੁ ਇਹਾ ਤੈ ॥੬॥
नैनन सौ कहियो ए जदुनाथ सु भौहन सौ कहियो जाहु इहा तै ॥६॥

मिणमिणत्या डोळ्यांनी त्यांनी विचारले, 'अरे कृष्णा, तू इथून जा.'(6)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਨੈਨਨ ਸੋ ਹਰਿ ਰਾਇ ਕਹਿ ਭੌਹਨ ਉਤਰ ਦੀਨ ॥
नैनन सो हरि राइ कहि भौहन उतर दीन ॥

डोळ्यांतून चमकून कृष्णाने उत्तर दिले,

ਭੇਦ ਨ ਪਾਯੋ ਕੌਨਹੂੰ ਕ੍ਰਿਸਨ ਬਿਦਾ ਕਰ ਦੀਨ ॥੭॥
भेद न पायो कौनहूं क्रिसन बिदा कर दीन ॥७॥

परंतु कोणत्याही शरीराने गूढ ओळखले नाही आणि कृष्णाला निरोप देण्यात आला.(7)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਅਸੀਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੮੦॥੧੩੪੪॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे असीवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥८०॥१३४४॥अफजूं॥

आशीर्वादाने पूर्ण झालेला राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्रांच्या संभाषणाची ऐंशीवी बोधकथा. (८०)(१३४२)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਨਗਰ ਸਿਰੋਮਨਿ ਕੋ ਹੁਤੋ ਸਿੰਘ ਸਿਰੋਮਨਿ ਭੂਪ ॥
नगर सिरोमनि को हुतो सिंघ सिरोमनि भूप ॥

सिरोमन शहरात सिरोमन सिंह नावाचा एक राजा होता.

ਅਮਿਤ ਦਰਬੁ ਘਰ ਮੈ ਧਰੇ ਸੁੰਦਰ ਕਾਮ ਸਰੂਪ ॥੧॥
अमित दरबु घर मै धरे सुंदर काम सरूप ॥१॥

तो कामदेवसारखा देखणा होता आणि त्याच्याकडे भरपूर संपत्ती होती.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਦ੍ਰਿਗ ਧੰਨ੍ਰਯਾ ਤਾ ਕੀ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥
द्रिग धंन्रया ता की बर नारी ॥

त्याची पत्नी धन्या नावाची थोर स्त्री होती.

ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਰਹੈ ਲਾਜ ਤੇ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥
न्रिप को रहै लाज ते प्यारी ॥

ड्रिग दानिया त्याची पत्नी होती; ती राजाला खूप आवडली होती.

ਏਕ ਦਿਵਸ ਰਾਜ ਘਰ ਆਯੋ ॥
एक दिवस राज घर आयो ॥

एके दिवशी राजा घरी आला

ਰੰਗ ਨਾਥ ਜੋਗਿਯਹਿ ਬੁਲਾਯੋ ॥੨॥
रंग नाथ जोगियहि बुलायो ॥२॥

एकदा राजा घरी आला आणि त्याने योगी रंग नाथ यांना हाक मारली.(2)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਬ੍ਰਹਮ ਬਾਦ ਤਾ ਸੌ ਕਿਯੋ ਰਾਜੈ ਨਿਕਟਿ ਬੁਲਾਇ ॥
ब्रहम बाद ता सौ कियो राजै निकटि बुलाइ ॥

राजाने त्याला बोलावले आणि त्याने त्याच्याशी ईश्वरप्राप्तीबद्दल चर्चा केली.

ਜੁ ਕਛੁ ਕਥਾ ਤਿਨ ਸੌ ਭਈ ਸੋ ਮੈ ਕਹਤ ਬਨਾਇ ॥੩॥
जु कछु कथा तिन सौ भई सो मै कहत बनाइ ॥३॥

प्रवचनात जे काही घडले ते मी तुम्हाला सांगणार आहे;(3)

ਏਕ ਨਾਥ ਸਭ ਜਗਤ ਮੈ ਬ੍ਯਾਪਿ ਰਹਿਯੋ ਸਭ ਦੇਸ ॥
एक नाथ सभ जगत मै ब्यापि रहियो सभ देस ॥

विश्वात फक्त एकच आहे, जो सर्वव्यापी आहे.

