श्री दसाम ग्रंथ

पान - 644


ਤਿਆਗ ਕਰਿ ਕੈ ਕਪਟ ਕਉ ਚਿਤ ਲਾਇ ਕੀਜੈ ਸੇਵ ॥
तिआग करि कै कपट कउ चित लाइ कीजै सेव ॥

"तुम्हाला जो तुमच्या मनात आवडतो, त्यालाच गुरू म्हणून स्वीकारा आणि कपटाचा त्याग करून, मनाने त्याची सेवा करा.

ਰੀਝ ਹੈ ਗੁਰਦੇਵ ਤਉ ਤੁਮ ਪਾਇ ਹੋ ਬਰੁ ਦਾਨ ॥
रीझ है गुरदेव तउ तुम पाइ हो बरु दान ॥

जेव्हा गुरु देव आनंदित होतात तेव्हा तुम्हाला वरदान मिळेल.

ਯੌ ਨ ਹੋਇ ਉਧਾਰ ਪੈ ਸੁਨਿ ਲੇਹੁ ਦਤ ਸੁਜਾਨ ॥੧੧੨॥
यौ न होइ उधार पै सुनि लेहु दत सुजान ॥११२॥

गुरू प्रसन्न झाल्यावर तुला वरदान देतील, नाहीतर हे बुद्धिमान दत्त! तुम्हाला मुक्ती मिळू शकणार नाही.” 112.

ਪ੍ਰਿਥਮ ਮੰਤ੍ਰ ਦਯੋ ਜਿਨੈ ਸੋਈ ਜਾਨਿ ਕੈ ਗੁਰਦੇਵ ॥
प्रिथम मंत्र दयो जिनै सोई जानि कै गुरदेव ॥

ज्याने प्रथम उपदेश ('मंत्र') दिला, त्याला गुरुदेव मानून

ਜੋਗ ਕਾਰਣ ਕੋ ਚਲਾ ਜੀਅ ਜਾਨਿ ਕੈ ਅਨਭੇਵ ॥
जोग कारण को चला जीअ जानि कै अनभेव ॥

ज्याने प्रथम हा मंत्र दिला, त्या परमेश्वराविषयी आपल्या मनात भावना व्यक्त करून आणि त्याला गुरू म्हणून स्वीकारून, दत्त योगाच्या सूचना मिळवण्यासाठी पुढे गेले.

ਤਾਤ ਮਾਤ ਰਹੇ ਮਨੈ ਕਰਿ ਮਾਨ ਬੈਨ ਨ ਏਕ ॥
तात मात रहे मनै करि मान बैन न एक ॥

पालक मनाई करत राहिले, पण (त्याने) त्यांचा एकही शब्द ऐकला नाही.

ਘੋਰ ਕਾਨਿਨ ਕੌ ਚਲਾ ਧਰਿ ਜੋਗਿ ਨ੍ਯਾਸ ਅਨੇਕ ॥੧੧੩॥
घोर कानिन कौ चला धरि जोगि न्यास अनेक ॥११३॥

आई-वडिलांनी त्याला परावृत्त केले तरी त्याने कोणाचेही म्हणणे मान्य केले नाही आणि त्याने योगीचा वेष धारण केला आणि घनदाट जंगलाकडे निघून गेला.113.

ਘੋਰ ਕਾਨਨਿ ਮੈ ਕਰੀ ਤਪਸਾ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ॥
घोर काननि मै करी तपसा अनेक प्रकार ॥

घनदाट जंगलात जाऊन त्याने अनेक प्रकारची तपश्चर्या केली.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿਨ ਕੇ ਕਰੇ ਇਕ ਚਿਤ ਮੰਤ੍ਰ ਉਚਾਰ ॥
भाति भातिन के करे इक चित मंत्र उचार ॥

वनात त्यांनी अनेक प्रकारे तपस्या केली आणि मन एकाग्र करून विविध प्रकारचे मंत्र पठण केले.

ਕਸਟ ਕੈ ਜਬ ਹੀ ਕੀਆ ਤਪ ਘੋਰ ਬਰਖ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥
कसट कै जब ही कीआ तप घोर बरख प्रमान ॥

जेव्हा त्याने एक वर्ष दुःख सहन केले आणि कठोर तपश्चर्या केली,

ਬੁਧਿ ਕੋ ਬਰੁ ਦੇਤ ਭੇ ਤਬ ਆਨਿ ਬੁਧਿ ਨਿਧਾਨ ॥੧੧੪॥
बुधि को बरु देत भे तब आनि बुधि निधान ॥११४॥

जेव्हा त्याने अनेक वर्षे क्लेश सहन करून महान तपस्या केली, तेव्हा बुद्धीचा खजिना असलेल्या परमेश्वराने त्याला 'बुद्धीचे' वरदान दिले.114.

