श्री दसाम ग्रंथ

पान - 435


ਪੁਨਿ ਸੂਰਤਿ ਸਿੰਘ ਸਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਸੁ ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਘ ਹਨਿਓ ਤਬ ਹੀ ॥
पुनि सूरति सिंघ सपूरन सिंघ सु सुंदर सिंघ हनिओ तब ही ॥

महासिंगला मारल्यानंतर सारसिंगलाही मारण्यात आले आणि नंतर सुरत सिंग, संपूर्णन सिंग आणि सुंदर सिंग यांनाही मारण्यात आले

ਬਰ ਸ੍ਰੀ ਮਤਿ ਸਿੰਘ ਕੋ ਸੀਸ ਕਟਿਓ ਲਖਿ ਜਾਦਵ ਸੈਨ ਗਈ ਦਬ ਹੀ ॥
बर स्री मति सिंघ को सीस कटिओ लखि जादव सैन गई दब ही ॥

मग मतिसिंह सूरमेचे छिन्नविछिन्न शीर पाहून यादव सैन्य कोसळले.

ਨਭਿ ਮੈ ਗਨ ਕਿੰਨਰ ਸ੍ਰੀ ਖੜਗੇਸ ਕੀ ਕੀਰਤਿ ਗਾਵਤ ਹੈ ਸਬ ਹੀ ॥੧੩੮੦॥
नभि मै गन किंनर स्री खड़गेस की कीरति गावत है सब ही ॥१३८०॥

मतसिंहाचे मस्तक कापलेले पाहून यादव सेना चैतन्य गमावून बसली, परंतु गण आणि किन्नर आकाशात खरगसिंगाचा जयजयकार करू लागले.1380.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਛਿਅ ਭੂਪਨ ਕੋ ਛੈ ਕੀਯੋ ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਬਲ ਧਾਮ ॥
छिअ भूपन को छै कीयो खड़ग सिंघ बल धाम ॥

बलवान खरगसिंगने सहा राजांचा नाश केला

ਅਉਰੋ ਭੂਪਤਿ ਤੀਨ ਬਰ ਧਾਇ ਲਰੈ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ॥੧੩੮੧॥
अउरो भूपति तीन बर धाइ लरै संग्राम ॥१३८१॥

पराक्रमी योद्धा खरगसिंगने सहा राजांना ठार मारले आणि त्यानंतर आणखी तीन राजे त्याच्याशी लढायला आले.१३८१.

ਕਰਨ ਸਿੰਘ ਪੁਨਿ ਅਰਨ ਸੀ ਸਿੰਘ ਬਰਨ ਸੁਕੁਮਾਰ ॥
करन सिंघ पुनि अरन सी सिंघ बरन सुकुमार ॥

करणसिंग, बरनसिंग आणि अरणसिंग हे अगदी तरुण (योद्धे) आहेत.

ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਰੁਪਿ ਰਨਿ ਰਹਿਓ ਏ ਤੀਨੋ ਸੰਘਾਰਿ ॥੧੩੮੨॥
खड़ग सिंघ रुपि रनि रहिओ ए तीनो संघारि ॥१३८२॥

करणसिंग, अरनसिंग, बरनसिंग इत्यादींना मारूनही खरगसिंग युद्धात स्थिर राहिला.१३८२.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਮਾਰ ਕੈ ਭੂਪ ਬਡੇ ਰਨ ਮੈ ਰਿਸ ਕੈ ਬਹੁਰੋ ਧਨ ਬਾਨ ਲੀਯੋ ॥
मार कै भूप बडे रन मै रिस कै बहुरो धन बान लीयो ॥

अनेक महान राजांना ठार मारून पुन्हा संतप्त होऊन खरगसिंहाने धनुष्यबाण हातात घेतले.

ਸਿਰ ਕਾਟਿ ਦਏ ਬਹੁ ਸਤ੍ਰਨ ਕੇ ਕਰਿ ਅਤ੍ਰਨ ਲੈ ਪੁਨਿ ਜੁਧੁ ਕੀਯੋ ॥
सिर काटि दए बहु सत्रन के करि अत्रन लै पुनि जुधु कीयो ॥

त्याने अनेक शत्रूंची डोकी कापली आणि आपल्या हातांनी त्यांच्यावर वार केले

ਜਿਮਿ ਰਾਵਨ ਸੈਨ ਹਤੀ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਘਵ ਤਿਉ ਦਲੁ ਮਾਰਿ ਬਿਦਾਰ ਦੀਯੋ ॥
जिमि रावन सैन हती न्रिप राघव तिउ दलु मारि बिदार दीयो ॥

ज्या रीतीने रामाने रावणाच्या सैन्याचा नाश केला, त्याच पद्धतीने खरगसिंहाने शत्रूच्या सैन्याचा संहार केला.

