श्री दसाम ग्रंथ

पान - 421


ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੇ ਅਮਿਟੇਸ ਕੇ ਸਾਮੁਹੇ ਆਹਵ ਮੈ ਕੋਊ ਨ ਠਹਿਰਾਨੇ ॥
स्याम भने अमिटेस के सामुहे आहव मै कोऊ न ठहिराने ॥

अमित सिंग यांच्याशी कोणीही सामना करू शकले नाही

ਜੇ ਬਰ ਬੀਰ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਬਹੁ ਬਾਰ ਭਿਰੇ ਰਨਿ ਬਾਧਿਤ ਬਾਨੇ ॥
जे बर बीर कहावत है बहु बार भिरे रनि बाधित बाने ॥

ज्यांना बलवान म्हणतात आणि ज्यांनी स्वतःला सशस्त्र केले आहे आणि रणांगणात अनेक वेळा युद्ध केले आहे.

ਸੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਚਲੇ ਭਜਿ ਕੈ ਜਿਮ ਪਉਨ ਬਹੇ ਦ੍ਰੁਮ ਪਾਤ ਉਡਾਨੇ ॥੧੨੩੫॥
सो इह भाति चले भजि कै जिम पउन बहे द्रुम पात उडाने ॥१२३५॥

जे स्वत:ला महान योद्धे म्हणवत होते, आणि अनेक राजे शस्त्रास्त्रे घेऊन फिरत होते, ते वाऱ्याच्या झोतापुढे झाडाच्या पानाप्रमाणे उडून रणांगणातून पळून गेले.1235.

ਕੇਤੇ ਰਹੇ ਰਨ ਮੈ ਰੁਪ ਕੈ ਕਿਤਨੇ ਭਜਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕੇ ਤੀਰ ਪੁਕਾਰੇ ॥
केते रहे रन मै रुप कै कितने भजि स्याम के तीर पुकारे ॥

काही योद्धे युद्धात खंबीरपणे उभे राहिले तर काही कृष्णाच्या बाणांनी रडत मैदानातून निघून गेले.

ਬੀਰ ਘਨੇ ਨਹੀ ਜਾਤ ਗਨੇ ਅਮਿਟੇਸਿ ਬਲੀ ਰਿਸ ਸਾਥਿ ਸੰਘਾਰੇ ॥
बीर घने नही जात गने अमिटेसि बली रिस साथि संघारे ॥

अमित सिंगने अनेकांना मारले, त्यांची गणती करता येणार नाही

ਬਾਜ ਮਰੇ ਗਜ ਰਾਜ ਪਰੇ ਸੁ ਕਹੂੰ ਰਥ ਕਾਟਿ ਕੈ ਭੂ ਪਰਿ ਡਾਰੇ ॥
बाज मरे गज राज परे सु कहूं रथ काटि कै भू परि डारे ॥

कुठे घोडे, कुठे हत्ती तर कुठे विस्कटलेले रथ जमिनीवर पडलेले होते.

ਆਵਤ ਕਾ ਤੁਮਰੇ ਮਨ ਮੈ ਕਰਤਾ ਹਰਤਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਨਹਾਰੇ ॥੧੨੩੬॥
आवत का तुमरे मन मै करता हरता प्रतिपालनहारे ॥१२३६॥

हे परमेश्वरा! तूच निर्माता, पालनकर्ता आणि संहारक आहेस, तुझ्या मनात काय आहे ते कोणीही समजू शकत नाही.1236.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਰਨ ਆਤੁਰ ਹ੍ਵੈ ਸੁਭਟ ਜੋ ਹਰਿ ਸੋ ਬਿਨਤੀ ਕੀਨ ॥
रन आतुर ह्वै सुभट जो हरि सो बिनती कीन ॥

संकटात रणांगणातून आलेल्या योद्ध्यांनी भगवान श्रीकृष्णाची विनवणी केली.

ਤਬ ਤਿਨ ਕੋ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਜੂ ਇਹ ਬਿਧਿ ਉਤਰ ਦੀਨ ॥੧੨੩੭॥
तब तिन को ब्रिजराज जू इह बिधि उतर दीन ॥१२३७॥

जेव्हा योद्ध्यांनी रणांगणात कृष्णाला विनंती केली, तेव्हा कृष्णाने त्यांना असे उत्तर दिले, 1237

ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਬਾਚ ॥
कान्रह जू बाच ॥

कृष्णाचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਨਿਧਿ ਬਾਰਿ ਬਿਖੈ ਅਤਿ ਹੀ ਹਠ ਕੈ ਬਹੁ ਮਾਸ ਰਹਿਯੋ ਤਪੁ ਜਾਪੁ ਕੀਓ ॥
निधि बारि बिखै अति ही हठ कै बहु मास रहियो तपु जापु कीओ ॥

अमित सिंग यांनी समुद्रात अनेक महिने सतत तपस्या केली आणि परमेश्वराचे नामस्मरण केले.