ਸਭ ਜੋਨਿਨ ਮੈ ਰਵਿ ਰਹਿਯੋ ਊਚ ਨੀਚ ਕੇ ਭੇਸ ॥੪॥
सभ जोनिन मै रवि रहियो ऊच नीच के भेस ॥४॥

तो प्रत्येक जीवनात उच्च-नीच असा भेदभाव न करता विजयी असतो.(4)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਸਰਬ ਬ੍ਯਾਪੀ ਸ੍ਰੀਪਤਿ ਜਾਨਹੁ ॥
सरब ब्यापी स्रीपति जानहु ॥

देवाला सर्वव्यापी समजा,

ਸਭ ਹੀ ਕੋ ਪੋਖਕ ਕਰਿ ਮਾਨਹੁ ॥
सभ ही को पोखक करि मानहु ॥

भगवंत सर्वत्र विराजमान आहे आणि तो सर्वांचा दाता आहे.

ਸਰਬ ਦਯਾਲ ਮੇਘ ਜਿਮਿ ਢਰਈ ॥
सरब दयाल मेघ जिमि ढरई ॥

(तो) पर्याय म्हणून सर्वांवर दया करतो

ਸਭ ਕਾਹੂ ਕਰ ਕਿਰਪਾ ਕਰਈ ॥੫॥
सभ काहू कर किरपा करई ॥५॥

तो सर्वांवर दयाळू आहे आणि सर्वांवर त्याच्या कृपेचा वर्षाव करतो.(५)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਸਭ ਕਾਹੂ ਕੋ ਪੋਖਈ ਸਭ ਕਾਹੂ ਕੌ ਦੇਇ ॥
सभ काहू को पोखई सभ काहू कौ देइ ॥

तोच सर्वांचे पालनपोषण करतो आणि तोच सर्वांचे पालनपोषण करतो.

ਜੋ ਤਾ ਤੇ ਮੁਖ ਫੇਰਈ ਮਾਗਿ ਮੀਚ ਕਹ ਲੇਇ ॥੬॥
जो ता ते मुख फेरई मागि मीच कह लेइ ॥६॥

जो कधीही त्याचे मन त्याच्यापासून दूर करतो, तो स्वत: च्या विनाशाला आमंत्रित करतो (6)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਏਕਨ ਸੋਖੈ ਏਕਨ ਭਰੈ ॥
एकन सोखै एकन भरै ॥

जर त्याच्यामुळे एक बाजू कुजली असेल,

ਏਕਨ ਮਾਰੈ ਇਕਨਿ ਉਬਰੈ ॥
एकन मारै इकनि उबरै ॥

दुसरी बाजू ओलसर आहे.

ਏਕਨ ਘਟਵੈ ਏਕ ਬਢਾਵੈ ॥
एकन घटवै एक बढावै ॥

जर एक त्याच्याद्वारे संपुष्टात आले तर दुसऱ्याला जीवन दिले जाते.

ਦੀਨ ਦਯਾਲ ਯੌ ਚਰਿਤ ਦਿਖਾਵੈ ॥੭॥
दीन दयाल यौ चरित दिखावै ॥७॥

जर एक पैलू कमी झाला तर दुसरा, तो वाढवतो. अशा प्रकारे निर्माता त्याची घटना प्रदर्शित करतो.(7)

ਰੂਪ ਰੇਖ ਜਾ ਕੇ ਕਛੁ ਨਾਹੀ ॥
रूप रेख जा के कछु नाही ॥

तो कोणत्याही सीमा आणि विग्नेट्सशिवाय आहे.

ਭੇਖ ਅਭੇਖ ਸਭ ਕੇ ਘਟ ਮਾਹੀ ॥
भेख अभेख सभ के घट माही ॥

तो दृश्य आणि अदृश्य अशा दोन्ही गोष्टींमध्ये विराजमान आहे.

