श्री दसाम ग्रंथ

पान - 640


ਅਤਿ ਗਿਆਨਵੰਤ ਕਰਮਨ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥
अति गिआनवंत करमन प्रबीन ॥

अति हा अत्यंत जाणकार आणि कर्म करण्यात निपुण आहे.

ਅਨ ਆਸ ਗਾਤ ਹਰਿ ਕੋ ਅਧੀਨ ॥
अन आस गात हरि को अधीन ॥

तो अत्यंत विद्वान, कृतींमध्ये निपुण, इच्छांच्या पलीकडे आणि परमेश्वराची आज्ञाधारक होता

ਛਬਿ ਦਿਪਤ ਕੋਟ ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥
छबि दिपत कोट सूरज प्रमान ॥

कोट्यवधी सूर्याप्रमाणे ज्यांची प्रतिमा प्रकाशमान आहे.

ਚਕ ਰਹਾ ਚੰਦ ਲਖਿ ਆਸਮਾਨ ॥੬੦॥
चक रहा चंद लखि आसमान ॥६०॥

त्याची अभिजातता करोडो सूर्यासारखी होती आणि चंद्रही त्याला पाहून आश्चर्यचकित झाला.60.

ਉਪਜਿਯਾ ਆਪ ਇਕ ਜੋਗ ਰੂਪ ॥
उपजिया आप इक जोग रूप ॥

(तो) स्वतः 'एक' योगरूपात जन्म घेतो.

ਪੁਨਿ ਲਗੋ ਜੋਗ ਸਾਧਨ ਅਨੂਪ ॥
पुनि लगो जोग साधन अनूप ॥

तो योगाचे प्रकट रूप म्हणून प्रकट झाला होता आणि नंतर योगाच्या अभ्यासात गढून गेला होता.

ਗ੍ਰਿਹ ਪ੍ਰਿਥਮ ਛਾਡਿ ਉਠਿ ਚਲਾ ਦਤ ॥
ग्रिह प्रिथम छाडि उठि चला दत ॥

दत्त याआधीही घर सोडून गेले आहेत.

ਪਰਮੰ ਪਵਿਤ੍ਰ ਨਿਰਮਲੀ ਮਤਿ ॥੬੧॥
परमं पवित्र निरमली मति ॥६१॥

शुद्ध बुद्धीच्या त्या निष्कलंक दत्ताने घर सोडण्याचे पहिले काम केले.61.

ਜਬ ਕੀਨ ਜੋਗ ਬਹੁ ਦਿਨ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥
जब कीन जोग बहु दिन प्रमान ॥

त्याने बरेच दिवस योगासने केली असता,

ਤਬ ਕਾਲ ਦੇਵ ਰੀਝੇ ਨਿਦਾਨ ॥
तब काल देव रीझे निदान ॥

त्याने बराच वेळ योग साधला तेव्हा कालदेव (भगवान) त्याच्यावर प्रसन्न झाले

ਇਮਿ ਭਈ ਬਿਓਮ ਬਾਨੀ ਬਨਾਇ ॥
इमि भई बिओम बानी बनाइ ॥

असे आकाश होते,

ਤੁਮ ਸੁਣਹੁ ਬੈਨ ਸੰਨ੍ਯਾਸ ਰਾਇ ॥੬੨॥
तुम सुणहु बैन संन्यास राइ ॥६२॥

तेवढ्यात स्वर्गीय वाणी झाली, “हे योगी राजा ! मी काय म्हणतो ते ऐका.” 62.

ਆਕਾਸ ਬਾਨੀ ਬਾਚਿ ਦਤ ਪ੍ਰਤਿ ॥
आकास बानी बाचि दत प्रति ॥

दत्तांना उद्देशून स्वर्गातून वाणी :

ਪਾਧੜੀ ਛੰਦ ॥
पाधड़ी छंद ॥

पाढारी श्लोक

ਗੁਰ ਹੀਣ ਮੁਕਤਿ ਨਹੀ ਹੋਤ ਦਤ ॥
गुर हीण मुकति नही होत दत ॥

हे दत्त ! गुरूपासून मुक्ती मिळणार नाही.

ਤੁਹਿ ਕਹੋ ਬਾਤ ਸੁਨਿ ਬਿਮਲ ਮਤ ॥
तुहि कहो बात सुनि बिमल मत ॥

“हे दत्त! शुद्ध बुद्धीने माझे ऐका

ਗੁਰ ਕਰਹਿ ਪ੍ਰਿਥਮ ਤਬ ਹੋਗਿ ਮੁਕਤਿ ॥
गुर करहि प्रिथम तब होगि मुकति ॥

आधी गुरू घ्या, मगच मुक्ती होईल.

