श्री दसाम ग्रंथ

पान - 567


ਕਹੂੰ ਨ ਚਰਚਾ ॥੧੬੦॥
कहूं न चरचा ॥१६०॥

घरोघरी शोधूनही पूजा-अर्चा आणि वेदांवर कोणतीही चर्चा ऐकू येणार नाही.160.

ਮਧੁਭਾਰ ਛੰਦ ॥
मधुभार छंद ॥

मधुभार श्लोक

ਸਬ ਦੇਸ ਢਾਲ ॥
सब देस ढाल ॥

हा सर्व देशांचा मार्ग असेल.

ਜਹ ਤਹ ਕੁਚਾਲ ॥
जह तह कुचाल ॥

जेथें कुरितें होतील ।

ਜਹ ਤਹ ਅਨਰਥ ॥
जह तह अनरथ ॥

कुठे अनर्थ (असेल)

ਨਹੀ ਹੋਤ ਅਰਥ ॥੧੬੧॥
नही होत अरथ ॥१६१॥

दुष्ट आचरण सर्व देशांमध्ये दिसून येईल आणि सर्वत्र अर्थपूर्णतेऐवजी निरर्थकता असेल.161.

ਸਬ ਦੇਸ ਰਾਜ ॥
सब देस राज ॥

सर्व देशांचे राजे

ਨਿਤਪ੍ਰਤਿ ਕੁਕਾਜ ॥
नितप्रति कुकाज ॥

ते रोज वाईट गोष्टी करतील.

ਨਹੀ ਹੋਤ ਨਿਆਇ ॥
नही होत निआइ ॥

न्याय मिळणार नाही.

ਜਹ ਤਹ ਅਨ੍ਯਾਇ ॥੧੬੨॥
जह तह अन्याइ ॥१६२॥

देशभरात दुष्कृत्ये झाली आणि सर्वत्र न्यायाऐवजी अन्याय झाला.१६२.

ਛਿਤ ਭਈ ਸੁਦ੍ਰ ॥
छित भई सुद्र ॥

पृथ्वी शूद्र (रुची) होईल.

ਕ੍ਰਿਤ ਕਰਤ ਛੁਦ੍ਰ ॥
क्रित करत छुद्र ॥

नीच कामे करू लागतील.

ਤਹ ਬਿਪ੍ਰ ਏਕ ॥
तह बिप्र एक ॥

मग ब्राह्मण (होईल)

ਜਿਹ ਗੁਨ ਅਨੇਕ ॥੧੬੩॥
जिह गुन अनेक ॥१६३॥

पृथ्वीवरील सर्व लोक शूद्र झाले आणि सर्व मूलभूत कृत्यांमध्ये लीन झाले, तेथे एकच ब्राह्मण होता जो सद्गुणांनी परिपूर्ण होता.163.

ਪਾਧਰੀ ਛੰਦ ॥
पाधरी छंद ॥

पाढारी श्लोक

ਨਿਤ ਜਪਤ ਬਿਪ੍ਰ ਦੇਬੀ ਪ੍ਰਚੰਡ ॥
नित जपत बिप्र देबी प्रचंड ॥

(तो) ब्राह्मण रोज प्रचंड देवीचा जप करायचा.

ਜਿਹ ਕੀਨ ਧੂਮ੍ਰ ਲੋਚਨ ਦੁਖੰਡ ॥
जिह कीन धूम्र लोचन दुखंड ॥

ज्याने (देवीने) धुम्रलोचनाचे दोन खंड केले,

ਜਿਹ ਕੀਨ ਦੇਵ ਦੇਵਿਸ ਸਹਾਇ ॥
जिह कीन देव देविस सहाइ ॥

ज्याने देव आणि देव राजा (इंद्र) यांना मदत केली,

ਜਿਹ ਲੀਨ ਰੁਦ੍ਰ ਕਰਿ ਬਚਾਇ ॥੧੬੪॥
जिह लीन रुद्र करि बचाइ ॥१६४॥

एक ब्राह्मण नेहमी त्या देवीची पूजा करत असे, ज्याने धुमर्लोचन नावाच्या राक्षसाचे दोन भाग केले होते, ज्याने देवतांना मदत केली होती आणि रुद्रालाही वाचवले होते.164.

ਜਿਹ ਹਤੇ ਸੁੰਭ ਨੈਸੁੰਭ ਬੀਰ ॥
जिह हते सुंभ नैसुंभ बीर ॥

ज्याने शुंभ आणि निशुंभ या वीरांना मारले.

ਜਿਨ ਜੀਤ ਇੰਦ੍ਰ ਕੀਨੋ ਫਕੀਰ ॥
जिन जीत इंद्र कीनो फकीर ॥

ज्यांनी इंद्राचा पराभव करून त्याला संन्यासी बनवले.