ਬੁਧਿ ਕੌ ਬਰੁ ਜਉ ਦਯੋ ਤਿਨ ਆਨ ਬੁਧ ਅਨੰਤ ॥
बुधि कौ बरु जउ दयो तिन आन बुध अनंत ॥

जेव्हा त्याला बुद्धीचे वरदान दिले गेले तेव्हा त्याला (मिळले) बेहिशेबी शहाणपण.

ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਪਵਿਤ੍ਰ ਕੈ ਗਏ ਦਤ ਦੇਵ ਮਹੰਤ ॥
परम पुरख पवित्र कै गए दत देव महंत ॥

जेव्हा हे वरदान त्यांना प्राप्त झाले, तेव्हा त्यांच्यात अनंत ज्ञानाचा प्रवेश झाला आणि तो महान दत्त त्या परमपुरुषाच्या (भगवान) निवासस्थानी पोहोचला.

ਅਕਸਮਾਤ੍ਰ ਬਢੀ ਤਬੈ ਬੁਧਿ ਜਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਦਿਸਾਨ ॥
अकसमात्र बढी तबै बुधि जत्र तत्र दिसान ॥

मग एकाएकी बुद्धिमत्ता सर्व दिशांनी विस्तारली.

ਧਰਮ ਪ੍ਰਚੁਰ ਕੀਆ ਜਹੀ ਤਹ ਪਰਮ ਪਾਪ ਖਿਸਾਨ ॥੧੧੫॥
धरम प्रचुर कीआ जही तह परम पाप खिसान ॥११५॥

हे ज्ञान अचानक विविध बाजूंनी विस्तारले आणि त्यांनी धर्माचा प्रचार केला, ज्यामुळे पापांचा नाश झाला.115.

ਪ੍ਰਿਥਮ ਅਕਾਲ ਗੁਰੂ ਕੀਆ ਜਿਹ ਕੋ ਕਬੈ ਨਹੀ ਨਾਸ ॥
प्रिथम अकाल गुरू कीआ जिह को कबै नही नास ॥

ज्याचा कधीही नाश होत नाही, त्याने त्या दुष्काळाला प्रथम गुरु केले.

ਜਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਦਿਸਾ ਵਿਸਾ ਜਿਹ ਠਉਰ ਸਰਬ ਨਿਵਾਸ ॥
जत्र तत्र दिसा विसा जिह ठउर सरब निवास ॥

अशाप्रकारे, त्यांनी सनातन अव्यक्त ब्रह्म हा त्यांचा पहिला गुरु म्हणून स्वीकारला, जो सर्व दिशांना व्याप्त आहे, ज्याने सृष्टीच्या चार प्रमुख विभागांचा प्रसार केला आहे.

ਅੰਡ ਜੇਰਜ ਸੇਤ ਉਤਭੁਜ ਕੀਨ ਜਾਸ ਪਸਾਰ ॥
अंड जेरज सेत उतभुज कीन जास पसार ॥

अंदाज, जर्ज, सेतज आणि उद्भिज इत्यादींचा विस्तार कोणी केला आहे.

ਤਾਹਿ ਜਾਨ ਗੁਰੂ ਕੀਯੋ ਮੁਨਿ ਸਤਿ ਦਤ ਸੁ ਧਾਰ ॥੧੧੬॥
ताहि जान गुरू कीयो मुनि सति दत सु धार ॥११६॥

अंडाजा (ओवीपेरस) जेराज (विविपरस), श्वेताजा (उष्णता आणि आर्द्रतेमुळे निर्माण होणारे) आणि उत्भिजा (अंकुर होणारे), ऋषी दत्त यांनी त्या परमेश्वराचा पहिला गुरु म्हणून स्वीकार केला.116.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਦਤ ਮਹਾਤਮੇ ਪ੍ਰਥਮ ਗੁਰੂ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਸਮਾਪਤੰ ॥੧॥
इति स्री दत महातमे प्रथम गुरू अकाल पुरख समापतं ॥१॥

अव्यक्त ब्राह्मणाला प्रथम गुरु म्हणून स्वीकारण्याबद्दलच्या वर्णनाचा शेवट.