ਕਹਿ ਦੀਨ ਕਾਲ ਤਿਹ ਜੋਗ ਜੁਗਤ ॥੬੩॥
कहि दीन काल तिह जोग जुगत ॥६३॥

मी तुम्हाला सांगतो की गुरूंशिवाय मुक्ती नाही, सर्वप्रथम गुरूचा अंगीकार करा, मग तुमचा उद्धार होईल, अशा प्रकारे काल यांनी दत्तांना योगाची पद्धत सांगितली.63.

ਬਹੁ ਭਾਤਿ ਦਤ ਦੰਡਵਤ ਕੀਨ ॥
बहु भाति दत दंडवत कीन ॥

(आकाशबाणी ऐकून) दत्ताने प्रणाम (प्रणाम) केला

ਆਸਾ ਬਿਰਹਤਿ ਹਰਿ ਕੋ ਅਧੀਨ ॥
आसा बिरहति हरि को अधीन ॥

परमेश्वराला आज्ञाधारक आणि इच्छांच्या पलीकडे राहून दत्त विविध मार्गांनी परमेश्वरासमोर साष्टांग नमस्कार घालत होते.

ਬਹੁ ਭਾਤ ਜੋਗ ਸਾਧਨਾ ਸਾਧਿ ॥
बहु भात जोग साधना साधि ॥

(मग) अनेक प्रकारच्या योगसाधना करू लागला

ਆਦਗ ਜੋਗ ਮਹਿਮਾ ਅਗਾਧ ॥੬੪॥
आदग जोग महिमा अगाध ॥६४॥

त्यांनी वेगवेगळ्या प्रकारे योगसाधना केली आणि योगाचा प्रसार केला.64.

ਤਬ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਿ ਦਤ ਦੇਵ ॥
तब नमसकार करि दत देव ॥

मग दत्त देवाने नमस्कार केला

ਉਚਰੰਤ ਪਰਮ ਉਸਤਤਿ ਅਭੇਵ ॥
उचरंत परम उसतति अभेव ॥

मग दत्त, परमेश्वरापुढे नतमस्तक होऊन, अव्यक्त ब्राह्मण जो सार्वभौम आहे, त्याची स्तुती केली.

ਜੋਗੀਨ ਜੋਗ ਰਾਜਾਨ ਰਾਜ ॥
जोगीन जोग राजान राज ॥

(कोण) जोगींचा जोगी आणि राजांचा राजा

ਅਨਭੂਤ ਅੰਗ ਜਹ ਤਹ ਬਿਰਾਜ ॥੬੫॥
अनभूत अंग जह तह बिराज ॥६५॥

परम योगी आणि अद्वितीय अंगांनी सर्वत्र व्याप्त आहेत.65

ਜਲ ਥਲ ਬਿਯਾਪ ਜਿਹ ਤੇਜ ਏਕ ॥
जल थल बियाप जिह तेज एक ॥

त्यापैकी एक पाणलोटात पसरला आहे.

ਗਾਵੰਤ ਜਾਸੁ ਮੁਨਿ ਗਨ ਅਨੇਕ ॥
गावंत जासु मुनि गन अनेक ॥

त्या प्रभूचे तेज एका मैदानावर पसरते आणि अनेक ऋषी त्याची स्तुती करतात.

ਜਿਹ ਨੇਤਿ ਨੇਤਿ ਭਾਖੰਤ ਨਿਗਮ ॥
जिह नेति नेति भाखंत निगम ॥

ज्याला वेद नेति नेति म्हणतात.

ਤੇ ਆਦਿ ਅੰਤ ਮਧਹ ਅਗਮ ॥੬੬॥
ते आदि अंत मधह अगम ॥६६॥

वेद इत्यादि ज्याला “नेति, नेति” (हे नव्हे, हे नाही) म्हणतात, तो परमेश्वर अनादी आहे आणि आरंभी, मध्य आणि शेवटी व्याप्त आहे.66.

ਜਿਹ ਏਕ ਰੂਪ ਕਿਨੇ ਅਨੇਕ ॥
जिह एक रूप किने अनेक ॥

ज्याने अनेक रूपे धारण केली आहेत.

ਪੁਹਮੀ ਅਕਾਸ ਕਿਨੇ ਬਿਬੇਕ ॥
पुहमी अकास किने बिबेक ॥

ज्याने एकापासून अनेक प्राणी निर्माण केले आणि आपल्या बुद्धीच्या सामर्थ्याने पृथ्वी आणि आकाश निर्माण केले

ਜਲ ਬਾ ਥਲੇਸ ਸਬ ਠੌਰ ਜਾਨ ॥
जल बा थलेस सब ठौर जान ॥

जो जल आणि जमीन सर्वत्र ओळखला जातो.