ਬਹੁਰੋ ਤਜਿ ਕੈ ਪਿਤ ਮਾਤ ਸੁ ਭ੍ਰਾਤ ਅਵਾਸ ਤਜਿਯੋ ਬਨਬਾਸ ਲੀਓ ॥
बहुरो तजि कै पित मात सु भ्रात अवास तजियो बनबास लीओ ॥

मग त्याने आपले आई-वडील, घर इत्यादींचा त्याग करून जंगलात वास्तव्य केले

ਸਿਵ ਰੀਝਿ ਤਪੋਧਨ ਮੈ ਇਹ ਕੋ ਕਹਿਯੋ ਮਾਗ ਮਹਾ ਬਰੁ ਤੋਹਿ ਦੀਓ ॥
सिव रीझि तपोधन मै इह को कहियो माग महा बरु तोहि दीओ ॥

त्या तपश्चर्येवर प्रसन्न होऊन शिव त्याला म्हणाले, (वरदान) मंग, (मला) तुला फार मोठे वरदान द्यायचे आहे.

ਮੁਹਿ ਸਾਮੁਹੇ ਕੋਊ ਨ ਸਤ੍ਰ ਰਹੈ ਬਰੁ ਦੇਹੁ ਇਹੈ ਮੁਖਿ ਮਾਗ ਲੀਓ ॥੧੨੩੮॥
मुहि सामुहे कोऊ न सत्र रहै बरु देहु इहै मुखि माग लीओ ॥१२३८॥

देवता शिव देव प्रसन्न झाले आणि त्याला वरदान मागायला सांगितले आणि त्याने ज्या वरदानाची याचना केली ती म्हणजे कोणताही शत्रू त्याचा सामना करू शकत नाही.1238.

ਸੇਸ ਸੁਰੇਸ ਗਣੇਸ ਨਿਸੇਸ ਦਿਨੇਸ ਹੂੰ ਤੇ ਨਹੀ ਜਾਇ ਸੰਘਾਰਿਓ ॥
सेस सुरेस गणेस निसेस दिनेस हूं ते नही जाइ संघारिओ ॥

इंद्र, शेषनाग, गणेश, चंद्र आणि सूर्यसुद्धा त्याला मारू शकत नाहीत

ਸੋ ਬਰ ਪਾਇ ਮਹਾ ਸਿਵ ਤੇ ਅਰਿ ਬ੍ਰਿੰਦ ਨਰਿੰਦ ਇਹੀ ਰਨਿ ਮਾਰਿਓ ॥
सो बर पाइ महा सिव ते अरि ब्रिंद नरिंद इही रनि मारिओ ॥

शिवाकडून वरदान मिळाल्यानंतर त्याने अनेक राजांचा वध केला आहे

ਸੂਰਨ ਸੋ ਬਲਬੀਰ ਤਬੈ ਅਪੁਨੈ ਮੁਖਿ ਤੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਿਓ ॥
सूरन सो बलबीर तबै अपुनै मुखि ते इह भाति उचारिओ ॥

त्यावेळी श्रीकृष्णाने (आपल्या) योद्ध्यांना तोंडातून असे सांगितले.

ਹਉ ਤਿਹ ਸੰਗਰ ਕੇ ਸਮੁਹੇ ਮ੍ਰਿਤ ਕੀ ਬਿਧਿ ਪੂਛਿ ਇਹੀ ਜੀਯ ਧਾਰਿਓ ॥੧੨੩੯॥
हउ तिह संगर के समुहे म्रित की बिधि पूछि इही जीय धारिओ ॥१२३९॥

मला वाटते की मी त्याचा सामना करावा आणि त्याला त्याच्या मृत्यूच्या पद्धतीबद्दल विचारले पाहिजे.1239.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਜਬ ਹਰਿ ਜੂ ਐਸੇ ਕਹਿਯੋ ਤਬ ਮੁਸਲੀ ਸੁਨਿ ਪਾਇ ॥
जब हरि जू ऐसे कहियो तब मुसली सुनि पाइ ॥

श्रीकृष्णाने हे सांगताच बलरामांनी ऐकले.