ਗਨ ਭੂਤ ਪਿਸਾਚ ਸ੍ਰਿੰਗਾਲਨ ਗੀਧਨ ਜੋਗਿਨ ਸ੍ਰਉਨ ਅਘਾਇ ਪੀਯੋ ॥੧੩੮੩॥
गन भूत पिसाच स्रिंगालन गीधन जोगिन स्रउन अघाइ पीयो ॥१३८३॥

गण, भूत, राक्षस, कोल्हे, गिधाडे आणि योगिनींनी युद्धात भरभरून रक्त प्याले.1383.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਕਰਿ ਖੜਗ ਲੈ ਰੁਦ੍ਰ ਰਸਹਿ ਅਨੁਰਾਗ ॥
खड़ग सिंघ करि खड़ग लै रुद्र रसहि अनुराग ॥

खंजीर हातात घेऊन संतापाने भरलेला खरग सिंग.

ਯੌ ਡੋਲਤ ਰਨਿ ਨਿਡਰ ਹੁਇ ਮਾਨੋ ਖੇਲਤ ਫਾਗੁ ॥੧੩੮੪॥
यौ डोलत रनि निडर हुइ मानो खेलत फागु ॥१३८४॥

युद्धक्षेत्रात निर्भयपणे फिरत होता, तो होळी खेळताना दिसत होता.1384.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਬਾਨ ਚਲੇ ਤੇਈ ਕੁੰਕਮ ਮਾਨਹੁ ਮੂਠ ਗੁਲਾਲ ਕੀ ਸਾਗ ਪ੍ਰਹਾਰੀ ॥
बान चले तेई कुंकम मानहु मूठ गुलाल की साग प्रहारी ॥

सिंदूर हवेत विखुरल्याप्रमाणे बाण सोडले जात आहेत आणि कंदांच्या फुंक्याने वाहणारे रक्त गुलालासारखे (लाल रंग) भासत आहे.

ਢਾਲ ਮਨੋ ਡਫ ਮਾਲ ਬਨੀ ਹਥ ਨਾਲ ਬੰਦੂਕ ਛੁਟੇ ਪਿਚਕਾਰੀ ॥
ढाल मनो डफ माल बनी हथ नाल बंदूक छुटे पिचकारी ॥

ढाल टॅबर्ससारखे झाले आहेत आणि बंदुका पिंपांसारख्या दिसतात

ਸ੍ਰਉਨ ਭਰੇ ਪਟ ਬੀਰਨ ਕੇ ਉਪਮਾ ਜਨੁ ਘੋਰ ਕੈ ਕੇਸਰ ਡਾਰੀ ॥
स्रउन भरे पट बीरन के उपमा जनु घोर कै केसर डारी ॥

रक्ताने भरलेले योद्धांचे कपडे विरघळलेल्या केशराने भरलेले दिसतात.

ਖੇਲਤ ਫਾਗੁ ਕਿ ਬੀਰ ਲਰੈ ਨਵਲਾਸੀ ਲੀਏ ਕਰਵਾਰ ਕਟਾਰੀ ॥੧੩੮੫॥
खेलत फागु कि बीर लरै नवलासी लीए करवार कटारी ॥१३८५॥

तलवारी घेऊन आलेले योद्धे फुलांच्या काठ्या घेऊन होळी खेळताना दिसतात.1385.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਅਤਿ ਲਰਤ ਹੈ ਰਸ ਰੁਦ੍ਰਹਿ ਅਨੁਰਾਗਿ ॥
खड़ग सिंघ अति लरत है रस रुद्रहि अनुरागि ॥

खरग सिंग रुद्र रासचा चाहता आहे आणि खूप भांडतोय

ਰਨ ਚੰਚਲਤਾ ਬਹੁ ਕਰਤ ਜਨ ਨਟੂਆ ਬਡਭਾਗਿ ॥੧੩੮੬॥
रन चंचलता बहु करत जन नटूआ बडभागि ॥१३८६॥

खरग सिंग प्रचंड रागाने लढत आहे आणि एखाद्या निरोगी अभिनेत्याप्रमाणे चपळ आहे.१३८६.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਸਾਰਥੀ ਆਪਨੇ ਸੋ ਕਹਿ ਕੈ ਸੁ ਧਵਾਇ ਤਹੀ ਰਥ ਜੁਧੁ ਮਚਾਵੈ ॥
सारथी आपने सो कहि कै सु धवाइ तही रथ जुधु मचावै ॥