ਤਿਨਿ ਗਹੀ ਸਰਨ ਜਗ ਮਾਤ ਜਾਇ ॥
तिनि गही सरन जग मात जाइ ॥

त्याने (इंद्र) जग मातेचा (देवी) आश्रय घेतला होता.

ਤਿਹਿ ਕੀਅਸ ਚੰਡਿਕਾ ਦੇਵਰਾਇ ॥੧੬੫॥
तिहि कीअस चंडिका देवराइ ॥१६५॥

त्या देवीने शुंभ आणि निशुंभ यांचा नाश केला होता, ज्याने इंद्रावरही विजय मिळवला होता आणि त्याला दरिद्री बनवले होते, इंद्राने जगाच्या मातेचा आश्रय घेतला होता, ज्याने त्याला पुन्हा देवांचा राजा बनवले होते.165.

ਤਿਹਿ ਜਪਤ ਰੈਣ ਦਿਨ ਦਿਜ ਉਦਾਰ ॥
तिहि जपत रैण दिन दिज उदार ॥

(तो) उदार ब्राह्मण रात्रंदिवस तिचा (देवीचा) नामजप करीत असे.

ਜਿਹਿ ਹਣਿਓ ਰੋਸਿ ਰਣਿ ਬਾਸਵਾਰ ॥
जिहि हणिओ रोसि रणि बासवार ॥

ज्याने रागाच्या भरात इंद्राच्या शत्रूचा ('बस्वर' महखासुराचा) युद्धात वध केला.

ਗ੍ਰਿਹ ਹੁਤੀ ਤਾਸੁ ਇਸਤ੍ਰੀ ਕੁਚਾਰ ॥
ग्रिह हुती तासु इसत्री कुचार ॥

त्याच्या (ब्राह्मणाच्या) घरात एक वाईट आचरणाची स्त्री होती.

ਤਿਹ ਗਹਿਓ ਨਾਹ ਦਿਨ ਇਕ ਨਿਹਾਰਿ ॥੧੬੬॥
तिह गहिओ नाह दिन इक निहारि ॥१६६॥

त्या ब्राह्मणाने रात्रंदिवस त्या देवीची आराधना केली, जिने आपल्या क्रोधाने पाताळातील राक्षसांना मारले होते, त्या ब्राह्मणाच्या घरी चारित्र्यहीन (वेश्या) पत्नी होती, एके दिवशी तिने आपल्या पतीला पूजा व नैवेद्य करताना पाहिले.166.

ਤ੍ਰੀਯੋ ਬਾਚ ਪਤਿ ਸੋ ॥
त्रीयो बाच पति सो ॥

पतीला उद्देशून पत्नीचे भाषण:

ਕਿਹ ਕਾਜ ਮੂੜ ਸੇਵੰਤ ਦੇਵਿ ॥
किह काज मूड़ सेवंत देवि ॥

अरे मुर्खा! देवीची आराधना कोणत्या उद्देशाने करताय?

ਕਿਹ ਹੇਤ ਤਾਸੁ ਬੁਲਤ ਅਭੇਵਿ ॥
किह हेत तासु बुलत अभेवि ॥

त्याला 'अभिवी' (अस्पष्ट) का म्हणतात?

ਕਿਹ ਕਾਰਣ ਵਾਹਿ ਪਗਿਆਨ ਪਰੰਤ ॥
किह कारण वाहि पगिआन परंत ॥

तुम्ही त्याच्या पाया पडाल कसे?

ਕਿਮ ਜਾਨ ਬੂਝ ਦੋਜਖਿ ਗਿਰੰਤ ॥੧੬੭॥
किम जान बूझ दोजखि गिरंत ॥१६७॥

“अरे मुर्खा! तुम्ही देवीची उपासना का करता आणि कोणत्या हेतूने हे गूढ मंत्र उच्चारत आहात? तू तिच्या पाया पडून मुद्दाम नरकात जाण्याचा प्रयत्न का करत आहेस?167.

ਕਿਹ ਕਾਜ ਮੂਰਖ ਤਿਹ ਜਪਤ ਜਾਪ ॥
किह काज मूरख तिह जपत जाप ॥

अरे मुर्खा! तुम्ही कोणासाठी जप करता?

ਨਹੀ ਡਰਤ ਤਉਨ ਕੋ ਥਪਤ ਥਾਪ ॥
नही डरत तउन को थपत थाप ॥

(तुला) त्याच्या स्थापनेची भीती वाटत नाही.

ਕੈਹੋ ਪੁਕਾਰ ਰਾਜਾ ਸਮੀਪ ॥
कैहो पुकार राजा समीप ॥

(मी) राजाकडे जाऊन रडेन.