ਇਹ ਕੋ ਅਬ ਹੀ ਹਉ ਹਨੋ ਬੋਲਿਯੋ ਬਚਨੁ ਰਿਸਾਇ ॥੧੨੪੦॥
इह को अब ही हउ हनो बोलियो बचनु रिसाइ ॥१२४०॥

जेव्हा बलरामांनी कृष्णाचे हे शब्द ऐकले तेव्हा तो रागाने बोलला की तो अमित सिंहला लगेच मारेल.1240.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕੋਪ ਹਲੀ ਜਦੁਬੀਰ ਹੀ ਸੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਕਹੋਂ ਜਾਇ ਸੰਘਾਰੋ ॥
कोप हली जदुबीर ही सो इह भाति कहियो कहों जाइ संघारो ॥

बलराम रागावले आणि श्रीकृष्णाला असे म्हणाले, (जर) म्हणा (तर) जा आणि त्याला मारून टाका.

ਜਉ ਸਿਵ ਆਇ ਸਹਾਇ ਕਰੈ ਸਿਵ ਕੋ ਰਨ ਮੈ ਤਿਹ ਸੰਗ ਪ੍ਰਹਾਰੋ ॥
जउ सिव आइ सहाइ करै सिव को रन मै तिह संग प्रहारो ॥

रागाच्या भरात पराक्रमी बलराम कृष्णाला म्हणाले की तो अमित सिंगला ठार करील, आणि जरी शिव त्याच्या मदतीला आला तरी तो अमित सिंगसह त्याच्यावरही प्रहार करील:

ਸਾਚ ਕਹੋ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਤੁਮ ਸੋ ਹਨਿ ਹੋ ਅਮਿਟੇਸ ਨਹੀ ਬਲ ਹਾਰੋ ॥
साच कहो प्रभ जू तुम सो हनि हो अमिटेस नही बल हारो ॥

हे कृष्णा ! मी तुम्हाला सत्य सांगतो की मी अमित सिंगला ठार मारीन आणि पराभूत होणार नाही

ਪਉਨ ਸਰੂਪ ਸਹਾਇ ਕਰੋ ਤੁਮ ਪਾਵਕ ਹੁਇ ਰਿਪੁ ਕਾਨਨ ਜਾਰੋ ॥੧੨੪੧॥
पउन सरूप सहाइ करो तुम पावक हुइ रिपु कानन जारो ॥१२४१॥

तू माझ्या मदतीला ये आणि तुझ्या शक्तीच्या अग्नीने शत्रूंचे हे जंगल जाळून टाक.1241.

ਕ੍ਰਿਸਨ ਬਾਚ ਮੁਸਲੀ ਸੋ ॥
क्रिसन बाच मुसली सो ॥

बलरामांना उद्देशून कृष्णाचे भाषण:

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਤੁਮ ਸੋ ਤਿਨਿ ਜਬ ਜੁਧ ਕੀਆ ਕਿਉ ਨ ਲਰੇ ਪਗ ਰੋਪਿ ॥
तुम सो तिनि जब जुध कीआ किउ न लरे पग रोपि ॥

जेव्हा तो (अमित सिंग) तुमच्याशी लढला, तेव्हा तुम्ही पायाने का नाही लढला?

ਅਬ ਹਮ ਆਗੇ ਗਰਬ ਕੋ ਬਚਨ ਉਚਾਰਤ ਕੋਪਿ ॥੧੨੪੨॥
अब हम आगे गरब को बचन उचारत कोपि ॥१२४२॥

He जेव्हा त्याने तुमच्याविरुद्ध लढा दिला, तेव्हा तुम्ही त्याच्याशी ठामपणे का लढा दिला नाही आणि आता तुम्ही माझ्याशी अभिमानाने बोलत आहात .१२24२.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਜਾਦਵ ਭਾਜਿ ਗਏ ਸਿਗਰੇ ਤੁਮ ਬੋਲਤ ਹੋ ਅਹੰਕਾਰਨਿ ਜਿਉ ॥
जादव भाजि गए सिगरे तुम बोलत हो अहंकारनि जिउ ॥

सर्व यादव पळून गेले आणि तुम्ही अजूनही अहंकारी सारखे बोलत आहात

ਅਬ ਆਜ ਹਨੋ ਅਰਿ ਕੋ ਰਨ ਮੈ ਕਸ ਭਾਖਤ ਹੋ ਮਤਵਾਰਿਨ ਜਿਉ ॥
अब आज हनो अरि को रन मै कस भाखत हो मतवारिन जिउ ॥

नशा झालेल्या लोकांसारखे काय बोलताय?

ਤਿਹ ਕੋ ਬਡਵਾਨਲ ਕੇ ਪਰਸੇ ਜਰ ਜੈਹੋ ਤਬੈ ਤ੍ਰਿਨ ਭਾਰਨ ਜਿਉ ॥
तिह को बडवानल के परसे जर जैहो तबै त्रिन भारन जिउ ॥

त्या जंगलातील आगीला स्पर्श केल्याने तुम्हाला सफरचंदासारखे लगेच जळून जाईल.