आपल्या सारथीला सूचना देऊन आणि रथ चालवून तो हिंसक युद्ध करत आहे

ਸਸਤ੍ਰ ਪ੍ਰਹਾਰਤ ਸੂਰਨ ਪੈ ਕਰਿ ਹਾਥਨ ਕੋ ਅਰਥਾਵ ਦਿਖਾਵੈ ॥
ससत्र प्रहारत सूरन पै करि हाथन को अरथाव दिखावै ॥

आपल्या हातांनी चिन्हे बनवून, तो आपल्या शस्त्रांनी वार करत आहे

ਦੁੰਦਭਿ ਢੋਲ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਬਜੈ ਕਰਵਾਰ ਕਟਾਰਨ ਤਾਲ ਬਜਾਵੈ ॥
दुंदभि ढोल म्रिदंग बजै करवार कटारन ताल बजावै ॥

छोटे ढोल, ढोल, तुतारी आणि तलवारीच्या सहाय्याने संगीताचे सूर वाजवले जात आहेत.

ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰ ਉਚਾਰ ਕਰੈ ਮੁਖਿ ਯੌ ਕਰਿ ਨ੍ਰਿਤ ਅਉ ਗਾਨ ਸੁਨਾਵੈ ॥੧੩੮੭॥
मार ही मार उचार करै मुखि यौ करि न्रित अउ गान सुनावै ॥१३८७॥

तो ‘मार, मार’च्या नादात नाचतोय आणि गातोय.1387.

ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰ ਅਲਾਪ ਉਚਾਰਤ ਦੁੰਦਭਿ ਢੋਲ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਅਪਾਰਾ ॥
मार ही मार अलाप उचारत दुंदभि ढोल म्रिदंग अपारा ॥

मारो, मारा, असा जयघोष आणि ढोल-ताशांचा आवाज ऐकू येत आहे.

ਸਤ੍ਰਨ ਕੇ ਸਿਰ ਅਤ੍ਰ ਤਰਾਕ ਲਗੈ ਤਿਹਿ ਤਾਲਨ ਕੋ ਠਨਕਾਰਾ ॥
सत्रन के सिर अत्र तराक लगै तिहि तालन को ठनकारा ॥

शत्रूंच्या डोक्यावर शस्त्रास्त्रांचा वार, सुरांचा गुंजन आहे.

ਜੂਝਿ ਗਿਰੇ ਧਰਿ ਰੀਝ ਕੈ ਦੇਤ ਹੈ ਪ੍ਰਾਨਨ ਦਾਨ ਬਡੇ ਰਿਝਿਵਾਰਾ ॥
जूझि गिरे धरि रीझ कै देत है प्रानन दान बडे रिझिवारा ॥

लढताना आणि खाली पडताना योद्धे आपली प्राणशक्ती आनंदाने अर्पण करताना दिसतात

ਨਿਰਤ ਕਰੈ ਨਟ ਕੋਪ ਲਰੈ ਭਟ ਜੁਧ ਕੀ ਠਉਰ ਕਿ ਨ੍ਰਿਤ ਅਖਾਰਾ ॥੧੩੮੮॥
निरत करै नट कोप लरै भट जुध की ठउर कि न्रित अखारा ॥१३८८॥

योद्धे रागाने उड्या मारत आहेत आणि ते रणांगण आहे की नृत्याचे रिंगण आहे हे सांगता येत नाही.1388.

ਰਨ ਭੂਮਿ ਭਈ ਰੰਗ ਭੂਮਿ ਮਨੋ ਧੁਨਿ ਦੁੰਦਭਿ ਬਾਜੇ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਹੀਯੋ ॥
रन भूमि भई रंग भूमि मनो धुनि दुंदभि बाजे म्रिदंग हीयो ॥

रणांगण हे नृत्याच्या आखाड्यासारखे झाले आहे, जिथे वाद्ये, ढोल-ताशा वाजवले जातात.