ਅਨਭੈ ਅਜੋਨਿ ਅਨਿ ਆਸ ਮਾਨ ॥੬੭॥
अनभै अजोनि अनि आस मान ॥६७॥

ते निर्भय, जन्महीन आणि इच्छांच्या पलीकडे पाण्यात आणि मैदानात सर्व ठिकाणी आहे.67.

ਪਾਵਨ ਪ੍ਰਸਿਧ ਪਰਮੰ ਪੁਨੀਤ ॥
पावन प्रसिध परमं पुनीत ॥

तो प्रसिद्ध, पवित्र आणि परम पवित्र आहे.

ਆਜਾਨ ਬਾਹ ਅਨਭਉ ਅਜੀਤ ॥
आजान बाह अनभउ अजीत ॥

तो परम निष्कलंक, पवित्र, शुद्ध, लांब शस्त्रधारी, निर्भय आणि अजिंक्य आहे.

ਪਰਮੰ ਪ੍ਰਸਿਧ ਪੂਰਣ ਪੁਰਾਣ ॥
परमं प्रसिध पूरण पुराण ॥

(तो) परमप्रसिद्ध आणि पुराणपुराण (पुराष) आहे.

ਰਾਜਾਨ ਰਾਜ ਭੋਗੀ ਮਹਾਣ ॥੬੮॥
राजान राज भोगी महाण ॥६८॥

तो परम प्रतिष्ठित पुरुष, सार्वभौम आणि महान उपभोगकर्ता आहे.68.

ਅਨਛਿਜ ਤੇਜ ਅਨਭੈ ਪ੍ਰਕਾਸ ॥
अनछिज तेज अनभै प्रकास ॥

(तो) अथांग तेज आणि प्रत्यक्ष प्रकाशाचा आहे.

ਖੜਗਨ ਸਪੰਨ ਪਰਮੰ ਪ੍ਰਭਾਸ ॥
खड़गन सपंन परमं प्रभास ॥

त्या परमेश्वराला अविनाशी तेज, प्रकाश-अवतार, खंजीर चालवणारा आणि प्रख्यात तेजस्वी आहे

ਆਭਾ ਅਨੰਤ ਬਰਨੀ ਨ ਜਾਇ ॥
आभा अनंत बरनी न जाइ ॥

(त्याची) आभा अनंत आहे, ज्याचे वर्णन करता येत नाही.

ਫਿਰ ਫਿਰੇ ਸਰਬ ਮਤਿ ਕੋ ਚਲਾਇ ॥੬੯॥
फिर फिरे सरब मति को चलाइ ॥६९॥

त्यांचा अगाध महिमा अवर्णनीय आहे तो सर्व धर्मांमध्ये व्याप्त आहे.69.

ਸਬਹੂ ਬਖਾਨ ਜਿਹ ਨੇਤਿ ਨੇਤਿ ॥
सबहू बखान जिह नेति नेति ॥

ज्याला सर्वजण नेति नेति म्हणतात.

ਅਕਲੰਕ ਰੂਪ ਆਭਾ ਅਮੇਤ ॥
अकलंक रूप आभा अमेत ॥

ज्याला सर्वजण “नेति, नेति” म्हणतात (हे नाही, हे नाही), सर्व प्रकारच्या शक्ती त्या निष्कलंक आणि सौंदर्य-अवतार असलेल्या परमेश्वराच्या चरणी राहतात.

ਸਰਬੰ ਸਮ੍ਰਿਧ ਜਿਹ ਪਾਨ ਲਾਗ ॥
सरबं सम्रिध जिह पान लाग ॥

ज्याच्या चरणी सर्व समृद्धी जोडल्या आहेत.

ਜਿਹ ਨਾਮ ਲੇਤ ਸਬ ਪਾਪ ਭਾਗ ॥੭੦॥
जिह नाम लेत सब पाप भाग ॥७०॥

आणि त्याच्या नामस्मरणाने सर्व पापे उडून जातात.७०.

ਗੁਨ ਸੀਲ ਸਾਧੁ ਤਾ ਕੇ ਸੁਭਾਇ ॥
गुन सील साधु ता के सुभाइ ॥

त्यांचा स्वभाव सद्गुणी, मोहरदार आणि साधा आहे.

ਬਿਨੁ ਤਾਸ ਸਰਨਿ ਨਹੀ ਕੋਊ ਉਪਾਇ ॥
बिनु तास सरनि नही कोऊ उपाइ ॥

त्याच्यात संतांसारखा स्वभाव, गुण आणि सज्जनता आहे आणि त्याच्या आश्रयाशिवाय मोक्षप्राप्तीचा दुसरा उपाय नाही.