ਦੈ ਹੈ ਨਿਕਾਰ ਤੁਹਿ ਬਾਧਿ ਦੀਪ ॥੧੬੮॥
दै है निकार तुहि बाधि दीप ॥१६८॥

“अरे मुर्खा! तुम्ही तिच्या नावाची पुनरावृत्ती कोणत्या उद्देशाने करत आहात आणि तिचे नाव घेताना तुम्हाला भीती वाटत नाही का? मी राजाला तुझ्या उपासनेबद्दल सांगेन आणि तुला अटक करून तो तुला निर्वासित करील.” 168.

ਨਹੀ ਲਖਾ ਤਾਹਿ ਬ੍ਰਹਮਾ ਕੁਨਾਰਿ ॥
नही लखा ताहि ब्रहमा कुनारि ॥

त्या गरीब स्त्रीला ब्रह्माचे सामर्थ्य समजले नाही.

ਧਰਮਾਰਥ ਆਨਿ ਲਿਨੋ ਵਤਾਰ ॥
धरमारथ आनि लिनो वतार ॥

(कालपुरुख) धर्माच्या प्रचारासाठी अवतरले आहेत.

ਸੂਦ੍ਰੰ ਸਮਸਤ ਨਾਸਾਰਥ ਹੇਤੁ ॥
सूद्रं समसत नासारथ हेतु ॥

सर्व शूद्रांच्या नाशासाठी

ਕਲਕੀ ਵਤਾਰ ਕਰਬੇ ਸਚੇਤ ॥੧੬੯॥
कलकी वतार करबे सचेत ॥१६९॥

त्या नीच स्त्रीला हे माहीत नव्हते की शूद्रांच्या बुद्धीने लोकांच्या रक्षणासाठी आणि लोकांना सावध करण्यासाठी परमेश्वराने स्वतःला कल्कि म्हणून अवतार घेतला होता.169.

ਹਿਤ ਜਾਨਿ ਤਾਸੁ ਹਟਕਿਓ ਕੁਨਾਰਿ ॥
हित जानि तासु हटकिओ कुनारि ॥

तिचे हित जाणून (ब्राह्मण) त्या दुष्ट स्त्रीला आवरले.

ਨਹੀ ਲੋਕ ਤ੍ਰਾਸ ਬੁਲੇ ਭਤਾਰ ॥
नही लोक त्रास बुले भतार ॥

पण लोकांच्या भीतीने नवरा काही बोलला नाही.

ਤਬ ਕੁੜ੍ਰਹੀ ਨਾਰਿ ਚਿਤ ਰੋਸ ਠਾਨਿ ॥
तब कुड़्रही नारि चित रोस ठानि ॥

त्यानंतर तिने चिडून मारहाण सुरू केली

ਸੰਭਲ ਨਰੇਸ ਤਨ ਕਹੀ ਆਨਿ ॥੧੭੦॥
संभल नरेस तन कही आनि ॥१७०॥

त्याने आपल्या पत्नीला फटकारले, तिचे कल्याण झाले आणि सार्वजनिक चर्चेच्या भीतीने पतीने गप्प बसले, यावर ती स्त्री संतप्त झाली आणि संभल नगराच्या राजासमोर जाऊन तिने संपूर्ण प्रसंग सांगितला.170.

ਪੂਜੰਤ ਦੇਵ ਦੀਨੋ ਦਿਖਾਇ ॥
पूजंत देव दीनो दिखाइ ॥

देवीची (पतीद्वारे) पूजा करताना (राजाला) प्रकट झाले.

ਤਿਹ ਗਹਾ ਕੋਪ ਕਰਿ ਸੂਦ੍ਰ ਰਾਇ ॥
तिह गहा कोप करि सूद्र राइ ॥

(तेव्हा) शूद्र राजाने क्रोधित होऊन त्याला पकडले.

ਗਹਿ ਤਾਹਿ ਅਧਿਕ ਦੀਨੀ ਸਜਾਇ ॥
गहि ताहि अधिक दीनी सजाइ ॥

त्याला पकडून खूप शिक्षा केली (आणि म्हणाला)

ਕੈ ਹਨਤ ਤੋਹਿ ਕੈ ਜਪ ਨ ਮਾਇ ॥੧੭੧॥
कै हनत तोहि कै जप न माइ ॥१७१॥

तिने उपासक ब्राह्मण राजाला दाखवले आणि शूद्र राजाला राग आला, त्याला अटक केली आणि कठोर शिक्षा देऊन राजा म्हणाला, "मी तुला मारीन, नाहीतर तू देवीची पूजा सोडून दे."171.