ਸਿਰ ਸਤ੍ਰਨ ਕੇ ਪਰ ਅਤ੍ਰ ਲਗੈ ਤਤਕਾਰ ਤਰਾਕਨਿ ਤਾਲ ਲੀਯੋ ॥
सिर सत्रन के पर अत्र लगै ततकार तराकनि ताल लीयो ॥

शत्रूंचे डोके शस्त्रांच्या वाराने एक विशेष आवाज आणि सूर तयार करत आहेत

ਅਸਿ ਲਾਗਤ ਝੂਮਿ ਗਿਰੈ ਮਰਿ ਕੈ ਭਟ ਪ੍ਰਾਨਨ ਮਾਨਹੁ ਦਾਨ ਕੀਯੋ ॥
असि लागत झूमि गिरै मरि कै भट प्रानन मानहु दान कीयो ॥

पृथ्वीवर कोसळणारे योद्धे आपल्या प्राणांचे प्रसाद देत आहेत

ਬਰ ਨ੍ਰਿਤ ਕਰੈ ਕਿ ਲਰੈ ਨਟ ਜ੍ਯੋਂ ਨ੍ਰਿਪ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰ ਸੁ ਰਾਗ ਕੀਯੋ ॥੧੩੮੯॥
बर न्रित करै कि लरै नट ज्यों न्रिप मार ही मार सु राग कीयो ॥१३८९॥

ते कलाकारांप्रमाणे नाचत आहेत आणि गातात, ���kill, kill���/1389 चा राग.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਇਤੋ ਜੁਧ ਹਰਿ ਹੇਰਿ ਕੈ ਸਬਹਨਿ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨਾਇ ॥
इतो जुध हरि हेरि कै सबहनि कहियो सुनाइ ॥

युद्धाचा हा प्रकार पाहून श्रीकृष्णाने सर्वांना सांगितले आणि म्हणाले

ਕੋ ਭਟ ਲਾਇਕ ਸੈਨ ਮੈ ਲਰੈ ਜੁ ਯਾ ਸੰਗਿ ਜਾਇ ॥੧੩੯੦॥
को भट लाइक सैन मै लरै जु या संगि जाइ ॥१३९०॥

अशी लढाई पाहून कृष्ण मोठ्याने उच्चारला, त्याचे शब्द सर्वांच्या कानावर पडत होते, ''तो योग्य योद्धा कोण आहे, जो खरगसिंहाशी लढणार आहे?'' 1390.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਘਨ ਸਿੰਘ ਘਾਤ ਸਿੰਘ ਦੋਊ ਜੋਧੇ ॥
घन सिंघ घात सिंघ दोऊ जोधे ॥

घनसिंह आणि घटसिंग हे दोघेही योद्धे आहेत (जसे).

ਜਾਤ ਨ ਕਿਸੀ ਸੁਭਟ ਤੇ ਸੋਧੇ ॥
जात न किसी सुभट ते सोधे ॥

घनसिंह आणि घटसिंग हे असे योद्धे होते, ज्यांना कोणीही हरवू शकत नव्हते

ਘਨਸੁਰ ਸਿੰਘ ਘਮੰਡ ਸਿੰਘ ਧਾਏ ॥
घनसुर सिंघ घमंड सिंघ धाए ॥

(तेव्हा) घनसूरसिंह आणि घमंडसिंग धावत आले.

ਮਾਨਹੁ ਚਾਰੋ ਕਾਲ ਪਠਾਏ ॥੧੩੯੧॥
मानहु चारो काल पठाए ॥१३९१॥

घनसूर सिंग आणि घमंडसिंग देखील हलले आणि असे वाटले की मृत्यूनेच चौघांना बोलावले आहे.1391.

ਤਬ ਤਿਹ ਤਕਿ ਚਹੂੰਅਨ ਸਰ ਮਾਰੇ ॥
तब तिह तकि चहूंअन सर मारे ॥

त्यानंतर त्याने (खड़ग सिंग) तक के चौहानच्या डोक्यात बाण मारला

ਚਾਰੋ ਪ੍ਰਾਨ ਬਿਨਾ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ॥
चारो प्रान बिना करि डारे ॥

मग त्यांच्याकडे पाहून चौघांवर बाण सोडले आणि ते निर्जीव झाले

ਸ੍ਯੰਦਨ ਅਸ੍ਵ ਸੂਤ ਸਬ ਘਾਏ ॥
स्यंदन अस्व सूत सब घाए ॥

(त्यांनी) सर्वांचे रथ, सारथी आणि घोडेही मारले आहेत.