ਜਦੁਬੀਰ ਕਹਿਯੋ ਵਹੁ ਕੇਹਰਿ ਹੈ ਤਿਹ ਤੇ ਭਜਿ ਹੋ ਬਲਿ ਬਾਰੁਨ ਜਿਉ ॥੧੨੪੩॥
जदुबीर कहियो वहु केहरि है तिह ते भजि हो बलि बारुन जिउ ॥१२४३॥

"तुम्ही आज अमित सिंगला माराल, तर तुम्ही त्याच्या आगीपुढे पेंढ्यासारखे जळून जाल," कृष्ण म्हणाला, "तो सिंह आहे आणि तुम्ही मुलांप्रमाणे त्याच्यापुढे धावाल."

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਬ੍ਰਿਜਭੂਖਨ ਬਲਭਦ੍ਰ ਸੋ ਇਹ ਬਿਧਿ ਕਹੀ ਸੁਨਾਇ ॥
ब्रिजभूखन बलभद्र सो इह बिधि कही सुनाइ ॥

(त्या वेळी) कृष्णाने बलरामांना अशा प्रकारे संबोधित केले.

ਹਰੈ ਬੋਲਿ ਬਲਿ ਯੌ ਕਹਿਯੋ ਕਰੋ ਜੁ ਪ੍ਰਭਹਿ ਸੁਹਾਇ ॥੧੨੪੪॥
हरै बोलि बलि यौ कहियो करो जु प्रभहि सुहाइ ॥१२४४॥

कृष्णाने हे शब्द बलरामांना सांगितल्यावर त्यांनी उत्तर दिले, ‘तुला जे पाहिजे ते तू करू.’ 1244.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਯੌ ਬਲਿ ਸਿਉ ਕਹਿਯੋ ਰੋਸ ਬਢਾਇ ਚਲਿਯੋ ਹਰਿ ਜੂ ਹਥਿਯਾਰ ਸੰਭਾਰੇ ॥
यौ बलि सिउ कहियो रोस बढाइ चलियो हरि जू हथियार संभारे ॥

अशा प्रकारे बलरामांशी बोलून, कृष्ण (स्वतः) सशस्त्र आणि क्रोधित होऊन निघून गेला.

ਕਾਇਰ ਜਾਤ ਕਹਾ ਥਿਰੁ ਹੋਹੁ ਸੁ ਕੇਹਰਿ ਜ੍ਯੋ ਹਰਿ ਜੂ ਭਭਕਾਰੇ ॥
काइर जात कहा थिरु होहु सु केहरि ज्यो हरि जू भभकारे ॥

असे बलरामांना सांगून आणि अत्यंत रागाने आपली शस्त्रे धरून कृष्ण पुढे सरसावले आणि म्हणाले, हे कायर! तू कुठे चालला आहेस, थोडं थांब.

ਬਾਨ ਅਨੇਕ ਹਨੇ ਉਨ ਹੂੰ ਹਰਿ ਕੋਪ ਹੁਇ ਬਾਨ ਸੋ ਬਾਨ ਨਿਵਾਰੇ ॥
बान अनेक हने उन हूं हरि कोप हुइ बान सो बान निवारे ॥

अमित सिंहने अनेक बाणांचा वर्षाव केला, ज्यांना कृष्णाच्या बाणांनी रोखले

ਅਪੁਨੇ ਪਾਨਿ ਲਯੋ ਧਨੁ ਤਾਨਿ ਘਨੇ ਸਰ ਲੈ ਅਰਿ ਊਪਰਿ ਡਾਰੇ ॥੧੨੪੫॥
अपुने पानि लयो धनु तानि घने सर लै अरि ऊपरि डारे ॥१२४५॥

कृष्णाने आपले धनुष्य हातात घेतले आणि धनुष्य ओढून शत्रूवर बाण सोडले.1245.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਬਾਨ ਅਨੇਕ ਚਲਾਇ ਕੈ ਪੁਨਿ ਬੋਲੇ ਹਰਿ ਦੇਵ ॥
बान अनेक चलाइ कै पुनि बोले हरि देव ॥

अनेक बाण सोडल्यावर श्रीकृष्ण बोलले,

ਅਮਿਟ ਸਿੰਘ ਮਿਟ ਜਾਇਗੋ ਝੂਠੋ ਤੁਯ ਅਹੰਮੇਵ ॥੧੨੪੬॥
अमिट सिंघ मिट जाइगो झूठो तुय अहंमेव ॥१२४६॥

अनेक बाण सोडल्यानंतर कृष्ण पुन्हा बोलला, हे अमित सिंह! तुमचा खोटा अहंकार प्रभावीत होईल.���1246.