ਰੂਆਲ ਛੰਦ ॥
रूआल छंद ॥

(आता दुसऱ्या गुरूचे वर्णन सुरू होते) ROOAAL STANZA

ਪਰਮ ਰੂਪ ਪਵਿਤ੍ਰ ਮੁਨਿ ਮਨ ਜੋਗ ਕਰਮ ਨਿਧਾਨ ॥
परम रूप पवित्र मुनि मन जोग करम निधान ॥

परम शुद्ध मनाचे आणि योगाचे अनमोल ऋषी (दत्त देव).

ਦੂਸਰੇ ਗੁਰ ਕਉ ਕਰਾ ਮਨ ਈ ਮਨੈ ਮੁਨਿ ਮਾਨਿ ॥
दूसरे गुर कउ करा मन ई मनै मुनि मानि ॥

परम निष्कलंक आणि योगसागर या ऋषी दत्तांनी मनाने दुसऱ्या गुरु वाळूवर ध्यान केल्याने मनाला आपले गुरु बनवले.

ਨਾਥ ਤਉ ਹੀ ਪਛਾਨ ਜੋ ਮਨ ਮਾਨਈ ਜਿਹ ਕਾਲ ॥
नाथ तउ ही पछान जो मन मानई जिह काल ॥

जेव्हा मन पाळते, तेव्हाच नाथांची ओळख होते.

ਸਿਧ ਤਉ ਮਨ ਕਾਮਨਾ ਸੁਧ ਹੋਤ ਹੈ ਸੁਨਿ ਲਾਲ ॥੧੧੭॥
सिध तउ मन कामना सुध होत है सुनि लाल ॥११७॥

जेव्हा मन स्थिर होते, तेव्हा त्या परमात्म्याची ओळख होते आणि मनाच्या इच्छा पूर्ण होतात.117.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਦਤ ਮਹਾਤਮੇ ਦੁਤੀਆ ਗੁਰੂ ਮਨ ਬਰਨਨੰ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤੰ ॥੨॥
इति स्री दत महातमे दुतीआ गुरू मन बरननं धिआइ समापतं ॥२॥

“दुसऱ्या गुरूचे वर्णन” शीर्षक असलेल्या प्रकरणाचा शेवट.

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
भुजंग प्रयात छंद ॥

(आता दशमाचे वर्णन सुरू होते) भुजंग प्रार्थना श्लोक

ਜਬੈ ਦ੍ਵੈ ਸੁ ਕੀਨੇ ਗੁਰੂ ਦਤ ਦੇਵੰ ॥
जबै द्वै सु कीने गुरू दत देवं ॥

जेव्हा दत्तने दोन गुरु ग्रहण केले.

ਸਦਾ ਏਕ ਚਿਤੰ ਕਰੈ ਨਿਤ ਸੇਵੰ ॥
सदा एक चितं करै नित सेवं ॥

जेव्हा दत्त यांनी दोन गुरूंना दत्तक घेतले आणि त्यांनी त्यांची नेहमी एकचित्ताने सेवा केली

ਜਟਾ ਜੂਟ ਸੀਸੰ ਸੁ ਗੰਗਾ ਤਰੰਗੰ ॥
जटा जूट सीसं सु गंगा तरंगं ॥

(त्याच्या) डोक्यावर वेण्यांचा गठ्ठा आहे, (ते खरोखर) गंगेच्या लाटा आहेत.

ਕਬੈ ਛ੍ਵੈ ਸਕਾ ਅੰਗ ਕੋ ਨ ਅਨੰਗੰ ॥੧੧੮॥
कबै छ्वै सका अंग को न अनंगं ॥११८॥

गंगेच्या लाटा आणि मॅट केलेले कुलूप त्याच्या मस्तकावर शुभ विराजमान झाले होते आणि प्रेमाची देवता त्याच्या शरीराला कधीही स्पर्श करू शकत नाही.118.

ਮਹਾ ਉਜਲੀ ਅੰਗ ਬਿਭੂਤ ਸੋਹੈ ॥
महा उजली अंग बिभूत सोहै ॥

अंगावर अतिशय तेजस्वी चमक आहे

ਲਖੈ ਮੋਨ ਮਾਨੀ ਮਹਾ ਮਾਨ ਮੋਹੈ ॥
लखै मोन मानी महा मान मोहै ॥

त्याच्या अंगावर पांढऱ्या राखेचे चटके उमटले होते आणि तो अत्यंत प्रतिष्ठित व्यक्तींचे मन मोहून टाकत होता.

ਜਟਾ ਜੂਟ ਗੰਗਾ ਤਰੰਗੰ ਮਹਾਨੰ ॥
जटा जूट गंगा तरंगं महानं ॥

महान गंगेच्या लाटा या जटांच्या लाटा आहेत.