ਜਾ ਪਰ ਕ੍ਰਿਪਾ ਚਛੁ ਕਰਿ ਹੇਰੈ ॥
जा पर क्रिपा चछु करि हेरै ॥

ज्याला तो आपल्या आश्रयाने घेतो,

ਤਾ ਕੀ ਕੌਨ ਛਾਹ ਕੌ ਛੇਰੈ ॥੮॥
ता की कौन छाह कौ छेरै ॥८॥

त्याला कोणत्याही वाईटाने दोष दिला जाऊ शकत नाही. (8)

ਜਛ ਭੁਜੰਗ ਅਕਾਸ ਬਨਾਯੋ ॥
जछ भुजंग अकास बनायो ॥

त्याने स्वर्गात जच्छ, भुजंग निर्माण केले आणि

ਦੇਵ ਅਦੇਵ ਥਪਿ ਬਾਦਿ ਰਚਾਯੋ ॥
देव अदेव थपि बादि रचायो ॥

देव आणि दानवांमध्ये संघर्ष सुरू झाला.

ਭੂਮਿ ਬਾਰਿ ਪੰਚ ਤਤੁ ਪ੍ਰਕਾਸਾ ॥
भूमि बारि पंच ततु प्रकासा ॥

पृथ्वी, पाणी आणि पाच घटकांची स्थापना केल्यानंतर,

ਆਪਹਿ ਦੇਖਤ ਬੈਠ ਤਮਾਸਾ ॥੯॥
आपहि देखत बैठ तमासा ॥९॥

त्याच्या खेळाचे निरीक्षण करण्यासाठी तो तेथे उभा राहिला.(9)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਜੀਵ ਜੰਤ ਸਭ ਥਾਪਿ ਕੈ ਪੰਥ ਬਨਾਏ ਦੋਇ ॥
जीव जंत सभ थापि कै पंथ बनाए दोइ ॥

सर्व ॲनिमेशन स्थापित केले आणि नंतर दोन मार्ग (जन्म आणि मृत्यू) तयार केले.

ਝਗਰਿ ਪਚਾਏ ਆਪਿ ਮਹਿ ਮੋਹਿ ਨ ਚੀਨੈ ਕੋਇ ॥੧੦॥
झगरि पचाए आपि महि मोहि न चीनै कोइ ॥१०॥

आणि नंतर शोक व्यक्त केला, 'ते सर्व भांडणात अडकतात आणि कोणीही मला आठवत नाही.'(10)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਯਹ ਸਭ ਭੇਦ ਸਾਧੁ ਕੋਊ ਜਾਨੈ ॥
यह सभ भेद साधु कोऊ जानै ॥

ही सर्व रहस्ये फक्त साधूच समजू शकतो

ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਕੋ ਤਤ ਪਛਾਨੈ ॥
सति नामु को तत पछानै ॥

हे सत्य केवळ संतच ओळखू शकतात आणि सतनाम हे खरे नाव मान्य करणारे फारसे नाहीत.

ਜੋ ਸਾਧਕ ਯਾ ਕੌ ਲਖਿ ਪਾਵੈ ॥
जो साधक या कौ लखि पावै ॥

जो साधक त्याला (देव) ओळखतो,

ਜਨਨੀ ਜਠਰ ਬਹੁਰਿ ਨਹਿ ਆਵੈ ॥੧੧॥
जननी जठर बहुरि नहि आवै ॥११॥

आणि जो जाणतो, तो पुन्हा गरोदरपणात दुःख सहन करत नाही. (११)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਜਬ ਜੋਗੀ ਐਸੇ ਕਹਿਯੋ ਤਬ ਰਾਜੈ ਮੁਸਕਾਇ ॥
जब जोगी ऐसे कहियो तब राजै मुसकाइ ॥

जेव्हा योगी हे सर्व बोलले तेव्हा राजा हसला.

ਤਤ ਬ੍ਰਹਮ ਕੇ ਬਾਦਿ ਕੌ ਉਚਰਤ ਭਯੋ ਬਨਾਇ ॥੧੨॥
तत ब्रहम के बादि कौ उचरत भयो बनाइ ॥१२॥

आणि ब्रह्मदेवाचे सार समजावून सांगण्यास सुरुवात केली, निर्माता.(12)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਜੋਗੀ ਡਿੰਭ ਕਿ ਜੋਗੀ ਜਿਯਰੋ ॥
जोगी डिंभ कि जोगी जियरो ॥

जोगी ढोंगी की जेउरा,

ਜੋਗੀ ਦੇਹ ਕਿ ਜੋਗੀ ਹਿਯਰੋ ॥
जोगी देह कि जोगी हियरो ॥

योग दांभिकता आहे की जीवन शक्ती आहे?