ਮਹਾ ਬੁਧਿ ਉਦਾਰ ਬਿਦਿਆ ਨਿਧਾਨੰ ॥੧੧੯॥
महा बुधि उदार बिदिआ निधानं ॥११९॥

ऋषी गंगेच्या लाटा आणि मॅट लॉकसह खूप महान दिसले ते उदार ज्ञान आणि विद्येचे खजिना होते.119.

ਭਗਉਹੇ ਲਸੈ ਬਸਤ੍ਰ ਲੰਗੋਟ ਬੰਦੰ ॥
भगउहे लसै बसत्र लंगोट बंदं ॥

तो गेरू-रंगीत कपडे आणि कमर कापड देखील परिधान करत असे

ਤਜੇ ਸਰਬ ਆਸਾ ਰਟੈ ਏਕ ਛੰਦੰ ॥
तजे सरब आसा रटै एक छंदं ॥

त्यांनी सर्व अपेक्षा सोडून फक्त एकच मंत्र जपला होता

ਮਹਾ ਮੋਨ ਮਾਨੀ ਮਹਾ ਮੋਨ ਬਾਧੇ ॥
महा मोन मानी महा मोन बाधे ॥

महान मोनीने मोठे मौन साधले आहे.

ਮਹਾ ਜੋਗ ਕਰਮੰ ਸਭੈ ਨ੍ਯਾਸ ਸਾਧੇ ॥੧੨੦॥
महा जोग करमं सभै न्यास साधे ॥१२०॥

तो एक महान मौन-निरीक्षक होता आणि योगाच्या त्या क्रियांच्या सर्व अभ्यासांचा सराव करीत होता.120.

ਦਯਾ ਸਿੰਧੁ ਸਰਬੰ ਸੁਭੰ ਕਰਮ ਕਰਤਾ ॥
दया सिंधु सरबं सुभं करम करता ॥

तो दयेचा सागर आणि सर्व सत्कर्म करणारा आहे.

ਹਰੇ ਸਰਬ ਗਰਬੰ ਮਹਾ ਤੇਜ ਧਰਤਾ ॥
हरे सरब गरबं महा तेज धरता ॥

तो दयेचा महासागर, सत्कर्मे करणारा आणि सर्वांच्या अभिमानाचा नाश करणारा म्हणून अत्यंत वैभवशाली होता.

ਮਹਾ ਜੋਗ ਕੀ ਸਾਧਨਾ ਸਰਬ ਸਾਧੀ ॥
महा जोग की साधना सरब साधी ॥

उत्तम योगाची सर्व साधने सिद्ध झाली आहेत.

ਮਹਾ ਮੋਨ ਮਾਨੀ ਮਹਾ ਸਿਧ ਲਾਧੀ ॥੧੨੧॥
महा मोन मानी महा सिध लाधी ॥१२१॥

ते महान योगाच्या सर्व अभ्यासांचे अभ्यासक होते आणि मौन निरीक्षणाचे पुरुष आणि महान शक्तींचा शोध लावणारे होते.121.

ਉਠੈ ਪ੍ਰਾਤਿ ਸੰਧਿਆ ਕਰੈ ਨਾਨ ਜਾਵੈ ॥
उठै प्राति संधिआ करै नान जावै ॥

तो पहाटे उठतो आणि आंघोळीला जातो आणि झोपतो.

ਕਰੈ ਸਾਧਨਾ ਜੋਗ ਕੀ ਜੋਗ ਭਾਵੈ ॥
करै साधना जोग की जोग भावै ॥

तो सकाळी आणि संध्याकाळी आंघोळीला जात असे आणि योगाभ्यास करत असे

ਤ੍ਰਿਕਾਲਗ ਦਰਸੀ ਮਹਾ ਪਰਮ ਤਤੰ ॥
त्रिकालग दरसी महा परम ततं ॥

(त्याने) त्रिकाल दर्शी आणि श्रेष्ठ परम तत्व (मिळवले आहे).

ਸੁ ਸੰਨ੍ਰਯਾਸੁ ਦੇਵੰ ਮਹਾ ਸੁਧ ਮਤੰ ॥੧੨੨॥
सु संन्रयासु देवं महा सुध मतं ॥१२२॥

ते भूतकाळ, वर्तमान आणि भविष्य यांचे निरीक्षण करू शकत होते आणि सर्व संन्याशांमध्ये शुद्ध बुद्धीचे दैवी-अवतार संत होते.122.

ਪਿਯਾਸਾ ਛੁਧਾ ਆਨ ਕੈ ਜੋ ਸੰਤਾਵੈ ॥
पियासा छुधा आन कै जो संतावै ॥

जर तहान आणि भूक आली आणि यातना द्या,