ਸੋ ਜੋਗੀ ਜੋ ਜੋਗ ਪਛਾਨੈ ॥
सो जोगी जो जोग पछानै ॥

(खरोखर) जोग ओळखणारा तो योगी आहे

ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨ ਜਾਨੈ ॥੧੩॥
सति नामु बिनु अवरु न जानै ॥१३॥

ज्या योगींना योगाचा अनुभव घ्यायचा आहे, तो सतनाम या खऱ्या नावाशिवाय जाणणार नाही.(१३)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਡਿੰਭ ਦਿਖਾਯੋ ਜਗਤ ਕੋ ਜੋਗੁ ਨ ਉਪਜਿਯੋ ਜੀਯ ॥
डिंभ दिखायो जगत को जोगु न उपजियो जीय ॥

जगाला ढोंगीपणा दाखवून योग साधता येत नाही.

ਯਾ ਜਗ ਕੇ ਸੁਖ ਤੇ ਗਯੋ ਜਨਮ ਬ੍ਰਿਥਾ ਗੇ ਕੀਯ ॥੧੪॥
या जग के सुख ते गयो जनम ब्रिथा गे कीय ॥१४॥

उलट शुभ जन्म वाया जातो आणि सांसारिक आनंद मिळत नाही (१४)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਤਬ ਜੋਗੀ ਹਸਿ ਬਚਨ ਉਚਾਰੋ ॥
तब जोगी हसि बचन उचारो ॥

तेव्हा योगींनी आनंदाने सांगितले,

ਸੁਨਹੁ ਰਾਵ ਜੂ ਗ੍ਯਾਨ ਹਮਾਰੋ ॥
सुनहु राव जू ग्यान हमारो ॥

'माझ्या सार्वभौम, माझे ऐक.

ਸੋ ਜੋਗੀ ਜੋ ਜੋਗ ਪਛਾਨੈ ॥
सो जोगी जो जोग पछानै ॥

'जो योगाचे आकलन करतो,

ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨ ਜਾਨੈ ॥੧੫॥
सति नामु बिनु अवरु न जानै ॥१५॥

एक योगी आहे आणि सतनामशिवाय इतर कोणालाही ओळखत नाही.(15)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਜਬ ਚਾਹਤ ਹੈ ਆਤਮਾ ਇਕ ਤੇ ਭਯੋ ਅਨੇਕ ॥
जब चाहत है आतमा इक ते भयो अनेक ॥

'आत्मा, जेव्हा जेव्हा त्याची इच्छा असते तेव्हा अनेक पट बनतो,

ਅਨਿਕ ਭਾਤਿ ਪਸਰਤ ਜਗਤ ਬਹੁਰਿ ਏਕ ਕੋ ਏਕ ॥੧੬॥
अनिक भाति पसरत जगत बहुरि एक को एक ॥१६॥

'परंतु ऐहिक जगाभोवती फिरल्यानंतर पुन्हा एकाशी एकरूप होतो.'(१६)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਯਹ ਨਹਿ ਮਰੈ ਨ ਕਾਹੂ ਮਾਰੈ ॥
यह नहि मरै न काहू मारै ॥

ते नाश पावत नाही आणि इतरांचा नाशही करत नाही.

ਭੂਲਾ ਲੋਕ ਭਰਮੁ ਬੀਚਾਰੈ ॥
भूला लोक भरमु बीचारै ॥

केवळ अज्ञानीच अस्पष्ट राहतात.

ਘਟ ਘਟ ਬ੍ਯਾਪਕ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ॥
घट घट ब्यापक अंतरजामी ॥

'त्याला सर्व आणि प्रत्येक शरीराचे रहस्य माहित आहे,

ਸਭ ਹੀ ਮਹਿ ਰਵਿ ਰਹਿਯੋ ਸੁਆਮੀ ॥੧੭॥
सभ ही महि रवि रहियो सुआमी ॥१७॥

कारण तो प्रत्येकामध्ये राहतो.(१७)